vĕrēcundĭa, ae, f. [verecundus], the natural feeling of shame, by whatever cause produced, shamefacedness, bashfulness, shyness, coyness, modesty, etc.
- I. In gen. (class.; syn.: pudicitia, castitas, pudor).
- A. Absol.: nec vero tam metu poenāque terrentur, quae est constituta legibus, quam verecundiā, quam natura homini dedit quasi quendam vituperationis non injustae timorem, Cic. Rep. 5, 4, 6: homo solum animal natum pudoris ac verecundiae particeps, id. Fin. 4, 7, 18: scenicorum mos tantam habet veteri disciplina verecundiam, ut in scaenam sine subligaculo prodeat nemo, id. Off. 1, 35, 129; id. Rep. 4, 4, 4: magnam habet vim disciplina verecundiae, id. ib. 4, 6, 6: justitiae partes sunt non violare homines; verecundiae non offendere, id. Off. 1, 28, 99; cf. id. Lael. 22, 82: Caesar meam in rogando verecundiam objurgavit, id. Q. Fr. 3, 1, 3, § 10: tironis, id. Att. 8, 6, 3: homo timidus, virginali verecundiā, id. Quint. 11, 39; so, virginalis, Suet. Vit. Pers.: fuit sponsa tua apud me eādem, quā apud parentis suos, verecundiā, Liv. 26, 50, 6: verecundia nostra adversus regem nobis obstat, id. 37, 54, 7: nova nupta verecundiā notabilis, Plin. 35, 10, 36, § 78: verecundia oris, bashful redness, blushing, Suet. Dom. 18.
- B. With gen. obj.
- (α) With gen. rei: turpitudinis verecundia, dread of wrong-doing, Cic. Tusc. 5, 26, 74: negandi, id. Or. 71, 238; Quint. prooem. § 3: respondendi, id. 3, 5, 15: hujus sermonis, Liv. 26, 50, 4.
- (β) With gen. personae (not freq. till after the Aug. period): quando nec ordinis hujus ulla, nec reipublicae est verecundia, respect for, reverence, Liv. 4, 45, 8: parentis, vitrici, deorum, id. 39, 11, 2: ne auctorem ponam, verecundia ipsius facit, Quint. 6, 3, 64: majestatis magistratuum, Liv. 2, 36, 3: aetatis, id. 1, 6, 4; cf. id. 1, 3, 10: legum, id. 10, 13, 8.
Transf.: quidam ita sunt receptae auctoritatis ac notae verecundiae, ut, etc., i. e. of known venerableness, Quint. 6, 3, 33.
- II. In partic., with an implication of censure.
- 1. Over-shyness, bashfulness, sheepishness, timidity (post-Aug.): verecundia vitium quidem sed amabile et quae virtutes facillime generet … quae (verecundia) est timor quidam reducens animum ab iis, quae facienda sunt … Optima est autem emendatio verecundiae fiducia, Quint. 12, 5, 2 sq.: patronus timet cognoscentis verecundiam, id. 4, 1, 19: (vox) in metu et verecundiā contracta, id. 11, 3, 64.
- 2. A shame, disgrace: verecundiae erat equitem suo alienoque Marte pugnare, Liv. 3, 62, 9: verecundia Romanos tandem cepit, Saguntum sub hostium potestate esse, etc., a sense of shame, id. 24, 42, 9.