Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

1. armātus, a, um, P. a., from armo.

2. armātus, ūs, m. [armo], armor (only in the abl.).

  1. I. Lit.: haud dispari, Liv. 33, 3: Cretico, id. 42, 55 fin.: armatu sustinendo assueti milites, Fronto, Prim. Hist. Fragm. 2, p. 341.
  2. II. Meton., armed soldiers (cf. armatura, I. B.): gravi armatu, with the heavy-armed, Liv. 37, 41: magnā parte impedimentorum relictā in Bruttiis, et omni graviori armatu, id. 26, 5.

armo, āvi, ātum, 1, v. a. [arma].

  1. I.
    1. A. Lit., to furnish with weapons, to arm, equip, aliquem or aliquem aliquā re: cum in pace multitudinem hominum coëgerit, armārit, instruxerit, Cic. Caecin. 12: milites armari jubet, Caes. B. C. 1, 28: ut quemque casus armaverat, sparos aut lanceas portabant, Sall. C. 56, 3: copias, id. J. 13, 2: agrestīsque manus armat sparus, Verg. A. 11, 682: quos e gente suorum armet, Ov. M. 14, 464; 12, 614: milites iis armis armare, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 12: nunc tela, nunc saxa, quibus eos adfatim locus ipse armabat, etc., Liv. 9, 35: se spoliis, Verg. A. 2, 395: manus ense, Val. Fl. 2, 182: aliquem facibus, Flor. 3, 12, 13: apes aculeis, Plin. 11, 28, 33, § 46; so, aliquid aliquā re: ferrum armare veneno, Verg. A. 9, 773: calamos veneno, id. ib. 10, 140: pontum vinclis, Manil. 5, 657 al.
      Followed by in, contra, adversus: egentes in locupletes, perditi in bonos, servi in dominos armabantur, Cic. Planc. 35; id. Mil. 25; id. Att. 8, 3, 3: delecta juventus contra Milonis impetum armata est, id. Mil. 25; for adversus, v. infra.
      That for which one is armed, with in or ad: unanimos armare in proelia fratres, Verg. A. 7, 335: armate viros ad pugnam, Vulg. Num. 31, 3.
    2. B. Trop.
      1. 1. To arm, equip, furnish: temeritatem concitatae multitudinis auctoritate publicā armare, Cic. Mil. 1: cogitavit, quibus accusatorem rebus armaret, id. Clu. 67: te ad omnia summum ingenium armavit, Caecil. ap. Cic. Fam. 6, 7: Pompeium senatūs auctoritas, Caesarem militum armavit fiducia, Vell. 2, 49: ferae gentes non telis magis quam suo caelo, suo sidere armantur, Plin. Pan. 12, 3: sese eloquentiā, Cic. Inv. 1, 1: se imprudentiā alicujus, Nep. Dion, 8, 3: irā, Ov. M. 13, 544: cogitatione armamini, Vulg. 1 Pet. 4, 1: Archilochum proprio rabies armavit iambo, Hor. A. P. 79: nugis armatus, armed with nonsense, id. Ep. 1, 18, 16: armata dolis mens, Sil. 1, 183; cf. id. 11, 6; 15, 682.
      2. 2. To excite, stir up, rouse, provoke; constr. with adversus, ad or in: (Hannibal) regem armavit et exercuit adversus Romanos, Nep. Hann. 10, 1: aliquem ad omnia armare, Cic. Fam. 6, 7: Claudii sententia consules armabat in tribunos, Liv. 4, 6; so id. 3, 57: Quid vos in fata parentis Armat? Ov. M. 7, 347: mixtus dolor et pudor armat in hostes, Verg. A. 10, 398: in exitium rei publicae, Flor. 3, 12, 13; 4, 2, 1.
  2. II. To furnish with something needful, esp. with the munitions of war, to fit out, equip: ea, quae sunt usui ad armandas naves, ex Hispaniā adportari jubet, Caes. B. G. 5, 1: muri propugnaculis armabantur, Liv. 30, 9: Claudius triremes quadriremesque et undeviginti hominum milia armavit, Tac. A. 12, 56.
    Hence, armātus, a, um, P. a., armed, equipped, fitted with armor (opp. inermis, togatus, q. v.); also subst.: armātus, i, m., an armed man, a solier, = miles.
    1. A. Adj.
      1. 1. Lit.: armatos, si Latine loqui volumus, quos appellare vere possumus? opinor eos, qui scutis telisque parati ornatique sunt, Cic. Caecin. 21, 60: cum animatus iero satis armatus sum, Att. ap. Non. p. 233, 18; p. 495, 23: armati pergemus, Vulg. Num. 32, 32; ib. Judith, 9, 6: ab dracontis stirpe armatā exortus, Att. ap. Non. p. 426, 2: armata manus, Lucr. 2, 629; so id. 2, 636; 2, 640; 5, 1297; cf. id. 5, 1292: saepe ipsa plebes armata a patribus secessit, Sall. C. 33, 4: contra injurias armatus ire, id. J. 31, 6: facibus armatus, Liv. 5, 7: armatus falce, Tib. 1, 4, 8: classes armatae, Verg. G. 1, 255: armatus cornu, Plin. 11, 37, 45, § 128.
      2. 2. Meton.: armati anni, i. e. years spent in war, Sil. 11, 591.
        Trop.: excitati, erecti, armati animis, armed, furnished, etc., Cic. Phil. 7, 9, 26.
        In the sup. only twice, and referring to the pos. armatus in connection with it (comp. and adv. never used), Cic. Caecin. 21, 61 (v. the passage in its connection): tam tibi par sum quam multis armatissimis nudi aut leviter armati, Sen. Ben. 5, 4.
    2. B. Subst.: gravidus armatis equus (sc. Trojanus), Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Trag. v. 97 Müll.): armatos educere, id. ap. Non. p. 355, 16: navem triremem armatis ornat, Nep. Dion, 9, 2: decem milia armatorum, id. Milt. 5, 1; so Vulg. Exod. 38, 25: armatis in litora expositis, Liv. 37, 28; 42, 51; 9, 24; Suet. Caes. 30.