Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

dis-cēdo, cessi, cessum, 3 (perf. sync. discesti, Plaut. As. 2, 1, 3), v. n.

  1. I. (With the notion of dis predominating.)
    1. A. To part asunder, divide, separate (rare but class.; cf.: linquo, relinquo, desero, desum, destituo, deficio).
      1. 1. Lit.: cum terra discessisset magnis quibusdam imbribus, Cic. Off. 3, 9: caelum, opens, id. Div. 1, 43, 97; 1, 44, 99, i. e. clears off, Verg. A. 9, 20 (this last is quoted in Sen. Q. N. 7, 20): sulcus vomere, Luc. 6, 382: VT SODALITATES DECVRIATIQVE DISCEDERENT, SC. ap. Cic. Q. Fr. 2, 3, 5; cf.: cum discedere populum jussissent tribuni, Liv. 3, 11: populus ex contione, Sall. J. 34 fin.: armati in latitudinem, Sisenn. ap. Non. 99, 7: in duas partes, Sall. J. 13, 1: in partes, Tac. A. 1, 49; cf.: in manipulos, id. ib. 1, 34: fumus in auras, Lucr. 3, 436: ad semina rerum, id. 2, 833: palus multos discessit in amnes, Luc. 6, 360: citius paterer caput hoc discedere collo, Prop. 2, 6, 7.
      2. 2. Trop.: divisio in tres partes, Quint. 12, 10, 58: haec in duo genera, id. 3, 6, 86.
    2. B. To part from one’s connection with one, i. e. to leave, forsake, desert (rare but class.).
      With a or ab: uxor a Dolabella discessit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6: ab amicis in re publica peccantibus, Cic. Lael. 12, 42: ab amicis, id. ib. 20, 75: a nobis, Caes. B. C. 3, 60, 3: milites in itinere ab eo discedunt, id. ib. 1, 12, 2: a Perseo, Liv. 43, 6.
  2. II. (With the notion of cedere predominating.) To depart from any place or person, to go away from, to leave (cf.: proficiscor, abeo; so most frequently in all periods and sorts of composition).
    1. A. Lit.
      1. 1. In gen.: constr. with ab, ex, or absol., rarely with de
        With ab: cum discesti ab hero, atque abisti ad forum, Plaut. As. 2, 1, 3; so with abire, id. ib. 3, 3, 13; Cic. Att. 7, 2 fin.: quod legati eorum paulo ante a Caesare discesserant, Caes. B. G. 4, 12, 1: ab suis, id. ib. 5, 3, 6: ab exercitu, id. ib. 7, 9, 1; id. B. C. 1, 9, 3 et saep.: a senis latere numquam, Cic. Lael. 1, 1: a vallo, Caes. B. C. 3, 37, 3: ab loco, id. ib. 5, 34, 1: a litore, id. ib. 5, 8 fin. et saep.
        With ex: non modo illum e Gallia non discessisse, sed ne a Mutina quidem recessisse, Cic. Phil. 8, 7, 21: ex contione, Caes. B. C. 2, 33, 2: e medio, Suet. Caes. 1: e patria, Ov. Tr. 1, 3, 85 et saep.
        With de: de foro, Cic. Verr. 2, 4, 65, § 147; 2, 4, 22, § 49; id. Rosc. Am. 29, 79: de colloquio, Liv. 32, 40.
        With abl. without a prep.: templo, Ov. M. 1, 381: finibus Ausoniae, id. Tr. 1, 3, 5: lecto, id. H. 1, 81: Tarracone, Caes. B. C. 2, 21, 5: Capua, Cic. Att. 7, 21.
        Absol.: ille discessit, ego somno solutus sum, Cic. Rep. 6, 26 fin.; so, Caes. B. G. 1, 39, 3; id. B. C. 1, 22 fin.; Hor. S. 1, 9, 8 et saep.
        Pass. impers.: ne longius ab agmine discedi pateretur, Caes. B. G. 5, 19, 3: ab concilio disceditur, id. ib. 7, 2 fin.: de colloquio discessum, Liv. 32, 40; Caes. B. C. 3, 87 fin.; Tac. A. 6, 44 fin.
        1. b. Designating the term. ad quem, to go away to any place: in silvas, Caes. B. G. 5, 39, 2: ex fuga in civitates, id. ib. 7, 88 fin.: in castra, id. B. C. 1, 83, 3: in proximos colles, Sall. J. 54 fin.: in loca occulta, id. ib. 56, 3: ad urbem, Verg. A. 12, 184 et saep.: Capreas, Tac. A. 6, 20: ex castris domum, Caes. B. G. 5, 7, 5; cf. simply domum, id. B. C. 1, 13, 3; 3, 87, 3: domos suas, Nep. Them. 4, 2 al.: cubitum, Cic. Rep. 6, 10.
      2. 2. In partic.
        1. a. In milit. lang., to march off, march away, decamp: discessit a Brundisio obsessionemque nostrorum omisit, Caes. B. C. 3, 24 fin.: ab Gergovia, id. B. G. 7, 43 fin.: a mari Dyrrhachioque, id. B. C. 3, 44, 1: ab Zama, Sall. J. 61 al.: ex ea parte vici, Caes. B. G. 3, 2, 1: ex hibernis, id. ib. 5, 28, 3: ex eo loco, id. B. C. 3, 30, 7; cf.: ex iis locis cum classe, id. ib. 3, 101 fin.: Tarracone, id. ib. 2, 21, 5 et saep.: dispersi ac dissipati discedunt, Caes. B. G. 5, 58, 3; so absol., id. ib. 5, 53 fin.; 6, 33, 4 et saep.; so milit.: discedere ab signis, to quit the standard, leave the order of battle, Caes. B. G. 5, 16, 1; id. B. C. 1, 44, 4; Liv. 25, 20: qui discedere et abire cœptabant, i. e. to break ranks and go away, Suet. Oth. 11; cf.: ab ordinibus signisque Front. Strat. 1, 5, 3: ab armis, to lay down one’s arms, Caes. B. G. 5, 41, 8; id. B. C. 1, 9, 5; Sall. C. 34, 1; Cic. Phil. 8, 11, 33; Liv. 9, 14 al.
        2. b. Also in milit. lang., to get away, come away, come off in any manner from the battle (victorious, conquered, wounded, etc.); and sometimes to be translated simply to become, to be, etc.: superiores, Caes. B. C. 1, 47, 1; so, superior, Sall. C. 39, 4: victor, Caes. B. C. 3, 47, 6; cf.: victor ab hoste, Hor. Ep. 1, 10, 37: victus, to be conquered, Sall. C. 49, 2: graviter vulneratus, id. ib. 61, 7 et saep.: aequo proelio, Caes. B. C. 3, 112, 7; cf.: aequa manu, Sall. C. 39, 4: aequo Marte cum Volscis, Liv. 2, 40: sine detrimento, Caes. B. C. 3, 46, 6 et saep.
          Pass. impers.: a proelio disceditur, Just. 6, 7, 12.
          1. (β) Transf. beyond the milit. sphere (freq. into the judicial sphere, on account of its analogy to the former): ut spoliis Sexti Roscii hoc judicio ornati auctique discedant, Cic. Rosc. Am. 3 fin.: superiorem, id. Caecin. 1, 2; so, liberatus, Nep. Phoc. 2, 3: omnium judicio probatus, Cic. Brut. 64, 229: impunita (tanta injuria), id. Verr. 2, 4, 30 et saep.: discessisses non male, Plaut. Stich. 2, 2, 70; cf.: pulchre et probe et praeter spem, Ter. Phorm. 5, 8, 58: aut cum summa gloria aut sine molestia, Cic. Att. 2, 21 fin.; cf.: a judicio capitis maximā gloriā, Nep. Epam. 8 fin.: ita tum discedo ab illo, ut qui se filiam Neget daturum, Ter. And. 1, 1, 121; cf.: si possum discedere, ne causa optima in senatu pereat, Cic. Fam. 2, 16 fin.
    2. B. Trop.
      1. 1. In gen., to depart, deviate, swerve from; to leave, forsake, give up: nihil a statu naturae, nihil a dignitate sapientis, Cic. Off. 1, 20, 67: a fide justitiaque, id. ib. 3, 20, 79: longe ab consuetudine mea et cautione ac diligentia, id. Font. 1, 2: a constantia atque a mente, atque a se ipse, id. Div. 2, 55, 114; cf.: a se, id. Brut. 79, 273; id. Fin. 5, 11, 33; 4, 5, 41; id. Tusc. 4, 6, 11: a recta conscientia, Att. ap. Cic. Att. 13, 20: a sua sententia, Caes. B. C. 1, 2, 5: ab officio, id. B. G. 1, 40, 3: ab oppugnatione castrorum, id. B. C. 2, 31, 3 et saep.: a judiciisque causisque, Cic. de Or. 2, 33, 144: a litteris, id. Fam. 9, 26: ab illa acerrima contentione, id. Or. 31: ab illa cavillatione, Quint. 12, 2, 14: a suscepta semel persuasione, id. 12, 2, 26 et saep.
      2. 2. In partic.
        1. a. Pregn., to pass away, to vanish, to cease (very rarely): modo audivi, quartanam a te discessisse, had left you, Cic. Att. 8, 6: ex animo memoria alicujus, id. Rep. 6, 9: hostibus spes potiundi oppidi discessit (opp. studium propugnandi accessit), Caes. B. G. 2, 7, 2: ubi hae sollicitudines discessere, Liv. 4, 52 fin.
        2. b. In alicujus sententiam, in polit. lang., to pass or go over to another’s opinion, Sall. C. 55, 1; Liv. 3, 41; 28, 45; cf. the opp., in alia omnia, Cic. Fam. 10, 12, 3 (v. alius). In like manner: decurritur ad illud extremum atque ultimum SC., quo nisi paene in ipso urbis incendionumquam ante discessum est, which had never before been resorted to, Caes. B. C. 1, 5, 3; so perh.: ex oratione Caesarishanc in opinionem discessi, ut, etc., Cic. Fam. 6, 14 fin.
        3. c. Ab aliquo, in Cicero’s letters in the sense of to leave out of consideration, i. e. to except: cum a vobis meae salutis auctoribus discesserim, neminem esse, cujus officiis me tam esse devinctum confitear, if I except you, you excepted, Cic. Fam. 1, 9, 18: ut cum ab illo discesserint, me habeant proximum, id. ib. 6, 12, 2: amoris erga me, cum a fraterno amore domesticoque discessi, tibi primas defero, id. Att. 1, 17, 5.
          Note: Once in the part. perf.: custodibus discessis, Cael. ap. Prisc. p. 869 P.

2. discessus, ūs, m. [discedo].

  1. I. A going asunder, separation, opening (very rare): caeli, i. e. lightning, Cic. Div. 2, 28, 60: est interitus quasi discessus et secretio ac diremptus earum partium, quae ante interitum junctione aliqua tenebantur, id. Tusc. 1, 29, 71.
  2. II. A going away, departure, removal.
    1. A. In gen. (class.): ut me levarat tuus adventus, sic discessus afflixit, Cic. Att. 12, 50: subitus (with praeceps profectio), Att. ap. Cic. Att. 9, 10, 6: ab urbe, Cic. ib. 8, 3, 3: praeclarus e vita, id. Div. 1, 23, 47; cf. id. de Sen. 23: latronis, id. Phil. 5, 11, 30; cf. ceterorum, id. Cat. 1, 3, 7: legatorum, Caes. B. G. 7, 5 fin.: discessu mugire boves, Verg. A. 8, 215 al.
      In plur.: solis accessus discessusque, Cic. N. D. 2, 7, 19.
    2. B. In partic.
      1. 1. In milit. lang., a marching away, marching off, decamping, Caes. B. G. 2, 14, 1; 4, 4, 6; 7, 20, 1 et saep.; Tac. A. 2, 44; Front. Strat. 1, 1, 9; 1, 5, 25 al.
      2. 2. In Cic. applied to his banishment from Rome: cum, discessu meo, religionum jura polluta sunt, Cic. Leg. 2, 17, 42 (cf. absum); so id. de domo 32, 85.