Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

Umber, bra, brum, v. Umbri, A.

umbra, ae, f. [etym. dub.; Curt. compares Sanscr. ambara, an encircling], a shade, shadow.

  1. I. Lit.: cum usque quaque umbra est, tamen Sol semper hic est, Plaut. Most. 3, 2, 79: illa platanus, cujus umbram secutus est Socrates, Cic. de Or. 1, 7, 28: fiebat, ut incideret luna in eam metam, quae esset umbra terrae, etc., id. Rep. 1, 14, 22; cf. id. Div. 2, 6, 17: collesafferunt umbram vallibus, id. Rep. 2, 6, 11: nox Involvens umbrā magnā terramque polumque, Verg. A. 2, 251: spissis noctis se condidit umbris, id. ib. 2, 621: majoresque cadunt altis de montibus umbrae, id. E. 1, 84; 5, 70: pampineae, id. ib. 7, 58: certum est mihi, quasi umbra, quoquo ibis tu, te persequi, Plaut. Cas. 1, 4; cf. id. Most. 3, 2, 82.
    Prov.: umbras timere, to be afraid of shadows, i. e. to fear without cause, Cic. Att. 15, 20, 4: umbram suam metuere, Q. Cic. Petit. Cons. 2, 9: ipse meas solus, quod nil est, aemulor umbras, Prop. 2, 34 (3, 32), 19.
    1. B. Transf.
      1. 1. In painting, the dark part of a painting, shade, shadow: quam multa vident pictores in umbris et in eminentiā, quae nos non videmus! Cic. Ac. 2, 7, 20; so (opp. lumen) Plin. 35, 5, 11, § 29; 35, 11, 40, § 131; 33, 3, 57, § 163.
      2. 2. A shade, ghost of a dead person (poet. and in post-Aug. prose; cf.: Manes, Lemures): nos ubi decidimus, Quo dives Tullus et Ancus, Pulvis et umbra sumus, Hor. C. 4, 7, 16: ne forte animas Acherunte reamur Effugere aut umbras inter vivos volitare, Lucr. 4, 38; cf.: cornea (porta), quā veris facilis datur exitus umbris, Verg. A. 6, 894; Tib. 3, 2, 9; Verg. A. 5, 734; Hor. C. 2, 13, 30; id. S. 1, 8, 41; Plin. 30, 2, 6, § 18; Suet. Calig. 59 al.: Umbrarum rex, i. e. Pluto, Ov. M. 7, 249; so, dominus, id. ib. 10, 16.
        In the plur. umbrae, of a single dead person: matris agitabitur umbris, Ov. M. 9, 410; 8, 476; 6, 541; Verg. A. 6, 510; 10, 519 al.
      3. 3. Like the Greek σκιά, an uninvited guest, whom an invited one brings with him (cf. parasitus), Hor. S. 2, 8, 22; id. Ep. 1, 5, 28; Plaut. Pers. 2, 4, 27; so, of an attendant: luxuriae, Cic. Mur. 6, 13.
      4. 4. A shade, shady place, that which gives a shade or shadow (as a tree, house, tent, etc; poet.); of trees: nudus Arboris Othrys erat nec habebat Pelion umbras, Ov. M. 12, 513; so id. ib. 10, 88; 10, 90; 14, 447; Verg. G. 1, 157, id. E. 9, 20; 5, 5; Sil. 4, 681: Pompeiā spatiabere cultus in umbrā, i. e. in the Pompeian portico, Prop. 4 (5), 8, 75; so, Pompeia, Ov. A. A. 1, 67; 3, 387: vacuā tonsoris in umbrā, in the cool barber’s shop, Hor. Ep. 1, 7, 50: studia in umbrā educata, in the closet, study, Tac. A. 14, 53; cf.: rhetorica, i. e. the rhetorician’s school, Juv. 7, 173: dum roseis venit umbra genis, i. e. down, beard, Stat. Th. 4, 336; cf.: dubia lanuginis, Claud. Nupt. Pall. et Celer. 42: nunc umbra nudata sua jam tempora moerent, i. e. of hair, Petr. poët. 109: summae cassidis umbra, i. e. the plume or crest, Stat. Th. 6, 226: sed non erat illi Arcus et ex umeris nullae fulgentibus umbrae, i. e. quivers, id. S. 3, 4, 30.
      5. 5. A fish, called also sciaena; a grayling, umber: Salmo thymallus, Linn.; Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 7 Vahl.); Varr. L. L. 5, § 77 Müll.; Ov. Hal. 111; Col. 8, 16, 8; Aus. Idyll. 10, 90.
  2. II. Trop., like the Engl. shadow or shade.
    1. A. Opp. to substance or reality, a trace, obscure sign or image, faint appearance, imperfect copy or representation, semblance, pretence (cf. simulacrum): veri juris germanaeque justitiae solidam et expressam effigiem nullam tenemus, umbrā et imaginibus utimur, Cic. Off. 3, 17, 69: umbra et imago civitatis, id. Rep. 2, 30, 53: umbra et imago equitis Romani, id. Rab. Post. 15, 41: o hominem amentem et miserum, qui ne umbram quidem umquam τοῦ καλοῦ viderit! id. Att. 7, 11, 1: in quo ipsam luxuriam reperire non potes, in eo te umbram luxuriae reperturum putas? id. Mur. 6, 13: in comoediā maxime claudicamusvix levem consequimur umbram, Quint. 10, 1, 100: sub umbrā foederis aequi servitutem pati, Liv. 8, 4, 2: umbras falsae gloriae consectari, Cic. Pis. 24, 57: umbra es amantum magis quam amator, Plaut. Mil. 3, 1, 31: mendax pietatis umbra, Ov. M. 9, 459: libertatis, Luc. 3, 146: belli, Sil. 15, 316: umbras quasdam veritatis habere, Plin. 30, 2, 6, § 17; Claud. Laud. Stil. 1, 273.
    2. B. Shelter, cover, protection: umbra et recessus, Cic. de Or. 3, 26, 101: umbrā magni nominis delitescunt, Quint. 12, 10, 15: umbra vestri auxilii tegi possumus, Liv. 7, 30, 18: sub umbrā auxilii vestri latere volunt, id. 32, 21, 31: sub umbrā Romanae amicitiae latebant, id. 34, 9, 10: morum vitia sub umbrā eloquentiae primo latebant, Just. 5, 2, 7.
    3. C. Rest, leisure: ignavā Veneris cessamus in umbrā, Ov. Am. 2, 18, 3; Albin. Ob. Maec. 98.

Umbri, ōrum, m., a people of Italy, in the district of Umbria, which was named after them, Plin. 3, 5, 8, § 50; 3, 14, 19, § 112; Liv. 5, 35; 9, 37 sq.
Hence,

  1. A. Umber, bra, brum, adj., of or belonging to the Umbrians, Umbrian: porcus, Cat. 39, 11: aper, Hor. S. 2, 4, 40; Stat. S. 2, 4, 4; 4, 6, 10: villicus, Mart. 7, 31, 9: maritus, Ov. A. A. 3, 303.
    Substt.
    1. 1. Umber, bri, m. (sc. canis), an Umbrian dog used in hunting, Verg. A. 12, 753; Sen. Thyest. 497; Val. Fl. 6, 420; Sil. 3, 295; Grat. Cyn. 171 al.
      A kind of sheep in Spain and Corsica, Plin. 8, 49, 75, § 199.
    2. 2. Umbra, ae, f., a female Umbrian, in a pun with umbra, a shadow, Plaut. Most. 3, 2, 84.
  2. B. Um-brĭa, ae, f., a district of Italy so called, Plin. 3, 5, 8, § 51; Varr. R. R. 1, 50, 1; Cic. Rosc. Am. 16, 48; id. Mur. 20, 42; id. Div. 1, 41, 92.
    In apposition: Umbria terra, Gell. 3, 2, 6.
  3. C. Umbrĭcus, a, um, adj., of or belonging to Umbria, Umbrian: creta, Plin. 35, 17, 57, § 197.