Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

fāris, fātur, etc., v. for.

fātālis, e, adj. [fatum], of or belonging to fate, ordained by fate or destiny, decreed, destined, fated, fatal (class.).

  1. I. In gen.: illa fatalis necessitas, quam εἱμαρμένην dicitis, Cic. N. D. 1, 20, 55: fatalis et immutabilis continuatio ordinis sempiterni, id. Ac. 1, 7, 29: summam fatalem conficere, id. Rep. 6, 12: divina aique fatalia, id. Part. 21, 73: casus, id. Phil. 6, 7, 19: consulatus ad salutem rei publicae prope fatalis, id. Cat. 4, 1, 2; cf.: hic annus fatalis ad interitum hujus urbis, id. ib. 3, 4, 9: anni, Tib. 1, 3, 53; Inscr. Orell. 4851: stamina, Tib. 1, 7, 1; Ov. M. 8, 452; cf. deae, i. e. the Fates, id. P. 1, 8, 64: libri, i. e. the Sibylline, Liv. 5, 14, 4; 5, 5, 11; Suet. Caes. 79 al.: verba, Ov. F. 4, 257: lex, i. e. fatum, id. M. 3, 316; 10, 203: labor, Hor. Ep. 2, 1, 11: ora fluminis, destined, Ov. M. 15, 54: mala. Suet. Ner. 40: mors, a natural death, Vell. 2, 4, 6; Plin. Ep. 1, 12, 1; cf.: mors fato propera, Tac. A. 1, 3.
    In neutr. fatale est, with a subject-clause: tam fatale est, medicum adhibere, quam convalescere, Cic. Fat. 13, 30: quasi fatale esset, non posse Gallias debellari nisi a se consule, Suet. Ner. 43.
  2. II. In partic., in a bad sense, dangerous, destructive, deadly (perh. only poet., and in post-Aug. prose): vincla, Lucr. 5, 876: telum, Verg. A. 12, 919: manus (Etruscorum), id. ib. 12, 232: jaculum, Ov. M. 5, 182: hasta, Sil. 2, 400: lignum, Ov. M. 8, 479: crinis, id. ib. 8, 85: aurum, id. ib. 9, 411: signum, id. ib. 13, 381: monstrum, Hor. C. 1, 37, 21: judex, id. ib. 3, 3, 19: hora, Suet. Ner. 49: DIES, dying-day, Inscr. Orell. 3023; 4758; cf.: si quid mihi fatale contigerit, Spart. Hadr. 4.
    Hence, fātālĭter, adv., according to fate, fatally: omnia, quae fiunt quaeque futura sunt, ex omni aeternitate definita dicis esse fataliter, * Cic. Div. 2, 7, 19; Suet. Caes. 59; Tac. H. 1, 71; Ov. M. 12, 67: mori, to die a natural death, Eutr. 1, 11.

fātālĭtas, ātis, f. [fatalis], fatal necessity, fatality (late Lat.), Cod. Just. 4, 66, 1.

fātālĭter, adv., v. fatalis fin.

fatantur, v. fator.

fătĕor, fassus, 2 (archaic inf. praes. faterier, Hor. Ep. 2, 2, 148), v. dep. a. [from the root ΦΑ, φάω, fari], to confess, own, grant, acknowledge.

  1. I. Prop. (freq. and class.; syn.: confiteor, profiteor); construed for the most part with acc. and inf. as object; rarely with the acc., de, or absol.
          1. (α) With acc.: si verum mihi eritis fassae, vinclis exsolvemini, Plaut. Truc. 4, 3, 10: so, verum fateri, Plin. 27, 1, 1, § 2; Curt. 6, 3: ut verius fatear, Eum. Grat. Act. 1: quid fatebor? Plaut. Capt. 3, 4, 3; 2, 2, 67: multi in tormentis mori maluerunt falsum fatendo quam infitiando dolere, Cic. Part. 14, 50: peccatum, culpam, Ov. Tr. 1, 315; Hor. S. 2, 4, 4: delicta, Ov. M. 4, 685: mores suos, Quint. 10, 1, 100: sensus suos, Ov. H. 21, 204: paupertatem, id. M. 8, 634 et saep.
            Prov.: fatetur facinus, si quis judicium fugit, Pub. Syr. 174 Rib.
          2. (β) With acc. and inf. as object: fateor atque etiam profiteor et prae me fero, te, etc., Cic. Rab. Perd. 5, 17: me despexe ad te per impluvium tuum, Fateor, Plaut. Mil. 2, 6, 73: fateor eam esse importunam, id. As. 1, 1, 47: si quis contra rem publicam se amici causa fecisse fateatur, Cic. Lael. 12, 40: qui se debere fateantur, *Caes. B. C. 3, 20, 3: cum se Cicero ab illis plurimum fateatur adjutum, Quint. 10, 1, 40: fateor me duci ventre, Hor. S. 2, 7, 37: jura inventa metu injusti fateare necesse est, id. ib. 1, 3, 111; id. Ep. 2, 1, 85: hominum igitur causa eas rerum copias comparatas fatendum est, Cic. N. D. 2, 63, 158.
            With ellips. of acc.: fateor peccavisse, Plaut. Most. 5, 2, 18: non didici sane nescire fateri, Hor. A. P. 418.
            With two acc.: cum se servum fateatur tuum, Ter. Eun. 5, 2, 24: eum (i. e. Jovem) ipsi lapides hominem fatebuntur, Lact. 1, 11, 28: fassus hujus se spectaculi debitorem, Sen. Contr. 1, 1, 11.
          3. (γ) With de: cum de facto turpi aliquo aut inutili aut utroque fateatur, Cic. Inv. 2, 26, 77.
          4. (δ) Absol.: ita libenter confitetur, ut non solum fateri, sed etiam profiteri videatur, Cic. Caecin. 9, 24: Me. Est tibi nomen Menaechmo? M. Fateor, Plaut. Men. 5, 9, 48: leno sum, fateor, Ter. Ad. 2, 1, 34: non potest sine malo fateri, id. Eun. 4, 4, 47: qui a Naevio vel sumpsisti multa, si fateris, vel, si negas, surripuisti, Cic. Brut. 19, 76; cf. Quint. 5, 12, 13: nulline faterier audes? Hor. Ep. 2, 2, 148: in fatendo lenis et summissa (vox), Quint. 11, 3, 63: ad fatendum impulsus, id. 5, 13, 46: da veniam fasso, Ov. P. 4, 2, 23; parenthetically: fateor, Plaut. Aul. 4. 4, 16: fatebor enim, Verg. E. 1, 31; id. A. 4, 20; Ov. M. 9, 362 al.
  2. II. Transf.
    1. A. In gen., to discover, show, indicate, manifest (rare; not in Cic.): Laterensis nostri et fidem et animum singularem in rem publicam semper fatebor, bear witness to, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 4; Quint. 1, 6, 23: innocentem fuisse patrem fatetur, id. 7, 1, 56; 1, 10, 37: utque sedet vultu fassus Telamonius iram, Ov. Tr. 2, 525: patinarum calore pisces vitalem motum fateri, Plin. 9, 57, 83, § 177: mors sola fatetur, Quantula sint hominum corpuscula, Juv. 10, 172; 15, 132: properabo fateri, quae, etc., id. 3, 59: Belus amnis non nisi refuso mari harenas fatetur, Plin. 36, 26, 65, § 190.
    2. B. In gram. lang.: fatendi modus, the indicative, Quint. 1, 6, 7; Varr. L. L. 8, 5, 8.
      Note:
      1. 1. In pass. signif.: hunc (agrum) excipere nominatim, qui publicus esse fateatur, Cic. Agr. 2, 21, 57 (dub.).
      2. 2. Impers.: vulgo fatebatur, utique minorem eum legasse, Dig. 30, 1, 39, § 6.

* fātĭcănus, a, um, adj. [fatum-cano], announcing fate, prophesying, prophetic: os, Ov. M. 9, 418; cf. the foll. art.

* fātĭcĭnus, a, um, adj. [fatum-cano], announcing fate, prophesying, prophetic: sortes, Ov. M. 15, 436; cf. the preced. art.

fātĭdĭcus, a, um, adj. [fatum-dico], that predicts future events, prophesying, prophetic (class.): qui futura praedivinando soleant fari, fatidici dicti, Varr. L. L. 6, § 52 Müll.: vates, Verg. A. 8, 340; Ov. M. 3, 348: Themis, id. ib. 1, 321: anus, Cic. N. D. 1, 8, 18: deus, i. e. Apollo, Ov. F. 2, 262: puella, Suet. Galb. 9: augurium, Plin. 15, 29, 36, § 120: fulmina, id. 2, 43, 43, § 113: specus, id. 2, 93, 95, § 208: libri, i. e. the Sibylline, Suet. Aug. 31; cf. silvae, Val. Fl. 1, 304.
Subst.: fātĭdĭcus, i, m., a prophet, Cic. Leg. 2, 8, 20.

fātĭfer, ĕra, ĕrum, adj. [fatum-fero], that brings death, death-dealing, deadly, destructive (poet.): sonat unā fatifer arcus, Verg. A. 9, 631: ensis, id. ib. 8, 621; Ov. M. 12, 492: ferrum, id. ib. 6, 251: Mavors, id. Am. 3, 3, 27.

fătīgābĭlis, e, adj. [fatigo], that may be wearied (post-class.), Tert. Anim. 32.

fătīgātĭo, ōnis, f. [fatigo], weariness, fatigue (stronger than lassitudo; v. the foll.; perh. not ante-Aug.; but defatigatio in Cic. and Caes.).

  1. I. Prop.: exercitationis finis esse debet lassitudo, quae citra fatigationem est, Cels. 1, 2: equorum atque hominum, Liv. 22, 15, 7: deficiens dolore et fatigatione, Quint. 11, 3, 173: sudor et fatigatio, id. 11, 3, 147; so with sudor, id. 1, 2, 31; 1, 12, 11: requiescit labor ille, cujus sibi ipsa fatigatio obstabat, id. 11, 2, 43; cf. id. 10, 3, 27; Tac. H. 2, 60.
  2. II. Trop., jeer, banter (post-class.): qui cum in auditorio vel levi fatigatione taxaverunt, Eutr. 9, 19; Sulp. Sever. Dial. 1, 4 med.
    In plur., Sid. Ep. 1, 8.
  3. III. Concr.: fatigationi consulitur, the wearied, fatigued, Amm. 24, 4.

fătīgātōrĭus, a, um, adj. [fatigo, II.], jeering, bantering, = facetus (post-class.): verba erant dulcia, jocosa, fatigatoria, Sid. Ep. 5, 17.

fătīgo, āvi, ātum, 1, v. a. [Gr. χάτις, want, χατίζω; cf.: adfatim, fatiscere, fessus], to weary, tire, fatigue; to vex, harass (not freq. till after the Aug. per.; but defatigare is freq. in Cic. and Caes.).

  1. I. Lit.
          1. (α) Act.: membra, Lucr. 3, 491; cf. defessos. (nervos), id. 6, 1162: dentem in dente, Ov. M. 8, 827: ille (anser) celer pennā tardos aetate fatigat Eluditque diu, id. ib. 8, 687: saepe etiam cursu quatiunt (armenta) et sole fatigant, Verg. G. 3, 132: per triennium Romanos exercitus fatigaverat, Vell. 2, 34, 1; cf.: quos nulla fatigant Proelia, Verg. A. 11, 306: aliquamdiu pugna atroci cum semet ipsi fatigassent, Liv. 8, 10, 3: dextram osculis, to load with kisses, Tac. A. 15, 71: sonitu vicina, Ov. M. 1, 573; cf.: venatu invigilant pueri silvasque fatigant, Verg. A. 9, 605: lolium tribulique fatigant Triticeas messes, disturb, mar, hinder, Ov. M. 5, 485.
          2. (β) Pass.: verberibus, tormentis, igni fatigati, Cic. Top. 20, 74; cf.: (sicarii) sunt vinclis et carcere fatigandi, id. Off. 3, 18, 73; and: (milites) magno aestu fatigati, * Caes. B. C. 3, 95, 1: Romani multo ante labore proeliisque fatigati, Sall. J. 76, 5; cf.: neque insomniis, neque labore fatigari, id. C. 27, 2: quae cum ex magna parte legisset, fatigatus Tiberio tradidit, Suet. Aug. 85: juga demeret Bobus fatigatis, Hor. C. 3, 6, 43: ludo fatigatumque somno Puerum, id. ib. 3, 4, 11; so, Daedalus, Ov. M. 8, 260.
  2. II. Trop.
    1. A. In gen., to weary, fatigue, importune; to plague, torment, vex.
          1. (α) Act.: punire aliquem aut verbis fatigare, to reprove, Cic. Off. 1, 25, 88: prece qua fatigent Virgines sanctae Vestam? Hor. C. 1, 2, 26; cf.: cum per aliquot dies fatigassent singulos precibus, Liv. 9, 20, 3: aliquem precibus, id. 27, 45, 10 Drak.; cf.: Galba fatigabat deos (sc. precibus), Tac. H. 1, 29: corripit e somno corpus sociosque fatigat, Verg. A. 4, 572: socios voce, Sil. 12, 192: discentem per ambages fatigabit, Quint. 3, 11, 23: animam curis, Lucr. 3, 826; cf.: die noctuque fatigare animum, Sall. J. 70, 1: secundae res sapientium animos fatigant, id. C. 11, 8; cf. also: quid aeternis minorem Consiliis animum fatigas? Hor. C. 2, 11, 11: pectora, id. ib. 4, 14, 18: vitam bello, Lucr. 5, 1424: aspera Juno, Quae mare nunc terrasque metu caelumque fatigat, Verg. A. 1, 280: fama terras fatigat, Val. Fl. 2, 120: olli remigio noctemque diemque fatigant, wear out, pass, Verg. A. 8, 94: diem noctemque Marte, Val. Fl. 5, 602; cf. Prop. 4 (5), 11, 81: curasque ita corde fatigat, keeps revolving, Sil. 12, 496; cf. id. 1, 675: frustra niti neque aliud se fatigando nisi odium quaerere, Sall. J. 3, 3 Kritz. N. cr.: (Metellus) Marium fatigantem de profectione domum dimittit, Sall. J. 73, 2; cf.: quid mea de fraude deos fatigas? Prop. 2, 20, 3 (3, 13, 3 M.): quos ego audio maxima ope niti, ambire, fatigare vos singulos, ne quid, etc., Sall. J. 14, 20.
          2. (β) Pass.: dolis fatigari, Sall. J. 56, 1: Vagenses fatigati regis suppliciis, id. 66, 2; cf.: denique saepius fatigatus lenitur, id. ib. 111, 3; and: uti aetati concederet, fatigatus a fratre, etc., id. ib. 11, 4 Kritz.: Hersilia precibus raptarum fatigata orat, etc., Liv. 1, 11, 2; 23, 36, 7: lacrimis fatigatur auditor, Quint. 6, 1, 28: ipsa cogitatione suscepti muneris fatigor, id. 4 pracf. § 7: si dicendum apud fatigatos est, id. 4, 1, 48; 1, 12, 1; 10, 5, 14.
    2. B. In partic., in late Lat.
      1. 1. To vex with raillery, to jeer, banter, Juv. 9, 11; Sulp. Sever. Dial. 1, 5; 1, 4; Sid. Ep. 6, 2.
      2. 2. To exhaust, intoxicate: fatigati a vino, Vulg. Judith, 13, 2.

* fātĭlĕgus, a, um, adj. [fatum-lego], gathering or collecting death: toxica fatilegi carpunt matura Sabaei, Luc. 9, 821.

* fātĭlŏquĭum, ii, n. [fatiloquus], prophecy: Sibyllae fatiloquia, App. de Deo Socr. p. 46, 5.

fātĭlŏquus, a, um, adj. [fatum-loquor], declaring fate, prophesying, prophetic; hence, as subst., a prophet, a prophetess (very rare): Carmenta mater, Liv. 1, 7, 8: Cretensis Epimenides, App. Flor. p. 352.

fătim, adv., sufficiently; acc. to Serv. Verg. A. 1, 123, from ‡ fatis, whence affatim and fatigo.

fătisco, ĕre, v. n. (ante-class. in the dep. form fătiscor, ci; v. the foll.) [cf. Gr. χάτις, χατιζω; Lat. fatigo, fessus, adfatim; for the f = χ, cf. Gr. χυ, χέω, χεύσω; Lat. fundo, fons], to open in chinks or clefts, to gape or crack open, to fall apart, tumble to pieces (poet. and in post-Aug. prose).

  1. I. Lit.: (naves) laxis laterum compagibus omnes Accipiunt inimicum imbrem rimisque fatiscunt, Verg. A. 1, 123: saxis solida aera fatiscunt, id. ib. 9, 809: area neu pulvere victa fatiscat, id. G. 1, 180: (pinguis tellus) haud umquam manibus jactata fatiscit, id. ib. 2, 249: viscera flammis (with torreri), Ov. M. 7, 554: heu canimus frustra, nec verbis victa fatiscit Janua, Tib. 1, 5, 67 (Müll. patescit): camelo ungues in longiore itinere sine calceatu fatiscunt, Plin. 11, 45, 105, § 254.
          1. (β) In the dep. form: non delubra deum simulacraque fessa fatisci? Lucr. 5, 308.
  2. II. Trop., to grow weak, become exhausted, to droop, faint, decrease (ante-class. in the dep. form): solum segetibus fatiscit, Col. 2, 13, 3: scrofa celerrime fatiscit, quae plures educat, id. 7, 9 fin.: ipse exercitusque per inopiam et labores fatiscebant, Tac. A. 14, 24: scriptores dum copia fatiscunt, id. ib. 6, 7: viri in segnitiem, Val. Fl. 3, 395: manibusque nesciis fatiscere, Tac. A. 16, 5: donec fatisceret seditio, id. H. 3, 10.
    Poet., with inf.: exsatiata fatiscet Mater Achilleis hiemes affringere bustis, Stat. S. 5, 1, 35.
          1. (β) In the dep. form: aevo, Lucr. 3, 458: altera irā, altera vulneribus fatiscuntur, Varr. ap. Non. 479, 13; Pac. ib. 307, 12; Att. ib. 10 and 479, 10 and 14; Fronto, Princ. Hist. p. 318 ed. Mai.

fātor, āri, v. a. freq. [for] only: fatantur, multa fantur, Paul. ex Fest. p. 88, 11 Müll.: fatatus, εἱμαρμένος, Gloss. Philox.; cf. ib.: fator, πολυλογέω, v. ‡ fatantur.

fătua, ae, f., v. 1. and 2. fatuus.

fătuē, adv., v. 1. fatuus fin.

Fatuellus, i, m., v. 2. Fatuus.

fătŭĭna rŏsa, another name for the paeonia, App. Herb. 64.

fătŭĭtas, ātis, f. [1. fatuus], foolishness, folly, silliness, fatuity (very rare), Cic. Inv. 2, 32, 99; id. Att. 11, 25, 2; Firm. Math. 8, 19; Vulg. Prov. 16, 22; August. Ep. 65.

fātum, i (masc. fatus malus meus, Petr. 42, 77), n. [for II. A.], that which is said, an utterance.
Hence,

  1. I. Prop., a prophetic declaration, oracle, prediction (rare but class.): neque me Apollo fatis fandis dementem invitam ciet, Pac. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 (Trag. v. 80 Vahl.): Lentulum sibi confirmasse ex fatis Sibyllinis haruspicumque responsis se, etc., Cic. Cat. 3, 4, 9: eo fatis quae Veientes scripta haberent, id. Div. 1, 44, 100: fatis, ominibus oraculisque portendere, Liv. 29, 10 fin. Drak. N. cr.: Siculisne resideret arvis Oblitus factorum, Verg. A. 5, 703.
  2. II. Transf.
    1. A. In gen., that which is ordained, desting, fate; the εἱμαρμένη or μοῖρα of the Greeks (syn.: fortuna, fors, sors, casus): nec ii, qui dicunt immutabilia esse, quae futura sint nec posse verum futurum convertere in falsum, fati necessitatem confirmant, sed verborum vim interpretantur. At qui introducunt causarum seriem sempiternam, ii mentem hominis voluntate libera spoliatam necessitate fati devinciunt, Cic. Fat. 9, 20 sq.; hence the philosophic use of the word to denote the eternal, immutable law of nature: fieri omnia fato, ratio cogit fateri. Fatum autem id appello, quod Graeci εἱμαρμένην, id est ordinem seriemque causarum, cum causa causae nexa rem ex se gignat, id. Div. 1, 55, 125 sq.; cf.: cum vos fato fieri dicatis omnia, quod autem semper ex omni aeternitate verum fuerit, id esse fatum, id. N. D. 3, 6, 14; and: cum duae sententiae fuissent veterum philosophorum, una eorum, qui censerent omnia ita fato fieri, ut id fatum vim necessitatis afferret; in qua sententia Democritus, Heraclitus, Empedocles, Aristoteles fuit: altera eorum, quibus viderentur sine ullo fato esse animorum motus voluntarii, id. Fat. 17, 39; cf. also: ex hoc genere causarum ex aeternitate pendentium fatum a Stoicis nectitur, id. Top. 15, 59; and: anile sane et plenum superstitionis fati nomen ipsum, id. Div. 2, 7, 19: si Daphitae fatum fuit ex equo cadere, id. Fat. 3, 5; cf. id. ib. 12, 28: cf.: neque si fatum fuerat, effugisset, id. Div. 2, 8, 20: ut praedici posset, quid cuique eventurum et quo quisque fato natus esset, id. ib. 1, 1, 2; quonam meo fato fieri dicam, ut, etc., id. Phil. 2, 1, 1: qua quidem in re singulari sum fato, I experience a remarkable fate, Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 1: si quid mihi humanitus accidisset multa autem impendere videntur praeter naturam etiam praeterque fatum, i. e. beyond the natural and appointed course of events, id. Phil. 1, 4, 10: quasi debita sibi fato dominatione, Suet. Aug. 19: persuasio, cuncta fato agi, id. Tib. 69: nisi dii immortales omni ratione placati suo numine prope fata ipsa flexissent, Cic. Cat. 3, 8, 19: orte Saturno, tibi cura magni Caesaris fatis data, Hor. C. 1, 12, 51: quo (Caesare) nihil majus meliusve terris Fata donavere bonique divi, id. ib. 4, 2, 38; id. Carm. Sec. 28: ut caneret fera Nereus Fata, id. C. 1, 15, 5; so, acerba, id. Epod. 7, 17: triste, id. S. 1, 9, 29: caeca, id. C. 2, 13, 16: plebeium in circo positum est fatum, the fate of the vulgar, Juv. 6, 588: fata regunt homines, id. 9, 32; 12, 63.
      With ut: qui hoc fato natus est, ut, etc., Cic. Mil. 11, 30: fuit hoc sive meum sive rei publicae fatum, ut, etc., id. Balb. 26, 58.
      With ne: eo fato se in iis terris collocatam esse arbitratur, ne, etc., Cic. Font. 16, 35.
    2. B. Esp.
      1. 1. Of the will or determination of the gods: heu stirpem invisam et fatis contraria nostris Fata Phrygum, Verg. A. 7, 293; 7, 50; cf. Non. 455, 25.
        And also of that which determines the fate of a person or thing: Ilio tria fuisse audivi fata, quae illi forent exitio: signum ex arce si perisset; alterum, etc., Plaut. Bacch. 4, 9, 29; so, Herculis sagittae, quae fatum Trojae fuere, Just. 20, 1 fin.
        Prov.: fata viam invenient, Verg. A. 3, 395; 10, 113.
        Fāta, ōrum, n., personified as deities, the Fates, Prop. 4, 7, 51; Stat. Th. 8, 26; id. S. 5, 1, 259; Inscr. Orell. 1771 sq.
  3. 2.
    1. a. Bad fortune, ill fate, calamity, mishap: dictum facete et contumeliose in Metellos antiquum Naevii est: Fato Metelli Romae fiunt consules, Pseudo Ascon. ad Cic. Verr. 1, 10, 29 (p. 140 ed. Orell.); and, alluding to this verse: hoc Verrem dicere aiebant, te (sc. Metellum) non fato, ut ceteros ex vestra familia, sed opera sua consulem factum, id. ib. 10, 29: quibus ego confido impendere fatum aliquod et poenas jamdiu improbitati, nequitiaedebitas instare, Cic. Cat. 2, 5, 11: exitii ac fati dies, id. ib. 3, 7, 17: abditi in tabernaculis aut suum fatum querebantur aut, etc., Caes. B. G. 1, 39, 4; cf. Caes. B. C. 2, 6, 1: quod si jam (quod dii omen avertant) fatum extremum rei publicae venit, Cic. Phil. 3, 14, 35: in illo paene fato rei publicae, id. Dom. 57, 145.
      So,
        1. b. Esp. freq. of death: sic Hortensii vox exstincta fato suo est, nostra publico, id. Brut. 96, 328; cf.: nolite hunc maturius exstingui vulnere vestro quam suo fato, id. Cael. 32, 79; cf.: omen fati, id. Phil. 9, 4, 6; and: quia nec fato merita nec morte peribat, Verg. A. 4, 696: ferro, non fato moerus Argivum (i. e. Achilles) occidit, Poët. ap. Quint. 8, 6, 10 Spald.: perfunctos jam fato = mortuos, Liv. 9, 1, 6; qui fato sunt functi, Quint. 3, 7, 10: fato cedere, Liv. 26, 13: fato concessit, Pl. Pan. 11, 3; for which: concedere in fatum, Modestin. Dig. 34, 3, 20: fato obiit, died a natural death, Tac. A. 6, 10: fato fungi, id. ib. 14, 12 fin.: ille (uxorem) functam fato respondet, id. ib. 11, 3: si me praeceperit fatum, Curt. 9, 6; Quint. 6, 2, 33.
          In this sense sometimes in the plur.: jamdudum peccas, si mea fata petis, Ov. H. 19, 118; Minotauri, Mel. 2, 7: mea fata, my ashes, Prop. 1, 17, 11: sentiet vivus eam, quae post fata praestari magis solet, venerationem, Quint. 12, 17, 7: si me fata intercepissent, id. 6 praef. 1; cf.: (mater) acerbissimis rapta fatis, id. § 4; cf. the shades or spirits of the dead: cum fato jacentis, Mel. 2, 2.
      1. 3. Concr., one who brings calamity, a plague: duo illa rei publicae paene fata, Gabinium et Pisonem, Cic. Sest. 43, 93.

* 1. fătŭor, āri, v. dep. n. [1. fatuus], to talk foolishly: desine fatuari, Sen. Apocol. 7, 1.

* 2. fātŭor, āri, v. dep. n. [2. fatuus], to be inspired: Fauno fuit uxor nomine Fatua, quae assidue divino spiritu impleta velut per furorem futura praemonebat: unde adhuc qui inspirari solent, fatuari dicuntur, Just. 43, 1, 15; cf. Serv. ad Verg. A. 3, 443.

1. fātus, a, um, Part., from for.

2. fātus, ūs, m. [for].

  1. I. A word, saying, Mart. Cap. 7, § 802.
    1. B. Esp., an oracle, a prophecy: Deliaco fatu, Mart. Cap. 1, § 24: ficta fatu, Sid. Ep. 9, 13.
      Plur.: Apollinis fatus, Mart. Cap. 1, § 23.
  2. II. Fate: incerto fatu fortunae aliorsum prorupit eventus, Amm. 23, 5, 8; Petr. 42, 77 al.; v. fatum, II. A.

1. fătŭus, a, um, adj. [root fa, cf. for; properly, garrulous], foolish, silly, simple (class.; syn.: stultus, stolidus, insipiens, desipiens, stupidus, hebes, ineptus, insulsus, absurdus).

  1. I. Adj.: ego me ipsum stultum existimo, fatuum esse non opinor, Afran. ap. Isid. Orig. 10, 246: stulti, stolidi. fatui, fungi, bardi, blenni, buccones, Plaut. Bacch. 5, 1, 2: fatuus est, insulsus, Ter. Eun. 5, 9, 49: non modo nequam et improbus, sed etiam fatuus et amens es, Cic. Deiot. 7, 21: monitor, id. de Or. 2, 24, 99: homo, Poët. ap. Cic. de Or. 2, 67, 274: puer, Cic. Att. 6, 6, 3: nisi plane fatui sint, id. Fin. 2, 22, 70: mores, Plaut. Trin. 2, 2, 18.
    1. B. Poet. transf.
      1. 1. Insipid, tasteless, of food: ut sapiant fatuae, fabrorum prandia, betae, Mart. 13, 13.
      2. 2. Awkward, clumsy, unwieldy: illa bipennem Insulsam et fatuam dextra tenebat, Juv. 6, 658.
  2. II. Subst.: fătŭus, i, m., and fătŭa, ae, f., a fool, simpleton, a jester, buffoon.
    1. A. In gen., one who acts foolishly: paene ecfregisti, fatue, foribus cardines, Plaut. Am. 4, 2, 6; Cat. 83, 2; Juv. 9, 8.
    2. B. Esp., kept by Romans of rank for their amusement: Harpasten, uxoris meae fatuam, scis hereditarium onus in domo mea remansissesi quando fatuo delectari volo, me rideo, Sen. Ep. 50, 2; Lampr. Comm. 4, 3.
      Hence, fătŭe, adv., foolishly, absurdly: plerumque studio loquendi fatue modo accedendum, Quint. 6, 4, 8 dub. (Spald. and Zumpt, fatui); Tert. adv. Herm. 10; id. de Pat. 6.
      Hence,

2. Fātŭus, i. m., another name for the prophesying Faunus; also called Fātŭ-ellus; while his sister, Fauna, who prophesied to females, was also called Fātŭa and Fātŭella, Lact. 1, 22, 9; Arn. 5, 18; Macr. S. 1, 12; Mart. Cap. 2, § 167; Just. 43, 1; Plin. 27, 12, 83, § 117 (dub.; Jan. fatuos).