Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

1. mūto, āvi, ātum (arch. subj. mutassis, Plaut. Aul. 3, 6, 49; inf. pass. mutarier, id. Men. prol. 74), 1, v. a. and n. freq. [moveo].

  1. I. Prop., to move, to move away or from its place, to move to a place (rare): neque se luna quoquam mutat, does not move, does not budge, Plaut. Am. 1, 1, 117: illa tamen se Non habitu mutatve loco, does not quit her dress or her dwelling, Hor. S. 2, 7, 64: ne quis invitus civitate mutetur, be forced to leave, be driven from, Cic. Balb. 13, 30: hinc dum muter, if I can only get away from here, Ov. Tr. 5, 2, 73.
  2. II. Transf.
    1. A. Of change in the thing spoken of itself.
      1. 1. In gen.
        1. a. Act., to alter, change a thing (freq. and class.; cf. vario): sententiam mutare numquam, Cic. Mur 29, 61: ego rogatus mutavi consilium meum. id. Fam. 4, 4, 4: consuetudinem dicendi, id. Brut. 91, 314: mentes vestras voluntatesque, id. Prov. Cons. 10, 25: cum testamentum mutare cuperet, id. Clu. 11, 31: propositum. Petr. 116: ne haec mutet fidem, Plaut. Mil. 4, 1, 36: nequeo exorare ut me maneat et cum illo ut mutet fidem, Ter. Phorm. 3, 2, 28: tabulas, to alter one’s will, Juv. 14, 55.
          Absol.: natura nescia mutari, incapable of change, Juv. 13, 240.
          With ob: mutatum jus ob unius feneratoris libidinem, Liv. 8, 28, 1: facilem mutatu gentem, Tac. A. 14, 23.
          With ad: gubernatori ad incursus tempestatumratio mutanda est, Quint. 10, 7, 3: ad singulas paene distinctiones vultus mutandus est, id. 11, 3, 47.
          With Gr. acc.: mutata suos flumina cursus, Verg. E. 8, 4: negat quicquam ex Latinā ratione mutandum, Quint. 1, 5, 89.
          With cum: cum illo fidem, Ter. Phorm. 3, 2, 28 supra; more freq. cum aliquā re, to change with or under the influence of a thing: facies locorum cum ventis simul mutatur, Sall. J. 78, 3: qui cum fortunā non animum mutāsset, Vell. 2, 82, 2: quarum uvarum vini jucunditas cum regione mutatur, Col. 3, 2, 16; Ambros. in Abrah. 2, 10, 68.
          With in and acc.: bona facile mutantur in pejus, Quint. 1, 1, 5.
          With ex: nisi forte non ex Graeco mutantes, etc., Quint. 3, 4, 14: ex feminis mutari in mares, Plin. 7, 4, 3, § 36.
          With de: de uxore nihil mutat, Ter. And. 5, 4, 46.
          With ab: quantum mutatus ab illo Hectore, Verg. A. 2, 274: longe mutatus ab illo Sampsone, qui, etc., Ambros. Spir. Sanc. 2, prol. § 13.
          Non mutat, with rel.-clause, it makes no difference: nec mutat confestim, an interjecto tempore, fidem suam adstrinxerunt, Pap. Dig. 46, 1, 52, § 2.
          With abl. instrum. (poet.): ut silvae foliis pronos mutantur in annos, Hor. A. P. 60.
        2. b. Neutr., = mutari, to alter, change: quantum mores mutaverint argumentum, Liv. 39, 51, 10: postquam mutabat aestus, Tac. A. 2, 23; 12, 20: annona ex ante convectā copiā nihil mutavit, Liv. 5, 13, 1: mox in superbiam mutans, Tac. A. 12, 29: adeo animi mutaverant, ut clariorem inter Romanos deditio Postumiumfaceret, Liv. 9, 12, 3: tantum mutāsse fortunam, ut, etc., id. 29, 3, 10; 39, 51, 10.
          1. (β) To differ, be different: pastiones hiberno ac verno tempore hoc mutant, Varr. R. R. 2, 2, 12: quantum mutare a Menandro Caecilius visus est, Gell. 2, 23, 7.
          2. (γ) Of style, to vary: an egopoetis, et maxime tragicis concederem, ut ne omnibus locis eādem contentione uterentur, crebroque mutarent? etc., Cic. Or. 31, 109.
      2. 2. In partic.
        1. a. To change the color of, to color, dye (cf.: inficio, imbuo): aries jam suave rubenti Murice, jam croceo mutabit vellera luto, Verg. E. 4, 44: nec lanarum colores, quibus simplex ille candor mutatus est, elui possunt, Quint. 1, 1, 5.
        2. b. To change for the better, make better, to improve: placet tibi factum, Micio? Mi.: non, si queam mutare, Ter. Ad. 4, 7, 19.
        3. c. To change for the worse; pass., of wine, to spoil, turn, etc.: ac, nisi mutatum, parcit defundere vinum, Hor. S. 2, 2, 58: melle mutatum (sc. balsamum), adulterated, Plin. 12, 25, 54, § 122.
    2. B. Of change in its relation to other things, etc.
      1. 1. In gen., to change one thing, etc., for another: mutatis ad celeritatem jumentis, Caes. B. C. 3, 11: vestimenta mutanti tunica ardere visa est, Suet. Tib. 14: calceos et vestimenta, Cic. Mil. 10, 28.
        Esp. freq.: mutare vestem, to change one’s dress: An. Muta vestem. Ch. Ubi mutem? … An. Eamus ad me. Ibi proximum’st ubi mutes, Ter. Eun. 3, 5, 61 sqq.: mutando nunc vestem, nunc tegumenta capitis, Liv. 22, 1, 3; Sen. Ep. 18, 2.
        Esp., to put on the garb of mourning, of humility, etc.: pro me praesente senatus hominumque praeterea viginti millia vestem mutaverunt, Cic. post Red. ad Quir. 3, 8: non modo ut vestem mutaret, aut supplex prensaret homines, sed, etc., Liv. 2, 61; 8, 37, 9; Cic. Sest. 11, 26; Hor. C. 1, 35, 23.
      2. 2. Esp.
        1. a. Mutata verba, i. e. figurative: mutata (verba), in quibus pro verbo proprio subicitur aliud, quod idem significet, sumptum ex re aliquā consequenti, Cic. Or. 27, 92.
        2. b. Of style, to vary, alter: reliquum est ut dicas de conversā oratione atque mutatā, Cic. Part. Or. 7, 23: genus eloquendimutatum, id. ib. 5, 16.
        3. c. Of one’s assertion or promise: quod dixi semel, hau mutabo, will not break my word, Plaut. Bacch. 5, 2, 90.
        4. d. Of place, to change, shift, alter: locum ex loco mutans (sc. typhon) rapidā vertigine, Plin. 2, 48, 49, § 132; cf.: quod nec injussu populi mutari finibus posset, to be removed, Liv. 5, 46, 11: exsules sunt, etiam si solum non mutārunt, i. e. gone into exile, Cic. Par. 4, 31: jussa pars mutare Lares et urbem Sospite cursu, Hor. C. Sec. 39.
    3. C. Of common or reciprocal relations, to interchange, exchange.
      With cum: cum amplificatione vectigalium nomen Hieronicae legis mutare, Cic. Verr. 2, 3, 8, § 19: ut vestem cum illo mutem, Ter. Eun. 3, 5, 24: ne cujus suorum popularium mutatam secum fortunam esse vellent, Liv. 21, 45, 6.
      With pro: C. Hostilio pro Etruriā Tarentum mutaverant (sonatus) provinciam, pro Tarento Capuam mutaverunt, Liv. 27, 35, 14: non debere eum incerta pro certis mutare, Sall. J. 83, 1: mutatos pro Macedonibus Romanos dominos, Liv. 34, 49, 6.
      With abl. of that for which the exchange, etc., is made: quid terras alio calentes Sole mutamus (patriā), Hor. C. 2, 16, 19: victoriae possessionem incertā pace mutāsse, Liv. 9, 12, 2; also with abl. of that given in exchange, etc.: victrice patriā victam mutari, id. 5, 30, 3.
      So esp. of trading, etc., to exchange, barter, sell, etc.: coepit captivos conmercari Aleos, si quem reperire possit, qui mutet suum, Plaut. Capt. prol. 28; cf.: homines captivos conmercatur, si queat Aliquem invenire, suum qui mutet filium, id. ib. 1, 1, 33; 1, 2, 68: hic mutat merces surgente a sole, etc., Hor. S. 1, 4, 29: mutandi copia, Sall. J. 18, 5.
      With abl.: uvam Furtivā mutat strigili, Hor. S. 2, 7, 109: suburbanis lactens porcus aere mutandus est, Col. 7, 9, 4: caetera reponantur, vel aere mutentur, id. 8, 5, 4: aere mutandi sunt (sc. apri), id. 9, 1, 7: quamvis Milesia magno Vellera mutentur, Verg. G. 3, 307; so with cum and pers. with whom the exchange is made: eaque mutare cum mercatoribus vino advecticio, Sall. J. 44, 5.
      With inter: mutare res inter se instituerant, Sall. J. 18, 9.
    4. D. To forsake, abandon, leave: mutare, derelinquere, Non. p. 351, 1: expertum jam principem anxii mutabant, Tac. H. 3, 44: mihi non persuadeturmutem meos, Lucil. ap. Non. 351, 3: mutataque sidera pondus Quaesivere suum, i. e. forsaken or abandoned by the gods, Petr. poët. 124, 264.
      Hence, mūtā-tus, a, um, P. a., changed, i. e. different, successive: quae (facies) mutatis inducitur atque fovetur Tot medicaminibus, Juv. 6, 472.