Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

ex-cĭo, īvi or ii, itum (long and short equally freq.; cf. excĭtus, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40; Lucr. 4, 1207; Cat. 61, 11; 63, 42; 64, 56; Verg. A. 4, 301; 7, 376; 12, 445; Ov. M. 2, 779 al.: excītus, Lucr. 4, 1215; Verg. A. 3, 675; 7, 642; 10, 38; Ov. M. 8, 338; 11, 384; Sil. 7, 635; Luc. 1, 239 al.; also acc. to cieo, ēre: excies, Att. Trag. 300 (Rib. Trag. Fragm. p. 175): exciet, Plaut. Ps. 5, 2, 1; inf. exciere, Liv. 7, 11, 11; imperf. excibat, id. 32, 13: excibant, Sil. 9, 182), 4, v. a., to call out or forth, to bring out: exciet, excutiet, Paul. ex Fest. p. 80, 4 Müll. (freq. in the ante-class. and post-Aug. periods; perhaps not in Cic., for in Phil. 12, 7, 16, the better reading is excussimus; v. excutio; and for excita, Cic. Mur. 17 fin. ap. Quint. 8, 3, 80, both the MSS. and editions of Cic. have excitata).

  1. I. Lit.: auxilia e Germania Britanniaque excivit segniter, Tac. H. 2, 97: consulem ab urbe, Liv. 3, 2: homines sedibus, id. 32, 13: sellularii exciti (ad militiam) dicuntur, id. 8, 20 init.: animas imis sepulcris, Verg. E. 8, 98: suem latebris, Ov. M. 10, 711: Urgulaniam domo principis, Tac. A. 4, 21: quid est quod me excivisti ante aedes? Plaut. Ep. 4, 2, 1; so, aliquem foras, id. Trin. 5, 2, 52: hostem ad dimicandum acie, Liv. 2, 30: Volscos ad expugnandam secum Ardeam, id. 4, 9, 11: auxilia, id. 45, 4, 3: juventutem Celtiberorum, id. 28, 24, 4; cf.: in pugnam, Luc. 6, 12: in arma, Stat. Th. 4, 146: in proelia, Luc. 7, 361: principibus coloniae Romam excitis, Liv. 3, 4, 5.
    Absol.: exciente buccina Tritone, Suet. Claud. 21 fin.
    1. B. Transf., of inanim. and abstr. objects, to bring out or forth; to call forth, produce: semina per artus, Lucr. 4, 1215: lacrimas alicui, Plaut. Cist. 1, 1, 114; Tac. A. 11, 2: crepitum, Plaut. Curc. 2, 3, 16: sonitum pedibus, Lucr. 2, 327: molem (i. e. tempestatem) in undis, Verg. A. 5, 790: vim morbi, Lucr. 4, 665 et saep.
  2. II. Trop.
    1. A. To rouse, excite; to frighten, terrify any one: sopore, Lucr. 4, 37; cf.: excita anus, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 36 ed. Vahl.); cf. also: clamor subito ortus dictatorem quoque ex somno excivit, Liv. 4, 27, 6: somno excitus, Sall. J. 72 fin.: Mauri atque Gaetuli, ignoto et horribili sonitu repente exciti, id. ib. 99, 2: inter cetera, quae ad exciendum in Graeciam Antiochum dicere est solitus, Liv. 36, 7: excivit ea caedes Bructeros, etc., Tac. A. 1, 51: qualis commotis excita sacris Thyias, Verg. A. 4, 301; esp. freq. in the part. perf.; see the passages quoted init.; cf. also: (juventus) privatis atque publicis largitionibus excita, Sall. C. 37, 7: ita conscientia mentem excitam vastabat, id. ib. 15, 4: Evander concursu pastorum, excitus, Liv. 1, 7, 9: Britanni omnium civitatium vires exciverant, Tac. Agr. 29.
      Poet.: pulsuque pedum tremit excita tellus, frightened, quaking, Verg. A. 7, 722; 12, 445.
    2. B. To stir up, excite any passion (very rare): terrorem, Liv. 10, 4; cf. tumultum, id. 3, 39; 7, 11 fin.