Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

vŏlūta, ae, f. [volvo], a volute or spiral scroll, as an ornament on the capitals of columns, Vitr. 4, 1; 3, 3; 7, 5.

vŏlūto, āvi, ātum, 1, v. freq. a. and n. [volvo], to roll, turn, twist, or tumble about.

  1. I. Act.
    1. A. Lit.
      1. 1. In gen.
        1. a. With acc.: amphoras per terram, Col. 12, 48, 4: pelagus (ventus), Luc. 1, 412: pilas e fimo pedibus. i. e. to form by rolling together, Plin. 11, 28, 34, § 98; cf. volvo, I.
          With se: se in pulvere, to roll about, wallow, Plin. 30, 16, 53, § 148.
        2. b. More freq., mid.: ut gallinae possint in pulvere volutari, roll themselves, roll, Varr. R. R. 3, 9, 7: sus caenoso lacu, Col. 7, 10, 6: super aureorum acervostoto corpore volutatus est, Suet. Calig. 42 fin.: volutati supra jacentia poma (irenacei), Plin. 8, 37, 56, § 133; cf. in allusion to the lit. signif. of the name Verres: quem (Verrem) in luto volutatum totius corporis vestigiis invenimus, Cic. Verr. 2, 4, 24, § 53: (animi) corporibus elapsi circum terram ipsam volutantur, id. Rep. 6, 26, 29: cum tibi pueri ad pedes volutarentur, Auct. Her. 4, 24, 33; so in part.: genua amplexus genibusque volutans Haerebat, Verg. A. 3, 607: (amnis) per cava saxa volutans, Ov. Am. 3, 6, 45: in sacco et cinere volutantes, Tert. Apol. 40 fin.
      2. 2. In partic., in mal. part., Plin. 35, 11, 40, § 140; Sen. Contr. 1, 2; Petr. 79; Just. 12, 16, 2; Tert. ad Uxor. 9.
    2. B. Trop., to roll, roll about, roll along, etc.; to roll, wallow.
      1. 1. In gen.: vocem per ampla atria, to roll, spread, Verg. A. 1, 725; so, vocem, id. ib. 5, 149: murmura, id. ib. 10, 98: confusa verba. Ov. M. 12, 55.
        Mid.: cum omnes in omni genere et scelerum et flagitiorum volutentur, wallow, Cic. Fam. 9, 3, 1: in omni dedecore, Auct. Her. 4, 13, 19: inter mala plurima, Sen. Vit. Beat. 24, 4.
      2. 2. In partic.
          1. (α) To busy, occupy (of the mind): animum saepe tacitis cogitationibus, Liv. 9, 17, 2: in veteribus scriptis studiose et multum volutatum esse, Cic. de Or. 3, 10, 39; cf. id. Q. Fr. 2, 13, 4.
          2. (β) To turn over or revolve in the mind; to consider, weigh, ponder: rem in pectore, Plaut. Capt. 4, 2, 1: gladios in comisationem praeparatos volutabam in animo, Liv. 40, 13, 4: haec secum volutantem in animo, id. 42, 11, 5: hoc eum jam pridem volutare in animo, id. 28, 18, 11: haec in animo voluta, Sen. Ep. 24, 15; cf.: in pectore volutare, Lact. 7, 16, 4: ipse quid intra animum volutaverimomittam referre, Tac. A. 4, 40: nihil umquam nisi sempiternum et divinum animo volutare, Cic. Rep. 1, 17, 28: aliud atque aliud consilium animo, Curt. 5, 12, 10; Tac. H. 2, 49; Sen. Cons. Marc. 11, 5: aliquid mente, Lucr. 3, 240: tacitus mecum ipse voluto, Verg. E. 9, 37: inter seque, Ov. M. 1, 389: multa secum animo volutans, Liv. 40, 8, 5: haec secum volutans, id. 30, 14, 3; 26, 7, 3: secum corde, Verg. A. 4, 533: suo cum corde, id. ib. 6, 185: aliquid in secreto cum amicis, to consider, discuss, Liv. 34, 36, 4: consilia de Romano bello, id. 34, 60, 2: quibus suā sponte volutantibus res inter se repugnantes obtorpuerant animi, id. 32, 20, 2.
  2. II. Neutr., to roll or tumble one’s self (very rare): leone obvio suppliciter volutante, Plin. 8, 16, 21, § 56; so id. 35, 11, 40, § 140 (cf. I. A. 1. b. fin. supra).

volvo, volvi, vŏlūtum, 3 (inf. pass. volvier, Lucr. 5, 714), v. a. [Sanscr. varas, circumference; Gr. ἐλύω, to wrap; root ϝελ-], to roll, turn about, turn round, tumble any thing.

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: (amnis) volvit sub undis Grandia saxa, Lucr. 1, 288; Verg. A. 11, 529; Ov. Ib. 173: flumen lapides volvens, Hor. C. 3, 29, 38: beluas cum fluctibus (procellae), Plin. 9, 3, 2, § 5: vortices (flumen), Hor. C. 2, 9, 22: fumum caligine (ventus), Lucr. 6, 691: oculos huc illuc, Verg. A. 4, 363: oculos per singula, id. ib. 8, 618: filum, Varr. L. L. 5, § 114 Müll. volvendi sunt libri, to unroll, i. e. open, Cic. Brut. 87, 298: Tyrrhena carmina retro, Lucr. 6, 381 (hence, volumen, in the signif. of roll, book, volume, v. h. v. I.): semineces volvit multos, rolls in the dust, fells to the ground, Verg. A. 12, 329 et saep.
    2. B. In partic.
      1. 1. To roll up or together, form by rolling: pilas, Plin. 30, 11, 30, § 99; cf.: qui terga dederant, conversi in hostem volventesque orbem, etc., forming a circle, Liv. 22, 29, 5: jam orbem volventes suos increpans, id. 4, 28, 3.
      2. 2. To breathe, exhale, etc. (poet.): vitalis aëris auras Volvere in ore, Lucr. 6, 1225: (equus) Collectumque fremens volvit sub naribus ignem, Verg. G. 3, 85.
      3. 3. Mid., to turn or roll itself round about, to turn or roll along: nobis caenum teterrima quom sit Spurcities, eadem subus haec jucunda videtur, Insatiabiliter toti ut volvantur ibidem, Lucr. 6, 978: ille (anguis) inter vestes et levia pectora lapsus Volvitur, Verg. A. 7, 349: cylindrum volvi et versari turbinem putant, Cic. Fat. 18, 42: illi qui volvuntur stellarum cursus sempiterni, id. Rep. 6, 17, 17: excussus curru moribundus volvitur arvis, rolls, Verg. A. 10, 590: volvi humi, id. ib. 11, 640: volvitur Euryalus leto, id. ib. 9, 433: lacrimae volvuntur inanes, roll, flow, id. ib. 4, 449.
        Part.: volventia plaustra, Verg. G. 1, 163.
  2. II. Trop., to roll, roll along, roll off or onwards, etc.
    1. A. In gen.: volvere curarum tristes in pectore fluctus, Lucr. 6, 34: magnos fluctus irarum, id. 6, 74: ingentes iras in pectore, Liv. 35, 18, 6: tot volvere casus Insignem pietate virum, i. e. to undergo so many misfortunes, Verg. A. 1, 9; cf.: satis diu saxum hoc volvo, Ter. Eun. 5, 9 (8), 55: (lunam) celerem pronos Volvere menses, in rolling on, Hor. C. 4, 6, 40; cf.: volvendis mensibus, Verg. A. 1, 269: has omnis (animas) ubi mille rotam volvere per annos, i. e. completed the cycle, id. ib. 6, 748; and neutr.: volventibus annis, with revolving years, after the lapse of years, id. ib. 1, 234; cf.: volventia lustra, Lucr. 5, 928: volvens annus, Ov. M. 5, 565: sic fata deum rex Sortitur volvitque vices, fixes the series of revolving events, Verg. A. 3, 376; cf.: sic volvere Parcas, id. ib. 1, 22: M. Pontidius celeriter sane verba volvens, rolling off, Cic. Brut. 70, 246: sententias facile verbis, id. ib. 81, 280 longissima est complexio verborum, quae volvi uno spiritu potest, id. de Or. 3, 47, 182: ne verba traic amus aperte, quo melius aut cadat aut volvatur oratio, be rounded, form periods, id. Or. 69, 229.
    2. B. In partic., to turn over or revolve in the mind; to ponder, meditate, or reflect upon, consider (cf. verso): multa cum animo suo volvebat, Sall. J. 6, 2; 108, 3: multa secum, id. C. 32, 1; id. J. 113, 1; Liv. 26, 7, 3: immensa omnia animo, id. 2, 49, 5; Tac. H. 1, 30; Suet. Vesp. 5: bellum in animo, Liv. 42, 5, 1: in pectore, id. 35, 18, 6: has inanium rerum inanes ipsas volventes cogitationes, id. 6, 28, 7; 34, 60, 2; 32, 20, 2; Curt. 10, 5, 15: incerta consilia, id. 10, 8, 7; 5, 9, 3: bellum adversus nos, Tac. A. 3, 38: Fauni sub pectore sortem, Verg. A. 7, 254: haec illis volventibus tandem vicit fortuna reipublicae, Sall. C. 41, 3: subinde hoc in animo volve, Sen. Ep. 13, 13: secretas cogitationes intra se, Curt. 10, 8, 9: adeo ut plerumque intra me ipsum volvam, Tac. A. 14, 53: regna tecum volvis, Val. Max. 7, 2, ext. 1: mente aliquid, Lact. Epit. 60, 13.