Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

exemplar, āris, (exemplare, is, Lucr. 2, 124, v. Lachm. ad h. l.), n. [exemplum].

  1. I. A transcript, copy.
    1. A. Prop.: tibi earum (litterarum) exemplar misi, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 31, 6; Cic. Att. 4, 5, 1: liber in exemplaria transcriptus mille, Plin. Ep. 4, 7, 2; Gell. 7, 20, 6: testamenti, Plin. Ep. 10, 75, 4: tabulae exemplar, quod apographon vocant, a copy, Plin. 35, 11, 40, § 125: epistolae, Vulg. 1 Esdr 4, 11 al.
    2. B. Trop., an image, likeness, impression: verum amicum qui intuetur, tamquam exemplar aliquod intuetur sui, Cic. Lael. 7, 23: sunt et alia ingenii ejus exemplaria, Plin. 35, 10, 36, § 74.
  2. II. A pattern, model, exemplar, original, an example (class.): eam speciem, quae semper est eadem, intuebitur, atque id sibi proponet exemplar … videndum, utrum sit imitatus exemplar, etc. (corresp. to exemplum), Cic. Univ. 2; cf.: ad imitandum mihi propositum exemplar illud est (corresp. to exemplum), id. Mur. 31, 66: utile proposuit nobis exemplar Ulixen, Hor. Ep. 1, 2, 18: reliqui disseruerunt, sine ullo certo exemplari formaque rei publicae, Cic. Rep. 2, 11: M. Catoni, quo omnes, qui iisdem rebus studemus, quasi exemplari ad industriam virtutemque ducimur, id. ib. 1, 1: Falcula exemplar antiquae religionis, id. Caecin. 10, 28; so, vitae prioris, Plin. Ep. 2, 1, 7; cf.: Cornuto quid in omni genere ad exemplar antiquitatis expressius? id. ib. 5, 15, 3: dumtaxat, rerum magnarum parva potest res Exemplare dare, Lucr. 2, 124: respicere exemplar vitae morumque, Hor. A. P. 317: decipit exemplar vitiis imitabile, etc., id. Ep. 1, 19, 17: Plautus ad exemplar Siculi properare Epicharmi, id. ib. 2, 1, 58: si ad exemplar primi libri bellum Siculum perscripsisset, Quint. 10, 1, 89; Tac. A. 15, 23: adulatorii dedecoris apud posteros, id. ib. 6, 32: quas (epulas) a Tigellino paratas ut exemplar referam, ne, etc., example, id. ib. 15, 37: fac secundum exemplar, Vulg. Exod. 25, 40: juxta exemplar, id. ib. 26, 30.
    In plur.: vos exemplaria Graeca Nocturnā versate manu, versate diurnā, models, Hor. A. P. 268.

exemplāris, e, adj. [exemplum].

  1. I. That serves as a pattern or example, exemplary (late Lat.): virtutes, Macr. Somn. Scip. 1, 8, 5.
  2. II. Subst.: exemplāres, ium, m. (i. e. libri), copies (for the usual exemplaria), Tac. H. 4, 25; Fronto Ep. ad Anton. 2, 5.

exemplārĭum, ii, n. [exemplar], post-class for exemplar (cf. Lachm. ad Lucr. p. 82).

  1. I. A copy: binae tabulae testamenti eodem tempore exemplarii causa scriptae, Dig. 31, 47; Hier. adv. Helv. 8.
  2. II. A model, pattern, original, Arn. 6, 198; Schol. Lucan. 9, 563.

exemplo, āvi, 1, v. a. [exemplum], to adduce as an example, August. Ep. 149.