Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

pārĕo (parrĕo), ŭi, pārĭtum, 2, v. n. [intr. form of paro, to make ready; părio, to bring forth; hence, to be ready, at hand], to come forth, appear, be visible, show one’s self; to be present or at hand.

  1. I. Lit. (rare; not in Cic. or Cæs.): immolanti jocinera replicata paruerunt, Suet. Aug. 95: quoties paruit Hermogenes, Mart. 12, 29, 18: haec (fenestra) videt Inarimen, illi Prochyta aspera paret, Stat. S. 2, 2, 76: quae si parent simul, Quint. 1, 12, 4: caeli cui sidera parent, are open, intelligible, Verg. A. 10, 176; cf. Suet. Calig. 8.
    So freq. in eccl. Lat.: parebit signum filii hominis in caelo, Vulg. Matt. 24, 30.
    Impers.: paret = videtur: si paret eum dare oportere, Gai. Inst. 3, 91; 4, 4; 34 al.
  2. II. In partic.
    1. A. To appear (as a servant) at a person’s commands, to attend, wait upon (very rare, for the usual apparere): magistratibus in provincias euntibus parere et praeministrare servorum vice, Gell. 10, 3, 19: ad memoriam, Spart. Pesc. 7.
      1. 2. Transf.
        1. a. To obey, be obedient to; to submit to, comply with (the class. signif. of the word; syn.: oboedio, obsequor, obtempero): parere, obedire, Fest. p. 221 Müll.: animadverte ac dicto pare, Enn. ap. Cic. Rab. Post. 11, 29 (Trag. v. 299 Vahl.): hic parebit et oboediet praecepto illi veteri, Cic. Tusc. 5, 12, 36: oboedire et parere alicujus voluntati, id. N. D. 1, 8, 19: non ut pareret et dicto audiens esset huic ordini, etc., id. Phil. 7, 1, 2: (noster populus) in bello sic paret, ut regi, id. Rep. 1, 40, 163: legibus, id. Off. 2, 11, 40: religionibus, id. N. D. 2, 3, 8: imperio, Caes. B. G. 5, 2: populo patiente atque parente, Cic. Rep. 2, 36, 61: alicujus imperiis, Juv. 14, 331.
          Impers. pass.: dicto paretur, Liv. 9, 32: remissius imperanti melius paretur, Sen. Clem. 1, 24, 1: ut arbitri sententiae pareatur, Dig. 4, 8, 23: si paritum fuerit condicioni, ib. 40, 4, 12.
          Poet., with respective acc.: non adeo parebimus omnia matri, Stat. Ach. 1, 660.
          Of inanim. and abstr. subjects: lucra petituras freta per parentia ventis Ducunt instabiles sidera certa rates, Tib. 1, 9, 9; cf. Ov. M. 8, 472; Quint. 11, 3, 65.
        2. b. To be subject to, dependent on; to be subservient to: nulla fuit civitas, quin Caesari pareret, Caes. B. C. 3, 81: oppidum, quod regi paret, Plin. 6, 28, 32, § 145: negat se ei parere posse qui se feminam malit esse, quam virum, Just. 1, 3, 3: quae homines arant, navigant, aedificant, virtuti omnia parent, Sall. C. 2, 7; Hor. S. 2, 3, 96.
        3. c. To submit to, comply with, indulge, gratify, yield to: necessitati, Cic. Or. 60, 202: et tempori et voluntati, id. Vatin. 1, 2: cupiditatibus, id. Fin. 1, 16, 53: dolori et iracundiae, id. Att. 2, 21, 4: extremo furori, Val. Fl. 7, 154.
        4. d. To yield to one’s promises or representations, to fulfil, accomplish them; to satisfy, give, pay: promissis, Ov. F. 5, 504: pensionibus, Dig. 19, 2, 54: usuris, Cod. 4, 26, 8.—
    2. B. Impers.: paret, it is clear, evident, manifest (class.): quid porro quaerendum est? factumne sit? at constat. A quo? at paret, Cic. Mil. 6, 15.
      Esp. in the formula si paret, if it appear, if it be proved, Cic. Rosc. Com. 4, 11; id. Verr 2, 2, 12, § 31; cf.: si paret adversum edictum fecisse, id. ib. 2, 3, 28, § 69; 2, 3, 22, § 55; Fest. p. 233 Müll.: paritum est, Dig. 31, 1, 67; ib. 6, 1, 5; Petr. 137; cf. II. 2. a. supra.
      Hence, pārens, entis, P. a., obedient: parentiores exercitus, Cic. Off. 1, 22, 76 (al. paratiores).
  3. II. Subst.: pārens, entis, comm., a subject: parentes abunde habemus, Sall. J. 102, 7: vi quidem regere patriam aut parentes quamquam possis, etc., id. ib. 3, 2: ex voluntate parentium occupare principatum, Vell. 2, 108; and so Tac. A. 1, 59, acc. to Bötticher (but parentes, in this passage, signifies parents; cf. Kritz on Sall. C. 6, 5).

2. părĭo, pĕpĕri, părĭtum, and partum, 3 (fut. part. parturam, Plaut. Am. 2, 2, 86; fut. paribis for paries, Pompon. ap. Non. 508, 3; inf. parire, Enn. ap. Varr. L. L. 5, § 59 Müll., and in Diom. p. 378 P.; Plaut. Fragm. ap. Philarg. Verg. E. 2, 63), v. a. [cf. Gr. root πορ- in ἔπορον, gave, πέπρωται, is fated; Lat. portio, partus, puerpera, perh. parare], to bring forth, to bear; of animals, to drop, lay, spawn, etc. (syn. gigno).

  1. I. Lit.: si quintum pareret mater ejus, asinum fuisse pariturum, Cic. de Or. 2, 66, 267: ut ea liberos ex sese pareret, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 3: gallinas teneras, quae primum parient, concludat, Cato, R. R. 89; so, quae gallina id ovum peperisset, Cic. Ac. 2, 18, 57; cf.: ova parire solet, etc., Enn. l. l. (Ann. v. 10 Vahl.): nam audivi feminam ego leonem semel parire, Plaut. l. l.
    Of plants, to flower, Plin. 16, 25, 39, § 94.
    1. B. Transf
      1. 1. Of males, to beget (poet.): apud tragicos: et jam leo pariet, at pater est, Quint. 8, 6, 34; Caecil. ap. Non. 464, 22 (in a corrupt passage).
      2. 2. In gen., to bring forth, produce: ligna putrefacta per imbres Vermiculos pariunt, Lucr. 2, 899: ut sarmentum in pariendis colibus vires habeat majores, Varr. R. R. 1, 32, 2; cf. id. ib. 1, 41, 5: fruges et reliqua, quae terra pariat, Cic. N. D. 1, 2; Plin. 16, 37, 68, § 174; 31, 10, 46, § 112: spiritum, Vulg. Isa. 26, 18.
  2. II. Trop., to produce, create, bring about, accomplish, occasion, devise, invent, procure, acquire, etc. (syn.: genero, creo, gigno): ars dicendi habet hanc vim, non ut aliquid pariat et procreet, verum ut educet atque confirmet, Cic. de Or. 2, 87, 356: qui famam multo peperere labore, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 188 (Ann. v. 427 Vahl.): dolorem, voluptatem, Cic. Fin. 1, 15, 49: discidium, Lucr. 1, 220: taedium, Quint. 9, 4, 43: spinosiora multa pepererunt, Cic. Or. 32, 114; so, quibus etiam verba parienda sunt, id. Fin. 3, 1, 3; and: hinc fabulae Scyllam et Charybdim peperere, Just. 4, 1, 13: ne quicquam nobis pariant ex se incommodi, Plaut. Most. 2, 1, 17: alicui aegritudinem, id. Trin. 2, 2, 35: fiduciam, Sall. H. 1, 41, 22 Dietsch: alicni curas, Prop. 1, 18, 23: obsequium amicos, veritas odium parit, Ter. And. 1, 1, 41: sibi maximam laudem, Cic. Off. 2, 13, 47: meis laboribus dignitas salusque pariatur, id. Cat. 4, 1, 1; id. Sull. 17, 49: praedā improbe partā, id. Fin. 1, 16, 51: aliquem honeste partis bonis privare, id. Quint. 23, 74; id. Sull. 28, 77: sibi salutem, Caes. B. C. 3, 69: ante partam rei militaris gloriam amittere, id. B. G. 6, 39: gratiam ingentem apud aliquem, Liv. 34, 44: sibi decus et victoriam, id. 30, 14: amicos officio et fide, Sall. J. 10, 4: alicui somnum mero, Tib. 1, 7, 27 (6, 23): qui sibi letum Insontes peperere manu, Verg. A. 6, 434; Tib. 4, 13, 20.
    Hence, partus, a, um, P. a., that has borne: parta nutrici consociata, etc., the ewe that has dropped the lamb, Col. 7, 4, 3.
    1. B. Gained, acquired.
      Hence, as subst.: parta, ōrum, n., acquisitions, possessions: quod majus dedecus est parta amittere, quam omnino non paravisse, Sall. J. 31, 17; cf. id. C. 51, 42; d. H. 1, 41, 17 Dietsch: tantis parta malis curā majore metuque Servantur, Juv. 14, 303.

3. părĭo, īre, the ground form of aperio and operio.