Lewis & Short

1. sŏlum, i, (collat. form sŏlus, ūs, m., acc. to Varr. L. L. 6, 1, 2), n. [root sar-, to guard, make whole; Sanscr. Sarva, entire; cf.: solea, solidus, sollus], the lowest part of a thing, the bottom, ground, base, foundation.

  1. I. Lit., the floor or pavement of a room; the bottom of a ditch or trench; the foundation of a building or the ground, site, on which it stands, etc.; ground, earth, land, soil; the sole of the foot or of a shoe, etc.: aurata tecta in villis et sola marmorea, Cic. Par. 6, 3, 49: (templi) Marmoreum solum, Ov. M. 15, 672; Tib. 3, 3, 16: ut ejus (fossae) solum tantundem pateret, quantum summa labra distabant, Caes. B. G. 7, 72: imum stagni, Ov. M. 4, 298: maris, Sen. Agam. 475.
    Of a river-bed: puro solo excipitur, Curt. 3, 4, 8; 5, 3, 2; cf.: ubi mollius solum reperit, stagnat insulasque molitur, id. 8, 9, 7: trabes in solo collocantur, Caes. B. C. 7, 23: super pilas lapide quadrato solum stratum est, Curt. 5, 1, 33: tecta (porticus) solo jungens, Lucr. 4, 430: solo aequata omnia, Liv. 24, 47 fin.: clivus Publicius ad solum exustus est, id. 30, 26, 5: urbem ad solum diruere, Curt. 3, 10, 7; Eutr. 4, 17: solo exaequare, Flor. 1, 13, 4: solo aequare, Vell. 2, 4, 2: aedificia cuncta solo cohaerentia, Amm. 22, 11, 6: ISIDI TEMPLVM A SOLO POSVIT, Inscr. Orell. 457; cf. ib. 467; Inscr. Fabr. 10, 47: domo pignori data et area ejus tenebitur: est enim pars ejus; et contra jus soli sequitur aedificium, Dig. 13, 7, 21: solum proscindere terrae, Lucr. 5, 1295; so, terrae, id. 1, 212; 5, 211; 5, 1289.
    Plur.: recente terrae sola sanguine maculans, Cat. 63, 7: sola dura, id. 63, 40; Verg. G. 1, 80; Tib. 1, 5, 3; Stat. S. 1, 1, 56; id. Th. 4, 445: sibi praeter agri solum nihil esse reliqui, Caes. B. G. 1, 11: solum exile et macrum, Cic. Agr. 2, 25, 67: incultum et derelictum, id. Brut. 4, 16: densum, siccum, macrum, etc., Col. 2, 2, 5 sq.: duratae solo nives, Hor. C. 3, 24, 39: putre, Verg. G. 2, 204: cruentum, Ov. M. 4, 134: foecundum, id. ib. 7, 417: pulvereum, id. ib. 7, 113: triste, id. ib. 8, 789: vivax, id. ib. 1, 420: pingue, Verg. G. 1, 64: praepingue, id. A. 3, 698: mite, Hor. C. 1, 18, 2: exiguum, Tib. 1, 1, 22: cultum, id. 1, 1, 2: nudum, Curt. 3, 4, 3; 7, 5, 17: viride, Verg. A. 6, 192: presso exercere solum sub vomere, id. G. 2, 356: solo inmobilis haeret, id. A. 7, 250: ingreditur solo, id. ib. 4, 177: solo recubans, id. ib. 3, 392: reptans solo, Stat. S. 5, 5, 83.
    Plur.: saturare fimo pingui sola, Verg. G. 1, 80: ardent sola terrae, Lucr. 2, 592; Cat. 61, 7; 61, 40; Tib. 1, 5, 3; Stat. S. 1, 1, 56; id. Th. 4, 445; cf. Cic. Balb. 5, 13, B. 1. infra: solum hominis exitium herbae, the sole of the foot, Varr. R. R. 1, 47 fin.: mihi calciamentum solorum (est) callum, Cic. Tusc. 5, 32, 90: loca nullius ante Trita solo, Lucr. 1, 927; 4, 2: (canes) unguibus duris, solo nec ut corneo nec nimium duro, Varr. R. R. 2, 9, 4: qui auro soccis habeat suppactum solum, the sole of a shoe, Plaut. Bacch. 2, 3, 98; of a dog: solum corneum, Varr. R. R. 2, 9, 4: cereale solum pomis agrestibus augent, their wheaten board, Verg. A. 7, 111: vastis tremit ictibus aerea puppis, Subtrahiturque solum, i. e. the sea under the vessel, id. ib. 5, 199: omne ponti, Val. Fl. 4, 712: astra tenent caeleste solum, i. e. the vault of heaven, Ov. M. 1, 73: manibusque cruentis Pulsat inane solum, i. e. the sockets of the eyes, Stat. Th. 1, 55.
    Prov.: quodcumque or quod in solum venit, whatever falls to the ground, i. e. whatever comes uppermost or occurs to the mind, = quod in buccam venit, Varr. ap. Non. 500, 11; Cic. N. D. 1, 23, 65; Afran. ap. Non. 124, 18 sq. (Com. Fragm. v. 41 Rib.).
    Also ellipt. (cf. bucca): convivio delector: ibi loquor, quod in solum ut dicitur, Cic. Fam. 9, 26, 2.
    1. B. Transf., in gen.
      1. 1. Soil, i. e. land, country, region, place (cf.: terra, tellus, humus): sola terrarum, Enn. ap. Fest. p. 301 Müll. (Ann. v. 443 Vahl.): solum, in quo tu ortus et procreatus, Cic. Leg. 2, 2, 4; cf. patriae, id. Cat. 4, 7, 16; Liv. 5, 49: pro solo, in quo nati essent, id. 5, 30, 1: patrium, id. 21, 53: natale, i. e. native country, natal soil, Ov. M. 7, 52; 8, 184; id. P. 1, 3, 35; Sen. Med. 334; cf.: in gremio regni solique genitalis, Amm. 17, 12, 21: Miletus, genitale solum, Vell. 2, 7, 5 (7); Vop. Aur. 3, 2.
        Plur.: vos, mutae regiones, imploro, et sola terrarum ultimarum, etc., Cic. Balb. 5, 13: sola Romana, Capitol. Max. 13: vile solum Sparte est, Ov. M. 15, 428: Romani numen utrumque soli, id. F. 3, 292: maxima Fundani gloria soli, id. P. 2, 11, 28.
        Hence, solum vertere, to leave one’s country (generally said of going into exile): qui volunt poenam aliquam subterfugere, eo solum vertunt, hoc est, sedem ac locum mutant, Cic. Caecin. 34, 100; cf.: neque exsilii causā solum vertisse diceretur, id. Quint. 28, 26; id. Phil. 5, 5, 14; Liv. 3, 13; 43, 2 al.; so, solum civitatis mutatione vertere, Cic. Balb. 11, 28.
        Rarely, in this sense: solum mutare: exsules sunt, etiam si solum non mutarint, Cic. Par. 4, 2, 31; cf.: quo vertendi, hoc est mutandi, soli causā venerant, id. Dom. 30, 78.
      2. 2. In jurid. lang.: res soli, land, and all that stands upon it, real estate (opp. res mobiles, personal or movable property): omnes res, sive mobiles sint, sive soli, Dig. 13, 3, 1; so, res soli, ib. 43, 16, 1, § 32: tertia pars de agris, terris, arbustis, satis quaerit, et, ut jurisconsultorum verbo utar, de omnibus quae solo continentur, Sen. Q. N. 2, 1, 2; Plin. Ep. 6, 19, 4: ut feneratores duas patrimonii partes in solo collocarent, lay out in land, Suet. Tib. 48: in solo proprio, Vop. Flor. 2.
  2. II. Trop., a base, basis, foundation (very rare): auspicio regni stabilita scamna solumque, i. e. throne, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48 fin. (Ann. v. 99 Vahl.); cf.: Tarquinio dedit imperium simul et sola regni, Enn. ap. Fest. p. 298 Müll. (Ann. v. 151 Vahl.): solum quidem et quasi fundamentum oratoris vides locutionem emendatam et Latinam, Cic. Brut. 74, 258: solum quoddam atque fundamentum, id. de Or. 3, 37, 151: solo aequandae sunt dictaturae consulatusque, to be levelled with the ground, i. e. to be utterly abolished, Liv. 6, 18, 14; so, ad solum dirutum, Vulg. Nah. 2, 6.

2. sōlum, adv., v. 1. solus fin.

1. sōlus, a, um (gen. regular. solius; dat. soli; gen. m. soli, Cato ap. Prisc. p. 694 P.; dat. m. SOLO, Inscr. Orell. 2627; f. solae, Plaut. Mil. 4, 2, 28; Ter. Eun. 5, 6, 3), adj. [orig. the same with sollus, q. v.; cf. salus. By Pott referred to sui, Kühn. Zeitschr. 5, 242].

  1. I. Lit.
    1. A. In gen., alone, only, single, sole (syn.: unus, unicus, singularis): quod egomet solus feci, nec quisquam alius affuit, Plaut. Am. 1, 1, 269: cum omnibus potius quam soli perire voluerunt, Cic. Cat. 4, 7, 14: cum visum esset utilius solum quam cum altero regnare, id. Off. 3, 10, 41: licebit eum solus ames, id. Att. 6, 3, 7: tot mea Solius solliciti sint causa, ut, etc., Ter. Heaut. 1, 1, 77: nec mihi soli versantur ante oculos … sed, etc., Cic. Lael. 27, 102: non sibi se soli natum meminerit, id. Fin. 2, 14, 45 fin.: extra Peloponnesum Aenianes, etc. … soli absunt a mari, id. Rep. 2, 4, 8: quae sola divina sunt, id. Tusc. 1, 27, 66: ita sola errare videbar, Enn. Ann. 1, 45; cf. Plaut. Am. 1, 1, 2: Africanum solitum esse dicere, se numquam minus solum esse, quam cum solus esset, Cic. Rep. 1, 17, 27: rem narrabit sola soli, Ter. Hec. 3, 2, 15; 4, 1, 42; id. Eun. 3, 5, 31; Cato ap. Prisc. p. 694 P.: de viginti Restabam solus, Ov. M. 3, 688: solus ex plurimis servis, Plaut. Most. 4, 1, 23: solus ex toto illo collegio, Cic. Prov. Cons. 8, 18: Stoici soli ex omnibus, id. de Or. 3, 18, 65: tu ex omnibus, id. Fam. 2, 17, 6: ego meorum solus sum meus, Ter. Phorm. 4, 1, 21: coturnices solae animalium, Plin. 10, 23, 33, § 69: solus inter omnes, Mart. 4, 2, 1: quae (actio) sola per se ipsa quanta sit, histrionum ars declarat, Cic. de Or. 1, 5, 18; so, per se, id. Top. 15, 59; Liv. 1, 49; 10, 1 al.
      With subj. inf.: nam solum habere velle summa dementia est, Cic. Tusc. 4, 26, 56.
      Strengthened by unus: Ch. Quid, duasne is uxores habet? So. Obsecro: unam ille quidem hanc solam, Ter. Phorm. 5, 1, 27: solum unum hoc vitium affert senectus hominibus, id. Ad. 5, 3, 47: furta praetoris quae essent HS. duodecies, ex uno oppido solo exportata sunt, Cic. Verr. 2, 2, 75, § 185: unam solam scitote esse civitatem, quae, etc., id. ib. 2, 2, 5, § 13: te unum solum suum depeculatorem venisse, id. Pis. 40, 96.
      With other numerals (freq. and class.), Plaut. Bacch. 4, 9, 51; Cic. Ac. 2, 45, 138; id. Att. 2, 1, 5; id. Phil. 11, 8, 18; id. Verr. 2, 2, 74, § 182: Ge. Quantum tibi opus est argenti? Ph. Solae triginta minae, Ter. Phorm. 3, 3, 24; Caes. B. G. 1, 40: qui solos novem menses Asiae praefuit, Cic. Att. 5, 17, 5; Liv. 1, 55, 8; 6, 36, 8; 37, 23, 10; and Suet. Aug. 97.
      In voc.: felix lectule talibus sole amoribus, Attic. ap. Prisc. p. 673 P.
    2. B. In partic., alone, lonely, solitary, forsaken, deserted; without relatives, friends, etc. (rare; syn. solitarius): sola sum: habeo hic neminem, Neque amicum neque cognatum, Ter. Eun. 1, 2, 67; cf. id. Ad. 3, 1, 4; id. And. 2, 3, 7: solus atque omnium honestarum rerum egens, Sall. J. 14, 17; id. H. 3, 61, 3 Dietsch: gaudet me vacuo solam tabescere lecto, Prop. 3, 5 (4, 6), 23.
  2. II. Transf., of places, lonely, solitary, unfrequented, desert, = desertus (class.): hic solis locis composita sum, Hic saxa sunt, hic mare sonat, nec quisquam Homo mihi obviam venit, Plaut. Rud. 1, 3, 22; cf.: cum in locis solis moestus errares, Cic. Div. 1, 28, 59: loca, Lucr. 6, 396; Cic. Fragm. ap. Quint. 5, 13, 28; Nep. Eum. 8, 6 (for which shortly before: loca deserta); Sall. J. 103, 1: locus, Plaut. Aul. 4, 6, 7; Ter. And. 2, 4, 3: terrae, Plaut. Rud. 1, 4, 8; id. Most. 4, 3, 3; Ter. Phorm. 5, 7 (8), 86: Libyae agri, Verg. G. 3, 249: insula, Cat. 64, 184: in harena, id. 64, 57: solā sub rupe, Verg. E. 10, 14; Cat. 64, 154: in monte, Tib. 1, 2, 72 (Müll. solito) et saep.
    Hence, adv.: sōlum, alone, only, merely, barely.
    1. A. Affirmatively (rare but class.; syn. tantum, but never with numerals, except unus; cf. solus, A. supra): de re unā solum dissident, de ceteris mirifice congruunt. Ain’ tandem? unā de re solum est dissensio? Cic. Leg. 1, 20, 53: nos nuntiationem solum habemus: consules etiam spectionem, id. Phil. 2, 32, 81; id. Or. 48, 160: quasi vero atrā bili solum mens ac non saepe vel iracundia graviore vel timore moveatur, id. Tusc. 3, 5, 11: quae hominum solum auribus judicantur, id. N. D. 2, 58, 146: quasi vero perpetua oratio rhetorum solum, non etiam philosophorum sit, id. Fin. 2, 6, 17.
      1. 2. Strengthened by modo, and joined with it in one word, sōlummŏdo (only late Lat., for the true reading, Plin. 34, 8, 19, § 92, is unam tantum, Jan. Detlef.; whereas tantummodo is class.): de exercitore solummodo Praetor sentit, Dig. 4, 9, 1, § 2: pretii solummodo fieri aestimationem, ib. 9, 2, 23, § 1; 11, 5, 1, § 3; 28, 5, 1, § 1; Quint. Decl. 247; Tert. Res. Carn. 26; Hier. Ep. 12.
    2. B. Negatively: non solum, nec (neque) solum … sed (verum) etiam (et), etc., not only (not merely, not barely) … but also, etc. (class. and freq.): non solum publicas, sed etiam privatas injurias ultus est, Caes. B. G. 1, 12 fin.: urbes non solum multis periculis oppositae, sed etiam caecis, Cic. Rep. 2, 3, 6: importantur non merces solum adventiciae, sed etiam mores, id. ib. 2, 4, 7: neque solum fictum, sed etiam imperite absurdeque fictum, id. ib. 2, 15, 28: te non solum naturā et moribus, verum etiam studio et doctrinā esse sapientem, id. Lael. 2, 6: non nobis solum nati sumus, id. Off. 1, 7, 22: ut sapiens solum contentus possit vivere, id. Fin. 1, 13, 44 Madv. ad loc.: bestiae sibi solum natae sunt, id. ib. 3, 19, 63: nec vero solum hanc libidinem laudant, id. Tusc. 4, 19, 44: servavit ab omni Non solum facto verum opprobrio quoque turpi, Hor. S. 1, 6, 84: non enim jus illud solum superbius populo, sed violentius videri necesse erat, Cic. Leg. 3, 7, 17; id. Cat. 3, 10, 24: non solum ortum novum populum, sed adultum jam, etc., id. Rep. 2, 11, 21: quibus opibus ac nervis non solum ad minuendam gratiam, sed paene ad perniciem suam uteretur, Caes. B. G. 1, 20: quae non solum facta esse, sed ne fieri quidem potuisse cernimus, Cic. Rep. 2, 15, 28: bene meriti de rebus communibus, ut genere etiam putarentur non solum ingenio esse divino, id. ib. 2, 2, 4: neque solum civis, set cujusmodi genus hominum, Sall. C. 39, 6; v. non and sed.