Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

1. mărītus, a, um, adj. [mas], of or belonging to marriage, matrimonial, conjugal, nuptial, marriage-.

  1. I. Adj. (so mostly poet.; not in Cic.).
    1. A. Lit.: facibus cessit maritis, to the nuptial torches, to wedlock, Prop. 4 (5), 11, 33: faces, Ov. H. 11, 101: foedus, the conjugal tie, id. P. 3, 1, 73: tori, id. H. 2, 41: sacra, Prop. 3, 20, 26 (4, 20, 16); Ov. H. 12, 87: Venus, wedded love, id. ib. 16, 283; cf.: fides, conjugal fidelity, Prop. 4 (5), 3, 11: lex, respecting marriage, a marriage-law (de maritandis ordinibus, Suet. Aug. 34), Hor. C. S. 20.
      In prose: vagabatur per maritas domos dies noctesque, i. e. the houses of married people, Liv. 27, 31, 5 Drak.
    2. B. Transf.
      1. 1. Of plants, wedded, i. e. tied up (cf. marito, II. B.): arbores, Cato, R. R. 32, 2; Col. 11, 2, 32: ulmo conjuncta marito (sc. vitis), Cat. 62, 54; Quint. 8, 3, 8: olivetum, Col. 3, 11, 3.
      2. 2. Impregnating, fertilizing (in postclass. poetry): fluctus (Nili), Avien. Perieg. 339: imbres, Pervigil. Ven. 4, 11.
  2. II. Subst.
    1. A. mărītus, i, m., a married man, husband (freq. and class.; cf. conjux, vir): ditis damnosos maritos sub basilica quaerito, Plaut. Curc. 4, 1, 10: ut maritus sis quam optimae (mulieris), Cic. Inv. 1, 31, 52: sororis, id. Rab. Perd. 3, 8; Liv. 1, 57, 10; Quint. 6, 2, 14; 3, 11, 4; Suet. Caes. 43; 52; 81; Tac. A. 1, 5; Plin. Ep. 1, 14, 1; 2, 20, 2; Sen. Ben. 2, 18, 1; Just. 1, 7, 19; Val Max. 8, 2, 14; Gell. 1, 17 et saep.: insidian iem somno maritorum, Cic. Cat. 1, 10, 26: quae major calumnia est quam venire imberbum adulescentem, bene valentem ac maritum, id. Dom. 14, 37; Liv. 36, 17, 8; opp. coelebs: seu maritum sive coelibem scortarier, Plaut. Merc. 5, 14, 58; id. Cas. 2, 4, 11 sq.; Quint. 5, 10, 26; Sen. Ep. 94, 8; Gell. 2, 15: bonus optandusque maritus, Juv. 6, 211: malus ingratusque maritus, id. 7, 169: mariti testamentum, Quint. 9, 2, 73: patrius, Verg. A. 3, 297: Phrygio servire marito, id. ib. 4, 103: unico gaudens mulier marito, Hor. C. 3, 14, 5: novus, a newly-married man, a young husband, Plaut. Cas. 5, 1, 6: intra quartum et vicesimum annum maritus, Plin. Ep. 7, 24, 3: recens, id. ib. 8, 23, 8: ut juveni primum virgo deducta marito, Tib. 3, 4, 31: lex Bithynorum, si quid mulier contrahat, maritum auctorem esse jubet, Gai. Inst. 1, 193: si maritus pro muliere se obligaverit, Ulp. Fragm. 11, 3: maritus lugendus decem mensibus, Plaut. Sent. 1, 21, 13.
    2. B. Transf.
      1. 1. A lover, suitor (poet.), Prop. 2, 21 (3, 14), 10: aegram (Dido) nulli quondam flexere mariti, Verg. A. 4, 35.
      2. 2. Of animals: ol ens maritus, i. e. a he-goat, Hor. C. 1, 17, 7: quem pecori dixere maritum, Verg. G. 3, 125; so, gregum, Col. 7, 6, 4; of cocks, id. 8, 5 fin.; Juv. 3, 91.
      3. 3. In plur.: mă-rīti, ōrum, m., married people, man and wife (post-class.), Dig. 24, 1, 52 fin.: novi mariti, newly-married people, a young couple, App. M. 8, p. 201, 36.
  3. III. mărīta, ae, f., a married woman, wife (poet. and postclass.): marita, Hor. Epod. 8, 13: castae maritae, Ov. F. 2, 139; id. H. 12, 175; Inscr. Orell. 2665; Inscr. Fabr. 299 al.; and freq. on epitaphs.