Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

fămŭla, ae, f., v. 1. famulus, II.

1. fămŭlus, i (an archaic form famul, Enn. ap. Non. 110, 9; Lucr. 3, 1035 (al. 1048); for which cf. in the Oscan ‡ famel: famuli origo ab Oscis dependet, apud quos servus famel nominabatur, unde et familia vocata, Paul. ex Fest. p. 87, 5 Müll.), m., and fămŭla, ae (gen. plur.: famulum, Stat. S. 3, 4, 57; Val. Fl. 1, 752; 3, 20; 282) f. [Sanscr. root dhā, to lay, found; Gr. τί-θη-μι; Osc. faama, house, v. Curt. Gr. Etym. p. 254; cf. Corss. Ausspr. 1, 183], a servant, attendant; a maid-servant, handmaid (class.).

  1. I. Masc.: iis, qui vi oppressos imperio coërcent, sit sane adhibenda saevitia, ut heris in famulos, Cic. Off. 2, 7, 24; Enn. ap. Fest. p. 229 Müll. (Ann. v. 157 ed. Vahl.); Plaut. As. 1, 3, 32; id. Mil. 2, 3, 80; id. Stich. 2, 2, 71; Cic. Lael. 15, 55; id. Tusc. 2, 21, 48; id. Rep. 2, 21; Verg. A. 1, 701; Hor. C. 3, 17, 16; Ov. H. 20, 79 et saep.: Idaeae matris famuli, Cic. Leg. 2, 9, 21: sacrorum, Ov. M. 3, 574: dei alumni (Silenus), Hor. A. P. 239: sus erat infestae famulus vindexque Dianae, Ov. M. 8, 272; cf. Verg. A. 5, 95; of Actaeon’s hounds, Ov. M. 3, 229; Vulg. Gen. 41, 12.
  2. II. Fem.: quam famulae longe fugitant furtimque cachinnant, Lucr. 4, 1176; Verg. A. 1, 703; 4, 391; Juv. 14, 81 al.: si virtus famula fortunae est, Cic. Tusc. 5, 1, 2: res familiaris, quae est ministra et famula corporis, id. ib. 1, 31, 75; Vulg. Gen. 12, 16.

2. fămŭlus, a, um, adj. [1. famulus], serving, serviceable, servile (poet.; perh. not ante-Aug.): aquae, Ov. F. 1, 286: turbae, Sil. 13, 360: dextrae, Luc. 4, 207: manus, Sil. 10, 647: artus, Val. Fl. 1, 749: vertex, Ov. Pont. 2, 2, 80: catenae, Claud. in Ruf. 2, 386: ripae, id. III. Cons. Hon. 203.