Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

2. commŏdo, āvi, ātum, 1, v. a. [1. commodus].

  1. I. To adjust according to a measure, to make fit, suitable, or right, to adapt, accommodate, put in order (ante-class. and post-Aug.): trapetum, Cato, R. R. 135 fin.; Col. 4, 22, 5; Cael. Aur. Tard. 4, 3 al.
    1. B. Trop.: commoda loquelam tuam, Plaut. Cist. 4, 2, 75: ita praeceptorem eloquentiaese commodaturum singulis, Quint. 2, 8, 4: si te commodaveris mihi, Sen. Ben. 2, 34, 2: (arithmetica) avaritiae commodat digitos, fits, adapts, id. Ep. 88, 10: (servi) nulli sceleri manus commodabunt, id. Ben. 3, 20, 2: operam suam Prisco ad turpissimum ministerium commodasse, Plin. Ep. 2, 11, 23: orationi oculos, vocem, manum, id. Pan. 71, 6.
      Absol.: caecus claudo pede commodat, Aus. Epigr. 133.
  2. II. Commodare aliquid (alicui), to give something to one for his convenience or use, to give, bestow, lend (acc. to accurate jurid. distinction, of things that are themselves, in natura, to be returned, while mutuum dare is used of things for which an equivalent is given; cf. Dig. 44, 7, 1; freq. and class.): aquam hosti, operam civi, Plaut. Rud. 2, 4, 21 sq.; cf. Plin. Ep. 2, 11, 23: nam meritus de me est, quod queam illi ut commodem, Ter. Hec. 5, 1, 34: quibus tu quaecumque commodaris, erunt mihi gratissima, Cic. Fam. 13, 48 init.: quicquid sine detrimento possit commodari, id tribuatur vel ignoto, id. Off. 1, 16, 51: ut dando et accipiendo mutuandisque facultatibus et commodandis nullā re egeremus, id. ib. 2, 4, 15 B. and K.; cf. Non. p. 275, 15: paenulam, Quint. 6, 3, 64: testes falsos, to furnish, supply, Sall. C. 16, 2: manum morituro, Vell. 2, 70 fin.: aurum Caelio, Cic. Cael. 13, 32; cf. Quint. 5, 13,30: aedes ad nuptias, Auct. Her. 4, 51, 64: nomen suum alicui, Cic. Verr. 2, 4, 42, § 91; cf. Tac. A. 15, 53: vires suas aliis eas commodando, minuere, Liv. 34, 12, 5: sanguinem alienae dominationi, Tac. Agr. 32 Orell. N. cr.: parvis peccatis veniam, magnis severitatem, id. ib. 19: aurem patientem culturae, as in Engl., to lend an ear to, * Hor. Ep. 1, 1, 40; Ov. Am. 1, 8, 86; Stat. Th. 4, 75 (opp. donare): ut haec a virtute donata, cetera a fortunā commodata esse videantur, Cic. Marcell. 6, 19 al.
    Hence,
    1. B. Of time for a payment, to grant, allow: ut rei publicae, ex quā crevissent, tempus commodarent, Liv. 23, 48, 10 Weissenb. ad loc.
    2. C. Commodare alicui, aliquā re, in aliquā re, or absol., to please one, be kind or obliging to, to serve, favor (class.): ut omnibus rebus, quod sine molestiā tuā facere possis, ei commodes, Cic. Fam. 13, 35, 2; 13, 53, 1; cf.: alicui omnibus in rebus, id. ib. 13, 32, 2; and: commodare tantum ei in hac re, id. ib. 13, 37 fin.: si tuam ob causam cuiquam commodes, id. Fin. 2, 35, 117: ut eo libentius iis commodes, id. Fam. 13, 54: credetur; commodabo, Plaut. Pers. 2, 5, 19: publice commodasti, Cic. Verr. 2, 4, 9, § 20: illis benignis usus est ad commodandum, id. ib, 2, 4, 3, § 6: studiis commodandi favetur, id. de Or. 2, 51, 207: cui ego quibus cumque rebus potero lubentissime commodabo, id. Fragm. ap. Non. p. 275, 17.
      Hence, commŏdā-tum, i, n.; in the jurists,
      1. 1. A thing lent, a loan: commodatum accipere, Dig. 13, 6, 3, § 3; cf. the whole title 6.
      2. 2. A contract for a loan, Dig. 13, 6, 1, § 1; 13, 6, 17, § 3; Gai Inst. 4, 33.

1. commŏdum, i, n., v. 1. commodus, III. A.

2. commŏdum, adv., v. 1. commodus, adv. 1.

1. com-mŏdus, a, um, adj., that has a due or proper measure; hence,

  1. I. Object., complete, perfect, of full weight or measure, fit, suitable, due, proper, etc. (mostly poet. or in post-Aug. prose; most freq. in Plaut.): statura, a tall stature, Plaut. As. 2, 3, 21: capillus, id. Most. 1, 3, 98: viginti argenti minae, full twenty, id. As. 3, 3, 134 (cf. id. ib. 3, 3, 144: minae bonae); id. Merc. 2, 3, 101: talentum argenti, id. Rud. 5, 2, 31; Lucil. ap. Non. p. 266, 27: novem cyathis commodis miscentur pocula, Hor. C. 3, 19, 12: alimenta, Dig. 34, 1, 16, § 1: capitis valetudo commodior, more firm, Cels. 8, 1; Quint. 6, 3, 77; and transf. to the person: vivere filium atque etiam commodiorem esse, to be better, Plin. Ep. 3, 16, 4.
  2. II. Subject., suitable, fit, convenient, opportune, commodious, easy, appropriate for some one or something, favorable, friendly to (in every period and species of composition); constr. with dat. or absol., rarely with ad (v. the foll.).
    1. A. Of things.
      1. 1. With dat.
        1. a. Of the purpose or use: curationi omnia commodiora, Liv. 30, 19, 5: nec pecori opportuna seges nec commoda Baccho, Verg. G. 4, 129.
        2. b. Of the person: hoc et vobis et meae commodum famae arbitror, Ter. Hec. 4, 2, 9: quod erit mihi bonum et commodum, id. Phorm. 1, 2, 81: nulla lex satis commoda omnibus est (corresp. with prodesse), Liv. 34, 3, 5: primordia eloquentiae mortalibus, Tac. Or. 12: hanc sibi commodissimam belli rationem judicavit, Caes. B. C. 3, 85: quae sit stella homini commoda, quaeque mala, Prop. 2 (3), 27, 4.
      2. 2. Absol.: hiberna, Liv. 42, 67, 8: longius ceterum commodius iter, id. 22, 2, 2; cf.: commodissimus in Britanniam transjectus, Caes. B. G. 5, 2: commodius anni tempus, Cic. Att. 9, 3, 1; cf. Ter. And. 5, 2, 3: faciliore ac commodiore judicio, Cic. Caecin. 3, 8: litterae satis commodae de Britannicis rebus, id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 25: mores, id. Lael. 15, 54: commodissimum esse statuit, omnes naves subduci, etc., Caes. B. G. 5, 11.
      3. 3. With or without dat. pers. in the phrase commodum est, it pleases, is agreeable, = libet: proinde ut commodum est, Plaut. Am. 2, 1, 8; 3, 1, 2: dum erit commodum, Ter. Ad. 1, 2, 38: si id non commodum est, id. Eun. 3, 2, 49; id. Phorm. 5, 8, 37; Cic. Verr. 2, 2, 13, § 33 Ascon.; 2, 2, 16, § 39; 2, 1, 26, § 65; 2, 3, 70, § 165; id. Div. 1, 49, 111; id. de Or. 3, 23, 87; Plin. Pan. 48, 1: id si tibi erit commodum, cures velim, Cic. Att. 13, 48, 2; Cels. 4, 4; 4, 22.
      4. 4. With ad and acc. of purpose (very rare): nec satis ad cursus commoda vestis Erat, Ov. F. 2, 288.
      5. 5. With sup. in u (rare): hoc exornationis genuscommodum est auditu, Auct. Her. 4, 18, 26.
    2. B. Of persons, serving a neighbor or (more freq.) accommodating one’s self to his wishes, useful, serviceable, pleasant, agreeable, obliging, neighborly, friendly, polite, affable, gentle, etc.: mihi commodus uni, Hor. Ep. 1, 9, 9; cf. id. ib. 2, 1, 227: quemquamne existimas Catone commodiorem, communiorem, moderatiorem fuisse ad omnem rationem humanitatis? Cic. Mur. 31, 66: commodior mitiorque, id. Q. Fr. 1, 1, 13, § 39: Apronius, qui aliis inhumanus ac barbarus, isti uni commodus ac disertus, id. Verr. 2, 3, 9, § 23: convivae, Plaut. Poen. 3, 3, 2; cf.: commodus comissator, Ter. Ad. 5, 2, 8; and: commodus meis sodalibus, Hor. C. 4, 8, 1: homines, Plaut. Ps. 1, 5, 28: mulier commoda, Faceta, Ter. Heaut. 3, 2, 10; cf. id. And. 5, 2, 3.
      In a double sense with I. supra: ubi tu commoda’s, capillum commodum esse credito, Plaut. Most. 1, 3, 98.
      Poet., of the measure of iambic verse: spondeos in jura paterna recepit Commodus et patiens, sharing the paternal rights with them, in a fraternal manner, Hor. A. P. 257.
      Hence,
  3. III. Subst.: commŏdum, i, n.
      1. 1. A convenient opportunity, favorable condition, convenience (rare, but in good prose): nostrum exspectare, Cic. Att. 16, 2, 1: cum tamdiu sedens meum commodum exspectet, id. ib. 14, 2, 3; 12, 38, 1: velim aliquando, cum erit tuum commodum, Lentulum puerum visas, when it shall be convenient for you, id. ib. 12, 28, 3.
        More freq.,
        1. b. In the connection commodo meo, tuo, etc., per commodum, ex commodo, at, or according to my, thy, etc., convenience, conveniently, at one’s leisure: etiamsi spatium ad dicendum nostro commodo vacuosque dies habuissemus, according to our convenience, Cic. Verr. 1, 18, 56: quod commodo tuo fiat, id. Fam. 4, 2, 4; 1, 1, 3; id. Att. 13, 48, 1: suo commodo me convenire, Caes. ap. Cic. ib. 14, 1, 2: ubi consul copias per commodum exponere posset, Liv. 42, 18, 3: tamquam lecturus ex commodo, Sen. Ep. 46, 1; Col. 12, 19, 3; so opp. festinanter, id. 6, 2, 14.
      2. 2. Advantage, profit (very freq. in all periods and species of composition): commodum est, quod plus usus habet quam molestiae: bonum sincerum debet esse et ab omni parte innoxium, Sen. Ep. 87, 36 sq.: ut malis gaudeant atque ex incommodis Alterius sua ut comparent commoda, Ter. And. 4, 1, 4: ut ex illius commodo meum compararem commodum, id. Heaut. 2, 4, 17; cf. id. Hec. 5, 3, 42; Cic. N. D. 1, 9, 23: cui tam subito tot congruerint commoda, Ter. Eun. 5, 8, 3: (honestatem) ipsam suo splendore ad se animos ducere, nullo prorsus commodo extrinsecus posito, Cic. Ac. Fragm. ap. Aug. contr. Ac. 3, 7, 15 (IV. 2, p. 470 Orell.): sequi matris commodum, Ter. Hec. 3, 5, 31: pacis, Cic. de Or. 2, 82, 335: contra valetudinis commodum laborare, to the injury of health, id. Mur. 23, 47: mea, Hor. Ep. 1, 14, 37: in publica peccem, id. ib. 2, 1, 3; cf.: populi commoda, Nep. Phoc. 4, 1.
        1. b. Specif., a reward, pay, stipend, salary, wages for public service: veteranorum, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2, 3: omnibus provincialibus ornamentis commodisque depositis, emoluments, id. Red. in Sen. 14, 35; Suet. Ner. 32; cf.: emeritae militiae, id. Calig. 44; id. Aug. 49; cf. also id. Vit. 15; id. Galb. 12: militibus commoda dare, Ov. A. A. 1, 131 sq.: tribunatus, Cic. Fam. 7, 8, 1: missionum, Suet. Aug. 49.
        2. c. A favor, privilege, immunity, Suet. Aug. 31; id. Claud. 19.
        3. d. A useful thing, a good: commoda vitae, Cic. Tusc. 1, 36, 87; Lucr. 3, 2; cf.: cetera opinione bona suntproprietas in illis boni non est. Itaque commoda vocentur, Sen. Ep. 74, 17: inter commoda illas (divitias) numeratis: atqui eādem ratione ne commodum quidem erunt, id. ib. 87, 29.
        4. e. Sometimes commodo or per commodum, adverb. antith. to that which is injurious, without injury or detriment: ut regem reducas, quod commodo rei publicae facere possis, Cic. Fam. 1, 1, 3: si per commodum reipublicae posset, Romam venisset, Liv. 10, 25, 17.
      3. 3. Concr., = commodatum, that which is lent, a loan: qui forum et basilicas commodis hospitum, non furtis nocentium ornarent, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 6; cf. Isid. Orig. 5, 25, 16.
    1. B. Advv.:
      1. 1. commŏdum, adv. temp. (only in colloquial lang. and post-class. prose writers).
        1. a. At a fit time, just in time, at the very nick, at the very moment, opportunely, seasonably ( = opportune, εὐκαίρως): ecce autem commodum aperitur foris, Plaut. Mil. 4, 4, 61: commodum adveni domum, id. Am. 2, 2, 37: orditur loqui, id. Trin. 5, 2, 12: ipse exit Lesbonicus, id. ib. 2, 3, 9: εὐκαίρως ad me venit, cum haberem Dolabellam, Torquatuscommodum egeram diligentissime, Cic. Att. 13, 9, 1; Symm. Ep. 2, 47.
        2. b. To designate a point of time that corresponds with another, or that just precedes it, just, just then, just now.
          1. (α) Absol.: ad te hercle ibam commodum, Plaut. Cas. 3, 4, 3; Ter. Phorm. 4, 3, 9: Taurus, sectatoribus commodum dimissis, sedebat, etc., Gell. 2, 2, 2: si istac ibis, commodum obviam venies patri, just meet, Plaut. Merc. 1, 2, 107.
          2. (β) With postquam or (more freq.) with cum in a parallel clause: postquam me misisti ad portum cum luci simul, Commodum radiosus ecce sol superabat ex mari, Plaut. Stich. 2, 2, 41: quom huc respicio ad virginem, Illa sese interea commodum huc advorterat, Ter. Eun. 2, 3, 52: commodum discesseras heri, cum Trebatius venit, Cic. Att. 13, 9, 1: emerseram commodum ex Antiati in Appiam, cum in me incurrit Curio, id. ib. 2, 12, 2 B. and K. (al. commode); so with the pluperf. and a foll. cum, id. ib. 13, 19, 1; 13, 30, 2; 10, 16, 1; App. M. 1, p. 107, 15: adducitur a Veneriis Lollius commodum cum Apronius e palaestrā redisset, Cic. Verr. 2, 3, 25, § 61 B. and K. (Zumpt, commode): cum jam filiae nostrae dies natalis appeteret, commodum aderant, quae muneri miseratis, Symm. Ep. 3, 50.
      2. 2. commŏdŏ, adv. temp., = commodum, a., just in time, seasonably, just at this time (ante-class. and very rare): commodo eccum exit, Titin. ap. Charis. p. 177 P. (i. e. in tempore, Charis.): commodo de parte superiore descendebat, Sisenn. ib.: commodo dictitemus, Plaut. Fragm. ap. Charis. p. 174; cf. id. ib. p. 177.
      3. 3. commŏdē, adv.
        1. a. (Acc. to commodus, I.) Duly, properly, completely, rightly, well, skilfully, neatly, etc. (class.): suo quique loco videncapillus satis compositu’st commode? Plaut. Most. 1, 3, 97: commode amictus non sum, id. Fragm. ap. Gell. 18, 12, 3: saltare, Nep. praef. § 1: legere, Plin. Ep. 5, 19, 3; cf. in comp., id. ib. 9, 34, 1: multa breviter et commode dicta, Cic. Lael. 1, 1; cf. id. de Or. 1, 53, 227; id. Rosc. Am. 4, 9; Ter. Hec. 1, 2, 20; 1, 2, 33 al.: cogitare, id. Heaut. prol. 14: audire, Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134: valere, Plin. Ep. 3, 20, 11: feceris commode mihique gratum, si, etc., Cic. Att. 10, 3 fin.: commode facere, quod, etc., id. ib. 11, 7, 7; in comp.: commodius fecissent tribuni plebis, si, etc., id. Agr. 3, 1, 1.
          In medic.: commode facere, to do well, be beneficial, Cels. 4, 12.
        2. b. (Acc. to commodus, II.)
          1. (α) Conveniently, suitably, opportunely, fitly, aptly, appropriately: magis commode quam strenue navigavi, Cic. Att. 16, 6, 1: ille satis scite et commode tempus ad te cepit adeundi, id. Fam. 11, 16, 1: vos istic commodissime sperem esse, id. ib. 14, 7, 2: explorat, quo commodissime itinere valles transiri possit, Caes. B. G. 5, 49 fin.: hoc ego commodius quam tu vivo, Hor. S. 1, 6, 110; cf.: consumere vitiatum commodius quam integrum, id. ib. 2, 2, 91; Quint. 6, 3, 54: cui commodissime subjungitur, id. 9, 3, 82; cf. id. 4, 1, 76.
          2. (β) In a friendly manner, pleasantly, gently, kindly: acceptae bene et commode eximus, Plaut. Cas. 5, 1, 1; id. Poen. 1, 2, 190; Ter. Heaut. 3, 2, 48.
        3. c. (Equiv. to commodum, adv. b.) Just, just at the moment when, etc.; only v.l. in the doubtful passages cited supra, commodum, b. fin.

2. Commŏdus, i, m., a Roman cognomen; so L. Aelius Aurelius Commodus, Roman emperor, Lampr. Commod. 1 sq.; Eutr. 8, 15 al.
Hence,

    1. 1. Commŏdĭā-nus, a, um, adj., of or pertaining to Commodus: horti, Lampr. Commod. 8: thermae, Spart. Nigid. 6 al.
    2. 2. Commŏ-dĭus, a, um, adj., the same: Nonae, Lampr. Commod. 12; cf. id. ib. 11.
    3. 3. Commŏ-dus, a, um, adj., the same: mensis, i. e. August, which Commodus wished to name after himself, Lampr. Commod. 11.