Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

irrumpo (inr-), rūpi, ruptum, 3, v. n. and a. [in-rumpo], to break, burst, or rush in or into.

  1. I. Lit.
          1. (α) With advv. or prepp.: cesso huc intro inrumpere? Ter. Eun. 5, 6, 26: nec inrumpo, quo non licet ire, Ov. P. 1, 7, 23: quocunque, id. Tr. 2, 305: qua irrumpens oceanus, etc., Plin. 3 prooem. § 3: in castra, Cic. Div. 1, 24, 50; Caes. B. G. 4, 14; 6, 36: in eam partem hostium, id. ib. 5, 43: in medios hostes, id. ib. 7, 50: in castellum, id. B. C. 3, 67: cum telis ad aliquem, Sall. C. 50, 2: ad regem, Vulg. 4 Reg. 3, 26: mare in aversa Asiae, Plin. 6, 13, 15, § 36: intra tecta, Sen. Oct. 732: tellurem irrumpentem in sidera, Sil. 15, 167: se in curiam, Varr. ap. Non. 263, 21: irrumpentis in curiam turbae, Suet. Calig. 14: in Macedoniam, Just. 24, 6, 1: vacuos in agros, Luc. 2, 441.
          2. (β) With acc.: quin oppidum irrumperent, Caes. B. C. 2, 13. 4: domum alicujus, id. ib. 3, 111, 1: portam, Sall. J. 58, 1; 25, 9: castra, Just. 2, 11, 15: interiora domus irrumpit limina, Verg. A. 4, 645: moenia Romae, Sil. 13, 79: stationes hostium, Tac. H. 3, 9: Italiam, id. ib. 4, 13: Karthaginem, Plin. 35, 4, 7, § 23: cubiculum, Suet. Claud. 37: triclinium, id. Vesp. 5: vacuam arcem, Sil. 2, 692.
          3. (γ) With dat.: thalamo, Verg. A. 6, 528: templo, Sil. 2, 378: trepidis, id. 9, 365: sacris muris, id. 10, 368: tectis, id. 13, 176.
          4. (δ) Absol.: cum irrumpere nostri conarentur, Caes. B. C. 3, 67: ad primum gemitum, upon the first groan, Suet. Oth. 11: dixit et irrupit, Ov. F. 6, 453: cognoscit hostes pluribus agminibus inrupturos, Tac. Agr. 25.
  2. II. Trop., to break or rush in or upon; to intrude upon, invade, attack, interrupt: quo modo in Academiam irruperit, Cic. Ac. 2, 44, 136: imagines in animos per corpus irrumpunt, id. ib. 2, 40, 125: in alicujus patrimonium, id. de Or. 3, 27, 108: luxuries in domum irrupit, id. ib. 3, 42, 168: in nostrum fletum, id. Lig. 5, 13: calamitates, quae ad me irruperunt, Sen. Ep. 117: irrumpet adulatio, Tac. H. 1, 15: grammatici ad prosopopoeias usque … irrumpunt, venture upon, i. e. presume to teach, Quint. 2, 1, 2: Deos, i. e. boldly inquire the will of the gods, Stat. Achill. 1, 508: Phoebe, hanc dignare irrumpere mentem, to enter, inspire, id. Th. 10, 341: animos populi, Luc. 1, 470; 5, 167: extremique fragor convexa irrupit Olympi, id. 7, 478.
    1. B. To break, violate: foedus, Lact. 1, 18, 17; Vulg. 2 Macc. 13, 25: institutum, Lact. de Ira Dei, 14, 6: legem, Tert. adv. Marc. 4, 20: pacem, Cassiod. Var. 5, 43.