Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

stătŭo, ŭi, ūtum, 3, v. a. [stătum, sup. of sto], to cause to stand (cf.: colloco, pono).

  1. I. Corporeally.
    1. A. To cause to stand, set up, set, station, fix in an upright position.
      1. 1. To set up, set in the ground, erect: ibi arbores pedicino in lapide statuito, Cato, R. R. 18: inter parietes arbores ubi statues, id. ib.: stipites statuito, id. ib.: palis statutis crebris, Varr. R. R. 1, 14 init.: pedamenta jacentia statuenda, are to be raised, Col. 4, 26: pedamentum inter duas vitis, Plin. 17, 22, 21, § 194: hic statui volo primum aquilam, the standard of the troops, Plaut. Pers. 5, 1, 7: signifer, statue signum, plant the ensign, Liv. 5, 55, 1; Val. Max. 1, 5, 1.
      2. 2. To plant (rare): eodem modo vineam statuito, alligato, flexatoque uti fuerit, Plin. 17, 22, 35, § 198: agro qui statuit meo Te, triste lignum (i. e. arborem), Hor. C. 2, 13, 10.
      3. 3. In gen., to place, set or fix, set up, set forth things or persons.
        1. a. Without specifying the place: ollam statuito cum aquā, let a jar stand with water, Cato, R. R. 156 (157): crateras magnos statuunt, i. e. on the table, Verg. A. 1, 724; so, crateras laeti statuunt, id. ib. 7, 147: haec carina satis probe fundata et bene statuta est, well placed, i. e. so that the hull stands perpendicularly (cf.: bene lineatam carinam collocavit, v. 42), Plaut. Mil. 3, 3, 44: nec quidquam explicare, nec statuere potuerant, nec quod statutum esset, manebat, omnia perscindente vento, Liv. 21, 58, 7: eo die tabernacula statui passus non est, to pitch, Caes. B. C. 1, 81; so, aciem statuere, to draw up an army: aciem quam arte statuerat, latius porrigit, Sall. J. 52, 6.
        2. b. With designation of the place by in and abl.; by adv. of place; by ante, apud, ad, circa, super, and acc.; by pro and abl.; by abl. alone (very rare), or by in and acc. (very rare): signa domi pro supellectile statuere, Cato ap. Prisc. 7, 19, 95 (p. 782 P.): statuite hic lectulos, Plaut. Pers. 5, 1, 7: etiamsi in caelo Capitolium statueretur, Cic. Or. 3, 46, 180: statuitur Sollius in illo gladiatorum convivio … atuitur, ut dico, eques Romanus in Apronii convivio, is taken to the banquet, id. Verr. 2, 3, 25, § 61 sq.: tabernacula in foro statuere, Liv. 39, 46, 3: in principiis statuit tabernaculum, Nep. Eum. 7, 1: in nostris castris tibi tabernaculum statue, Curt. 5, 11, 6; 8, 13, 20: statui in medium undique conspicuum tabernaculum jussit, id. 9, 6, 1: (sagittae) longae, nisi prius in terrā statuerent arcum, haud satis apte imponuntur, id. 8, 14, 19: sedes curules sacerdotum Augustalium locis, superque eas querceae coronae statuerentur, Tac. A. 2, 83: donum deae apud Antium statuitur, id. ib. 3, 71: pro rigidis calamos columnis, Ov. F. 3, 529: jamque ratem Scythicis auster statuisset in oris, Val. Fl. 3, 653: statuere vas in loco frigido, Pall. Oct. 22.
          Of living beings: capite in terram statuerem, Ut cerebro dispergat viam, Ter. Ad. 3, 2, 18: qui capite ipse sua in statuit vestigia sese (= qui sese ipse capite in sua vestigia statuit), i. e. stands on his head, Lucr. 4, 472: patrem ejus a mortuis excitasses, statuisses ante oculos, Cic. Or. 1, 57, 245: captivos vinctos in medio statuit, Liv. 21, 42, 1: ubi primum equus Curtium in vado statuit, id. 1, 13, 5: quattuor cohortes in fronte statuit, id. 28, 33, 12: ante se statuit funditores, id. 42, 58, 10: puerum ad canendum ante tibicinem cum statuisset, id. 7, 2, 9: procul in conspectu eum (Philopoemenem) statuerunt, id. 39, 49, 11: media porta robora legionum, duabus circa portis milites levemque armaturam statuit, id. 23, 16, 8: bovem ad fanum Dianae et ante aram statuit, id. 1, 45, 6: cum Calchanta circa aram statuisset, Val. Max. 8, 11, ext. 6: marium si qui eo loci statuisset, id. 3, 1, 2 fin.: adulescentes ante Caesarem statuunt, Tac. A. 4, 8: in fronte statuerat ferratos, in cornibus cohortes, id. ib. 3, 45: puer quis Ad cyathum statuetur? Hor. C. 1, 29, 8: tu cum pro vitulā statuis dulcem Aulide natam Ante aras, id. S. 2, 3, 199: et statuam ante aras auratā fronte juvencum, Verg. A. 9, 627: clarā regione profundi Aetheros innumeri statuerunt agmina cygni, Stat. Th. 3, 525.
      4. 4. Pregn., to construct and place, to set up after constructing, to erect, make.
        1. a. Of statues, temples, columns, altars, trophies, etc.; constr. with acc. alone, or acc. of the structure and dat. of the person for whom or in whose honor it is erected: siquidem mihi aram et statuam statuis, Plaut. As. 3, 3, 122: huic statuam statui decet ex auro, id. Bacch. 4, 4, 1: ne ego aureā pro statuā vineam tibi statuam, id. Curc. 1, 2, 52: eique statuam equestrem in rostris statui placere, Cic. Phil. 5, 15, 41; so id. ib. 9, 5, 10; 9, 7, 16; id. Verr. 2, 2, 62, § 151; 2, 2, 20, § 48; so, simulacrum alicui statuere, Val. Max. 1, 1, 8: effigiem, Verg. A. 2, 184: Mancinus eo habitu sibi statuit quo, etc. (effigiem), Plin. 34, 5, 10, § 18: simulacrum in curiā, Tac. A. 14, 12: quānam in civitate tempium statueretur, id. ib. 4, 55: se primos templum urbis Romae statuisse, id. ib. 4, 56; so id. ib. 4, 15: nec tibi de Pario statuam, Germanice, templum, Ov. P. 4, 8, 31: templa tibi statuam, tribuam tibi turis honorem, id. M. 14, 128: super terrae tumulum noluit quid statui nisi columellam, Cic. Leg. 2, 26, 66: victimas atque aras diis Manibus statuentes, Tac. A. 3, 2: statuitque aras e cespite, Ov. M. 7, 240: statuantur arae, Sen. Med. 579: aëneum statuerunt tropaeum, Cic. Inv. 2, 23, 69: monumentum, id. ib. § 70; so, in alio orbe tropaea statuere, Curt. 7, 7, 14; so, Plin. 3, 3, 4, § 18: ut illum di perdant qui primus statuit hic solarium, Plaut. Fragm. ap. Gell. 3, 3, 5: princeps Romanis solarium horologium statuisse L. Papirius Cursor proditur, Plin. 7, 60, 60, § 213: a miliario in capite Romani fori statuto, id. 3, 5, 9, § 66: carceres eo anno in Circo primum statuti, Liv. 8, 20, 1: quo molem hanc immanis equi statuere? Verg. A. 2, 150: multo altiorem statui crucem jussit, Suet. Galb. 9: obeliscam, Plin. 36, 9, 14, § 71: at nunc disturba quas statuisti machinas, Plaut. Ps. 1, 5, 137: incensis operibus quae statuerat, Nep. Milt. 7, 4: si vallum statuitur procul urbis illecebris, Tac. A. 4, 2: castra in quinto lapide a Carthagine statuit, Just. 22, 6, 9.
        2. b. Poet. and in post-class. prose (rare): aliquem statuere = alicui statuam statuere: inter et Aegidas mediā statuaris in urbe, Ov. H. 2, 67: statuarque tumulo hilaris et coronatus, my statue will be erected, Tac. Dial. 13; so with two acc.: custodem medio statuit quam vilicus horto, whose statue he placed as protectress, etc., Mart. 3, 68, 9; cf. in double sense: nudam te statuet, i. e. nudam faciet (= nudabit fortunis), and statuam tibi nu dam faciet, Mart. 4, 28, 8.
      5. 5. Of cities, etc., to establish, found, build (in class. prose usu. condo): Agamemnon tres ibi urbes statuit, Vell. 1, 1, 2: urbem quam statuo vestra est, Verg. A. 1, 573: urbom praeclaram, id. ib. 4, 655: Persarum statuit Babylona Semiramis urbem, Prop. 3, 11 (4, 10), 21: ibi civitatem statuerunt, Just. 23, 1; so, licentia et impunitas asyla statuendi (= aperiendi), Tac. A. 3, 60.
        Hence, transf.: carmen statuere = carmen condere, to compose, devise a song: nunc volucrum … inexpertum carmen, quod tacitā statuere brumā, Stat. S. 4, 5, 12.
    2. B. To cause to stand still, to stop (rare; cf. sisto, III. B.): navem extemplo statuimus, Plaut. Bacch. 2, 3, 57: et statuit fessos, fessus et ipse, boves, Prop. 4 (5), 9, 4: famuli hoc modo statuerunt aquas, Arn. 1, p. 30: sanguinem, Oct. Hor. 4.
    3. C. To cause to stand firm, strengthen, support (rare; = stabilire), only transf.: qui rem publicam certo animo adjuverit, statuerit, Att. ap. Cic. Sest. 56, 120 (Trag. Rel. v. 357 Rib.).
  2. II. Trop.
    1. A. To establish, constitute (= constituo).
      1. 1. Esp.: exemplum or documentum (v. edo fin., and cf. Sen. Phoen. 320), to set forth an example or precedent for warning or imitation: statuite exemplum impudenti, date pudori praemium, Plaut. Rud. 3, 2, 6: exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placere studeant potius quam sibi, Ter. Heaut. prol. 51; Auct. Her. 4, 35, 47: ut illi intellegere possint, in quo homine statueris exemplum hujus modi, Cic. Verr. 2, 2, 45, § 111: in quos aliquid exempli populus Romanus statui putat oportere, id. ib. 2, 3, 90, § 210: statuam in te exemplum, ne quis posthac infelicibus miseriis patriae illudat, Just. 8, 7, 14: documentum autem statui oportere, si quis resipiscat et antiquam societatem respiciat, Liv. 24, 45, 5: statueretur immo documentum, quo uxorem imperator acciperet, a precedent, Tac. A. 12, 6.
      2. 2. Jus statuere, to establish a principle or relation of law: ut (majores nostri) omnia omnium rerum jura statuerint, Cic. Caecin. 12, 34: qui magistratum potestatemve habebit, si quid in aliquem novi juris statuerit, ipse quoque, adversario postulante, eodem jure uti debebit, if he has established any new principle of law, Edict. Praet. in Dig. 2, 2, 1, § 1: si quid injungere inferiori velis, id prius in te ac tuos si ipse juris statueris, facilius omnes oboedientes habeas, if you first admit it against yourself, Liv. 26, 36, 3: si dicemus in omnibus aequabile jus statui convenire, equal principles of law should be applied to all, Auct. Her. 3, 3, 4.
      3. 3. In gen., to establish by authority (of relations, institutions, rights, duties, etc.): (Numa) omnis partis religionis statuit sanctissime, Cic. Rep. 2, 14, 26: hoc judicium sic exspectatur ut non unae rei statui, sed omnibus constitui putetur, id. Tull. 15, 36: ad formandos animos statuendasque vitae leges, Quint. prooem. 14: sic hujus (virtutis) ut caelestium statuta magnitudo est, Sen. Ep. 79, 10: vectigal etiam novum ex salariā annonā statuerunt, Liv. 29, 37, 2: novos statuere fines, id. 42, 24, 8: neque eos quos statuit terminos observat, id. 21, 44, 5: quibus rebus cum pax statuta esset, Just. 5, 10, 8; so id. 25, 1, 1: sedesque ibi statuentibus, id. 18, 5, 11.
      4. 4. With double acc., to constitute, appoint, create: Hirtius arbitrum me statuebat non modo hujus rei, sed totius consulatus sui, Cic. Att. 14, 1, a, 2: telluris erum natura nec illum, nec quemquam constituit, Hor. S. 2, 2, 130: de principatu (vinorum) se quisque judicem statuet, Plin. 14, 6, 8, § 59: praefectus his statuitur Andragoras, Just. 21, 4, 5.
    2. B. To determine, fix, etc. (of temporal or local relations); constr. usually with acc. and dat. or acc. and gen.
      1. 1. Modum statuere alicui or alicujus rei, to determine the manner, mode, or measure of, assign limits, restrictions or restraints to a thing or person, to impose restraints upon.
          1. (α) With dat.: diuturnitati imperii modum statuendum putavistis, that a limit should be assigned to the duration of his power, Cic. Imp. Pomp. 9, 26: statui mihi tum modum et orationi meae, imposed restraints upon myself and my words, id. Verr. 2, 5, 63, § 163: non statuendo felicitati modum, nec cohibendo fortunam, by not assigning any limits to his success, Liv. 30, 30, 23 (Pompeium) affirmabant, libertati publicae statuturum modum, Vell. 2, 40: cupidinibus statuat natura modum, Hor. S. 1, 2, 111: quem modum sibi ipsa statuit (crudelitas)? Val. Max. 9, 2 pr.: modum ipsae res statuunt (i. e. sibi), Plin. 28, 15, 61, § 216: modum nuptiarum sumptibus statuerunt, Just. 21, 4, 5: timori quem meo statuam modum? Sen. Thyest. 483; and with finem: jam statui aerumnis modum et finem cladi, id. Herc. Fur. 206.
          2. (β) With gen.: honestius te inimicitiarum modum statuere potuisse quam me humanitatis, Cic. Sull. 17, 48: ipse modum statuam carminis, Ov. Tr. 1, 11, 44: errorisque sui sic statuisse modum, Prop. 3, 12 (4, 11), 36: modum statuunt fellis pondere denarii, they limit the quantity of the gall to the weight of a denarius, Plin. 28, 19, 77, § 254.
      2. 2. Condicionem or legem alicui, to impose a condition or law upon one, to dictate, assign a condition to: hanc tu condicionem statuis Gaditanis, Cic. Balb. 10, 25: providete ne duriorem vobis condicionem statuatis ordinique vestro quam ferre possit, id. Rab. Post. 6, 15: alter eam sibi legem statuerat ut, etc., id. Phil. 10, 6, 12: pretio statutā lege ne modum excederet, etc., the law being assigned to the price that not, etc., i. e. the price being limited by the law, etc., Plin. 33, 7, 40, § 118: pacis legem universae Graeciae statuit, Just. 9, 5, 2.
        So with ellipsis of dat., to agree upon, stipulate: statutis condicionibus, Just. 6, 1, 3: omnibus consentientibus Carthago conditur, statuto annuo vectigali pro solo urbis, id. 18, 5, 14.
      3. 3. Finem, to assign or put an end to, make an end of: haud opinor commode Finem statuisse orationi militem, Ter. Hec. 1, 2, 21: et finem statuit cuppedinis atque timoris, Lucr. 6, 25: cum Fulvius Flaccus finem poenae eorum statuere cogeretur, Val. Max. 3, 2, ext. 1: majores vestri omnium magnarum rerum et principia exorsi ab diis sunt, et finem statuerunt, finished, Liv. 45, 39, 10; so, terminum: nam templis numquam statuetur terminus aevi, Stat. S. 3, 1, 180: cum consilii tui bene fortiterque suscepti eum tibi finem statueris, quem ipsa fortuna terminum nostrarum contentionum esse voluisset, since you have assigned that end, Cic. Fam. 6, 22, 2.
      4. 4. Pretium alicui rei, to assign a price to something; fix, determine the price of something: quae probast mers, pretium ei statuit, Plaut. Mil. 3, 1, 132: numquam avare pretium statui arti meae, Ter. Heaut. prol. 48: statuit frumento pretium, Tac. A. 2, 87; so with dat. understood: ut eos (obsides) pretio quantum ipsi statuissent patres redimi paterentur, Liv. 45, 42, 7: pretium statuit (i. e. vecturae et sali), id. 45, 29, 13; so with in and acc.: ut in singulas amphoras (vini) centeni nummi statuantur, that the price may be set down at 100 sesterces for an amphora, Plin. 14, 4, 6, § 56.
      5. 5. Statuere diem, horam, tempus, locum alicui rei, or alicui, or with dat. gerund., to assign or appoint a day, time, place, etc. (for the more usual diem dicere): statutus est comitiis dies, Liv. 24, 27, 1: diem patrando facinori statuerat, id. 35, 35, 15: multitudini diem statuit ante quam sine fraude liceret ab armis discedere, Sall. C. 36, 2: dies insidiis statuitur, id. J. 70, 3: ad tempus locumque colloquio statuendum, Liv. 28, 35, 4: subverti leges quae sua spatia (= tempora) quaerendis aut potiundis honoribus statuerint, Tac. A. 2, 36.
        With ellipsis of dat.: observans quem statuere diem, Mart. 4, 54, 6: noctem unam poscit: statuitur nox, Tac. A. 13, 44.
        Esp. in the part. statutus, fixed, appointed (in MSS. and edd. often confounded with status; v. sisto fin.): institum ut quotannis … libri diebus statutis (statis) recitarentur, Suet. Claud. 42: ut die statutā omnes equos ante regiam producerent, Just. 1, 10, 1: quaedam (genera) statutum tempus anni habent, Plin. 17, 18, 30, § 135: fruges quoque maturitatem statuto tempore expectant, Curt. 6, 3, 7: sacrificium non esse redditum statuto tempore, id. 8, 2, 6: statuto tempore quo urbem Mithridati traderet, Just. 16, 4, 9: cum ad statutam horam omnes convenissent, id. 1, 10, 8: intra tempus statutum, fixed by the law, Dig. 4, 4, 19 and 20.
      6. 6. To recount, count up, state (very rare): statue sex et quinquaginta annos, quibus mox divus Augustus rempublicam rexit: adice Tiberii tres et viginti … centum et viginti anni colliguntur, count, fix the number at, Tac. Or. 17: Cinyphiae segetis citius numerabis aristas … quam tibi nostrorum statuatur summa laborum, Ov. P. 2, 7, 29.
    3. C. To decide, determine, with reference to a result, to settle, fix, bring about, choose, make a decision.
      1. 1. Of disputes, differences, questions, etc., between others.
          1. (α) With interrog.-clause: ut statuatis hoc judicio utrum posthac amicitias clarorum virorum calamitati hominibus an ornamento esse malitis, Cic. Balb. 28, 65: eam potestatem habetis ut statuatis utrum nos … semper miseri lugeamus, an, etc., id. Mil. 2, 4: in hoc homine statuatis, possitne senatoribus judicantibus homo nocentissim us pecuniosissimusque damnari, id. Verr. 1, 16, 47: vos statuite, recuperatores, utra (sententia) utilior esse videatur, id. Caecin. 27, 77: decidis tu statuisque quid iis ad denarium solveretur, id. Quint. 4, 17: magni esse judicis statuere quid quemque cuique praestare oporteret, id. Off. 3, 17, 70: mihi vero Pompeius statuisse videtur quid vos in judicando spectare oporteret, id. Mil. 6, 15: semel (senatus) statuerent quid donatum Masinissae vellent, Liv. 42, 23: nec quid faciendum modo sit statuunt, sed, etc., decide, dictate, id. 44, 22: nondum statuerat conservaret eum necne, Nep. Eum. 11, 2: statutumque (est) quantum curules, quantum plebei pignoris caperent, Tac. A. 13, 28: semel nobis esse statuendum quod consilium in illo sequamur, August. ap. Suet. Claud. 4.
          2. (β) With de: ut consules de Caesaris actis cognoscerent, statuerent, judicarent, Cic. Att. 16, 16, B, 8: et collegas suos de religione statuisse, in senatu de lege statuturos, id. ib. 4, 2, 4: ut de absente eo C. Licinius statueret ac judicaret, Liv. 42, 22: si de summā rerum liberum senatui permittat rex statuendi jus, id. 42, 62: qui ab exercitu ab imperatore eove cui de eā re statuendi potestas fuerit, dimissus erit, Edict. Praet. in Dig. 3, 2, 1.
            Often with reference to punishment: cum de P. Lentulo ceterisque statuetis, pro certo habetote, vos simul de exercitu Catilinae decernere, Sall. C. 52, 17: satis visum de Vestiliā statuere, to pass sentence against, Tac. A. 2, 85: jus statuendi de procuratoribus, id. ib. 12, 54: facta patribus potestate statuendi de Caeciliano, id. ib. 6, 7; so id. ib. 13, 28; cf. id. ib. 15, 14; 2, 85; Suet. Tib. 61 fin.
            In partic.: de se statuere, to decide on, or dispose of one’s self, i. e. of one’s life, = to commit suicide: eorum qui de se statuebant humabantur corpora, Tac. A. 6, 29.
          3. (γ) With de and abl. and interrog.-clause: si quibusdam populis permittendum esse videatur ut statuant ipsi de suis rebus quo jure uti velint, Cic. Balb. 8, 22.
          4. (δ) With contra: consequeris tamen ut eos ipsos quos contra statuas aequos placatosque dimittas, Cic. Or. 10, 34.
            (ε) With indef. obj., usu. a neutr. pron.: utrum igitur hoc Graeci statuent … an nostri praetores? Cic. Fl. 12, 27: dixisti quippiam: fixum (i. e. id) et statutum est, id. Mur. 30, 62: eoque utrique quod statuit contenti sunt, Caes. B. C. 1, 87: senatus, ne quid absente rege statueret, Liv. 39, 24, 13: maturato opus est, quidquid statuere placet (senatui), id. 8, 13, 17: id ubi in P. Licinio ita statutum est, id. 41, 15, 10: interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret, Curt. 8, 14, 43: quid in futurum statuerim, aperiam, Tac. A. 4, 37: utque rata essent quae procuratores sui in judicando statuerent, Suet. Claud. 12; qul statuit aliquid parte inauditā alterā, aequum licet statuerit, haud aequus fuit, Sen. Med. 2, 199: non ergo quod libet statuere arbiter potest, Dig. 4, 8, 32, § 15; cf.: earum rerum quas Caesar statuisset, decrevisset, egisset, Cic. Att. 16, 16, C, 11.
            (ζ) With de or super and abl.: vos de crudelissimis parricidis quid statuatis cunctamini? Sall. C. 52, 31: nihil super eā re nisi ex voluntate filii statuere, Suet. Tib. 13: ne quid super tantā re absente principe statueretur, Tac. H. 4, 9.
            (η) Absol., mostly pass. impers.: ita expediri posse consilium ut pro merito cujusque statueretur, Liv. 8, 14, 1: tunc ut quaeque causa erit statuetis, id. 3, 53, 10: non ex rumore statuendum, decisions should not be founded on rumors, Tac. A. 3, 69.
            (θ) With cognoscere, to examine (officially) and decide: petit ut vel ipse de eo causā cognitā statuat, vel civitatem statuere jubeat, Caes. B. G. 1, 19: consuli ut cognosceret statueretque senatus permiserat, Liv. 39, 3, 2: missuros qui de eorum controversiis cognoscerent statuerentque, id. 40, 20, 1; 45, 13, 11: quod causā cognitā erit statuendum, Dig. 2, 11, 2, § 8.
      2. 2. With reference to the mind of the subject, to decide, to make up one’s mind, conclude, determine, be convinced, usu. with interrog.clause: numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum illi homicidae sint an vindices libertatis, Cic. Phil. 2, 12, 30: illud mirum videri solet, tot homines … statuere non potuisse, utrum judicem an arbitrum, rem an litem dici oporteret, id. Mur. 12, 27: neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc., id. de Or. 3, 22, 82: ipsi statuerent, quo tempore possent suo jure arma capere, id. Tull. 5, 12: ut statuerem quid esset faciendum, id. Att. 7, 26, 3: statuere enim qui sit sapiens, vel maxime videtur esse sapientis, id. Ac. 2, 3, 9: si habes jam statutum quid tibi agendum putes, id. Fam. 4, 2, 4: tu quantum tribuendum nobis putes statuas ipse, et, ut spero, statues ex nostrā dignitate, id. ib. 5, 8, 4: vix statui posse utrum quae pro se, an quae contra fratrem petiturus esset ab senatu magis impetrabilia forent, Liv. 45, 19, 6: quam satis statuerat, utram foveret partem, id. 42, 29, 11: posse ipsam Liviam statuere, nubendum post Drusum, an, etc., Tac. A. 4, 40: statue quem poenae extrahas, Sen. Troad. 661.
        So with apud animum, to make up one’s mind: vix statuere apud animum meum possum atrum pejor ipsa res an pejore exemplo agatur, Liv. 34, 2, 4: proinde ipsi primum statuerent apud animos quid vellent, id. 6, 39, 11.
        Rarely with neutr, pron. as object: quidquid nos de communi sententiā statuerimus, Cic. Fam. 4, 1, 2: sic statue, quidquid statuis, ut causam famamque tuam in arto stare scias, Sen. Herc. Fur. 1306.
    4. D. To decree, order, prescribe.
      1. 1. With ut or ne: statuunt ut decem milia hominum in oppidum submittantur, Caes. B. G. 7, 21: eos (Siculos) statuisse ut hoc quod dico postularet, Cic. Verr. 2, 2, 42, § 103: statuunt illi atque decernunt ut eae litterae … removerentur, id. ib. 2, 2, 71, § 173: statuit iste ut arator … vadimonium promitteret, id. ib. 2, 3, 15, § 38: orare patres ut statuerent ne absentium nomina reciperentur, id. ib. 2, 2, 42, § 103: statuitur ne post M. Brutum proconsulem sit Creta provincia, id. Phil. 2, 38, 97: (Tiberius) auxit patrum honorem statuendo ut qui ad senatum provocavissent, etc., Tac. A. 14, 28: statuiturque (a senatu) ut … in servitute haberentur, id. ib. 12, 53.
        So of a decree, determination, or agreement by several persons or parties to be carried out by each of them: statutum esse (inter plebem et Poenos) ut … impedimenta diriperent, Liv. 23, 16, 6: Athenienses cum statuerent, ut urbe relictā naves conscenderent, Cic. Off. 3, 11, 48: statuunt ut fallere custodes tentent, Ov. M. 4, 84.
      2. 2. With acc. (post-Aug.): remedium statuere, to prescribe a remedy against public abuses, Tac. A. 3, 28; 6, 4: Caesar ducentesimam (vectigalis) in posterum statuit, decreed that one half of one per cent. be the tax, id. ib. 2, 42.
        So with sic (= hoc): sic, di, statuistis, Ov. M. 4, 661.
      3. 3. With dat. and acc. (not ante-Aug.): eis (Vestalibus) stipendium de publico statuit, decreed, allowed a salary, Liv. 1, 20, 3: Aurelio quoque annuam pecuniam statuit princeps, decreed, granted, Tac. A. 13, 34: biduum criminibus obiciendis statuitur, are allowed, id. ib. 3, 13: itaque et alimenta pueris statuta … et patribus praemia statuta, Just. 12, 4, 8: ceu Aeolus insanis statuat certamina ventis, Stat. Th. 6, 300: non hoc statui sub tempore rebus occasum Aeoniis, id. ib. 7, 219: statuere alicui munera, Val. Fl. 2, 566.
      4. 4. With dat. and interrog.-clause: cur his quoque statuisti quantum ex hoc genere frumenti darent, Cic. Verr. 2, 5, 21, § 53: ordo iis quo quisque die supplicarent, statutus, Liv. 7, 28, 8.
      5. 5. In partic., of punishment, etc., to decree, measure out, inflict.
          1. (α) With poenam, etc., with or without in and acc. pers. (mostly post-Aug.): considerando … in utrā (lege) major poena statuatur, Cic. Inv. 2, 49, 145: poenam statui par fuisse, Tac. A. 14, 49: qui non judicium, sed poenam statui videbant, id. ib. 11, 6: eadem poena in Catum Firmium statuitur, id. ib. 6, 31: senatu universo in socios facinoris ultimam statuente poenam, Suet. Caes. 14; so with mercedem (= poenam): debuisse gravissimam temeritatis mercedem statui, Liv. 39, 55, 3; cf. also: Thrasea, non quidquid nocens reus pati mereretur, id egregio sub principe statuendum disseruit, Tac. A. 14, 48.
            Absol.: non debere eripi patribus vim statuendi (sc. poenas), Tac. A. 3, 70.
          2. (β) With indef. obj., generally with in and acc.: aliquid gravius in aliquem, to proceed severely against: obsecrare coepit, ne quid gravius in fratrem statueret, Caes. B. G. 1, 20: fac aliquid gravius in Hejum statuisse Mamertinos, Cic. Verr. 2, 4, 9, § 19: res monet cavere ab illis magis quam quid in illos statuamus consultare, Sall. C. 52, 3: qui cum triste aliquid statuit, fit tristis et ipse, Ov. P. 2, 2, 119: si quid ob eam rem de se crudelius statuerent, Just. 2, 15, 10.
          3. (γ) With a word expressing the kind of punishment (post-Aug.): in Pompeiam Sabinam exilium statuitur, Tac. A. 6, 24 (18).
          4. (δ) De capite, to pass sentence of death: legem illam praeclaram quae de capite civis Romani nisi comitiis centuriatis statui vetaret, Cic. Rep. 2, 36, 61.
    5. E. Referring to one’s own acts, to resolve, determine, purpose, to propose, with inf. (first in Cic.; freq. and class.): statuit ab initio et in eo perseveravit, jus publicano non dicere, Cic. Prov. Cons. 5, 10: P. Clodius cum statuisset omni scelere in praeturā vexare rem publicam, id. Mil. 9, 24: statuerat excusare, to decline the office, id. Lig. 7, 21: cum statuissem scribere ad te aliquid, id. Off. 1, 2, 4: quod iste certe statuerat et deliberaverat non adesse, id. Verr. 2, 1, 1, § 1: se statuisse animum advertere in omnes nauarchos, id. ib. 2, 5, 40, § 105: nam statueram in perpetuum tacere, id. Fam. 4, 4, 4: statueram … nihil de illo dicere, id. Fragm. Clod. 1, 1: statueram rectā Appiā Romam (i. e. venire), id. Att. 16, 10, 1: Pompeius statuerat bello decertare, Caes. B. C. 3, 86: si cedere hinc statuisset, Liv. 44, 39, 7: triumphare mense Januario statuerat, id. 39, 15: immemor sim propositi quo statui non ultra attingere externa nisi qua Romanis cohaererent rebus, id. 39, 48: rex quamquam dissimulare statuerat, id. 42, 21: opperiri ibi hostium adventum statuit, id. 42, 54, 9: ut statuisse non pugnare consules cognitum est, id. 2, 45, 9: exaugurare fana statuit, id. 1, 55, 2: Delphos mittere statuit, id. 1, 56, 5: eos deducere in agros statuerunt, id. 40, 38, 2: tradere se, ait, moenia statuisse, id. 8, 25, 10: Samnitium exercitus certamine ultimo fortunam experiri statuit, id. 7, 37, 4: statuit sic adfectos hosti non obicere, id. 44, 36, 2: sub idem tempus statuit senatus Carthaginem excidere, Vell. 1, 12, 2: statui pauca disserere, Tac. H. 4, 73: amoliri juvenem specie honoris statuit, id. A. 2, 42: statuerat urbem novam condere, Curt. 4, 8, 1: statuerat parcere urbi conditae a Cyro, id. 7, 6, 20: rex statuerat inde abire, id. 7, 11, 4: Alexander statuerat ex Syriā petere Africam, id. 10, 1, 17; 10, 5, 24; 5, 27 (9), 13; so, statutum habere cum animo ac deliberatum, to have firmly and deliberately resolved, Cic. Verr. 2, 3, 41, § 95.
      With sic: caedis initium fecisset a me, sic enim statuerat, id. Phil. 3, 7, 29.
  3. F. To judge, declare as a judgment, be of opinion, hold (especially of legal opinions), think, consider (always implying the establishment of a principle, or a decided conviction; cf.: existimo, puto, etc.).
      1. 1. With acc. and inf.
        1. a. In gen.: senatus consulta falsa delata ab eo judicavimus … leges statuimus per vim et contra auspicia latas, Cic. Phil. 12, 5, 12: statuit senatus hoc ne illi quidem esse licitum cui concesserat omnia, id. Verr. 2, 3, 35, § 81: quin is tamen (judex) statuat fieri non posse ut de isto non severissime judicetur, id. ib. 2, 3, 62, § 144: hujusce rei vos (recuperatores) statuetis nullam esse actionem qui obstiterit armatis hominibus? id. Caecin. 13, 39, ut quisquam juris numeretur peritus, qui id statuit esse jus quod non oporteat judicari, who holds that to be the law, id. ib. 24, 68: is (Pompeius) se in publico statuit esse non posse, id. Pis. 13, 29: tu unquam tantam plagam tacitus accipere potuisses, nisi hoc ita statuisses, quidquid dixisses te deterius esse facturum? id. Verr. 2, 3, 58, § 133: si causa cum causā contenderet, nos nostram perfacile cuivis probaturos statuebamus, we were sure, id. Quint. 30, 92: non statuit sibi quidquam licere quod non patrem suum facere vidisset, id. Verr. 2, 3, 90, § 211: hi sibi nullam societatem communis utilitatis causā statuunt esse cum civibus, assume, id. Off. 3, 6, 28: cum igitur statuisset opus esse ad eam rem constituendam pecuniā, had become convinced, id. ib. 2, 23, 82: quo cive neminem ego statuo in hac re publicā esse fortiorem, id. Planc. 21, 51: quam quidem laudem sapientiae statuo esse maximam, id. Fam. 5, 13, 1: hoc anno statuit temporis esse satis, Ov. F. 1, 34: nolim statuas me mente malignā id facere, Cat. 67, 37.
          So with sic: velim sic statuas tuas mihi litteras longissimas quasque gratissimas fore, Cic. Fam. 7, 33 fin.: ego sic statuo a me in hac causā pietatis potius quam defensionis partes esse susceptas, I hold, lay down as the principle of my defence, id. Sest. 2, 3: quod sic statuit omnino consularem legem nullam putare, id. ib. 64, 135: sic statuo et judico, neminem tot et tanta habuisse ornamenta dicendi, id. Or. 2, 28, 122.
          Hence, statui, I have judged, i. e. I know, and statueram, I had judged, i. e. I knew: ut ego qui in te satis consilii statuerim esse, mallem Peducaeum tibi consilium dare quam me, ironically, Cic. Att. 1, 5, 4: qui saepe audissent, nihil esse pulchrius quam Syracusarum moenia, statuerant se, si ea Verre praetore non vidissent, numquam esse visuros, id. Verr. 2, 5, 36, § 95.
          With neutr. pron.: si dicam non recte aliquid statuere eos qui consulantur, that they hold an erroneous opinion, Cic. Caecin. 24, 68; cf.: quis hoc statuit umquam, aut cui concedi potest, ut eum jure potuerit occidere a quo, etc., id. Tull. 24, 56; Quint. 5, 13, 21.
        2. b. Particularly of a conclusion drawn from circumstances, to judge, infer, conclude; declare (as an inference): cum tuto senatum haberi non posse judicavistis, tum statuiistis, etiam intra muros Antonii scelus versari, Cic. Phil. 3, 5, 13: quod si aliter statuetis, videte ne hoc vos statuatis, qui vivus decesserit, ei vim non esse factam, id. Caecin. 16, 46: quid? si tu ipse statuisti, bona P. Quinctii ex edicto possessa non esse? id. Quint. 24, 76: ergo ad fidem bonam statuit pertinere notum esse emptori vitium quod nosset venditor, id. Off. 3, 16, 67: Juppiter esse pium statuit quodcumque juvaret, Ov. H. 4, 133.
          With neutr. pron.: hoc (i. e. litteris Gabinii credendum non esse) statuit senatus cum frequens supplicationem Gabinio denegavit, Cic. Prov. Cons. 6, 14: quod si tum statuit opus esse, quid cum ille decessisset, Flacco existimatis statuendum et faciendum fuisse? id. Fl. 12, 29; cf. id. Caecin. 16, 46, supra; so, hoc si ita statuetis, id. ib. 16, 47.
        3. c. Esp. with gerund.-clause.
          1. (α) To hold, judge, think, consider, acknowledge, that something must be done, or should have been done: tu cum tuos amicos in provinciam quasi in praedam invitabas … non statuebas tibi de illorum factis rationem esse reddendam? did you not consider, did it not strike you? Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29: statuit, si hoc crimen extenuari vellet, nauarchos omnes vitā esse privandos, he thought it necessary to deprive, etc., id. ib. 2, 5, 40, § 103: ut statuas mihi non modo non cedendum, sed etiam tuo auxilio utendum fuisse, id. Fam. 5, 2, 10: statuebam sic, boni nihil ab illis nugis expectandum, id. Sest. 10, 24: Antigonus statuit aliquid sibi consilii novi esse capiendum, Nep. Eum. 8, 4.
            So with opus fuisse: ut hoc statuatis oratione longā nihil opus fuisse, acknowledge, Cic. Verr. 1, 18, 56: causam sibi dicendam esse statuerat jam ante quam hoc usu venit, knew (cf. a. supra), id. ib. 2, 5, 39, § 101.
          2. (β) To think that one must do something, to resolve, propose, usu. with dat. pers.: manendum mihi statuebam quasi in vigiliā quādam consulari ac senatoriā, Cic. Phil. 1, 1, 1: quae vobis fit injuria si statuimus, vestro nobis judicio standum esse, if we conclude, purpose, to abide, etc., id. Fl. 27, 65: ut ea quae statuisses tibi in senatu dicenda, reticeres, id. Fam. 5, 2, 1: statuit tamen nihil sibi in tantis injuriis gravius faciendum, id. Clu. 6, 16: Caesar statuit exspectandam classem, Caes. B. G. 3, 14: non expectandum sibi statuit dum, etc., id. ib. 1, 11: quod eo tempore statuerat non esse faciendum, id. B. C. 3, 44: statuit sibi nihil agitandum, Sall. J. 39, 5: Metellus statuit alio more bellum gerendum, id. ib. 54, 5: Laco statuit accuratius sibi agendum cum Pharnabazo, Nep. Alcib. 10, 2: sororis filios tollendos statuit, Just. 38, 1.
      2. 2. With ut: si, ut Manilius statuebat, sic est judicatum (= ut judicandum esse statuebat), Cic. Caecin. 24, 69: ut veteres statuerunt poetae (ut = quod ita esse), id. Arat. 267 (33): quae majora auribus accepta sunt quam oculis noscuntur, ut statuit, as he thought, i. e. that those things were greater, etc., Liv. 45, 27: cum esset, ut ego mihi statuo, talis qualem te esse video, Cic. Mur. 14, 32.
      3. 3. With two acc. (= duco, existimo): omnes qui libere de re publicā sensimus, statuit ille quidem non inimicos, sed hostes, regarded not as adversaries, but as foes, Cic. Phil. 11, 1, 3: Anaximenes aëra deum statuit, id. N. D. 10, 26: voluptatem summum bonum statuens, id. Off. 1, 2, 5: video Lentulum cujus ego parentem deum ac patronum statuo fortunae ac nominis mei, id. Sest. 69, 144: si rectum statuerimus concedere amicis quidquid velint, id. Lael. 11, 38: Hieronymus summum bonum statuit non dolere, id. Fin. 2, 6, 19: noster vero Plato Titanum e genere statuit eos qui … adversentur magistratibus, id. Leg. 3, 2, 5: decretum postulat, quo justae inter patruos fratrumque filias nuptiae statuerentur, Tac. A. 12, 7: optimum in praesentiā statuit reponere odium, id. Agr. 39.
        P. a.: stătūtus, a, um, i. e. baculo, propped, leaning on a stick (dub. v. I. C. supra): vidistis senem … statutum, ventriosum? Plaut. Rud. 2, 2, 11.
        Hence, subst.: stă-tūtum, i, n., a law, decision, determination, statute (late Lat.): Dei, Lact. 2, 16, 14: Parcarum leges ac statuta, id. 1, 11, 14: statuta Dei et placita, id. 7, 25, 8.

2. stătus, ūs, m. [sto and sisto].

  1. I. In a corporeal sense.
    1. A. Mode or way of standing, of holding one’s body (at rest), posture, position, attitude, station, carriage; sing. and plur.: Ps. Statur hic ad hunc modum. Si. Statum vide hominis, Callipho, quasi basilicum, look at the way he stands, Plaut. Ps. 1, 5, 41: stat in statu senex ut adoriatur moechum, in an attitude of attack, ready, id. Mil. 4, 9, 12: concrepuit digitis, laborat; crebro conmutat status, his posture, id. ib. 2, 2, 51: qui esset status (videre vellem) flabellulum tenere te asinum tantum, what your attitude was, what figure you cut, in holding the fan, Ter. Eun. 3, 5, 50: in gestu status (oratoris erit) erectus et celsus, rarus incessus, attitude, Cic. Or. 18, 59: status quidem rectus sit, sed diducti paulum pedes, Quint. 11, 3, 159: abesse plurimum a saltatore debet orator … non effingere status quosdam, et quidquid dicet ostendere, id. 11, 3, 89: ut recta sint bracchia, ne indoctae rusticaeve manus, ne status indecorus, id. 1, 11, 16: stare solitus Socrates dicitur … immobilis, iisdem in vestigiis, Gell. 2, 1, 2: dumque silens astat, status est vultusque diserti, Ov. P. 2, 5, 51: statum proeliantis componit, Petr. 95 fin.
      So of the pose of statues: non solum numerum signorum, sed etiam uniuscujusque magnitudinem, figuram, statum litteris definiri vides, Cic. Verr. 2, 1, 21, § 57: expedit saepe, ut in statuis atque picturis videmus, variari habitus, vultus, status, Quint. 2, 13, 8: ut illo statu Chabrias sibi statuam fieri voluerit. Ex quo factum est ut postea athletae his statibus in statuis ponendis uterentur, Nep. Chabr. 1, 3.
      And of images in a dream: ubi prima (imago somni) perit, alioque est altera nata inde statu, prior hic gestum mutasse videtur, Lucr. 4, 772: (opp. motus, incessus) quorum (iratorum) vultus, voces, motus statusque mutantur, motions and postures, Cic. Off. 1, 29, 102: decorum istud in corporis motu et statu cernitur, id. ib. 1, 35, 126: habitus oris et vultūs, status, motus, id. Fin. 3, 17, 56; 5, 17, 47: in quibus si peccetur … motu statuve deformi, id. ib. 5, 12, 35: eo erant vultu, oratione, omni reliquo motu et statu, ut, etc., id. Tusc. 3, 22, 53: status, incessus, sessio, accubatio … teneat illud decorum, id. Off. 1, 35, 129: in pedibus observentur status et incessus, the posture and gait, Quint. 11, 3, 124.
    2. B. Of external appearance, manners, dress, and apparel: quoniam formam hujus cepi in me et statum, decet et facta moresque hujus habere me similis item, Plaut. Am. 1, 1, 111: redegitque se ad pallium et crepidas, atque in tali statu biennio fere permansit, Suet. Tib. 13.
    3. C. Size, height, stature of living and inanimate beings (cf. statura; post-Aug.): pumilionem, quos natura brevi statu peractos, etc., Stat. S. 1, 6, 58: longissimum … aratorem faciemus; mediastenus qualiscunque status potest esse, Col. 1, 9, 3: in gallinaceis maribus status altior quaeritur, id. 8, 2, 9; so id. 7, 9, 2; 7, 12 med.: plantae majoris statūs, Pall. Febr. 25, 20.
    4. D. A position, place, in the phrase de statu movere, deicere, or statum conturbare, to displace, drive out, eject, expel, throw from a position (esp. of battle and combat): equestrem procellam excitemus oportet, si turbare ac statu movere (hostes) volumus, Liv. 30, 18, 14: nihil statu motus, cum projecto prae se clipeo staret, in praesidio urbis moriturum se … respondit, id. 38, 25: Manlius scutum scuto percussit atque statum Galli conturbavit (cf. the next sentence: atque de loco hominem iterum dejecit), Claud. Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 16.
      So, out of the military sphere, in order to avoid an attack: ea vis est … quae, periculo mortis injecto, formidine animum perterritum loco saepe et certo de statu demovet, Cic. Caecin. 15, 42.
      Transf., of mental position, conviction, argument, etc.: saepe adversarios de statu omni dejecimus, Cic. Or. 37, 129: voluptas quo est major, eo magis mentem e suā sede et statu demovet, throws the mind off its balance, id. Par. 1, 3, 15.
      Similarly: de statu deducere, recedere, from one’s position or principles: fecerunt etiam ut me prope de vitae meae statu deducerent, ut ego istum accusarem, Cic. Verr. 2, 2, 4, § 10: neque de statu nobis nostrae dignitatis est recedendum, neque sine nostris copiis in alterius praesidia veniendum, id. Att. 1, 20, 2.
      So, de statu suo declinare = moveri: neque dubito quin, suspitione aliquā perculsi repentinā, de statu suo declinarint, i. e. became unsettled, Cic. Clu. 38, 106: qui cum me firmissimis opibus … munire possim, quamvis excipere fortunam malui quam … de meo statu declinare, than abandon my position, id. Prov. Cons. 17, 41; cf. of the position of heavenly bodies: qui eodem statu caeli et stellarum nati sunt, aspect, id. Div. 2, 44, 92.
  2. II. Trop., condition, state, position, situation, circumstances.
    1. A. Of persons, condition in regard to public rights, political or civil status, any loss of which was a capitis deminutio (v. caput): capitis minutio est statūs permutatio, Gai. Dig. 4, 5, 1; id. Inst. 1, 159; cf. Dig. 4, 5, 11: quo quisque loco nostrum est natus … hunc vitae statum usque ad senectutem obtinere debet, Cic. Balb. 7, 18: ad quem proscripti confluebant. Quippe nullum habentibus statum quilibet dux erat idoneus, with regard to the civil death of the proscribed, Vell. 2, 72, 5: illorum salus omnibus accepta fuit … quia tam grati exoptatum libertatis statum recuperaverint, Val. Max. 5, 26: si statu periclitari litigator videtur, if his civil status seems in peril, Quint. 6, 1, 36: nec ulla tam familiaris est infelicibus patria quam solitudo et prioris statūs oblivio, i. e. the status of full citizenship, lost by banishment, Curt. 5, 5, 11: permanent tamen in statu servitutis, Suet. Gram. 21: vetuit quaeri de cujusquam defunctorum statu, id. Tit. 8 fin.: multorum excisi status, Tac. A. 3, 28: qui illegitime concipiuntur, statum sumunt ex eo tempore quo nascuntur, i. e. whether freemen or slaves, etc., Gai. Inst. 1, 89: cum servus manumittitur: eo die enim incipit statum habere, a civil status, Dig. 4, 5, 4: homo liber qui se vendidit, manumissus non ad suum statum revertitur, sed efficitur libertinae condicionis, i. e. that of an ingenuus, ib. 1, 5, 21: primo de personarum statu dicemus, civil status, ib. 1, 5, 2; so Titin. 5: de statu hominum (sometimes status used in the jurists absolutely with reference to freedom and slavery): si status controversiam cui faciat procurator, sive ex servitute in libertatem, etc., Dig. 3, 3, 39, § 5; so ib. 3, 3, 33, § 1.
      Similarly in the later jurists: status suus = aetas XXV. annorum, years of discretion: cum ad statum suum frater pervenisset, Dig. 31, 1, 77, § 19.
      1. 2. Condition and position with reference to rank, profession, trade, occupation, social standing, reputation, and character: an tibi vis inter istas vorsarier prosedas … quae tibi olant stabulum statumque? their trade, Plaut. Poen. 1, 2, 59: quod in civitatibus agnationibus familiarum distinguuntur status, the ranks of the families, Cic. Leg. 1, 7, 23: regum status decemviris donabantur, the rank of kings was assigned to the decemvirs, id. Agr. 1, 1, 2: cum alii rem ipsam publicam atque hunc bonorum statum odissent, the social position of the higher classes, id. Sest. 20, 46: non ut aliquid ex pristino statu nostro retineamus, id. Fam. 4, 4, 1: ecquis umquam tam ex amplo statu concidit? id. Att. 3, 10, 2: non enim jam quam dignitatem, quos honores, quem vitae statum amiserim cogito, id. ib. 10, 4, 1: quam (statuam) esse ejusdem status amictus, anulus, imago ipsa declarat, id. ib. 1, 1, 17: praesidium petebamus ex potentissimi viri benevolentiā ad omnem statum nostrae dignitatis, id. Q. Fr. 3, 8, 1: noster autem status est hic: apud bonos iidem sumus quos reliquisti, apud sordem, etc., id. Att. 1, 16, 11: ego me non putem tueri meum statum ut neque offendam animum cujusquam, nec frangam dignitatem meam? maintain my character, id. Fam. 9, 16, 6: quos fortuna in amplissimo statu (i. e. regum) collocarat, Auct. Her. 4, 16, 23: tantam in eodem homine varietatem status, high and low position in life, ups and downs, Val. Max. 6, 9, 4: cum classiarios quos Nero ex remigibus justos milites fecerat, redire ad pristinum statum cogeret, Suet. Galb. 12: quaedam circa omnium ordinum statum correxit, id. Claud. 22: cum redieritis in Graeciam, praestabo ne quis statum suum vestro credat esse meliorem, social position, Curt. 5, 5, 22: omnis Aristippum decuit color et status et res, Hor. Ep. 1, 17, 23.
      2. 3. Condition in reference to prosperity, happiness or unhappiness, and health (mostly poet. and post-Aug.): at iste non dolendi status non vocatur voluptas, Cic. Fin. 2, 9, 28: neque hic est Nunc status Aurorae meritos ut poscat honores, Ov. M. 13, 594: flebilis ut noster status est, ita flebile carmen, id. Tr. 5, 1, 5: quid enim status hic a funere differt? id. P. 2, 3, 3: pejor ab admonitu fit status iste boni, id. ib. 1, 2, 54: his enim quorum felicior in domo status fuerat, Val. Max. 6, 8, 7: sin nostros status sive proximorum ingenia contemplemur, id. 6, 9 pr.: caelum contemplare: vix tamen ibi talem statum (i. e. felicitatis deorum) reperias, id. 7, 1, 1: haec quidem (vox) animi magnifici et prosperi status (fuit), id. 6, 5, ext. 4: obliti statūs ejus quem beneficio exuistis meo, Curt. 10, 2, 22: sumus in hoc tuo statu iidem qui florente te fuimus, i. e. distress, id. 5, 11, 5: res magna et ex beatissimo animi statu profecta, Sen. Ep. 81, 21: voverat, si sibi incolumis status (of health) permisisset, proditurum se … hydraulam, Suet. Ner. 54.
      3. 4. Condition, circumstances, in gen., of life or of the mind: homines hoc uno plurimum a bestiis differunt quod rationem habent, mentemque quae … omnem complectatur vitae consequentis statum, Cic. Fin. 2, 14, 45: facias me certiorem et simul de toto statu tuo consiliisque omnibus, id. Fam. 7, 10, 3: tibi declaravi adventus noster qualis fuisset, et quis esset status, id. Att. 4, 2, 1: quid enim ego laboravi, si … nihil consecutus sum ut in eo statu essem quem neque fortunae temeritas, neque, etc., labefactaret, id. Par. 2, 17: sed hoc videant ii qui nulla sibi subsidia ad omnes vitae status paraverunt, id. Fam. 9, 6, 4: atque is quidem qui cuncta composuit constanter in suo manebat statu (transl. of ἔμεινεν ἐν τῷ ἑαυτοῦ κατὰ τρόπον ἤθει, Plat. Tim. p. 42, c. Steph.), in his own state, being, Cic. Tim. 13: vitae statum commutatum ferre non potuit, Nep. Dion, 4, 4: id suis rebus tali in statu saluti fore, Curt. 5, 1, 5: haec sunt fulmina quae prima accepto patrimonio et in novi hominis aut urbis statu fiunt, in any new condition (when a stroke of lightning was considered an omen), Sen. Q. N. 2, 47.
        Rarely of a state: libere hercle hoc quidem. Sed vide statum (i. e. ebrietatis), Plaut. Ps. 5, 2, 4.
        Esp., in augury: fulmen status, a thunderbolt sent to one who is not expecting a sign, as a warning or suggestion, = fulmen monitorium: status est, ubi quietis nec agitantibus quidquam nec cogitantibus fulmen intervenit, Sen. Q. N. 2, 39, 2.
    2. B. Of countries, communities, etc., the condition of society, or the state, the public order, public affairs.
      1. 1. In gen.: Siciliam ita vexavit ac perdidit ut ea restitui in antiquum statum nullo modo possit, Cic. Verr. 1, 4, 12: nunc in eo statu civitas est ut omnes idem de re publicā sensuri esse videantur, id. Sest. 50, 106: omnem condicionem imperii tui statumque provinciae mihi demonstravit Tratorius, id. Fam. 12, 23, 1; so id. ib. 13, 68, 1: mihi rei publicae statum per te notum esse voluisti, id. ib. 3, 11, 4; so, status ipse nostrae civitatis, id. ib. 5, 16, 2: non erat desperandum fore aliquem tolerabilem statum civitatis, id. Phil. 13, 1, 2: sane bonum rei publicae genus, sed tamen inclinatum et quasi pronum ad perniciosissimum statum, id. Rep. 2, 26, 48: aliquo, si non bono, at saltem certo statu civitatis, id. Fam. 9, 8, 2: ex hoc qui sit status totius rei publicae videre potes, id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15: ex eodem de toto statu rerum communium cognosces, id. Fam. 1, 8, 1: tamen illa, quae requiris, suum statum tenent, nec melius, si tu adesses, tenerent, id. ib. 6, 1, 1: non illi nos de unius municipis fortunis arbitrantur, sed de totius municipii statu, dignitate, etc., sententias esse laturos, id. Clu. 69, 196: ego vitam omnium civium, statum orbis terrae … redemi, id. Sull. 11, 33: Ti. Gracchum mediocriter labefactantem statum rei publicae, id. Cat. 1, 1, 3: eo tum statu res erat ut longe principes haberentur Aedui, Caes. B. G. 6, 12, 9: cum hoc in statu res esset, Liv. 26, 5, 1; so id. 32, 11, 1: eam regiam servitutem (civitatis) collatam cum praesenti statu praeclaram libertatem visam, id. 41, 6, 9: statum quoque civitatis ea victoria firmavit ut jam inde res inter se contrahere auderent, i. e. commercial prosperity, id. 27, 51: ut deliberare de statu rerum suarum posset, id. 44, 31: ut taedio praesentium consules duo et status pristinus rerum in desiderium veniant, id. 3, 37, 3: jam Latio is status erat rerum ut neque bellum neque pacem pati possent, id. 8, 13, 2: qui se moverit ad sollicitandum statum civitatis, internal peace, id. 3, 20, 8: omni praesenti statu spem cuique novandi res suas blandiorem esse, more attractive than any condition of public affairs, id. 35, 17: tranquillitatis status, Val. Max. 7, 2, 1: in sollicito civitatis statu, Quint. 6, 1, 16: principes regesque et quocumque alio nomine sunt tutores status publici, guardians of public order, Sen. Clem. 1, 4, 3: curis omnium ad formandum publicum statum a tam sollemni munere aversis, Curt, 10, 10, 9; so, ad formandum rerum praesentium statum, Just. 9, 5, 1: populo jam praesenti statu laeto, Suet. Caes. 50: ad componendum Orientis statum, id. Calig. 1: deploravit temporum statum, id. Galb. 10: ad explorandum statum Galliarum, id. Caes. 24: delegatus pacandae Germaniae status, id. Tib. 16: et omnia habet rerum status iste mearum (poet., = reipublicae meae), Ov. M. 7, 509.
      2. 2. Esp., of the political sentiments of the citizens: a Maronitis certiora de statu civitatium scituros, Liv. 39, 27: ad visendum statum regionis ejus, id. 42, 17, 1: suas quoque in eodem statu mansuras res esse, id. 42, 29, 9: cum hic status in Boeotiā esset, id. 42, 56, 8.
      3. 3. Of the constitution, institutions, form of government, etc.: Scipionem rogemus ut explicet quem existimet esse optimum statum civitatis, Cic. Rep. 1, 20, 33; 1, 21, 34; 1, 46, 70; 1, 47, 71: ob hanc causam praestare nostrae civitatis statum ceteris civitatibus, id. ib. 2, 1, 2: itaque cum patres rerum potirentur, numquam constitisse statum civitatis, the form of the government had never been permanent, id. ib. 1, 32, 49: in hoc statu rei publicae (decemvirali), quem dixi non posse esse diuturnum, id. ib. 2, 37, 62: providete ne rei publicae status commutetur, id. Har. Resp. 27, 60: eademque oritur etiam ex illo saepe optimatium praeclaro statu, aristocratic form of government, id. Rep. 1, 44, 68: ut totum statum civitatis in hoc uno judicio positam esse putetis, id. Fl. 1, 3: ut rei publicae statum convulsuri viderentur, id. Pis. 2, 4: pro meā salute, pro vestrā auctoritate, pro statu civitatis nullum vitae discrimen vitandum umquam putavit, id. Red. in Sen. 8, 20: cum hoc coire ausus es, ut consularem dignitatem, ut rei publicae statum … addiceres? id. ib. 7, 16: omnia quae sunt in imperio et in statu civitatis ab iis defendi putantur, id. Mur. 11, 24: intelleges (te habere) nihil quod aut hoc aut aliquo rei publicae statu timeas, id. Fam. 6, 2, 3: quod ad statum Macedoniae pertinebat, Liv. 45, 32, 2: ex commutatione statūs publici, Vell. 2, 35, 4: haec oblivio concussum et labentem civitatis statum in pristinum habitum revocavit, Val. Max. 4, 1, ext. 4: Gracchi civitatis statum conati erant convellere, id. 6, 3, 1 fin.: Cicero ita legibus Sullae cohaerere statum civitatis affirmat ut his solutis stare ipsa non possit, Quint. 11, 1, 85: qui eloquentiā turbaverant civitatium status vel everterant, id. 2, 16, 4: id biduum quod de mutando reipublicae statu haesitatum erat, Suet. Claud. 11: nec dissimulasse unquam pristinum se reipublicae statum restituturum, id. ib. 1: conversus hieme ad ordinandum reipublicae statum, fastos correxit, etc., id. Caes. 40: tu civitatem quis deceat status Curas, what institutions, Hor. C. 3, 29, 25.
        Hence,
      4. 4. Existence of the republic: quae lex ad imperium, ad majestatem, ad statum patriae, ad salutem omnium pertinet, Cic. Cael. 29, 70 (= eo, ut stet patria, the country’s existence): si enim status erit aliquis civitatis, quicunque erit, id. Fam. 4, 14, 4: status enim rei publicae maxime judicatis rebus continetur, the existence of the republic depends on the decisions of the courts, i. e. their sacredness, id. Sull. 22, 63.
    3. C. In nature, state, condition, etc.: incolumitatis ac salutis omnium causā videmus hunc statum esse hujus totius mundi atque naturae, Cic. Or. 3, 45, 178: ex alio alius status (i. e. mundi) excipere omnia debet, Lucr. 5, 829: ex alio terram status excipit alter, id. 5, 835: est etiam quoque pacatus status aëris ille, id. 3, 292: non expectato solis ortu, ex quo statum caeli notare gubernatores possent, Liv. 37, 12, 11: idem (mare) alio caeli statu recipit in se fretum, Curt. 6, 4, 19: incertus status caeli, Col. 11, 2: pluvius caeli status, id. 2, 10: mitior caeli status, Sen. Oedip. 1054.
    4. D. The characteristic, mark, character, essential feature of a thing.
      1. 1. In gen.: atque hoc loquor de tribus his generibus rerum publicarum non perturbatis atque permixtis, sed suum statum tenentibus, preserving their essential features, Cic. Rep. 1, 28, 44.
        Hence,
      2. 2. Esp. in rhet. jurisp.
          1. (α) The answer to the action (acc. to Cic., because the defence: primum insistit in eo = the Gr. στάσις): refutatio accusationis appellatur Latine status, in quo primum insistit quasi ad repugnandum congressa defensio, Cic. Top. 25, 93; so, statu (sic enim appellamus controversiarum genera), id. Tusc. 3, 33, 79: statum quidam dixerunt primam causarum conflictionem, Quint. 3, 6, 4; cf. Cic. Part. Or. 29, 102.
          2. (β) The main question, the essential point: quod nos statum id quidam constitutionem vocant, alii quaestionem, alii quod ex quaestione appareat, Theodorus caput, ad quod referantur omnia, Quint. 3, 6, 2: non est status prima conflictio, sed quod ex primā conflictione nascitur, id est genus quaestionis, the kind, nature of the question, id. 3, 6, 5; cf. the whole chapter.
    5. E. In gram., the mood of the verb, instead of modus, because it distinguishes the conceptions of the speaker: et tempora et status, tenses and moods, Quint. 9, 3, 11: fiunt soloecismi per modos, sive cui status eos dici placet, id. 1, 5, 41.
      Note: For statu liber, v. statuliber.