Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

luxŭrĭa, ae, and luxŭrĭēs, ēi (v. Zumpt, Verr. 2, 2, 3, § 7, and 2, 5, 31, § 80; Roby, Gram. § 342; old gen. luxurii, Gracch. ap. Gell. 9, 14; the dat. of the fifth decl. is not in use, and the abl. is doubtful; v. Neue, Formenl. 1, 382 sqq.), f. [luxus], rankness.

  1. I. Lit., rankness, luxuriance of trees and plants: luxuriem segetum tenerā depascit in herbā, Verg. G. 1, 112: si vitis luxuria se consumpserit, Plin. 17, 22, 35, § 181; 9, 2, 1, § 2.
    1. B. Poet., transf., of animals: wantonness, friskiness, frolicsomeness, Val. Fl. 7, 65.
  2. II. Trop., riotous living, extravagance, profusion, luxury, excess: quam ecfliges, luxuriae sumptus suppeditare ut possies, Plaut. As. 4, 2, 10: animus, qui nunc luxuriā et lasciviā diffluit, Ter. Heaut. 5, 1, 72: in urbe luxuries creatur, ex luxuriā existat avaritia, necesse est, Cic. Rosc. Am. 27, 75: odit populus Romanus privatam luxuriam, id. Mur. 36, 76: luxuries Hannibalem ipsum Capuae corrupit, id. Agr. 1, 7, 20: diffluere luxuriā, id. Off. 1, 30, 106; 1, 34, 123: res ad luxuriam pertinentes, Caes. B. G. 2, 15: saevior armis Luxuria incubuit, Juv. 6, 293: quis ferat istas luxuriae sordes? id. 1, 140.
    1. B. Of style: in qua (oratione), ut in herbis, in summā ubertate inest luxuries quaedam, Cic. de Or. 2, 23, 96.

luxŭrĭo, āvi, ātum, 1, v. n., and luxŭ-rĭor, ātus, 1, v. dep. (cf. Quint. 9, 3, 7) [luxuria], to be rank, luxuriant, abound to excess (not in Cic. or Cæs.).

  1. I. Lit.: ager assiduā luxuriabat aquā, Ov. F. 4, 644: luxuriat Phrygio sanguine pinguis humus, id. H. 1, 53: cacumina virgarum ne luxurientur, Col. Arb. 11: ne (caules) in frondem luxurient, Plin. 19, 6, 34, § 113: in patulas comas, Ov. de Nuce, 20: ut seges in pingui luxuriabit humo, id. A. A. 1, 360.
    1. B. Transf.
      1. 1. To wanton, sport, skip, bound, frisk: (equus) luxurians, Verg. A. 11, 497: luxuriat pecus, Ov. F. 1, 156: leo luxurians, Val. Fl. 6, 613.
      2. 2. To have in abundance or excess, to abound in: luxuriatque toris animosum pectus, Verg. G. 3, 81: faciem Deliciis decet luxuriare novis, Ov. H. 16, 191.
      3. 3. To swell, enlarge, grow rapidly: membra luxuriant, Ov. M. 7, 292.
  2. II. Trop.
    1. A. Of style or language, to be luxuriant, to be too fruitful, to run riot: luxuriantia compescet, Hor. Ep. 2, 2, 122; cf.: luxuriantia astringere (stilo), Quint. 10, 4, 1.
    2. B. To be wanton or licentious, to indulge to excess, to revel, run riot, be dissolute: ne luxuriarentur otio animi, Liv. 1, 19: Capuam luxuriantem felicitate, id, 23, 2; cf. Flor. 2, 15: libertate luxuriare, Curt. 10, 7, 11: vereor ne haec laetitia luxuriet. Liv. 23, 12: usus luxuriantis aetatis, Macr. S. 7, 13, 11.