Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

sā̆crōsanctus (sometimes separately, sā̆crō sanctus, and per tmesin, sacroque sanctum, Plin. 7, 44, 45, § 143; but in Tert. Cor. Mil. 13, the correct read. is sacer sanctusque, not sacer sanctus), a, um, adj. [sacer-sancio], orig., inaugurated or consecrated with religious ceremonies (v. the foll. passage from Liv. 3, 55); hence,

  1. I. Meton., fixed or decreed as inviolable, sacred, inviolable, sacrosanct: ipsis quoque tribunis (plur.), ut sacrosancti viderentur (cujus rei prope jam memoria aboleverat), relatis quibusdam ex magno intervallo caerimoniis, renovarunt; et cum religione inviolatos eos, tum lege etiam fecerunt, sanciendo: ut qui tribunis plebis aedilibus, judicibus, decemviris nocuisset, ejus caput Jovi sacrum esset, etc. Hac lege juris interpretes negant quemquam sacrosanctum esse, sed cum quid eorum cuiquam nocuerit, id sacrum sanciri: itaque aedilem prehendi ducique a majoribus magistratibus: quod etsi non jure fiat (noceri enim ei, cui hac lege non liceat), tamen argumentum esse, non haberi pro sacro sanctoque aedilem; tribunos vetere jure jurando plebis, cum primum eam potestatem creavit, sacrosanctos esse, Liv. 3, 55, 6 sq.; cf.: sacrosanctum dicitur, quod jurejurando interposito est institutum, si quis id violasset, ut morte poenas penderet. Cujus generis sunt tribuni plebis aedilesque ejusdem ordinis, Fest. p. 318 Müll.: sacrosanctum esse nihil potest, nisi quod populus plebesve sanxisset: deinde sanctiones sacrandae sunt genere ipso aut obtestatione legis aut poenā, cum caput ejus, qui contra fecerit, consecratur, Cic. Balb. 14, 33: agi deinde de concordiā coeptum concessumque in condiciones, ut plebi sui magistratus essent sacrosancti, Liv. 2, 33; so of the tribunes of the people, id. 3, 19; 9, 9 (opp. profani); Plin. 7, 44, 45, § 143; cf.: sacrosancta potestas (tribunorum, plur.), Liv. 4, 3; 29, 20 fin.: accusator, velut sacrosanctus erat, Tac. A. 4, 36 fin.: SI QVID SACROSANCTVM EST, an old formula ap. Cic. Balb. 14, 33: in vastatione omnium tuas possessiones sacrosanctas futuras putas? id. Cat. 2, 8, 18: colonos etiam maritimos, qui sacrosanctam vacationem dicebantur habere, dare milites cogebant, Liv. 37, 38 Drak.: Oedipodis ossa, honore arae decorata, quasi sacrosancta, Val. Max. 5, 3 fin.
  2. II. Transf., in gen., most holy, most sacred, venerable (post-Aug.; freq. in the Christian writers): cujus (Rufi) mihi memoria sacrosancta est, Plin. Ep. 7, 11, 3; so, imago tua, App. M. 5, p. 164, 37: ista civitas (Roma), id. ib. 11, p. 270: contemplatio conspectus tui (sc. episcopi), Sid. Ep. 9, 10: de sacrosanctis ecclesiis, Cod. Just. 1, 2.