Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

nuncĭa (nunt-), ae, v. nuntius.

nuntĭa, v. nuntius, II. C.

nuntĭo (nunc-), āvi, ātum, 1, v. a. [nuntius], to announce, declare, report, relate, narrate, make known, inform, give intelligence of, etc. (cf.: narro, indico, trado, scribo, dico, certiorem facio, etc.).

  1. I. In gen., alike of verbal and of written communications; constr. acc. of thing and dat. of person; for the acc. may stand an acc. and inf., a clause with ut or ne and subj., or subj. alone, or with de and abl.; for the dat. an acc. with ad (ante-class.); in pass., both personal and impersonal, the latter most usually, esp. in perf. nuntiatum est, with subj.-clause.
    1. A. Act.
      1. 1. With acc. of thing (dat. of person): non dubito quin celerius tibi hoc rumor, quam ullius nostrum litterae nuntiārint, Cic. Att. 1, 15, 1: horas quinque puer nondum tibi nuntiat, Mart. 8, 67, 1: senatui ac populo victoriam, Suet. Ner. 1: ut nuntiarem nuntium exoptabilem, Plaut. Stich. 2, 2, 67: voluptatem magnam, Ter. Heaut. 1, 2, 10: quid est, quod percipi possit, si ne sensus quidem vera nuntiant, Cic. Ac. 2, 25, 79: talia tibi, Plin. Ep. 5, 17, 6: horas, to tell the time of day, Mart. 8, 67, 1; 10, 48, 1; cf. Tac. A. 15, 30.
      2. 2. With clause: qui nuntiarent, prope omnes naves afflictas esse, Caes. B. G. 5, 10; 4, 11, 6: nuntiate regi vestro, regem Romanum deos facere testes, Liv. 1, 22, 7: litterae tuae laeta continebant, quod te in urbe teneri nuntiabant, Plin. Ep. 5, 9, 1: visus est talis, qualem esse eum tuae mihi litterae nuntiārant, Cic. Att. 1, 19, 11.
        With ut, ne, or subj.: Catilinae nuntiare, ne eum Lentulus aliique terrerent, Sall. C. 48, 4: deligit centurionem qui nuntiaret regibus ne armis disceptarent, Tac. A. 2, 65: nuntiatum, ut prodiret, Cic. de Or. 2, 86, 358: Vibius nuntiavit Pisoni Romam ad dicendam causam veniret, Tac. A. 2, 79: jubet nuntiare miserae, dicendam ad causam postero die adesset, id. ib. 11, 37; Dig. 49, 14, 44.
      3. 3. With inf.: ergo nuntiat patri abicere spem et uti necessitate, Tac. A. 16, 11 init.
      4. 4. Absol.: Ly. Salutem multam dicito patrono. Cu. Nuntiabo, I will do so, Plaut. Curc. 4, 2, 38.
    2. B. Passive constructions.
      1. 1. Pers.: utinam meus nunc mortuos pater ad me nuntietur, Plaut. Most. 1, 3, 76: aquatores premi nuntiantur, Caes. B. C. 1, 73: crebris motibus terrae ruere in agris nuntiabantur tecta, Liv. 4, 21, 5: (tribuni) summā vi restare nuntiabantur, id. 4, 58, 4; 22, 54, 9: hoc adeo celeriter fecit, ut simul adesse, et venire nuntiaretur, Caes. B. G. 3, 36: jamjam adesse ejus equites nuntiabantur, id. ib. 1, 14; Plin. Ep. 3, 7, 1.
      2. 2. Impers.: conantibus, priusquam id effici posset, adesse Romanos nuntiatur, Caes. B. G. 6, 4, 1: Caesari nuntiatur Sulmonenses cupere, etc., id. B. C. 1, 18, 1: nuntiatur Afranio magnos commeatus ad flumen constitisse, id. ib. 1, 51, 1: non dubie mihi nuntiabatur Parthos transīsse Euphratem, Cic. Fam. 15, 1, 1; id. Verr. 2, 5, 34, § 87; id. Mil. 18, 48: nuntiatum est nobis a M. Varrone, venisse eum Romā, Cic. Ac. 1, 1, 1: cum paulo esset de hoc incommodo nuntiatum, id. Verr. 2, 5, 16, § 41: nuntiatumque Hannibali est, Liv. 23, 19, 11; Cic. Fam. 11, 12, 1; Tac. A. 2, 79.
        Absol.: occiso Sex. Roscio, qui primus Ameriam nuntiat? who will be the first bearer of the tidings? Cic. Rosc. Am. 34, 96: bene, ita me di ament, nuntias, you bring good news, Ter. Hec. 4, 4, 20.
  2. II. In partic., in jurid. Lat., to denounce, inform against: causam pecuniae fisco, Dig. 49, 14, 39; cf.: cum heres decessisset, exstitit qui bona nuntiaret, ib. 29, 5, 22: opus novum, to inform against a work undertaken by another to one’s injury: opus novum, si tibi nuntiavero, ib. 4, 7, 3; 16; 43, 20, 3.

nuntĭus, a, um, adj. [perh. contr. from noventius, from obsol. novēre, to make new; v. novus].

  1. I. That announces, signifies, makes known; announcing, informing (poet.): nuntia fibra deos? Tib. 2, 1, 26: fratre reversuro, nuntia venit avis, Mart. 8, 32, 8: nuntia littera, Ov. H. 6, 9: simulacra In mentes hominum divinae nuntia formae, Lucr. 6, 77; cf. id. 4, 704: habes animi nuntia verba mei, Ov. H. 16, 10: exta venturae nuntia sortis, Tib. 3, 4, 5.
  2. II. Usually as subst.
    1. A. nuntĭum, i, n., an announcement, message, news (rare): ad aures nova nuntia referens, this new message, Cat. 63, 75; cf.: nuntius est qui nuntiat, nuntium, quod nuntiatur, Serv. Verg. A. 11, 896: de caelo nuntium erit, Varr. L. L. 6, 86: tyrannum perturbant nuntia, Sedul. 2, 474.
    2. B. nuntĭus, i, m., a bearer of news, one who brings intelligence, a reporter, messenger, courier (freq. and class.); both of persons and things: Mercurius Jovis qui nuntius perhibetur, Plaut. Stich. 2, 1, 1: ad me rus advenit nuntius, id. Merc. 4, 1, 1: o hominem fortunatum, qui ejusmodi nuntios, seu potius Pegasos habet, Cic. Quint. 25, 80: litteris, nuntiis, cohortationibus omnes excitare. id. Phil. 14, 7, 20: facere aliquem certiorem per nuntium, id. Att. 11, 24, 4: aliquid audire sine capite, sine auctore, rumore nuntio, id. Fam. 12, 10, 1: litteras et nuntios mittere ad aliquem, Caes. B. G. 1, 26: nuntius ibis Pelidae, Verg. A. 2, 547: nuntius adfert rem, Cic. Imp. Pomp. 9, 25: nuntius ales, i. e. Mercurius, Ov. H. 16, 68: Mercurius, nuntius Jovis et deorum, Hor. C. 1, 10, 5: nuntii afferunt Darium premi a Scythis, Nep. Milt. 3, 3.
      Poet., of a woman: huic deautinam non hic tibi nuntius essem, Val. Fl. 2, 141.
        1. b. A messenger, the bearer of a written message, = tabellarius (very rare): nuntio ipsius, qui litteras attulerat dici (placuit), Liv. 42, 37, 6.
      1. 2. Abstract.
        1. a. In gen., a message, news, tidings: nuntium exoptabilem nuntiare, Plaut. Stich. 2, 2, 67: opta ergo ob istunc nuntium quidvis tibi, id. Merc. 5, 2, 65: inest lepos in nuntio tuo magnus, id. Rud. 2, 3, 22: acerbum nuntium alicui perferre, Cic. Balb. 28, 64: de Q. Fratre nuntii nobis tristes venerunt, id. Att. 3, 17, 1: exoptatum nuntium alicui afferre, id. Rosc. Am. 7, 19: nuntium optatissimum accipere, id. Fam. 2, 19, 1: nuntium perferre, id. Lig. 3, 7: nuntium ferre ad aliquem, Liv. 4, 41: horribilis nuntius affertur, Cat. 84, 10; Verg. A. 8, 582.
        2. b. In partic.
          1. (α) A command, order, injunction: quos senatus ad denuntiandum bellum miserat, nisi legatorum nuntio paruisset, Cic. Fam. 12, 24, 2; Nep. Chabr. 3, 1.
          2. (β) Nuntium uxori remittere or mittere, to send one’s wife a letter of divorce, Cic. de Or. 1, 40, 183; 56, 238; id. Att. 1, 13, 3; Dig. 24, 2, 4; 24, 3, 22.
            Also of a woman who separates from her husband, Cic. Top. 4, 19; App. M. 9, p. 230 med.
            Of the annulling of a betrothment: si invito patrono nuntium sponsa liberta remiserit, Dig. 23, 2, 45.
            Of the rejection of the marriage contract by the parents and guardians: ego adeo jam illi remittam nuntium adfini meo, Plaut. Truc. 4, 3, 74: si puellae tutores ad infringenda sponsalia nuntium miserint, Dig. 23, 1, 6.
          3. (γ) Hence, transf.: virtuti nuntium remittere, to renounce, Cic. Fam. 15, 16, 3.
    3. C. nuntĭa, ae, f., a female messenger, she that brings tidings: nuntia fulva Jovis, i. e. the eagle, Poët. ap. Cic. Leg. 1, 1, 2; cf. Liv. 1, 34: historia nuntia vetustatis, Cic. de Or. 2, 9, 36: vox nuntia cladis, Liv. 5, 50: fama nuntia veri, Verg. A. 4, 188; Ov. P. 4, 4, 15: plaga nuntia rerum, Lucr. 4, 704; cf. Val. Fl. 2, 141; B. 1. a. fin. supra.