Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

dūrĭter, adv., hardly, etc., v. durus fin.

dūrus, a, um, adj. [etym. dub.; cf. Sanscr. root dhar, to fix, confirm], hard.

  1. I. Lit.
    1. A. Orig. as affecting the sense of feeling: et validi silices ac duri robora ferri, Lucr. 2, 449; so, silex, Verg. A. 6, 471: ferrum, Hor. C. 3, 11, 31: cautes, Verg. A. 4, 366; Ov. M. 4, 672: bipennes, Hor. C. 4, 4, 57: ligones, id. Epod. 5, 30: aratrum, id. S. 1, 1, 28: compes, id. Epod. 4, 4: pellis, Lucr. 6, 1195; Verg. G. 3, 502: arva, id. ib. 2, 341; cf. cutis, Ov. M. 8, 805: alvus, Cels. 6, 18, 9; Hor. S. 2, 4, 27: aqua, hard, i. e. containing much earthy matter, Cels. 2, 30 fin.; cf. muria, saturated with salt, Col. 6, 30 fin.; 12, 6, 1 et saep., v. muria: dumeta, i. e. rough, Ov. M. 1, 105 et saep.: gallina, tough, not yet boiled tender, Hor. S. 2, 4, 18; cf.: fungi, qui in coquendo duriores fient, Plin. 22, 23, 47, § 99 et saep.
      Sup.: ladanum durissimum tactu, Plin. 26, 8, 30, § 48; cf.: durissimus tophus vel carbunculus, Col. 3, 11, 7 et saep.
      As subst.: dūrum, i, n.
          1. (α) E duro (sc. ligno), of the hardened wood of the vine, Col. 3, 6, 2; 3, 10, 15; 21 et saep.; cf. duramentum.
          2. (β) Durum cacare, Mart. 3, 89, 2.
    2. B. Transf.
      1. 1. As affecting the sense of taste: vinum, opp. suavis, hard, harsh, Pall. Oct. 14, 5; cf.: sapor Bacchi, Verg. G. 4, 102: acetum, Ser. Samm. 40 and 351.
      2. 2. As affecting the ear: vocis genera permulta: … grave acutum, flexibile durum, Cic. N. D. 2, 58, 146; cf. Quint. 11, 3, 15 and 32.
        Hence, in rhet., hard, rough (cf. asper, II.): aspera et dura et dissoluta et hians oratio, Quint. 8, 6, 62: consonantes, id. 11, 3, 35: syllabae, id. 12, 10, 30: verba, id. 8, 3, 32 sq.; cf. id. 1, 5, 72: compositio, id. 9, 4, 142.
  2. II. Trop.
    1. A. Opp. to cultivated, rough, rulde, uncultivated: Q. Aelius Tubero ut vita sic oratione durus, incultus, horridus, Cic. Brut. 31; cf.: (Stoici) horridiores evadunt, asperiores, duriores, et oratione et moribus, id. Fin. 4, 28, 78; id. Mur. 29: Attilius poëta durissimus, id. Att. 14, 20, 3: C. Marius, qui durior ad haec studia videbatur, id. Arch. 9, 19; cf. Quint. 10, 1, 93; 8 prooem. § 26; Hor. S. 1, 4, 8 al.: pictor durus in coloribus, Plin. 35, 11, 40, § 137; cf. Quint. 12, 10, 7: Fauni, gens duro robore nata, Verg. A. 8, 315; cf.: terrea progenies duris caput extulit arvis, id. G. 2, 341; cf. also Stat. Th. 4, 276 sq.; Ov. Tr. 3, 11, 8.
      1. 2. But sometimes as a praiseworthy quality, opp. to soft, weakly, hardy, vigorous (esp. freq. in poets): fortes et duri Spartiatae, Cic. Tusc. 1, 43; cf.: Ligures, durum in armis genus, Liv. 27, 48: durum genus experiensque laborum, hardy, Ov. M. 1, 414: unde homines nati, durum genus, Verg. G. 1, 63 (cf. λᾶας and λαός, Pind. Ol. 9, 71): gens dura atque aspera cultu, a hardy race, id. A. 5, 730: genus humanum durius, tellus quod dura creāsset, Lucr. 5, 926: Dardanidae, Verg. A. 3, 94: Hannibal, Hor. C. 2, 12, 2: Iberia, id. ib. 4, 14, 50: vindemiator, id. S. 1, 7, 29; cf.: ilia messorum, id. Epod. 3, 4: juvenci, Ov. M. 3, 584 et saep.
    2. B. Opp. to morally mild, gentle, harsh, rough, stern, unyielding, unfeeling, insensible, obstinate: quis se tam durum agrestemque praeberet, qui, etc., Cic. Or. 43, 148; cf.: quis nostrum animo tam agresti et duro fuit, ut? etc., id. Arch. 8: neque sunt audiendi, qui virtutem duram et quasi ferream esse quandam volunt, id. Lael. 13 fin.; ingenio esse duro atque inexorabili, Ter. Ph. 3, 2, 12: satis pater durus fui, id. Heaut. 3, 1, 30; cf. id. Ad. 1, 1, 39; Cic. Cael. 16; Hor. S. 1, 2, 17: Varius qui est habitus judex durior, Cic. Fin. 2, 19, 62: cf. Caes. B. C. 3, 20, 4: mala vel duri lacrimas motura Catonis, Luc. 9, 50: duriorem se praebere alicujus miserae et afflictae fortunae, Anton. ap. Cic. Att. 14, 13 A (cf. opp. at the end of the letter: se placabiliorem praebere): duri hominis vel potius vix hominis videtur, periculum capitis inferre multis, Cic. Off. 2, 14, 50; Hor. C. 4, 1, 7: quid nos dura refugimus aetas? id. ib. 1, 35, 34: ōs durum, shameless, impudent, Ter. Eun. 4, 7, 36 Ruhnk.; Cic. Quint. 24 fin.; Ov. M. 5, 451: cor, Vulg. Sirach, 3, 27 et saep. Of the austerity of the Stoic mode of living, v. above, A.
    3. C. Of things, hard, severe, toilsome; troublesome, burdensome, disagreeable; adverse, unfortunate: opulento homini hoc servitus dura est, Plaut. Am. 1, 1, 12; so, servitus, Cic. Rep. 1, 44; 2, 25; cf. lex, Plaut. Merc. 4, 6, 1: condicio, Cic. Rab. Post. 6 fin.: provincia, Ter. Ph. 1, 2, 23; cf. partes, id. Eun. 2, 3, 62; Anton. ap. Cic. Att. 10, 8 A: dolor, Lucr. 3, 460: labor, id. 5, 1272: subvectiones, Caes. B. G. 7, 10, 1: venatus, Ov. M. 4, 307: dura cultu et aspera plaga, Liv. 45, 30 fin.: durissimo tempore anni, Caes. B. G. 7, 8, 2; cf. id. B. C. 3, 25, 3; Hirt. B. G. 8, 5 fin.: morbum acrem ac durum, Plaut. Men. 5, 2, 119; cf. valetudo, Hor. S. 2, 2, 88: dolores, Verg. A. 5, 5: frigus, Plaut. Men. 5, 6, 10: fames, Hor. S. 1, 2, 6: pauperies, id. C. 4, 9, 49: causa, Lucr. 3, 485; Quint. 4, 1, 25; Hor. S. 1, 10, 26: nomen (opp. molle), Cic. Off. 1, 12: verbum, id. Brut. 79, 274: propositio, Quint. 4, 5, 5 et saep.: De. Etiamne id lex coëgit? Ph. Illud durum, Ter. Ph. 2, 1, 8; so in the neutr. sing., Quint. 11, 1, 85; 12, 1, 36; Hor. S. 1, 9, 42 et saep.; cf. ellipt.: non vanae redeat sanguis imaginiDurum: sed levius fit patientia, etc., Hor. C. 1, 24, 19. In plur. subst.: dura, ōrum, n., hardships, difficulties: siccis omnia dura deus proposuit, Hor. C. 1, 18, 3; id. Ep. 2, 1, 141; Sen. Oedip. 208; Verg. A. 8, 522: ego dura tuli, Ov. M. 9, 544 al. (In fem. plur. ellipt., sc. partes, Ter. Heaut. 2, 4, 22 very dub.).
      Comp.: hi, si quid erat durius, concurrebant, if any unusual difficulty occurred, Caes. B. G. 1, 48, 6; 5, 29, 6; id. B. C. 3, 94, 6.
      Adv. posit. in two forms: dūrĭter and dūre.
    1. A. (Acc. to 1. A.) Hardly: juga premunt duriter colla (boum), Vitr. 10, 8.
      Comp.: durius, Vitr. 10, 15 fin.
    2. B. (Acc. to II. A.-C.)
      1. 1. Hardly, stiffly, awkwardly: membra moventes Duriter, Lucr. 5, 1401: duriter, Auct. Her. 4, 10, 15; Gell. 17, 10, 15: dure, Hor. Ep. 2, 1, 66; Quint. 9, 4, 58; 10, 2, 19; Gell. 18, 11, 2.
        Comp., Ov. R. Am. 337; Hor. S. 2, 3, 22; Quint. 8, 6, 24; 9, 4, 15; 117.
        1. b. Hardily, rigorously, austerely: vitam parce ac duriter agebat, Ter. And. 1, 1, 47; id. Ad. 1, 1, 20; Novius ap. Non. 512.
      2. 2. Harshly, roughly, sternly: quam tibi ex ore orationem duriter dictis dedit, Enn. Trag. v. 348 Vahl.: duriter, Afran. Com. v. 251 Rib.; Ter. Ad. 4, 5, 28.
        Comp., Cic. Lig. 6; id. Att. 1, 1, 4; id. Fam. 11, 27, 7; Caes. B. C. 1, 22 fin.; Tac. Agr. 16; id. A. 3, 52; Sen. Ep. 8; Vulg. Gen. 42, 7.
        Sup., Hadrian. in Dig. 47, 14, 1.
      3. 3. Hardly, unfavorably, unfortunately: durius cadentibus rebus, Suet. Tib. 14 fin.