saepe, adv. [old acc. n. of saepis].
- I. Often, oft, oftentimes, many times, frequently (at indefinite intervals, while crebro denotes in close succession): aperitur ostium, unde saturitate saepe ego exii ebrius, Plaut. Capt. 1, 1, 35: multis damno et mihi lucro saepe eris, id. Cist. 1, 1, 52: audivi saepe hoc vulgo dicier, id. Stich. 1, 3, 13: saepe ex te audivi pater, id. Merc. 2, 3, 40; cf. Cic. Rep. 1, 30, 46: saepe hoc de majoribus natu audivimus, id. ib. 2, 15, 28: cum saepe mecum ageres, ut, etc., id. Lael. 1, 4: sed … saepe enim redeo ad Scipionem, etc., id. ib. 17, 62; cf. comp.: quocirca … dicendum est enim saepius, etc., id. ib. 22, 85: licet lascivire, dum nihil metuas, ut in navi ac saepe etiam in morbo levi, id. Rep. 1, 40, 63; so, saepe etiam, id. ib. 1, 17, 26: in hoc statu rei publicae, quem dixi jam saepe non posse esse diuturnum, id. ib. 2, 37: minime saepe, least frequently, Caes. B. G. 1, 1: haud saepe, Plaut. Curc. 1, 2, 33: non saepe, id. Ps. 2, 4, 37: solet jocari saepe mecum illo modo, id. Men. 2, 2, 42; cf. id. ib. 5, 2, 18; so (with solere) Cic. Rep. 3, 5, 9; cf. sup.: de quo (Homero) saepissime vigilans (Ennius) solebat cogitare et loqui, id. ib. 6, 10; id. Lael. 8, 26: vidi ego multa saepe picta, quae Acherunti fierent cruciamenta, Plaut. Capt. 5, 4, 1; so (with multus) id. ib. 2, 2, 78; id. Cas. 2, 5, 41; id. Mil. 3, 3, 12; id. Poen. 1, 1, 1; Cic. Rep. 3, 30, 42; id. Lael. 1, 2; id. Off. 2, 6, 20; Hor. Ep. 2, 1, 219; cf.: saepe et multum hoc mecum cogitavi, Cic. Inv. 1, 1, 1: in hac (causā) multum et saepe versatus, id. Quint. 1, 3: quorum saepe et diu ad pedes jacuit stratus, id. ib. 31, 96; Plaut. Cist. 2, 1, 28: nullus (piscis) minus saepe ad terram venit, id. Rud. 4, 3, 56: illos (inimicos) saepe verum dicere, hos (amicos) numquam, Cato ap. Cic. Lael. 24, 90: quod vos nimium saepe dicitis, Cic. Fin. 2, 13, 41: bene saepe, Enn. ap. Gell. 12, 4, 3 (Ann. v. 241 Vahl.): saepe antea (ante), Sall. J. 107, 1; 112, 2.
- (β) Comp.: ibi eos conspicias quam praetorem saepius, Plaut. Poen. 3, 2, 8; cf.: ego saepius quam vellem, Cic. Rep. 1, 38, 59.
More usu. without quam: quod, etsi saepe dictum est, dicendum est tamen saepius, etc., Cic. Off. 3, 17, 69; cf. Caes. ap. Cic. Att. 9, 6, A: semel atque iterum ac saepius, Cic. Font. 12, 26 (16): semel et saepius, id. Inv. 2, 4, 14: bis ac saepius, Quint. 10, 5, 7: iterum et saepius te rogo, Cic. Fam. 13, 42, 2; id. Imp. Pomp. 11, 30: iterum ac saepius, Quint. 12, 8, 8: quo quidem schemate utuntur poëtae saepius, sed ne oratores quidem raro, id. 9, 3, 44: quo magis novi, tanto saepius, Ter. Phorm. 2, 2, 14: propterea saepius te, ut memineris, moneo, Plaut. Capt. 2, 1, 43: ut verbis, quid sit … definiam saepius, Cic. Rep. 1, 24, 38: quasi ipsos induxi loquentes, ne inquam et inquit saepius interponeretur, id. Lael. 1, 3: quae potestas si mihi saepius sine meo vestroque periculo fiet, utar, id. Phil. 1, 15, 38: si saepius decertandum sit, id. ib. 2, 17, 43.
- (γ) Sup.: tibi saepissime Cyathisso, Plaut. Men. 2, 2, 28; id. Ps. 2, 4, 56: optare ut quam saepissime peccet amicus, Cic. Lael. 16, 59: ut vinum aegrotis, qui prodest raro, nocet saepissime, id. N. D. 3, 27, 69: de quo (avo tuo) audisti multa ex me, eaque saepissime, id. Phil. 1, 14, 34.
- II. In general propositions stating the results of experience, to denote that which is wont to take place frequently, Plaut. Capt. prol. 44: illud saepe fit, tempestas venit, etc., id. Most. 1, 2, 27; cf.: nam saepe est, quibus in rebus alius ne iratus quidem est, Cum, etc., Ter. Hec. 3, 1, 28: saepe ex hujusmodi re quāpiam … magna familiaritas Conflatast, id. Eun. 5, 2, 34: non licet hominem esse saepe ita ut volt, id. Heaut. 4, 1, 53: in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem, Cic. Rep. 2, 33, 57; repeated: saepe … saepe, Hor. C. 1, 8, 11; id. Ep. 1, 19, 19; Liv. 23, 15: saepe, five times in succession, Cic. Lael. 10, 33 sq.; cf.: saepe … persaepe … saepe … saepe … saepe … modo … modo, Hor. S. 1, 3, 9: modo … saepe … modo … interdum, id. ib. 1, 10, 11: saepe … modo, id. ib. 2, 7, 8.
Sup.: bonum consilium subripitur saepissime, si, etc., Plaut. Mil. 3, 1, 8.
- III. Sometimes with numero, and also joined in one word with it, saepenumero, to strengthen the main idea, like our oftentimes, again and again (perh. not before the class. per.): Aeduos fratres consanguineosque saepenumero a senatu appellatos, Caes. B. G. 1, 33; 1, 39; 1, 40; 6, 8; 7, 62; Cic. de Or. 1, 1, 1; id. Sen. 2, 4; id. Rosc. Am. 24, 67; 41, 119; id. Fam. 16, 21, 3; Sall. C. 52, 7; 53, 3; Auct. B. Afr. 35, 4 al.
Once also in comp.: gigni hominem saepe nono, saepiusnumero decimo mense, Gell. 3, 16, 1.