Lewis & Short

rĕ-tardo, āvi, ātum, 1, v. a. and n.

  1. I. Act., to keep back, hinder, delay, detain, impede, retard (class.; a favorite word with Cic., esp. in the trop. signif.; syn. moror).
    1. A. Lit.: quarum (stellarum vagarum) motus tum incitantur, tum retardantur, saepe etiam insistunt, Cic. N. D. 2, 40, 103: aliquem in viā, id. Phil. 10, 5, 11: itinere devio per ignorantiam locorum retardati, Suet. Galb. 20: flumina retardant equos, Verg. G. 3, 253: boves retinere ac retardare, Col. 2, 2, 26: instantia ora retardat Cuspide praetentā, Ov. M. 3, 82: te metuunt nuper Virgines nuptae, tua ne retardet Aura maritos, Hor. C. 2, 8, 23: inundationibus Tiberis retardatus, Suet. Oth. 8: mulierum mensibus retardatis, Plin. 21, 21, 89, § 156.
      Absol.: eae res, quae ceteros remorari solent, non retardarunt, Cic. Imp. Pomp. 14, 40; Suet. Caes. 34.
    2. B. Trop.: impetus hostium repressos esse intellegunt ac retardatos, Cic. Imp. Pomp. 5, 13: impetum, Auct. B. Afr. 68: illius animos atque impetus, Cic. Div. in Caecil. 11, 33: celeritatem persequendi, id. Imp. Pomp. 9, 22: loquacitatem, id. Vatin. 1, 2: animos testium, id. Verr. 2, 1, 6, § 17: consuetudinem, id. Sest. 31, 67: auxilium, id. Pis. 31, 77: aliquem a scribendo, id. Fam. 5, 17, 1; cf.: aliquem ab alicujus tempore aut commodo, id. Arch. 6. 12; Suet. Caes. 59: Tigranem Asiae minitantem, Cic. Imp. Pomp. 15, 45: ergo non aetas quemquam, non valetudo, non sexus retardavit, quominus, etc., Plin. Pan. 22, 2: mea te fortuna retardat, Ov. Tr. 3, 7, 21: incepta, Sil. 1, 478: invidia retardat sceptra, id. 11, 609.
      Absol.: ad quem (agrum) fruendum non modo non retardat, verum etiam invitat atque allectat senectus, Cic. Sen. 16, 57.
  2. * II. Neutr., to tarry, remain behind, delay: in quo cursu (stella Saturni) multa mirabiliter efficiens, tum antecedendo, tum retardando, tum, etc., Cic. N. D. 2, 20, 52.