Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

1. ornātus, a, um, Part. and P. a., from orno.

2. ornātus, ūs (gen. ornati, Ter. And. 2, 2, 28; dat. ornatu, C. Caes. ap. Gell. 4, 16, 8), m. [orno] (class.; cf.: cultus, munditia), a furnishing, providing, preparing; a preparation.

  1. I. Lit.
    1. A. In gen. (very rare): in ornat bus publicis (i. e. epulis, conviviis), Varr. R. R. 3, 9, 17: in aedibus nihil ornati, no preparation (for the wed ding), Ter And. 2, 2, 28: Pompeiis emptus ornatus (trapeti), Cato, R. R. 22, 3.
    2. B. In partic., an adornment, decoration, embellishment, ornament (class.): portarum, itinerum, locorumque omnium, Hirt. B. G. 8, 51.
      1. 2. Transf., in concr., splendid dress, attire, apparel: ornatus appellatur cultus ipse, quo quis ornatur, Fest. p. 184 Müll.: nauclericus, Plaut. Mil. 4, 4, 41: vide ornatus hic satine me condecet? id. Ps. 4, 1, 24: militaris, Cic. Off. 1, 18, 61: regalis, id. Fin. 2, 21, 69: equus regio ornatu instructus, trappings, Plin. 8, 42, 64, § 154 dub. (Jan.: regio instratu ornatus).
        So of a woman’s head-dress, Ov. A. A. 3, 138; Verg. A. 7, 74: corporis ornatum exuere, Juv. 10, 321.
  2. II. Trop.
    1. A. In gen., furniture, accoutrements, equipage: eloquentia quocumque ingreditur, eodem est instructu ornatuque comitata, Cic. de Or. 3, 6, 23: ornatus autem verborum duplex, unus simplicium, alter collocatorum, id. Or. 23, 80.
    2. B. In partic., a decoration, ornament: aedilitatis, Cic. Dom. 43, 111: afferre ornatum orationi, id. Or. 39, 134.
      Of the world, corresp. to the Gr. κόσμος, Cic. Ac. 2, 38, 119: hic tantus caeli ornatus, id. N. D. 2, 44, 115; cf. Plin. 2, 4, 3, § 8: caeli et terra et omnis ornatus eorum, Vulg. Gen. 2, 1.

orno, āvi, ātum, 1 (old form of the perf. ORNAVET, Column. Rostr.; v. infra), v. a. [perh. root var-, cover; Sanscr. varna-, color], to fit out, furnish, provide with necessaries; to equip, to get ready, prepare (class.; syn. exorno, concinno).

  1. I. In gen.: age nunc, orna te, Plaut. Ep. 2, 2, 10: prandium domi, id. Rud. 1, 2, 53: ornatur ferro Enn. ap. Gell. 16, 10 (Ann. v. 190 Vahl.): aliquem armis, Verg. A. 12, 344: decemviros apparitoribus, scribis, librariis, praeconibus, architectis, praeterea mulis, tabernaculis, centuriis, supellectili, Cic. Agr. 2, 13, 32: aliquem pecuniā, Plin. Ep. 3, 21, 3: CLASESQVE-NAVALES-PRIMOS-ORNAVET, fitted out, Column. Rostr.: maximas classes, Cic. Imp. Pomp. 4, 9; cf. Liv. 9, 30: naves, id. 40, 26: convivium, Cic. Verr. 2, 4, 20, § 44: copias omnibus rebus, id. Imp. Pomp. 8, 20: provincias, to furnish money, arms, and attendants to governors setting out for their provinces, id. Att. 3, 24, 1; id. ib. 4, 18, 2; Liv. 40, 36, 5; so, consules, id. ib.
    Hence, to trim, provide with oil: lampades, Vulg. Matt. 25, 7.
  2. II. In partic., to ornament, adorn, embellish, deck, set off.
    1. A. Lit.: Italiam ornare quam domum suam, maluit: quamquam, Italiā ornatā, domus ipsa mihi videtur ornatior, Cic. Off. 2, 22, 76: scuta ad forum ornandum, Liv. 9, 40: cornua sertis, Verg. A. 7, 488: monilia collum, Ov. M. 5, 52.
      Of dressing the hair, Ov. Am. 1, 14, 5: capillos, id. ib. 2, 7, 23; Prop. 1, 2, 1.
    2. B. Trop., to adorn, decorate, set off; to commend, praise, extol; to honor, show honor to, distinguish: aliquid magnificentius augere atque ornare, Cic. de Or. 1, 21, 94: seditiones ipsas, id. ib. 2, 28, 124: aliquem suis sententiis, id. Fam. 15, 4, 11: dicere, laudandum adulescentem, ornandum, tollendum, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 20, 1: civitatem omnibus rebus, Caes. B. G. 7, 33: aliquem maximis beneficiis, Cic. Att. 6, 1, 5: aliquem laudibus, id. Phil. 2, 11, 25: egressum alicujus frequentiā suā, id. Pis. 13, 31: candidatum suffragio, Plin. Ep. 2, 1, 8: aliquem ornare, to bestow honor upon, advance to honor, Cic. Fam. 1, 1: hederā poëtam, Verg. E. 7, 25.
      Ironically: ornatus esses, would have been rewarded, Ter. Ad. 2, 1, 22.
      Hence, ornātus, a, um, P. a.
    1. A. Fitted out, furnished, provided with necessaries, equipped, accoutred, splendidly furnished (class.; syn.: instructus, praeditus): sapiens plurimis artibus instructus et ornatus, Cic. Fin. 2, 34, 112: scutis telisque parati ornatique, id. Caecin. 21, 60: equus ornatus, Liv. 27, 19: elephantus, Nep. Hann. 3, 4: naves paratissimae, atque omni genere armorum ornatissimae, Caes. B. G. 3, 14: fundus, Cic. Quint. 31, 98: Graecia copiis non instructa solum, sed etiam ornata, not provided merely, but also splendidly furnished, id. Phil. 10, 4, 9.
      Transf.: ingenio bono, Plaut. Poen. 1, 2, 89.
    2. B. In partic., ornamented, adorned, decked, decorated, embellished, handsome, ornate: sepulcrum floribus ornatum, Cic. Fl. 38, 95.
      Comp.: nihil ornatius, Cic. Sen. 16, 57.
      Esp., adorned with all good qualities, excellent, distinguished, eminent, illustrious: lectissimus atque ornatissimus adulescens, Cic. Div. in Caecil. 9, 29: in dicendo, id. de Or. 1, 10, 42; id. ib. 1, 11, 49: homo ornatissimus loco, ordine, nomine, virtute, ingenio, copiis, honored, respected, id. Verr. 2, 1, 48, § 127: ornati elaboratique versus, embellished, id. Or. 11, 36: oratio, id. de Or. 1, 12, 50: locus ad dicendum ornatissimus, admirably adapted, id. Imp. Pomp. 1, 1.
      Hence, adv.: ornātē, with ornament, ornamentally, ornately, elegantly (class.): dicere, Cic. de Or. 3, 14, 53: apte, distincte, ornate dicere, id. Off. 1, 1, 2.
      Comp.: causas agere ornatius, Cic. Fam. 9, 21, 1.
      Sup.: causam ornatissime et copiosissime defendere, Cic. Brut. 5, 21.