Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

The word utres could not be parsed. Trying a normal dictionary lookup:

No entries found. Showing closest matches:

3. ŭter, ū̆tra, ū̆trum (gen. utrī̆us; dat. utri; gen. sing., scanned utrĭus, Hor. Ep. 1, 17, 15; cf. uterque; gen. and dat. fem. utrae, acc. to Charis. p. 132 P.), pron. [for cuter, in form comp. of quis; cf. Engl. who, whe-ther; cf. also Sanscr. katara, uter, and Gr. πότερος; Ionic, κότερος].

  1. I. Interrogatively.
    1. A. In direct questions.
      1. 1. With gen. part.; sed uter vostrorum’st celerior? Plaut. Aul. 2, 4, 42: agnūm horum uter est pinguior? id. ib. 2, 5, 1: uter nostrum popularis est? tune an ego? Cic. Rab. Perd. 4, 11: uter est insanior horum? Hor. S. 2, 3, 102: peccat uter nostrum cruce dignius? id. ib. 2, 7, 47.
      2. 2. With ex and abl.: uter ex his tibi sapiens videtur? Sen. Ep. 90, 14.
      3. 3. Neutr. and with apposit.-clause: utrum est melius? virginemne an viduam uxorem ducere? Naev. ap. Non. p. 136, 7 (Com. Rel. v. 53 Rib.): utrum igitur mavis? statimne nos vela facere, an … paululum remigare? Cic. Tusc. 4, 4, 9; id. Verr. 2, 3, 37, § 84.
        With plur. verb: uter meruistis culpam? Plaut. Men. 5, 2, 29: uter eratis, tun’ an ille, major? id. ib. 5, 9, 60.
        Plur., of two parties: sed utriscum rem esse mavis? Plaut. Truc. 1, 2, 51.
    2. B. In indirect questions.
      1. 1. With gen. part.: nostrum uter sit blandior, Plaut. Cas. 2, 3, 58: harum duarum condicionum utram malis vide, Ter. Heaut. 2, 3, 85: is vestrorum uter sit, cui signum datum est, Cette, Pac. ap. Non. p. 85, 4 (Trag. Rel. v. 62 Rib.): quod utri nostrum sanctius sit, jam pridem sentis Liv 40, 9, 7: utrius horum Verba probes et facta, doce, Hor. Ep. 1, 17, 15.
      2. 2. With ex and abl.: de praemiis quaeritur: ex duobus, uter dignior; ex pluribus, quis dignissimus, Quint. 7, 4, 21.
      3. 3. With de and abl. (very rare): utrum de his potius, dubitasset aliquis, quin alterum, nemo, Cic. Brut. 50, 189.
      4. 4. Absol.: omnibus cura viris uter esset induperator, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 86 Vahl.): et tamen utrum malis scio, Ter. Hec. 3, 5, 15: utro frui malis, optio sit tua, Cic. Fat. 2, 3: sortirenturve, uter comitiis ejus anni praeesset, Liv. 35, 20, 3: non tantum utrum melius, sed quid sit optimum quaeritur, Quint. 3, 8, 33: dijudicari, uter populus alteri pariturus esset, Vell. 2, 90, 3: elige, utrum facias, Ov. M. 9, 548: ignorante rege uter Orestes esset, Cic. Lael. 7, 24: considerando, utra lex ad majores res pertineat, id. Inv. 2, 49, 145: dubitare visus est Sulpicius et Cotta, utrius oratio propius ad veritatem videretur accedere, id. de Or. 1, 62, 262: ita ut oculis, in utram partem fluit (flumen), judicari non possit, Caes. B. G. 1, 12: certamen consulibus inciderat, uter dedicaret aedem, Liv. 2, 27, 5: videamus uter plus scribere possit, Hor. S. 1, 4, 16.
        Plur., of two parties or sets: sed utros ejus habueris librosduo enim sunt corpora—an utrosque, nescio, Cic. Q. Fr. 2, 11, 4: quaestio sequitur ex ipsis (testibus), utri meliores viri, Quint. 5, 7, 34: nec promptum est dicere, utros peccare validius putem, id. 10, 3, 12.
        Neutr. with apposit.-clause: cogitare, utrum esset Agrigentinis utilius, suisne servire anne populo Romano obtemperare, Cic. Verr. 2, 4, 33, § 73: videte utrum sit aequius, hominem dedi inimicissimis nationibus an reddi amicis, id. Font. 18, 41 (14, 31).
      5. 5. Repeated, which of two … the other: ut nihil jam aliud quaerere debeatis, nisi uter utri insidias fecerit, Cic. Mil. 9, 23: utneque dijudicari posset, uter utri virtute anteferendus videretur, Caes. B. G. 5, 44: scire de filiis tuis, uter ab utro petitus fraude et insidiis esset, Liv. 40, 55, 3: ambigitur uter utro sit prior, Hor. Ep. 2, 1, 55: si non intellegitur, uter ab utro eversus sit, Dig. 9, 2, 45.
      6. 6. Strengthened by ne: uterne Ad casus dubios fidet sibi certius, hic qui Pluribus assuerit mentem, etc., An qui contentus parvo? Hor. S. 2, 2, 107.
  2. II. Transf.
    1. A. Indef. rel., whichsoever of two, the one which: utram harum vis condicionem accipe, Plaut. Cas. 2, 4, 13: convenit, victi utri sint in eo proeliofocos, seque uti dederent, id. Am. 1, 1, 71: horum utro uti nolumus, altero est utendum, Cic. Sest. 42, 92: utrum enim horum dixeris, in eo culpa et crimen haerebit, id. Verr. 2, 3, 45, § 106: quotiens ille tibi optionem facturus sit, ut eligas utrum velis, factum esse necneutrum dixeris, id contra te futurum, id. Div. in Caecil. 14, 45: utrum igitur eorum accidisset, verum oraculum fuisset, id. Div. 2, 56, 116: uter enimpenetrarit et uteraccesserit, is vincat necesse est, id. Part. Or. 36, 123: utrum placet, sumitedaret, utrum vellet subclamatum est, Liv. 21, 18, 13: utri eorum dedicatio jussu populi data esset, eum praeesse annonae, id. 2, 27, 5: utrius partis melior fortuna belli esset, ad ejus societatem inclinaturos, id. 31, 32, 5: uter aedilis fueritve Vestrum praetor, is sacer esto, Hor. S. 2, 3, 180; 2, 5, 28: utro exercitu mallet ex duobus, quos, etc., Liv. 36, 1, 9: ut ipse optet, ex duobus ab lege constitutis suppliciis utrum velit pendere, Sen. Contr. 7, 23, 6.
    2. B. Indef., either of the two, one or the other, one of two: uti tu ad Laelium Luciumve consulem sive quem ad uter eorum jusserit proferes, Vet. Form. ap. Gell. 16, 4, 2: omnium controversiarum, quae essent inter aratorem et decumanum, si uter velit, edicit se recuperatores daturum, Cic. Verr. 2, 3, 14, § 35: quid? si una tabula sit, duo naufragi aeque sapientes; sibine uter rapiat, an alter cedat alteri? id. Off. 2, 23, 90: si cum utro eorum actum est, cum altero agi non potest, Dig. 9, 2, 45, § 3.
    3. * C. Whichsoever of more than two: quorum utrum ei acciderit, Vitr. 7 praef.
      Hence, adv.: ū̆trō, to which of two places, to which side or part: nescit utro potius ruat et ruere ardet utroque, Ov. M. 5, 166; Plin. 18, 19, 49, § 179; v. also utrum.

ŭter-lĭbet, utrălĭbet, utrumlĭbet, pron.

  1. I. Which of the two you please, whichsoever of the two (rare but class.): utrumlibet elige, alterum incredibile est, alterum nefarium et ante hoc tempus utrumque inauditum, Cic. Quint. 26, 81.
  2. II. Indef., either one (of two), either of the two: eos consules esse, quorum utrolibet duce bellum Etruscum geri recte possit, Liv. 10, 24, 17: quae non dicere, si utrum libet esset liberum, maluissemus, Quint. 11, 1, 60; cf. id. 9, 1, 7: fingamus utrumlibet non recte dictum, id. 1, 5, 35; cf. id. 5, 10, 70; 6, 4, 18: si parti utrilibet omnino alteram detrahas, id. 2, 19, 2: ubi utrolibet modo curatum est, Cels. 6, 18, 10: adjecto vel irino vel laureo oleo, sic ut utrilibet paulum aceti misceatur, id. 6, 7, 7: sanguinem fluentem ex utrālibet parte sistit, Plin. 24, 4, 8, § 13: in utramlibet partem, Scrib. Comp. 101: 255.
    Hence,
    1. A. ŭtrālĭbet, adv., on whichever of two sides, on either side, Plin. 2, 18, 16, § 79.
    2. B. ŭtrōlĭbet, adv., to either one of two sides, to either side: ne inclinata utrolibet cervix, Quint. 1, 11, 9.

ŭter-que, utrăque, utrumque (gen. sing. utriusque, always with ĭ, Plaut. Truc 4, 3, 20; Lucr. 4, 503; Cat. 68, 39; Hor. C. 3, 8, 5; Ov. M. 6, 506; old gen. and dat. sing. fem. utraeque, acc. to Charis. 2, 3, p. 132; gen. plur. utrumque, Cic. Verr. 2, 5, 49, § 129 B. and K.), pron., each (of two), either, each one, one and the other, one as well as the other, both (applied to two subjects regarded severally, while ambo regards the two as a pair; cf. Zumpt, Gr. § 141, Anm. 2).

  1. I. Sing.
    1. A. In gen.
      1. 1. With substt.
          1. (α) In gen.: imperator uterque hinc et illinc Jovi Vota suscipere, Plaut. Am. 1, 1, 74: tibi in utrāque parte pollet et pariter potest, Afran. ap. Non. p. 375, 5 (Com. Rel. v. 226 Rib.): causae utriusque figurae, Lucr. 4, 503; 4, 1212: quascumque (insulas) in liquentibus stagnis Marique vasto fert uterque Neptunus, Cat. 31, 3: parique fastigio steterit in utrāque fortunā, Nep. Att. 14, 2: docte sermones utriusque linguae, Greek and Latin, Hor. C. 3, 8, 5; cf.: insignis utriusque linguae monimentis, Plin. 12, 1, 5, § 9: Quidgentes ab utroque jacentes Oceano numerem? Ov. M. 15, 829: litora sub utroque jacentia Phoebo, i. e. the rising and the setting sun, id. ib. 1, 338: nutu (Jovis) tremefactus uterque Est polus, id. F. 2, 489: limes uterque poli, Stat. Th. 1, 157: deus est in utroque parente, father and mother, Ov. M. 13, 147: cum jam tempus esset deducendi ab Samnio exercitus aut utriusque aut certe alterius, Liv. 10, 44, 6: densis ictibus heros Creber utrāque manu pulsat versatque Dareta, Verg. A. 5, 460: numen utriusque Dianae, Mart. Spect. 13, 5.
          2. (β) Esp. in the phrase in utramque partem, in either way or direction, on both sides, for and against, etc.: vemens in utramque partem es nimis, Aut largitate nimiā aut parsimoniā, Ter. Heaut. 3, 1, 31: magnam vim esse in fortunā in utramque partem, vel ad secundas res, vel ad adversas, quis ignorat, Cic. Off. 2, 6, 19; 2, 10, 37: in utramque partem disserere = pro et contra, id. Rep. 3, 6, 4; id. de Or. 3, 27, 107: utramque in partem multa dicuntur, id. Ac. 2, 39, 124: magna est vis conscientiae, et magna in utramque partem, ut neque timeantet putent, etc., id. Mil. 23, 61: suam sententiam in utramque partem esse tutam, on either assumption, Caes. B. G. 5, 29.
      2. 2. Absol.
          1. (α) In gen.: aequom’st, quod in rem esse utrique arbitremur, Et mihi te et tibi me consulere, Plaut. Aul. 2, 1, 10: conveniunt adhuc utriusque verba, id. Truc. 4, 3, 20: verum utrique mos geratur amborum ex sententiā, id. ib. 5, 69: sed uterque (sapiens appellatus est) alio quodam modo, Cic. Lael. 2, 6: ut aut uterque inter se aut neuter satis duret, id. Quint. 8, 30: tu mihi videris utrumque facturus, id. Rep. 2, 11, 22: quare qui utrumque voluit et potuit, id. ib. 3, 3, 6: uterque cum equitatu veniret, Caes. B. G. 1, 42: hic, qui utrumque probat, ambobus debuit uti, Cic. Fin. 2, 7, 20: cum utrique sis maxime necessarius, Balb. et Opp. ap. Cic. Att. 9, 7, A, 2; opp. unus, Cic. Verr. 2, 3, 60, § 140: quod tibi non utriusque petenti copia facta’st, Cat. 68, 39: utque fide pignus dextras utriusque poposcit, Ov. M. 6, 506: vitium est utriusque, Mart. 3, 27, 3: cum esset et aequalis Mars utriusque, id. Spect. 29, 2.
          2. (β) Esp., in apposit. with nouns or clauses: apud Antiphonem uterque, mater et pater, Quasi deditā operā domi erant, Ter. Eun. 5, 2, 1: Maecenas atque Coccejus, missi magnis de rebus uterque Legati, Hor. S 1, 5, 28: ego utrumque meum puto esse, et quid sentiam ostendere et quod feceris defendere, Cic. Fam. 1, 9, 25.
            With pron. understood: verum, Demea, Curemus aequam uterque partem, Ter. Ad. 1, 2, 50; so freq. with neutr. pron. where the gen. would be ambiguous (cf. 3. infra): id utrumque tardum fructum reddit, Plin. 17, 22, 35, § 176: quod (aquam et pabulum) utrumque large palus praebere poterat, Auct. B. Alex. 1 fin.
            Once with nom. masc.: nam qui instat alicuiaut contra de alicujus periculo festinatur, is uterque infestus dicitur, Nigid. ap. Gell 9, 12, 6.
      3. 3. With gen. part. (class. with pers. pronn., etc.; cf. Zumpt, Gr. § 429): utrique nostrum gratum admodum feceris, Cic. Lael. 4, 16: uterque nostrum id sibi suscipiendum putavit, id. Sull. 4, 13: horum uterque ita cecidit victus ut victor idem regnaveritutrique horum secunda fortuna regnum est largita, id. Har. Resp. 25, 54: domus utriusque nostrum aedificatur strenue, id. Q. Fr. 2, 4, 2: cum eorum, de quibus dicimus, aut utrumque, aut unum quodque certe concluditur verbo, etc., Auct. Her. 4, 27, 37: ante utriusque horum obitum, Vell. 2, 103, 1; v. also I. B. 1. and 3. infra.
        Also with substt., accompanied by adj. pron.: earum enim rerum utramque a corde proficisci, Cic. Div. 1, 52, 119: quarum civitatum utraque foederata est, id. Verr. 2, 5, 22, § 56: quorum generum in utroque magnus noster Cato est, id. Leg. 3, 18, 40: utriusque harum rerum expers, id. Tusc. 1, 26, 65.
        Rarely with substt. alone (poet. and post-Aug.): et haec utinam Viscorum laudet uterque! Hor. S. 1, 10, 83: uterque legatorum et quisquisremissi, Vell. 2, 50, 3: post utriusque adulescentium obitum, id. 2, 103, 2: obiit, utroque liberorum superstite, Tiberio Drusoque Neronibus, Suet. Tib. 4 fin.
    2. B. In partic.
      1. 1. With plur. predic. (rare in the best prose; not in Cic.; cf. infra): uterque insaniunt, Plaut. Curc. 1, 3, 31: deinde uterque imperator in medium exeunt, id. Am. 1, 1, 68; cf. Ter. Eun. 5, 2, 1, A, 2, β, supra: facite ut uterque sublimiter stent, Cato, R. R. 70, 2: uterque eorum ex castris exercitum ducunt, Caes. B. C. 3, 30: illae (naves) conflixerunt, ut utraque ex concursu laborarent, id. ib. 2, 6: uterque cum illo gravis inimicitias exercebant, Sall. C. 49, 2: utraque festinant, Ov. M. 6, 59: uterque ambigui, Tac. H. 2, 97: uterque opibus perviguere, id. A. 4, 34: decernitur ut uterque in regnum restituantur, Just. 38, 3, 4; Val. Max. 5, 4, 6; Vell. 2, 66, 1; Claud. Rapt. Pros. 2, 20; cf. plur. in consecutive clauses: hic cum uterque me intueretur, seseque ad audiendum significarent paratos, Cic. Fin. 2, 1, 1 Madvig ad loc.: quorum utrumque audivi, cum mihi nihil sane praeter sedulitatem probarent, etc., id. ib. 1, 5, 16.
      2. 2. With predicate in first or second person (mostly post-Aug.): sed uterque mensuram implevimus, ego et tu, Tac. A. 14, 54 init.: quid ergo inter me et te interest, si uterque habere volumus, Sen. Vit. Beat. 26, 1: uterque magnum beneficium dedistis, id. Contr. 4 (8), 24, 4: quod uterque cuperemus, Front. Ep. ad Am. 1, 5; cf. Ter. Heaut. 2, 4, 14, II. B. infra.
      3. 3. In reciprocal uses, one … the other, each … the other, either … the other, one another, etc.
          1. (α) Uterque repeated in another case (mostly ante-class. and post-Aug.): quia uterque utrique est cordi, Ter. Phorm. 5, 3, 17: cum uterque utrique esset exercitus in conspectu, Caes. B. G. 7, 35 (al. uterque utrimque): cum uterque utrique insidiaretur, Auct. B. Alex. 4, 1: uterque utrumque vituperato, Varr. Fragm. p. 131 Durdr.
          2. (β) With a case of alter: ita est utraque res sine alterā debilis, Cic. Tusc. 2, 5, 13: quorum uterque suo studio delectatus contempsit alterum, id. Off. 1, 1, 4: cum enim uterque alteri obiciat, palam est utrumque fecisse, Quint. 11, 3, 168: invictum tamen ab altero utrumque servavit, Just. 6, 2, 9: arceri utrumque genus ab altero narrant, Plin. 8, 44, 69, § 171; Cels. 5, 26, 35 fin.; Ascon. ad Cic. Mil. § 30.
  2. II. Plur.
    1. A. Regularly of two parties, sets, or classes, each including a plurality: Praenestini et Lanuvini hospites: suopte utrosque decuit acceptos cibo, etc., Naev. ap. Macr. S. 3, 18, 6 (Com. Rel. v. 21 Rib.): non cauponantes bellum sed belligerantes, Ferro non auro vitam cernamus utrique, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 202 Vahl.): utrosque pergnovi probe, Plaut. Truc. 1, 2, 50: quoniam utrique Socratici et Platonici volumus esse, Cic. Off. 1, 1, 2: a quibus utrisque (actoribus et poëtis) summittitur aliquid, etc., id. de Or. 3, 26, 102: quos ego utrosque in eodem genere praedatorum direptorumque pono, id. Cat. 2, 9, 20: his utrisque (Atrebatis et Viromanduis) persuaserant, Caes. B. G. 2, 16: Aetolorum utraeque manus Heracleam sese incluserunt, Liv. 36, 16, 5; Sall. J. 76, 4: utrique (plebis fautores et senatus) victoriam crudeliter exercebant, id. C. 38, 4; Suet. Claud. 21; cf.: hic igitur Q. Ligariusnunc a te supplex fratris salutem petit: quam hujus admonitus officio cum utrisque his dederis, tris fratres optimosrei publicae condonaveris, i. e. two brothers on one side and Ligarius on the other, Cic. Lig. 12, 36: Marius impigre suorum et hostium res pariter attendere, cognoscere, quid boni utrisque aut contra esset, Sall. J. 88, 2: cujus flamma ut ab oppidanis et oppugnatoribus est visa, utrisque venit in opinionem, etc., Nep. Milt. 7, 3.
      So with collective nouns: primo impetu simul utraque cornua et Numidae pulsi, Liv. 30, 8, 7; cf.: utraque oppida, id. 42, 54, 8: utraeque nationes Rheno praetexuntur, Tac. G. 34.
    2. B. Freq. also of two individual subjects, esp. when regarded as belonging together (cf. Krebs, Antibarb. p. 1175): nec clam te est quam illi utraeque nunc inutiles Et ad pudicitiam et ad rem tutandam sient, Ter. And. 1, 5, 52: hoc beneficio utrique ab utrisque vero devincimini, Ut, etc., id. Heaut. 2, 4, 14: utrique imperatores exeunt, Plaut. Am. 1, 1, 68 Ussing (Fleck., uterque imperator): sed qui utrosque error vos agitat, Expedibo, Pomp. ap. Non. 505, 7 (Com. Rel. v. 175 Rib.): suis utrisque superstitibus praesentibus istam viam dico, Leg. Form. ap. Cic. Mur. 12, 26: binos habebam (scyphos): jnbeo promi utrosque, Cic. Verr. 2, 4, 14, § 32: duae fuerunt Ariovisti uxoresutraeque in fugā perierunt, Caes. B. G. 1, 53: hi utrique ad urbem imperatores erant (Q. Marcius et Q. Metellus), Sall. C. 30, 4: animus ferox inopia rei familiaris et conscientia scelerum, quae utraque eis artibus auxerat, id. ib. 5, 7: illa utrosque (patrem et aviam) intuens, Tac. A. 16, 11; id. Or. 2: palmas utrasque tetendit, Verg. A. 6, 685: quod utrorum Dionysiorum opibus Corinthi saepe adjuti fuerant, Nep. Timol. 2, 2: utrique (Mithridates et Datames) locum qui explorarent mittunt, id. Dat. 2, 2: laudare senis utraque consilia, Liv. 9, 12, 2: utrisque consulibus Italia decreta est, id. 27, 22, 2: in invidiā censores cum essent … Cn. Baebius diem ad populum utrisque dixit, id. 29, 37, 17; 32, 17, 15; 34, 25, 5; 42, 54, 8: Suillium accusandis utrisque immittit, Tac. A. 11, 1 init.: Natalem multa cum Scaevino collocutum, et esse utrosque C. Pisonis intimos, id. ib. 15, 55 fin.: pater filiam, avia neptem, illa utrosque intuens, id. ib. 16, 11: nam Mago Cambyses aures utrasque praeciderat, Just. 1, 9, 17; 9, 7, 8: crederes imperatum, ut acies utraeque tela cohiberent, Curt. 7, 4, 35.
      Hence,
    1. A. ŭtrōquĕ, adv.
      1. 1. Lit., of place, to both places, parts, or sides, in both directions: utroque citius quam vellemus, cursum confecimus, Cic. Att. 5, 12, 1: exercitus utroque ducti, Liv. 8, 29, 7: jactantem utroque caput, Verg. A. 5, 469: nunc huc, nunc illuc et utroque sine ordine curro, Ov. H. 10, 19: nescit, utro potius ruat, et ruere ardet utroque, id. M. 5, 166.
      2. 2. Transf., in both directions, in either point of view, both ways, etc.: auctores utroque trahunt, Liv. 1, 24, 1: medium maxime et moderatum utroque consilium, id. 2, 30, 1: utroque firmiores qui in callibus versentur, Varr. R. R. 2, 10, 1.
          1. (β) Esp., connected with versum (vorsum; sometimes written in one word, utroqueversum): utroque vorsum rectum est ingenium meum, Plaut. Capt. 2, 3, 8: accidit, ut quaedam vocabula ambigua sint et utroque versum dicantur, i. e. in a twofold sense, denoting augmentation or diminution, Gell. 5, 12, 10.
    2. B. ŭtrasquĕ, adv. (acc. to the analogy of alias, alteras), both times (ante-class.): in Hispaniā pugnatum bis: utrasque nostri loco moti, Cass. Hem. ap. Non. 183, 24; Caecil. ib. 183, 25.

ū̆trālĭbet, adv., v. uterlibet fin.

* ūtrārĭus, ii, m. [1. uter], in milit. lang., one who brings water in skins, a water-carrier: sequi se utrarios ad mare jussit, Liv. 44, 33, 1.

ū̆trasquĕ, adv., v. uterque fin. B.

ū̆trĭbi, v. utrubi.

* ūtrĭcīda, ae, m. [1. uter-caedo], one who cuts skins or bags in pieces, a skin-slayer, utricide: non homicidam sed utricidam amplecterer, App. M. 13, p. 137, 26.

ūtrĭcŭlārĭus, ii, m. [1. utriculus].

  1. I. A bagpiper, Suet. Ner. 54; Inscr. Orell. 4119 sq.
  2. II. The master of a raft floated on bladders, used for ferriage, Inscr. Grut. 431, 4; 428, 10; 547, 8; Inscr. Donat. p. 470, 9.

1. ūtrĭcŭlus, i, m. dim. [1. uter], a small skin or leathern bottle, Cels. 2, 17; App. M. 1, p. 108, 16.

2. ū̆trĭcŭlus, i, m. dim. [uterus].

  1. I. Lit., in gen., the belly, abdomen, of bees, Plin. 11, 12, 12, § 31.
    1. B. Esp., a little womb or matrix, Plin. 11, 37, 84, § 209; 30, 14, 43, § 124.
  2. II. Transf., of plants, a bud or calycle of a flower, a hull or husk of grain, Plin. 16, 25, 39, § 94; 18, 11, 29, § 115.

ū̆trimquĕ (ū̆trinquĕ), adv. [uterque], from or on both sides or parts, on the one side and on the other.

  1. I. Lit.: horrescit telis exercitus asper utrimque, Enn. ap. Macr. S. 6, 4 (Ann. v. 385 Vahl.): tollitur in caelum clamor exortus utrimque, id. ib. p. 500 (Ann. v. 422 ib.): clamor utrinque, undique concursus, Hor. S. 1, 9, 77: postquam utrimque exitum est maxumā copiā, Dispertiti viritubae utrimque canunt: contra Consonat terra: clamorem utrimque efferunt, Imperator utrimque hinc et illinc Jovi vota suscipere, Plaut. Am. 1, 1, 65 sq.: magnae utrimque copiae, Cic. Fam. 6, 4, 1: acriter utrimque usque ad vesperum pugnatum est, Caes. B. G. 1, 50: multis utrimque interfectis, id. ib. 7, 42: ceteros utrimque aggreditur, Sall. C. 60, 5: ni utrimque praemissi equites rem exploravissent, id. J. 53, 7: tigna binis utrinque fibulis distinebantur, one on each side, Caes. B. G. 4, 17: continebitur marginibus, Quint. 1, 1, 27: sustinentium manibus, id. 1, 2, 7: praecisa vipera, at both ends, i. e. head and tail, Plin. 29, 6, 38, § 121.
    1. B. Connected with secus (sometimes written in one word, utrimquesecus), along or on both sides, on either hand (ante- and post-class.): quare utrimque secus cum corpus vapulet, Lucr. 4, 939 (936): canes utrimque secus deae latera muniunt, App. M. 2, p. 116, 8; Mart. Cap. 5, § 464; 6, § 719.
  2. II. Trop.: (Alcumena) Utrimque est gravida et ex viro et ex summo Jove, Plaut. Am. prol. 111: utrimque constitit fides, both parties kept their word, Liv. 2, 13, 9: Piso M. Crasso et Scriboniā genitus nobilis utrimque, Tac. H. 1, 14 fin.; Plin. 8, 42, 66, § 163 (al. utrique); cf. id. 8, 47, 72, § 187: virtus est medium vitiorum et utrimque reductum, Hor. Ep. 1, 18, 9: alia sunt non necessaria, vel utrimque vel ab alterā parte, Quint. 5, 10, 81; 5, 13, 1: causas veras modo et utrimque tractet, i. e. pro et contra, id. 10, 5, 20.

ū̆trimquĕsĕcus, v. utrimque, I. B.

ū̆trindĕ, adv. [uter-inde], from or on both sides: de frumento utrobi bona, utrobi mala gratia capiatur, utrinde iram, utrinde factiones tibi pares, Cato ap. Charis. p. 198 P.
With gen.: utrinde orarum, Cael. Aur. Acut. 2, 37.

* ū̆trin-sĕcus, adv. [uter-secus], on both sides: incolumi fervore cadunt utrinsecus ignes, Auct. Aetn. 503.

ū̆trō, adv., v. 3. uter fin.

ū̆trŏbi, adv., v. utrubi.

ū̆trŏbīdem, adv., v. utrubidem.

ū̆trŏbīquĕ (ū̆trŭbīquĕ), adv. [utrubi-que], on both parts or sides, on the one side and the other (rare but class.): quia utrobique magnos inimicos habebam, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2: utrobique autem conventicium accipiebant, Cic. Rep. 3, 35, 48: depopulatus Hypatensem primo, deinde Heracleensem agrum, inutili utrobique auxilio Aetolorum, Liv. 36, 16, 5: ut eodem tempore utrobique respublica prospere gereretur, id. 27, 40, 2: utrobique Eumenes plus valebat, with land and naval forces, Nep. Hann. 10, 3.
Trop.: sequitur ut eadem veritas utrobique sit eademque lex, i. e. with gods and with men, Cic. N. D. 2, 31, 79: assunt multa ejus rei exempla tam laesae hercle quam conservatae sanctissime utrobique opinionis, Quint. 1, 2, 4; 3, 7, 27; 4, 2, 91: qui timet his adversa, fere miratur eodem, Quo cupiens, pacto: pavor est utrobique molestus, Hor. Ep. 1, 6, 10.

ū̆trōlĭbet, adv., v. uterlibet fin. B.

ū̆trōquĕ, adv., v. uterque fin.

ū̆trōquĕversum, adv., v. uterque fin.

ū̆trŭbi (ū̆trŏbi and ū̆trĭbi), adv. [uter-ubi], at which of two places, on which of the two sides, where (when two are spoken of; ante- and post-class.): utrubi cenaturi estis? hiccine an in triclinio? Naev. ap. Charis. p. 198 P.: St. Utrubi accumbo? Sa. Utrubi tu vis. St. Cum ambobus volo, Plaut. Stich. 5, 5, 9; cf. id. ib. 5, 4, 14: de frumento utrobi bona, utrobi mala gratia capiatur, Cato ap. Charis. p. 198 P.: utrubi hic homo fuit, Edict. Praet. in Dig. 43, 31 pr. (De utrubi); cf. Gai Inst. 4, § 148 sq.; 4, § 151; Aus. Idyll. 11, 63.

* ū̆trŭbīdem (ū̆trŏbīdem), adv. [utrubi-dem], on both sides, on each or either side (when the two sides are spoken of): utrosque percognovi utrubidem, Plaut. Truc. 1, 2, 50 (dub.; Speng. utrosque pergnovi probe).

ū̆trŭbīquĕ, adv., v. utrobique.

ū̆trum, adv. [uter].

  1. I. Introducing an alternative question (direct or indirect), with an beginning the second clause (v. an); in Engl. represented in direct questions simply by the tone of voice, and in indirect questions by whether.
    1. A. In a direct interrogation.
      1. 1. With ne,
          1. (α) Attached to the emphatic word of the first clause: utrum tu masne an femina es? Plaut. Rud. 1, 2, 16: Ba. Simulato me amare. Pi. Utrum ego istoc jocon’ assimulem, an serio, id. Bacch. 1, 1, 42: utrum studione id sibi habet an laudi putat Fore? Ter. Ad. 3, 3, 28: utrum igitur tandem perspicuisne dubia aperiuntur an dubiis perspicua tolluntur? Cic. Fin. 4, 24, 67: utrum censes illum tuamne de se orationem libentius auditurum fuisse an meam? id. ib. 2, 19, 60.
          2. (β) With ne attached to utrum, utrumne … an (poet. and post-Aug.): utrumne jussi persequemur otium … An hunc laborem, etc. Hor. Epod. 1, 7: utrumne salvum eum nolet orator, an? etc., Quint. 12, 1, 40: utrumne igitur ego sum, Domiti, exemplo gravis an tu, qui, etc., Plin. 17, 1, 1, § 4.
          3. (γ) With ne repeated in place of an (very rare): sed utrum terraene motus, sonitusne inferum Pervasit auris? Att. ap. Prisc. 6, p. 680 P. (Trag. Rel. v. 479 Rib.).
      2. 2. Without ne, utrum … an (class.): utrum pro ancillā me habes, an pro filiā? Plaut. Pers. 3, 1, 13: utrum hac me feriam, an ab laevā, latus? id. Cist. 3, 13: sed utrum nunc tu coelibem ted esse mavis liberum, an maritum servom, etc., id. Cas. 2, 4, 11: utrum pro dimidiā parte, an pro totā societate? Utrum pro me an pro me et pro te? Cic. Rosc. Com. 11, 32: utrum ea vestra an nostra culpa est? id. Ac. 2, 29, 95; id. Tusc. 1, 25, 61.
    2. B. In an indirect interrogation.
      1. 1. With ne attached,
          1. (α) To the emphatic word of the first clause: sed utrum strictimne attonsurum dicam esse an per pectinem Nescio, Plaut. Capt. 2, 1, 18: videndum’st primum utrum eae velintne an non velint, id. Most. 3, 1, 151: cum animo depugnat suo, Utrum itane esse ma. velit … an ita potius, id. Trin. 2, 2, 26; id. Ps. 2, 4, 19; id. Bacch. 3, 4, 1: de istac rogas Virgine? Py. Ita, utrum praedicemne an taceam? Ter. Eun. 4, 4, 53: ea res nunc in discrimine versatur, utrum possitne se parsimonia defendere, an, etc., Cic. Quint. 30, 92: videamus, utrum ea fortuitane sint an eo statu, quo, etc., id. N. D. 2, 34, 87; id. Phil. 2, 12, 30; cf.: estilla distinctio, utrum … an … et utrum illudne … an, etc., id. Tusc. 4, 27, 59.
          2. (β) With ne attached to utrum; utrumne … an (poet. and post-Aug.): nec quidquam differre utrumne in pulvereludas opus, an meretricis amore Sollicitus plores, Hor. S. 2, 3, 251: utrumne Divitiis homines an sint virtute beati, id. ib. 2, 6, 73: in eo plures dissenserunt, utrumne hae partes essent rhetorices, an ejusdem opera, an elementa, Quint. 3, 3, 13: Dareus dubitaverat utrumne circa Mesopotamiam subsisteret, an interiora regna sui peteret, Curt. 4, 9, 1; Col. 11, 1, 50; Suet. Caes. 80; Tac. Or. 37.
          3. (γ) With ne attached to an; utrumanne: me jussit percontarier utrum aurum reddat anne eat secum simul, Plaut. Bacch. 4, 1, 4: est quaerendumque utrum una species sit earum anne plures, Cic. Or. 61, 206: id autem utrum illi sentiant anne simulent, tu intelleges, id. Att. 12, 51, 2; cf. uter, I. B. 4, fin.
      2. 2. Without ne: quid tu, malum, curas, Utrum crudum an coctum edim, Plaut. Aul. 3, 2, 16: facite indicium, utrum hac an illac iter institerit, id. Cist. 4, 2, 11: utrum stultitiā facere ego hunc an malitiā Dicam, incertus sum, Ter. Phorm. 4, 3, 54: id utrum Romano more locutus sit, an, quomodo Stoici dicunt, postea videro, Cic. Fam. 7, 16, 3: permultum interest, utrum perturbatione aliquā animi, an consulto fiat injuria, id. Off. 1, 8, 27: quid interest utrum hoc feceris, an, etc., id. Verr. 2, 3, 75, § 174; id. Rosc. Com. 3, 9: multum interest, utrum laus imminuatur, an salus deseratur, id. Fam. 1, 7, 8: quomodo transierit, utrum rate an piscatorio navigio, nemo sciebat, Cael. ap. Quint. 6, 3, 41; Varr. R. R. 1, 2, 8; Cat. 17, 21.
      3. 3. With necne (rarely ne) in place of the second clause with an; utrumnecne, whetheror not: jam dudum ego erro, qui quaeram, utrum emeris necne, Cic. Verr. 2, 4, 16, § 35: di utrum sint necne sint quaeritur, id. N. D. 3, 7, 17: utrum proelium committi ex usu esset necne, Caes. B. G. 1, 50: deliberent, utrum traiciant legiones necneet Brutum arcessant necne, et mihi stipendium dent an decernant, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 26; Liv. 39, 48, 2.
        So, utrumne: cum interrogaretur, utrum pluris patrem matremne faceret? matrem inquit, Nep. Iphic. 3, 4.
  2. II. Introducing a disjunctive question with more than two members, with an beginning each clause after the first.
    1. A. A direct question: utrum hoc tu parum commeministi, an ego non satis intellexi, an mutasti sententiam? Cic. Att. 9, 2: utrum hoc signum cupiditatis tuae an tropaeum necessitudinis an amoris indicium esse voluisti? id. Verr. 2, 2, 47, § 115; 2, 3, 36, § 83: utrum hostem an vos an fortunam utriusque populi ignoratis? Liv. 21, 10, 6; 6, 7, 3: utrum major … an majores … an aetas … an cum Karthaginiensi, etc., id. 28, 43, 12.
    2. B. An indirect question: in quo (convivio) nemo potest dicere utrum ille plus biberit an vomuerit an effuderit, Cic. Pis. 10, 22: utrum admonitus an temptatus an sine duce ullonescio, id. Verr. 2, 1, 41, § 105.
  3. III. Introducing a single question without an expressed alternative (cf. the similar use of an).
        1. a. In a direct interrogation: utrum enim in clarissimis est civibus is, quem judicatum hic duxit Hermippus? Cic. Fl. 19, 45: utrum igitur hactenus satis est? id. Top. 4, 25: utrum majores vestri omnium magnarum rerum et principia exorti ab diis sunt et finem eum statuerunt? Liv. 45, 39, 10.
        2. b. In an indirect interrogation: neque utrum ex hoc saltu damni salvum scio eliciam foras, Plaut. Men. 5, 6, 30: an hoc dicere audebis, utrum de te aratores, utrum denique Siculi universi bene existiment, ad rem id non pertinere? Cic. Verr. 2, 2, 69, § 167: Nep. Eum. 6, 1.
          With the interrog. particle nam: cum percontatus esset, utrumnam Patris universa classis in portu stare posset, Liv. 37, 17, 10 dub. Weissenb. ad loc. (Hertz and Madv. possetne).