Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

dŏlĕo, ŭi, ĭtum (doliturus, Liv. 39, 43 fin.; Prop. 1, 15, 27; Verg. A. 11, 732; Hor. Epod. 15, 11; id. S. 1, 2, 112; 1, 10, 89; Ov. M. 9, 257 al.; cf. also under
Note:), 2, v. n. and a. [perh. root in Sansc. dar-, dal-, to tear apart; cf. Gr. δέρω, to flay; Ger. zehren, to consume; Eng. tear].

  1. I. Corporeally, to feel pain, suffer pain, be in pain, to ache: nequeo caput Tollere, ita dolui, itaque ego nunc doleo, etc., Plaut. Truc. 2, 6, 45; id. Aul. 3, 1, 5: doleo ab animo, doleo ab oculis, doleo ab aegritudine, id. Cist. 1, 1, 62: si cor dolet, et si jecur, aut pulmones, aut praecordia, Cato R. R. 157, 7; cf.: pes, oculi, caput, latera, pulmones, Cic. Tusc. 2, 19, 44: caput, Plaut. Am. 5, 1, 7; cf.: caput a sole, Plin. 24, 5, 10, § 15: renes, Plaut. Curc. 2, 1, 21: hirae omnes, id. ib. 23: oculi, id. Most. 4, 2, 10: pes aegri, Lucr. 3, 111: dens, Plin. 20, 21, 84, § 224: uterum, Plaut. Aul. 4, 7, 10 et saep.: misero nunc malae dolent, id. Am. 1, 1, 252; cf. Ter. Phorm. 5, 8, 64: non metuo, ne quid mihi doleat, quod ferias, Plaut. Bacch. 5, 2, 54.
    Esp., of the pangs of childbirth: Lucina dolentibus Juno dicta puerperis, Cat. 34, 13.
    With acc. of part affected (late Lat.): graviter oculos dolui, Front. ad Amic. 16: doluisse te inguina cognosco, Marc. Aur. Ep. ad M. Caes. 5, 19, 34.
    Impers.: mihi dolet, quom ego vapulo, Plaut. Ep. 1, 2, 44; cf. id. Poen. 1, 1, 22: si stimulos pugnis caedis, manibus plus dolet, id. Truc. 4, 2, 55.
  2. II. Mentally.
    1. A. Of personal subjects, to grieve for, deplore, lament, be sorry for, be afflicted at or on account of any thing (so most freq. and class.).
          1. (α) With acc.: meum casum luctumque doluerunt, Cic. Sest. 69, 145; so, casum, id. Vatin. 13, 31; Sall. C. 40, 2: Dionis mortem, Cic. Cael. 10, 24: vicem alicujus, id. Verr. 2, 1, 44; id. Att. 6, 3, 4; 8, 2, 2; 8, 15 fin.; Tac. H. 1, 29 al.: injurias alicujus, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12 fin.: aliquid, Cic. Tusc. 3, 32 fin.; id. Fl. 24; Verg. A. 1, 9; Hor. S. 1, 2, 112 et saep.
          2. (β) With acc. and inf.: inferiores non dolere (debent), se a suis superari, Cic. Lael. 20; id. Att. 6, 3, 4; Caes. B. G. 3, 2, 5; id. B. C. 1, 64, 2; Suet. Aug. 16 al.; Lucr. 3, 900; Verg. A. 4, 434; Ov. M. 2, 352 et saep.
            With simple inf.: vinci, Hor. C. 4, 4, 62.
          3. (γ) With abl.: laetari bonis rebus et dolere contrariis, Cic. Lael. 13, 47: qua (epistola) lecta de Atticae febricula valde dolui, id. Att. 12, 1, 2: delicto (opp. gaudere correctione), id. Lael. 24 fin.: laude aliena, id. Fam. 5, 8, 2: clade accepta, Liv. 5, 11: injuriis civitatis suae, id. 29, 21: dolore alicujus, Verg. A. 1, 669: mea virtute, Hor. Epod. 15, 11: laeso Metello, id. S. 2, 1, 67: quibus negatis, id. ib. 1, 1, 75: successu, Ov. M. 6, 130: Hercule deo, id. ib. 9, 257: rapto Ganymede, id. F. 6, 43 et saep.
          4. (δ) With de or ex: de Hortensio te certo scio dolere, Cic. Att. 6, 6, 2; Hor. Ep. 1, 14, 7; Ov. M. 7, 831; id. Tr. 4, 10, 84 al.: quo gravius homines ex commutatione rerum doleant, Caes. B. G. 1, 14, 5; cf.: tum ex me doluisti, Cic. Fam. 16, 21, 3; and: EX QVO (sc. filio) NIHIL VNQVAM DOLVIT NISE CVM IS NON FVIT, Inscr. Orell. 4609.
            (ε) With quod, quia, or si: doluisse se, quod populi Romani beneficium sibi extorqueretur, Caes. B. C. 1, 9, 2; Ov. M. 5, 24; cf. Cic. Brut. 1, 5: doleo, quia doles et angere, Luccei. ap. Cic. Fam. 5, 14, 2: doliturus, si placeant spe deterius nostra, Hor. S. 1, 10, 89; cf. Cic. Planc. 1.
            (ζ) Absol.: ah! nescis quam doleam, Ter. Heaut. 5, 1, 61: et desperant et dolent et novissime oderunt, Quint. 2, 4, 10; 9, 1, 23; 9, 2, 26; Verg. A. 6, 733; Hor. Ep. 1, 6, 12 et saep.: pars dolere pro gloria imperi, Sall. J. 39, 1 Kritz.; cf. Sen. Cons. ad Helv. 17.
            So, dolentes, the mourners, Ov. M. 10, 142.
    2. B. Of subjects not personal, to pain one (rare and mostly ante-class.).
          1. (α) With dat.: animus mihi dolet, Plaut. Merc. 2, 3, 54; Phr. Caput mihi condoluit. Str. Quid mihi futurum’st, quoi duae ancillae dolent, i. e. are a painful subject, id. Truc. 2, 8, 3: dolet illud huic quod, etc., id. Capt. 1, 2, 49; id. Mil. 4, 8, 15; Ter. Eun. 1, 2, 13; id. Ad. 2, 4, 8; Cic. de Or. 1, 53 fin.; Sall. J. 84, 1.
            Impers., it pains me, I am grieved, I grieve.
          1. (α) With dat.: CONDISCES (i. e. condiscens = condiscipulus) CVI DOLET PRO AFRICANO, Corp. Inscr. L. 1, 2258 a: mihi dolebit, non tibi, si quid ego stulte fecero, Plaut. Men. 2, 3, 84; Ter. Phorm. 1, 3, 10; Caecil. ap. Cic. Cael. 16, 37; cf. prov.: cui dolet meminit, Anglice, the burnt child dreads the fire, Cic. Mur. 20, 42.
          2. (β) With acc. personae: frigida Eoo me dolet aura gelu, Prop. 1, 16, 24.
          3. (γ) Absol.: dolet (sc. mihi) dictum, Ter. Eun. 3, 1, 40: nec dolent prava, Sen. Tranq. An. 2.
            Note: Pass. as deponent: DE QVA NIHIL ALIVD DOLITVS EST (vir) NISI MORTEM, Inscr. Grut. 793, 4, and 794, 2: DOLEATVR, ib. 676, 11.
            Hence, dŏlens, entis, P. a., causing pain, painful: nil dolentius, Ov. M. 4, 246.
            More freq., adv.: dŏlen-ter, painfully, with pain, with sorrow: dolenter hoc dicam potius quam contumeliose, Cic. Phil. 8, 7, 22; id. de Or. 2, 52, 211; id. Or. 38; id. Vatin. 4 fin.; Planc. ap. Cic. Fam. 8, 24, 6; Plin. Ep. 1, 5, 4 al.
            Comp., Cic. Sest. 6, 14.
            Sup. does not occur.