Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

fātum, i (masc. fatus malus meus, Petr. 42, 77), n. [for II. A.], that which is said, an utterance.
Hence,

  1. I. Prop., a prophetic declaration, oracle, prediction (rare but class.): neque me Apollo fatis fandis dementem invitam ciet, Pac. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 (Trag. v. 80 Vahl.): Lentulum sibi confirmasse ex fatis Sibyllinis haruspicumque responsis se, etc., Cic. Cat. 3, 4, 9: eo fatis quae Veientes scripta haberent, id. Div. 1, 44, 100: fatis, ominibus oraculisque portendere, Liv. 29, 10 fin. Drak. N. cr.: Siculisne resideret arvis Oblitus factorum, Verg. A. 5, 703.
  2. II. Transf.
    1. A. In gen., that which is ordained, desting, fate; the εἱμαρμένη or μοῖρα of the Greeks (syn.: fortuna, fors, sors, casus): nec ii, qui dicunt immutabilia esse, quae futura sint nec posse verum futurum convertere in falsum, fati necessitatem confirmant, sed verborum vim interpretantur. At qui introducunt causarum seriem sempiternam, ii mentem hominis voluntate libera spoliatam necessitate fati devinciunt, Cic. Fat. 9, 20 sq.; hence the philosophic use of the word to denote the eternal, immutable law of nature: fieri omnia fato, ratio cogit fateri. Fatum autem id appello, quod Graeci εἱμαρμένην, id est ordinem seriemque causarum, cum causa causae nexa rem ex se gignat, id. Div. 1, 55, 125 sq.; cf.: cum vos fato fieri dicatis omnia, quod autem semper ex omni aeternitate verum fuerit, id esse fatum, id. N. D. 3, 6, 14; and: cum duae sententiae fuissent veterum philosophorum, una eorum, qui censerent omnia ita fato fieri, ut id fatum vim necessitatis afferret; in qua sententia Democritus, Heraclitus, Empedocles, Aristoteles fuit: altera eorum, quibus viderentur sine ullo fato esse animorum motus voluntarii, id. Fat. 17, 39; cf. also: ex hoc genere causarum ex aeternitate pendentium fatum a Stoicis nectitur, id. Top. 15, 59; and: anile sane et plenum superstitionis fati nomen ipsum, id. Div. 2, 7, 19: si Daphitae fatum fuit ex equo cadere, id. Fat. 3, 5; cf. id. ib. 12, 28: cf.: neque si fatum fuerat, effugisset, id. Div. 2, 8, 20: ut praedici posset, quid cuique eventurum et quo quisque fato natus esset, id. ib. 1, 1, 2; quonam meo fato fieri dicam, ut, etc., id. Phil. 2, 1, 1: qua quidem in re singulari sum fato, I experience a remarkable fate, Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 1: si quid mihi humanitus accidisset multa autem impendere videntur praeter naturam etiam praeterque fatum, i. e. beyond the natural and appointed course of events, id. Phil. 1, 4, 10: quasi debita sibi fato dominatione, Suet. Aug. 19: persuasio, cuncta fato agi, id. Tib. 69: nisi dii immortales omni ratione placati suo numine prope fata ipsa flexissent, Cic. Cat. 3, 8, 19: orte Saturno, tibi cura magni Caesaris fatis data, Hor. C. 1, 12, 51: quo (Caesare) nihil majus meliusve terris Fata donavere bonique divi, id. ib. 4, 2, 38; id. Carm. Sec. 28: ut caneret fera Nereus Fata, id. C. 1, 15, 5; so, acerba, id. Epod. 7, 17: triste, id. S. 1, 9, 29: caeca, id. C. 2, 13, 16: plebeium in circo positum est fatum, the fate of the vulgar, Juv. 6, 588: fata regunt homines, id. 9, 32; 12, 63.
      With ut: qui hoc fato natus est, ut, etc., Cic. Mil. 11, 30: fuit hoc sive meum sive rei publicae fatum, ut, etc., id. Balb. 26, 58.
      With ne: eo fato se in iis terris collocatam esse arbitratur, ne, etc., Cic. Font. 16, 35.
    2. B. Esp.
      1. 1. Of the will or determination of the gods: heu stirpem invisam et fatis contraria nostris Fata Phrygum, Verg. A. 7, 293; 7, 50; cf. Non. 455, 25.
        And also of that which determines the fate of a person or thing: Ilio tria fuisse audivi fata, quae illi forent exitio: signum ex arce si perisset; alterum, etc., Plaut. Bacch. 4, 9, 29; so, Herculis sagittae, quae fatum Trojae fuere, Just. 20, 1 fin.
        Prov.: fata viam invenient, Verg. A. 3, 395; 10, 113.
        Fāta, ōrum, n., personified as deities, the Fates, Prop. 4, 7, 51; Stat. Th. 8, 26; id. S. 5, 1, 259; Inscr. Orell. 1771 sq.
  3. 2.
    1. a. Bad fortune, ill fate, calamity, mishap: dictum facete et contumeliose in Metellos antiquum Naevii est: Fato Metelli Romae fiunt consules, Pseudo Ascon. ad Cic. Verr. 1, 10, 29 (p. 140 ed. Orell.); and, alluding to this verse: hoc Verrem dicere aiebant, te (sc. Metellum) non fato, ut ceteros ex vestra familia, sed opera sua consulem factum, id. ib. 10, 29: quibus ego confido impendere fatum aliquod et poenas jamdiu improbitati, nequitiae … debitas instare, Cic. Cat. 2, 5, 11: exitii ac fati dies, id. ib. 3, 7, 17: abditi in tabernaculis aut suum fatum querebantur aut, etc., Caes. B. G. 1, 39, 4; cf. Caes. B. C. 2, 6, 1: quod si jam (quod dii omen avertant) fatum extremum rei publicae venit, Cic. Phil. 3, 14, 35: in illo paene fato rei publicae, id. Dom. 57, 145.
      So,
        1. b. Esp. freq. of death: sic Hortensii vox exstincta fato suo est, nostra publico, id. Brut. 96, 328; cf.: nolite hunc maturius exstingui vulnere vestro quam suo fato, id. Cael. 32, 79; cf.: omen fati, id. Phil. 9, 4, 6; and: quia nec fato merita nec morte peribat, Verg. A. 4, 696: ferro, non fato moerus Argivum (i. e. Achilles) occidit, Poët. ap. Quint. 8, 6, 10 Spald.: perfunctos jam fato = mortuos, Liv. 9, 1, 6; qui fato sunt functi, Quint. 3, 7, 10: fato cedere, Liv. 26, 13: fato concessit, Pl. Pan. 11, 3; for which: concedere in fatum, Modestin. Dig. 34, 3, 20: fato obiit, died a natural death, Tac. A. 6, 10: fato fungi, id. ib. 14, 12 fin.: ille (uxorem) functam fato respondet, id. ib. 11, 3: si me praeceperit fatum, Curt. 9, 6; Quint. 6, 2, 33.
          In this sense sometimes in the plur.: jamdudum peccas, si mea fata petis, Ov. H. 19, 118; Minotauri, Mel. 2, 7: mea fata, my ashes, Prop. 1, 17, 11: sentiet vivus eam, quae post fata praestari magis solet, venerationem, Quint. 12, 17, 7: si me fata intercepissent, id. 6 praef. 1; cf.: (mater) acerbissimis rapta fatis, id. § 4; cf. the shades or spirits of the dead: cum fato jacentis, Mel. 2, 2.
      1. 3. Concr., one who brings calamity, a plague: duo illa rei publicae paene fata, Gabinium et Pisonem, Cic. Sest. 43, 93.

for, fātus, 1, v. defect. (the forms in use are fatur, fantur, fabor, fabitur; part. perf. fatus; perf. fatus sum or eram; imper. fare, poet.; inf. fari; and parag. farier, Verg. A. 11, 242; gerund. fandi, fando; sup. fatu; part. praes. fans, fantis, fantem; for praes. faris, v. Diom. p. 375; fantur, Varr. L. L. 6, 7, § 52; Paul. Diac. p. 88, 11; imperf. subj. farer, August. Conf. 1, 8), n. and a. [Sanscr. bhā-mi, appear; bhās, shine; bhāsh, speak; Gr. φα-, φαίνω, and φημί; Lat. fama, fas, fax, facies, favilla, etc.; cf.: facetus, focus, v. Curt. Gr. Etym. p. 297 sq.; Corss. Ausspr. 1, 420 sqq.], to speak, say (mostly poet.; cf.: quaedam vetera etiam necessario interim sumuntur, ut fari, Quint. 8, 3, 27; syn.: loquor, dico, perhibeo; inquam. aio).

  1. I. In gen.
    1. A. Neutr.: fatur is, qui primum homo significabilem ore mittit vocem. Ab eo ante quam id faciant, pueri dicuntur infantes; cum id faciant, jam fari, Varr. L. L. 6, § 52 Müll.; cf.: filius Croesi, cum jam per aetatem fari posset, infans erat, Gell. 5, 9, 1: non enim eram infans, qui non farer, Aug. Conf. 1, 8: nescios fari pueros, Hor. C. 4, 6, 18: cum primum fari coepisset, Suet. Aug. 94: tum ad eos is deus, qui omnia genuit, fatur: haec vos, etc., Cic. Univ. 11; Val. Fl. 3, 616: Venulus dicto parens ita farier infit, Verg. A. 11, 242: praetor qui tum fatus est, si, etc., Varr. L. L. 6, § 30 Müll.: sic fatus validis ingentem viribus hastam contorsit, Verg. A. 2, 50: meum ingenium fans atque infans tu nondum edidicisti, Plaut. Pers. 2, 1, 7: coram data copia fandi, Verg. A. 1, 520: fandi doctissima Cymodocea, id. ib. 10, 225: quae mollissima fandi Tempora, id. ib. 4, 293: quid fando tua tela manusque Demoror? Stat. Th. 1, 655: his fando si nuntius exstitit oris, Val. Fl. 4, 170.
      Fando, for famā, rumore, report, hearsay: neque fando umquam accepit quisquam, etc., by report, by hearsay, Plaut. Am. 2, 1, 41; cf.: ne fando quidem auditum est, crocodilum aut ibim violatum ab Aegyptio, Cic. N. D. 1, 29, 82; Verg. A. 2, 81; Ov. M. 15, 497, Sil. 10, 484: haud mollia fatu, Verg. A. 12, 25: lapis fatu dignissimus, Sol. 3: famino, dicito, Paul. ex Fest. p. 87, 10 (cf. praefor and fruor init.).
    2. B. Act.
          1. (α) With acc.: (animus) dementit deliraque fatur, Lucr. 3, 464: qui sapere et fari possit, quae sentiat, Hor. Ep. 1, 4, 9: fabitur hoc aliquis, Cic. Poët. ap. Gell. 15, 6, 3: vix ea fatus eram, Verg. A. 2, 323: dehinc talia fatur, id. ib. 1, 256: cui talia fanti, id. ib. 6, 46; cf.: haec fantem, Prop. 3, 7 (4, 6), 65: quis talia fando temperet a lacrimis? Verg. A. 2, 6.
          2. (β) With interrog. clauses: fare age, quid venias, Verg. A. 6, 389; cf.: sed te qui vivum casus, age fare vicissim Attulerint, id. ib. 6, 531: fare, an patriam spes ulla videndi, Val. Fl. 5, 552.
  2. II. In partic.
    1. A. To utter in prophecy, to foretell, predict: Venus quem fata docet fari, divinum pectus habere, Enn. ap. Prob. Verg. E. 6, 31 (Ann. v. 19 ed. Vahl.); cf.: fatis fandis, id. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 (Trag. v. 80 ib.): fabor enim, quando haec te cura remordet, Longius et volvens fatorum arcana movebo, Verg. A. 1, 261. Cf. also in the foll.
    2. B. To sing in verse, to celebrate: Tarpeium nemus et Tarpeiae turpe sepulcrum Fabor, Prop. 4 (5), 4, 2.
      Note: In pass. signif.: Fasti dies sunt, in quibus jus fatur, Suet. ap. Prisc. p. 793 P.
      Hence, fandus, a, um, P. a., that may be spoken or uttered, right (opp. to nefandus, wrong): omnia fanda, nefanda malo permixta furore, Cat. 64, 406: respersae fando nefandoque sanguine arae, i. e. with blood both of sacrifice and of murder, Liv. 10, 41, 3; cf.: at sperate deos memores fandi atque nefandi, Verg. A. 1, 543: non fanda timemus, Luc. 1, 634: inexpleto non fanda piacula busto, id. 2, 176.