Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

Bellĭus, i, m., a shortened form of the name Duellius, Cic. Or. 45, 153; Quint. 1, 4, 15.

bellum (ante-class. and poet. duel-lum), i, n. [Sanscr. dva, dvi, dus; cf. Germ. zwei; Engl. two, twice; for the change from initial du- to b-, cf. bis for duis, and v. the letter B, and Varr. L. L. 5, § 73 Müll.; 7, § 49 ib.], war.

  1. I. Form duellum: duellum, bellum, videlicet quod duabus partibus de victoriā contendentibus dimicatur. Inde est perduellis, qui pertinaciter retinet bellum, Paul. ex Fest. p. 66, 17 Müll.: bellum antea duellum vocatum eo quod duae sunt dimicantium partesPostea mutatā litterā dictum bellum, Isid. Orig. 18, 1, 9: hos pestis necuit, pars occidit illa duellis, Enn. ap. Prisc. p. 9, 861 P. (Ann. v. 549 Vahl.): legiones reveniunt domum Exstincto duello maximo atque internecatis hostibus, Plaut. Am. 1, 1, 35: quae domi duellique male fecisti, id. As. 3, 2, 13.
    So in archaic style, or in citations from ancient documents: quique agent rem duelli, Cic. Leg. 2, 8, 21: aes atque ferrum, duelli instrumenta, id. ib. 2, 18, 45 (translated from the Platonic laws): puro pioque duello quaerendas (res) censeo, Liv. 1, 32, 12 (quoted from ancient transactions); so, quod duellum populo Romano cum Carthaginiensi est, id. 22, 10, 2: victoriaque duelli populi Romani erit, id. 23, 11, 2: si duellum quod cum rege Antiocho sumi populus jussit, id. 36, 2, 2; and from an ancient inscriptionduello magno dirimendo, etc., id. 40, 52, 5.
    Poet.: hicPacem duello miscuit, Hor. C. 3, 5, 38: cadum Marsi memorem duelli, id. ib. 3, 14, 18: vacuum duellis Janum Quirini clausit, id. ib. 4, 15, 8; cf. id. Ep. 1, 2, 7; 2, 1, 254; 2, 2, 98; Ov. F. 6, 201; Juv. 1, 169
  2. II. Form bellum.
    1. A. War, warfare (abstr.), or a war, the war (concr.), i.e. hostilities between two nations (cf. tumultus).
      1. 1. Specifying the enemy.
        1. a. By adjj. denoting the nation: omnibus Punicis Siciliensibusque bellis, Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124: aliquot annis ante secundum Punicum bellum, id. Ac. 2, 5, 13: Britannicum bellum, id. Att. 4, 16, 13: Gallicum, id. Prov. Cons. 14, 35: Germanicum, Caes. B. G. 3, 28: Sabinum, Liv. 1, 26, 4: Parthicum, Vell. 2, 46, 2; similarly: bellum piraticum, the war against the pirates, Vell. 2, 33, 1.
          Sometimes the adj. refers to the leader or king of the enemy: Sertorianum bellum, Cic. Phil. 11, 8, 18: Mithridaticum, id. Imp. Pomp. 3, 7: Jugurthinum, Hor. Epod. 9, 23; Vell. 2, 11, 1; similarly: bellum regium, the war against kings, Cic. Imp. Pomp. 17, 50.
          Or it refers to the theatre of the war: bellum Africanum, Transalpinum, Cic. Imp. Pomp. 10, 28: Asiaticum, id. ib. 22, 64: Africum, Caes. B. C. 2, 32 fin.: Actiacum, Vell. 2, 86, 3: Hispaniense, id. 2, 55, 2.
        2. b. With gen. of the name of the nation or its leader: bellum Latinorum, the Latin war, i. e. against the Latins, Cic. N. D. 2, 2, 6: Venetorum, Caes. B. G. 3, 16: Helvetiorum, id. ib. 1, 40 fin.; 1, 30: Ambiorigis, id. ib. 6, 29, 4: Pyrrhi, Philippi, Cic. Phil. 11, 7, 17: Samnitium, Liv. 7, 29, 2.
        3. c. With cum and abl. of the name.
          1. (α) Attributively: cum Jugurthā, cum Cimbris, cum Teutonis bellum, Cic. Imp. Pomp. 20, 60: belli causā cum Samnitibus, Liv. 7, 29, 3: hunc finem bellum cum Philippo habuit, id. 33, 35, 12: novum cum Antiocho instabat bellum, id. 36, 36, 7; cf. id. 35, 40, 1; 38, 58, 8; 39, 1, 8; 44, 14, 7.
          2. (β) With cum dependent on the verb: quia bellum Aetolis esse dixi cum Aliis, Plaut. Capt. prol. 59: novi consulesduo bella habuerealterum cum Tiburtibus, Liv. 7, 17, 2; esp. with gero, v. 2. b. α infra.
        4. d. With adversus and acc. of the name.
          1. (α) Attributively: bellum adversus Philippum, Liv. 31, 1, 8: bellum populus adversus Vestinos jussit, id. 8, 29, 6.
          2. (β) With adversus dependent on the verb: quod homines populi Hermunduli adversus populum Romanum bellum fecere, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1: nos pro vobis bellum suscepimus adversus Philippum. Liv. 31, 31, 18: ut multo acrius adversus duos quam adversus unum pararet bellum, id. 45, 11, 8: bellum quod rex adversus Datamem susceperat, Nep. Dat. 8, 5.
        5. e. With contra and acc.: cum bellum nefarium contra aras et focos, contra vitam fortunasque nostrasnon comparari, sed geri jam viderem, Cic. Phil. 3, 1, 1: causam belli contra patriam inferendi, id. ib. 2, 22, 53.
        6. f. With in and acc. (very rare): Athenienses in Peloponnesios sexto et vicesimo anno bellum gerentes, Nep. Lys. 1, 1.
        7. g. With inter and acc.: hic finis belli inter Romanos ac Persea fuit, Liv. 45, 9, 2.
        8. h. With apud and acc.: secutum est bellum gestum apud Mutinam, Nep. Att. 9, 1.
        9. k. With dat. of the enemy after inferre and facere, v. 2. a. κ infra.
      2. 2. With verbs.
        1. a. Referring to the beginning of the war.
          1. (α) Bellum movere or commovere, to bring about, stir up a war: summa erat observatio in bello movendo, Cic. Off. 1, 11, 37: bellum commotum a Scapulā, id. Fam. 9, 13, 1: nuntiabant alii … in Apuliā servile bellum moveri, Sall. C. 30, 2: is primum Volscis bellum in ducentos ampliusannos movit, Liv. 1, 53, 2: insequenti anno Veiens bellum motum, id. 4, 58, 6: dii pium movere bellum, id. 8, 6, 4; cf. Verg. A. 10, 627; id. G. 1, 509; so, concitare, Liv. 7, 27, 5; and ciere (poet.), Verg. A. 1, 541; 6, 829; 12, 158.
          2. (β) Bellum parare, comparare, apparare, or se praeparare bello, to prepare a war, or for a war: cum tam pestiferum bellum pararet, Cic. Att. 9, 13, 3: bellum utrimque summopere parabatur, Liv. 1, 23, 1; cf. id. 45, 11, 8 (v. II. A. 1. d. β supra); Nep. Hann. 2, 6; Quint. 12, 3, 5; Ov. M. 7, 456; so, parare alicui, Nep. Alcib. 9, 5: bellum terrā et mari comparat, Cic. Att. 10, 4, 3: tantum bellum … Cn. Pompeius extremā hieme apparavit, ineunte vere suscepit, mediā aestate confecit, id. Imp. Pomp. 12, 3, 5: bellum omnium consensu apparari coeptum, Liv. 4, 55, 7: numquam imperator ita paci credit, ut non se praeparet bello, Sen. Vit. Beat. 26, 2.
          3. (γ) Bellum differre, to postpone a war: nec jam poterat bellum differri, Liv. 2, 30, 7: mors Hamilcaris et pueritia Hannibalis distulerunt bellum, id. 21, 2, 3; cf. id. 5, 5, 3.
          4. (δ) Bellum sumere, to undertake, begin a war (not in Cæsar): omne bellum sumi facile, ceterum aegerrume desinere, Sall. J. 83, 1: prius tamen omnia pati decrevit quam bellum sumere, id. ib. 20, 5: de integro bellum sumit, id. ib. 62, 9: iis haec maxima ratio belli sumendi fuerat, Liv. 38, 19, 3: sumi bellum etiam ab ignavis, strenuissimi cujusque periculo geri, Tac. H. 4, 69; cf. id. A. 2, 45; 13, 34; 15, 5; 15, 7; id. Agr. 16.
            (ε) Bellum suscipere (rarely inire), to undertake, commence a war, join in a war: bellum ita suscipiatur ut nihil nisi pax quaesita videatur, Cic. Off. 1, 23, 80: suscipienda quidem bella sunt ob eam causam ut, etc., id. ib. 1, 11, 35: judicavit a plerisque ignorationebellum esse susceptum, join, id. Marcell. 5, 13; id. Imp. Pomp. 12, 35 (v. supra): cum avertisset plebem a suscipiendo bello, undertaking, Liv. 4, 58, 14: senatui cum Camillo agi placuit ut bellum Etruscum susciperet, id. 6, 9, 5: bella non causis inita, sed ut eorum merces fuit, Vell. 2, 3, 3.
            (ζ) Bellum consentire = bellum consensu decernere, to decree a war by agreement, to ratify a declaration of war (rare): consensit et senatus bellum, Liv. 8, 6, 8: bellum erat consensum, id. 1, 32, 12.
            (η) Bellum alicui mandare, committere, decernere, dare, gerendum dare, ad aliquem deferre, or aliquem bello praeficere, praeponere, to assign a war to one as a commander, to give one the chief command in a war: sed ne tum quidem populus Romanus ad privatum detulit bellum, Cic. Phil. 11, 8, 18: populus Romanus consulibellum gerendum dedit, id. ib.: cur noneidemhoc quoque bellum regium committamus? id. Imp. Pomp. 17, 50: Camillus cui id bellum mandatum erat, Liv. 5, 26, 3: Volscum bellum M. Furio extra ordinem decretum, id. 6, 22, 6: Gallicum bellum Popilio extra ordinem datum, id. 7, 23, 2: quo die a vobis maritimo bello praepositus est imperator, Cic. Imp. Pomp. 15, 44: cum ei (bello) imperatorem praeficere possitis, in quo sit eximia belli scientia, id. ib. 16, 49: hunc toti bello praefecerunt, Caes. B. G. 5, 11 fin.: alicui bellum suscipiendum dare, Cic. Imp. Pomp. 19, 58: bellum administrandum permittere, id. ib. 21, 61.
            (θ) Bellum indicere alicui, to declare war against (the regular expression; coupled with facere in the ancient formula of the pater patratus), also bellum denuntiare: ob eam rem egopopulo Hermundulo … bellum (in)dico facioque, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1: ob eam rem ego populusque Romanus populisLatinis bellum indico facioque, Liv. 1, 32, 13: Corinthiis bellum indicamus an non? Cic. Inv. 1, 12, 17: ex quo intellegi potest, nullum bellum esse justum nisi quod aut rebus repetitis geratur, aut denuntiatum ante sit et indictum, id. Off. 1, 11, 36; id. Rep. 3, 23, 35: bellum indici posse existimabat, Liv. 1, 22, 4: ni reddantur (res) bellum indicere jussos, id. 1, 22, 6: utnec gererentur solum sed etiam indicerentur bella aliquo ritu, jusdescripsit quo res repetuntur, id. 1, 32, 5; cf. id. 1, 32, 9; 2, 18, 11; 2, 38, 5; Verg. A. 7, 616.
            (κ) Bellum inferre alicui (cf. contra aliquem, 1. e. supra; also bellum facere; absol., with dat., or with cum and abl.), to begin a war against (with), to make war on: Denseletis nefarium bellum intulisti, Cic. Pis. 34, 84: ei civitati bellum indici atque inferri solere, id. Verr. 2, 1, 31, § 79: qui sibi Galliaeque bellum intulissent, Caes. B. G. 4, 16; Nep. Them. 2, 4; Verg. A. 3, 248: bellumne populo Romano Lampsacena civitas facere conabatur? Cic. Verr. 2, 1, 31, § 79: bellum patriae faciet, id. Mil. 23, 63; id. Cat. 3, 9, 22: civitatem Eburonum populo Romano bellum facere ausam, Caes. B. G. 5, 28; cf. id. ib. 7, 2; 3, 29: constituit bellum facere, Sall. C. 26, 5; 24, 2: occupant bellum facere, they are the first to begin the war, Liv. 1, 14, 4: ut bellum cum Priscis Latinis fieret, id. 1, 32, 13: populus Palaepolitanis bellum fieri jussit, id. 8, 22, 8; cf. Nep. Dion, 4, 3; id. Ages. 2, 1.
            Coupled with instruere, to sustain a war: urbs quae bellum facere atque instruere possit, Cic. Agr. 2, 28, 77.
            Bellum facere had become obsolete at Seneca’s time, Sen. Ep. 114, 17.
            (λ) Bellum oritur or exoritur, a war begins: subito bellum in Galliā ex, ortum est, Caes. B. G. 3, 7: aliud multo propius bellum ortum, Liv. 1, 14, 4: Veiens bellum exortum, id. 2, 53, 1.
        2. b. Referring to the carrying on of the war: bellum gerere, to carry on a war; absol., with cum and abl., per and acc., or in and abl. (cf.: bellum gerere in aliquem, 1. a. and f. supra): nisi forte ego vobiscessare nunc videor cum bella non gero, Cic. Sen. 6, 18: cum Celtiberis, cum Cimbris bellum ut cum inimicis gerebatur, id. Off. 1, 12, 38: cum ei bellum ut cum rege Perse gereret obtigisset, id. Div. 1, 46, 103: erant hae difficultates belli gerendi, Caes. B. G. 3, 10: bellum cum Germanis gerere constituit, id. ib. 4, 6: Cn. Pompeius in extremis terris bellum gerebat, Sall. C. 16, 5: bellum quod Hannibale duce Carthaginienses cum populo Romano gessere, Liv. 21, 1, 1: alter consul in Sabinis bellum gessit, id. 2, 62, 3: de exercitibus per quos id bellum gereretur, id. 23, 25, 5: Chabrias bella in Aegypto suā sponte gessit, Nep. Chabr, 2, 1.
          Sometimes bellum administrare only of the commander, Cic. Imp. Pomp. 15, 43; Nep. Chabr. 2, 1.
          Also (very rare): bellum bellare, Liv. 8, 40, 1 (but belligerantes is absol., Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38; Ann. v. 201 Vahl.); in the same sense: bellum agere, Nep. Hann. 8, 3.
          As a synonym: bello persequi aliquem, Nep. Con. 4, 1; cf. Liv. 3, 25, 3.
          1. (β) Trahere or ducere bellum, to protract a war: necesse est enim aut trahi id bellum, aut, etc., Cic. Att. 10, 8, 2: bellum trahi non posse, Sall. J. 23, 2: belli trahendi causā, Liv. 5, 11, 8: morae quā trahebant bellum paenitebat, id. 9, 27, 5: suadere institui ut bellum duceret, Cic. Fam. 7, 3, 2: bellum enim ducetur, id. ad Brut. 1, 18, 6; Nep. Alcib. 8, 1; id. Dat. 8, 4; similarly: cum his molliter et per dilationes bellum geri oportet? Liv. 5, 5, 1.
          2. (γ) Bellum repellere, defendere, or propulsare, to ward off, defend one’s self against a war: bellum Gallicum C. Caesare imperatore gestum est, antea tantummodo repulsum, Cic. Prov. Cons. 13, 32: quod bellum non intulerit sed defenderit, Caes. B. G. 1, 44: Samnitium vix a se ipsis eo tempore propulsantium bellum, Liv. 8, 37, 5.
        3. c. Referring to the end of a war.
          1. (α) Bellum deponere, ponere, or omittere, to give up, discontinue a war: in quo (i.e. bello) et gerendo et deponendo jus ut plurimum valeret lege sanximus, Cic. Leg. 2, 14, 34: (bellum) cum deponi victores velint, Sall. J. 83, 1: bellum decem ferme annis ante depositum erat, Liv. 31, 1, 8: nos depositum a vobis bellum et ipsi omisimus, id. 31, 31, 19: dicit posse condicionibus bellum poni, Sall. J. 112, 1: bellum grave cum Etruriā positum est, id. H. Fragm. 1, 9 Dietsch: velut posito bello, Liv. 1, 53, 5: manere bellum quod positum simuletur, id. 1, 53, 7: posito ubique bello, Tac. H. 2, 52; cf. Hor. Ep. 2, 1, 93; Verg. A. 1, 291: omisso Romano bello Porsinna filium Arruntem Ariciammittit, Liv. 2, 14, 5.
          2. (β) Bellum componere, to end a war by agreement, make peace: timerent ne bellum componeretur, Cic. Fam. 10, 33, 3: si bellum compositum foret, Sall. J. 97, 2: belli componendi licentiam, id. ib. 103, 3; cf. Nep. Ham. 1, 5; id. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Verg. A. 12, 109; similarly: bellum sedare, Nep. Dat. 8, 5.
          3. (γ) Bellum conficere, perficere, finire, to finish, end a war; conficere (the most usual term) and perficere, = to finish a war by conquering; finire (rare), without implying success: is bellum confecerit qui Antonium oppresserit, Cic. Fam. 11, 12, 2: bellumque maximum conficies, id. Rep. 6, 11, 11: confecto Mithridatico bello, id. Prov. Cons. 11, 27; cf. id. Fam. 5, 10, 3; id. Imp. Pomp. 14, 42: quo proeliobellum Venetorum confectum est, Caes. B. G. 3, 16; cf. id. ib. 1, 30; 1, 44; 1, 54; 3, 28; 4, 16: bello confecto de Rhodiis consultum est, Sall. C. 51, 5; cf. id. J. 36, 1; 114, 3: neminem nisi bello confecto pecuniam petiturum esse, Liv. 24, 18, 11; cf. id. 21, 40, 11; 23, 6, 2; 31, 47, 4; 32, 32, 6; 36, 2, 3: bello perfecto, Caes. B. C. 3, 18, 5; Liv. 1, 38, 3: se quo die hostem vidisset perfecturum (i. e. bellum), id. 22, 38, 7; 31, 4, 2; cf. id. 3, 24, 1; 34, 6, 12; Just. 5, 2, 11: neque desiturum antequam finitum aliquā tolerabili condicione bellum videro, Liv. 23, 12, 10: finito ex maximā parte.. italico bello, Vell. 2, 17, 1; Curt. 3, 1, 9; Tac. A. 15, 17; Just. 16, 2, 6; 24, 1, 8; Verg. A. 11, 116.
        4. d. Less usual connections: bellum delere: non modo praesentia sed etiam futura bella delevit, Cic. Lael. 3, 11; cf. Nep. Alcib. 8, 4: alere ac fovere bellum, Liv. 42, 11, 5: bellum navare alicui, Tac. H. 5, 25: spargere, id. A. 3, 21; id. Agr. 38; Luc. 2, 682: serere, Liv. 21, 10, 4: circumferre, Tac. A. 13, 37: exercere, id. ib. 6, 31: quam celeriter belli impetus navigavit ( = quam celeriter navale bellum gestum est), Cic. Imp. Pomp. 12, 34; so Flor. 2, 2, 17: bellum ascendit in rupes, id. 4, 12, 4: bellum serpit in proximos, id. 2, 9, 4; cf. id. 2, 2, 15: bella narrare, Cic. Or. 9, 30: canere bella, Quint. 10, 1, 91: bella legere, Cic. Imp. Pomp. 10, 28.
      3. 3. As object denoting place or time.
        1. a. Proficisci ad bellum, to depart for the war.
          1. (α) Of the commander: consul sortitu ad bellum profectus, Cic. Phil. 14, 2, 4; cf. id. Cat. 1, 13, 33: ipse ad bellum Ambiorigis profectus, Caes. B. G. 6, 29, 4: ut duo ex tribunis ad bellum proficiscerentur, Liv. 4, 45, 7; cf. id. 6, 2, 9: Nep. Alcib. 4, 1; Sall. H. 2, 96 Dietsch.
            Post-class.: in bellum, Just. 2, 11, 9; Gell. 17, 9, 8.
          2. (β) Of persons partaking in a war: si proficiscerer ad bellum, Cic. Fam. 7, 3, 1.
        2. b. Ad bellum mittere, of the commander, Cic. Imp. Pomp. 17, 50; 21, 62.
        3. c. In bella ruere, Verg. A. 7, 782; 9, 182: in bella sequi, id. ib. 8, 547.
        4. d. Of time.
          1. (α) In the locative case belli, in war, during war; generally with domi ( = domi militiaeque): valete, judices justissimi, domi bellique duellatores, Plaut. Capt. prol. 68; so, domi duellique, id. As. 3, 2, 13 (v. I. supra): quibuscunque rebus vel belli vel domi poterunt rem publicam augeant, Cic. Off. 2, 24, 85: paucorum arbitrio belli domique agitabatur, Sall. J. 41, 7: animus belli ingens, domi modicus, id. ib. 63, 2; Liv. 2, 50, 11; 1, 36, 6; so id. 3, 43, 1; cf.: bello domique, id. 1, 34, 12: domi belloque, id. 9, 26, 21; and: neque bello, neque domi, id. 4, 35, 3.
            Without domi: simul rem et gloriam armis belli repperi, Ter. Heaut. 1, 1, 60 (where belli may be taken with gloriam; cf. Wagn. ad loc.): magnae res temporibus illis a fortissimis virisbelli gerebantur, Cic. Rep. 2, 32, 86.
          2. (β) In bello or in bellis, during war or wars, in the war, in the wars; with adj.: ad haec quae in civili bello fecerit, Cic. Phil. 2, 19, 47; cf. id. ib. 14, 8, 22: in ipso bello eadem sensi, id. Marcell. 5, 14: in Volsco bello virtus enituit, Liv. 2, 24, 8: in eo bello, id. 23, 46, 6: in Punicis bellis, Plin.8, 14, 14, § 37: in bello Trojano, id. 30, 1, 2, § 5.
            Without adj.: ut fit in bello, capitur alter filius, Plaut. Capt. prol. 25: qui in bello occiderunt, Cic. Fam. 9, 5, 2: quod in bello saepius vindicatum est in eos, etc., Sall. C. 9, 4: non in bello solum, sed etiam in pace, Liv. 1, 15, 8; 2, 23, 2: in bello parta, Quint. 5, 10, 42; 12, 1, 28.
          3. (γ) Abl. bello or bellis = in bello or in bellis (freq.); with adjj.: nos semper omnibus Punicis Siciliensibusque bellis amicitiam fidemque populi Romani secuti sumus. Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124: bello Italico, id. Pis. 36, 87: Veienti bello, id. Div. 1, 44, 100: domestico bello, id. Planc. 29, 70: qui Volsco, Aurunco Sabinoque militassent bello, Liv. 23, 12, 11: victor tot intra paucos dies bellis, id. 2, 27, 1: nullo bello, multis tamen proeliis victus, id. 9, 18, 9: bello civili, Quint. 11, 1, 36.
            With gen.: praesentiam saepe divi suam declarant, ut et apud Regillum bello Latinorum, Cic. N. D. 2, 2, 6: suam felicitatem Helvetiorum bello esse perspectam, Caes. B. G. 1, 40.
            Without attrib.: qui etiam bello victis regibus regna reddere consuevit, Cic. Sest. 26, 57: res pace belloque gestas, Liv. 2, 1, 1: egregieque rebus bello gestis, id. 1, 33, 9; so id. 23, 12, 11: ludi bello voti, id. 4, 35. 3: princeps pace belloque, id. 7, 1, 9: Cotyn bello juvisse Persea, id. 45, 42, 7: bello parta, Quint. 5, 10, 15; cf. id. 7, 4, 22; Ov. M. 8, 19.
          4. (δ) Inter bellum (rare): cujus originis morem necesse estinter bellum natum esse, Liv. 2, 14, 2: inter haec bella consulesfacti, id. 2, 63, 1.
      4. 4. Bellum in attributive connection.
        1. a. Justum bellum.
          1. (α) A righteous war, Cic. Off. 1, 11, 36 (v. II. A. 2. a. θ supra): justum piumque bellum, Liv. 1, 23, 4: non loquor apud recusantem justa bella populum, id. 7, 30, 17; so Ov. M. 8, 58; cf.: illa injusta sunt bella quae sine causā suscepta sunt, Cic. Rep. 3, 23, 35.
          2. (β) A regular war (opp. a raid, etc.): in fines Romanos excucurrerunt, populabundi magis quam justi more belli, Liv. 1, 15, 1.
        2. b. For the different kinds of war: domesticum, civile, intestinum, externum, navale, maritimum, terrā marique gestum, servile, sociale; v. hh. vv.
        3. c. Belli eventus or exitus, the result of a war: quicunque belli eventus fuisset, Cic. Marcell. 8, 24: haud sane alio animo belli eventum exspectabant, Sall. C. 37, 9: eventus tamen belli minus miserabilem dimicationem fecit, Liv. 1, 23, 2; cf. id. 7, 11, 1: exitus hujus calamitosissimi belli, Cic. Fam. 6, 21, 1: cum esset incertus exitus et anceps fortuna belli, id. Marcell. 5, 15; so id. Off. 2, 8, [??]: Britannici belli exitus exspectatur, id. Att. 4, 16, 13: cetera bella maximeque Veiens incerti exitus erant, Liv. 5, 16, 8.
        4. d. Fortuna belli, the chances of war: adeo varia fortuna belli ancepsque Mars fuit ut, Liv. 21, 1, 2; cf. Cic. Marcell. 5, 15 (v. c. supra).
        5. e. Belli artes, military skill: cuilibet superiorum regum belli pacisque et artibus et gloriā par, Liv. 1, 35, 1: haud ignotas belli artes, id. 21, 1, 2: temperata et belli et pacis artibus erat civitas, id. 1, 21, 6.
        6. f. Jus belli, the law of war: jura belli, the rights (law) of war: in re publicā maxime servanda sunt jura belli, Cic. Off. 1, 11, 34: sunt et belli sicut pacis jura, Liv. 5, 27, 6: jure belli res vindicatur, Gai. Inst. 3, 94.
        7. g. Belli duces praestantissimos, the most excellent captains, generals, Cic. Or. 1, 2, 7: trium simul bellorum victor, a victor in three wars, Liv. 6, 4, 1 (cf.: victor tot bellis, id. 2, 27, 1).
        8. h. Belli vulnera, Cic. Marcell. 8, 24.
    2. B. Transf.
      1. 1. Of things concr. and abstr.: qui parietibus, qui tectis, qui columnis ac postibus meisbellum intulistis, Cic. Dom. 23, 60: bellum contra aras et focos, id. Phil. 3, 1, 1: miror cur philosophiaebellum indixeris, id. Or. 2, 37, 155: ventri Indico bellum, Hor. S. 1, 5, 8.
      2. 2. Of animals: milvo est quoddam bellum quasi naturale cum corvo, Cic. N. D. 2, 49, 125: hanc Juno Esse jussit gruem, populisque suis indicere bellum, Ov. M. 6, 92.
      3. 3. With individuals: quid mihi opu’st … cum eis gerere bellum, etc., Plaut. Stich. 1, 2, 14: nihil turpius quam cum eo bellum gerere quīcum familiariter vixeris, Cic. Lael. 21, 77: cum mihi uni cum improbis aeternum videam bellum susceptum, id. Sull. 9, 28: hoc tibi juventus Romana indicimus bellum, Liv. 2, 12, 11: falsum testem justo ac pio bello persequebatur, id. 3, 25, 3: tribunicium domi bellum patres territat, id. 3, 24, 1; cf. Plin. Ep. 1, 2, 57.
        Ironically: equus Trojanus qui tot invictos viros muliebre bellum gerentes tulerit ac texerit, Cic. Cael. 28, 67.
      4. 4. In mal. part., Hor. C. 3, 26, 3; 4, 1, 2.
      5. 5. Personified as god of war ( = Janus): tabulas duas quae Belli faciem pictam habent, Plin. 35, 4, 10, § 27: sunt geminae Belli portae, etc., Verg. A. 7, 607: mortiferumque averso in limine Bellum, id. ib. 6, 279.
      6. 6. Plur.: bella, army (poet.): permanet Aonius Nereus violentus in undis, Bellaque non transfert (i.e. Graecorum exercitum), Ov. M. 12, 24: sed victae fera bella deae vexere per aequora, Sil. 7, 472: quid faciat bellis obsessus et undis? Stat. Th. 9, 490.
      7. 7. Battle, = proelium: rorarii dicti a rore: qui bellum committebant ante, Varr. L. L. 7, 3, 92: quod in bello saepius vindicatum in eos quitardius, revocati, bello excesserant, Sall. C. 9, 4: praecipua laus ejus belli penes consules fuit, Liv. 8, 10, 7: commisso statim bello, Front. Strat. 1, 11, 2: Actia bella, Verg. A. 8, 675: ingentem pugnam, ceu cetera nusquam Bella forent, id. ib. 2, 439; cf. Flor. 3, 5, 11; Just. 2, 12; 18, 1 fin.; 24, 8; Hor. Ep. 2, 2, 98 (form duellum); Ov. H. 1, 1, 69; Verg. A. 8, 547; 12, 390; 12, 633; Stat. Th. 3, 666.
      8. 8. Bellum = liber de bello: quam gaudebat Bello suo Punico Naevius! Cic. Sen. 14, 50.

bellus, a, um, adj. [as if for benulus, from benus = bonus, Prisc. p. 556 P.].

  1. I. In gen.
    1. A. Of persons, pretty, handsome, charming, fine, lovely, neat, pleasant, agreeable, etc. (of persons, things, actions, etc.; most freq. in the ante-class. per. and in the poets; in Cic. mostly in his epistt.): uxor, Varr. ap. Non. p. 248, 17: nimis bella es atque amabilis, Plaut. As. 3, 3, 84; id. Rud. 2, 5, 6; Cat. 8, 16; 43, 6: puella, id. 69, 8; 78, 4; Ov. Am. 1, 9, 6; Mart. 1, 65; 2, 87: Piliae et puellae Caeciliae bellissimae salutem dices, Cic. Att. 6, 4, 3: fui ego bellus (civil, courtly, polite), lepidus, bonus vir numquam, Plaut. Capt. 5, 2, 3: hospes, id. Bacch. 2, 3, 111; Cat. 24, 7; 78, 3; 81, 2: durius accipere hoc mihi visus est quam homines belli solent, Cic. Att. 1, 1, 4: homo et bellus et humanus, id. Fin. 2, 31, 102: Cicero bellissimus tibi salutem plurimam dicit, id. Fam. 14, 7, 3.
      Also active, brisk, lively, as the effect of health, etc., Plaut. Curc. 1, 1, 20: fac bellus revertare, Cic. Fam. 16, 18, 1.
    2. B. Of things, places, etc.: socius es hostibus, socius bellum ita geris, ut bella omnia (every thing beautiful, costly) domum auferas, Varr. ap. Non. p. 248, 19: unum quicquid, quod quidem erit bellissimum, Carpam, * Ter. Ad. 4, 2, 51: vinum bellissimum, Col. 12, 19, 2: nimis hic bellus atque ut esse maxume optabam locu’st, Plaut. Bacch. 4, 4, 74: illum pueris locum esse bellissimum duximus, Cic. Att. 5, 17, 3: bella copia, id. Rep. 2, 40, 67: recordor, quam bella paulisper nobis gubernantibus civitas fuerit, in what a pleasant condition the State was, id. Att. 4, 16, 10: malae tenebrae Orci, quae omnia bella devoratis, Cat. 3, 14: subsidium bellissimum existimo esse senectuti otium, Cic. de Or. 1, 60, 255: (epistula) valde bella, id. Att. 4, 6, 4: occasio bellissima, Petr. 25: fama, * Hor. S. 1, 4, 114: quam sit bellum cavere malum, how delightful, pleasant it is, Cic. de Or 1, 58, 247: bellissimum putaverunt dicere amissas (esse litteras), thought it best, i. e. safest, most plausible, id. Fl. 17, 39; cf.: bella haec pietatis et quaestuosa simulatio, fine, plausible, id. Verr. 2, 2, 59, § 145: mihi jampridem venit in mentem, bellum esse, aliquo exire, id. Fam. 9, 2, 3; id. Att. 13, 49, 2; Cod. 6, 35, 11.
  2. II. Esp.
    1. A. Gallant, etc.: illam esse amicam tui viri bellissimi, Plaut. Merc. 4, 1, 27; cf.: Gallus homo’st bellus: nam dulces jungit amores, Cat. 78, 3.
    2. B. For bonus, good: venio nunc ad alterum genus testamenti, quod dicitur physicon, in quo Graeci belliores quam Romani nostri, Varr. ap. Non. p. 77, 30 (Sat. Menipp. 87, 3).
      Hence, bellē, adv., prettily, neatly, becomingly, finely, excellently, well, delightfully, etc.: quare bene et praeclare, quamvis nobis saepe dicatur; belle et festive, nimium saepe nolo, Cic. de Or. 3, 26, 101; cf. id. Quint. 30, 93; so Plaut. Truc. 2, 2, 35; * Lucr. 1, 644; Cic. Att. 1, 1, 5; 16, 3, 4; Quint. 6, 3, 48 al.: quod honeste aut sine detrimento nostro promittere non possumusbelle negandum est, in a courtly, polite manner, Q. Cic. Pet. Cons. 11, 45; so Publ. Syr. ap. Gell. 17, 14, 10: belle se habere, Cic. Att. 12, 37: belle habere (cf.: εὖ, καλῶς ἔχειν), to be in good health, be well, id. Fam. 9, 9, 1; so, bellissime esse, id. Att. 14, 14, 1: facere, in medical lang., to operate well, to have a good effect, Cato, R. R. 157; Scrib. Comp. 136; 150 (cf. the uses of bene).
      With bellus: i sane, bella belle, Plaut. As. 3, 8, 86; id. Curc. 4, 2, 35 (cf.: καλὴ καλῶς, Av. Ach. 253).
      Ellipt., belle, for belle habere: sed ut ad epistolas tuas redeam, cetera belle, illud miror, the others are well or right, Cic. Fam. 7, 18, 2.
      Sup.: haec ipsa fero equidem fronte, ut puto, et voltu bellissime, sed angor intimis sensibus, Cic. Att. 5, 10, 3; id. Fam. 14, 14, 1: navigare, id. ib. 16, 9, 1 al. (comp. perh. not in use).