Lewis & Short

gaudĭum, ii (apoc. form gau, like cael for caelum, do for domum: replet te laetificum gau, Enn. ap. Auson. Technop. 144; Ann. 451 Vahl.), n. [gaudeo], inward joy, joy, gladness, delight (opp. laetitia, joy which shows itself externally).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.
          1. (α) Sing.: cum ratione animus movetur placide atque constanter, tum illud gaudium dicitur: cum autem inaniter et effuse animus exsultat, tum illa laetitia gestiens vel nimia dici potest, quam ita definiunt sine ratione animi elationem, Cic. Tusc. 4, 6, 13; Sall. C. 48, 1: voluptas dicitur etiam in animo … non dicitur laetitia nec gaudium in corpore, id. Fin. 2, 4, 13 (cf. under B.): veluti ex servitute erepta (plebs) gaudium atque laetitiam agitabat, Sall. C. 48, 1: exsultare laetitia, triumphare gaudio, Cic. Clu. 5, 14: meum factum probari abs te triumpho gaudio, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A, 2: non possum non confiteri, cumulari me maximo gaudio, quod, etc., Cic. Fam. 9, 14, 1: gaudio compleri, gaudio afficere, id. Fin. 5, 24, 69 sq.: tuis litteris perlectis exsilui gaudio, id. Fam. 16, 16, 1; cf.: cum tuas litteras legissem, incredibili gaudio sum elatus, id. ib. 10, 12, 2; id. Rep. 3, 30: gaudium, tristitiam ostendimus (manibus), Quint. 11, 3, 86: missa legatio quae gaudio fungeretur, to express their joy, offer their congratulations, Tac. H. 2, 55: prae gaudio ubi sim nescio, Ter. Heaut. 2, 3, 67; cf.: nimio gaudio paene desipere, Cic. Fam. 2, 9, 2: exclamare gaudio, Ter. Phorm. 5, 6, 30; cf.: lacrimare gaudio, id. Ad. 3, 3, 55: Ha. Gaudio ero vobis. Ad. At edepol nos voluptati tibi, Plaut. Poen. 5, 4, 47: quid illud gaudii est? Ter. And. 5, 5, 7.
            With an object-genitive: gaudium periculosi saltus superati, Liv. 42, 55, 4.
          2. (β) Plur.: quocum multa volup ac gaudia clamque palamque, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 247 Vahl.): cum me tantis affecistis gaudiis, Plaut. Poen. 5, 4, 105; more freq., the outward expressions of joy: feminarum praecipue et gaudia insignia erant et luctus, Liv. 22, 7, 12 (cf. sing.: gaudio exultans, id. 21, 42, 3): quibus gaudiis exsultabis? Cic. Cat. 1, 10, 26: ita varie per omnem exercitum laetitia, maeror, luctus atque gaudia agitabantur, Sall. C. 61 fin.: o qui complexus et gaudia quanta fuerunt! Hor. S. 1, 5, 43: gaudia prodentem vultum celare, id. ib. 2, 5, 104: in tacito cohibe gaudia clausa sinu, Prop. 2, 25 (3, 20), 30 (cf. gaudeo, II. A.): hunc scio mea solide gavisurum gaudia, Ter. And. 5, 5, 8: scin’ me in quibus sim gaudiis? id. Eun. 5, 9, 5.
            Prov.: Gaudia principium nostri sunt doloris, Ov. M. 7, 796.
    2. B. In partic., sensual pleasure, delight, enjoyment (rare; not in Cic.; cf. above the passage, Cic. Fin. 2, 4, 13; usually in plur.): dediti corporis gaudiis per luxum et ignaviam aetatem agunt, Sall. J. 2, 4: mutua gaudia, Lucr. 4, 1205; 5, 854: communia, id. 4, 1196; cf. ib. 1106; Tib. 1, 5, 39; Hor. C. 3, 6, 28: non umquam reputant quanti sibi gaudia constent, Juv. 6, 365: vini atque cibi, id. 10, 204: cenae, id. 15, 41.
      In sing.: mihi sibique pestiferum hinc abstulit gaudium, Liv. 1, 58, 8.
  2. II. Transf., also, like our joy, for an object which produces joy, a cause or occasion of joy (mostly poet. and in post-Aug. prose): ceterum hoc gaudium magna prope clade in Samnio foedatum est, Liv. 7, 34, 1: non animo solum patrio gratum munus, sed corpori quoque salubre gaudium (sc. reditus filii) fuit, id. 37, 37, 7: cupidus falsis attingere gaudia palmis, i. e. conjugem, Prop. 1, 19, 9: fugiunt tua gaudia, Ov. H. 15, 109; Phaedr. 4, 20, 27; Petr. 79, 10.
    1. B. Of inanim. and abstr. things: non omnes (arbores) florent, et sunt tristes quaedam, quaeque non sentiant gaudia annorum, Plin. 16, 25, 40, § 95: flos est gaudium arborum, id. ib.: adamas opum gaudium, id. 20 praef. § 2.