Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

dŏmĭnus (in inscrr. sometimes written by syncop. DOMNVS), i, m. [Sanscr. damanas, he who subdues, root dam-; Gr. δαμάω, δάμνημι, v. domo] Prop., one who has subdued or conquered; hence, a master, possessor, ruler, lord, proprietor, owner (cf. herus).

  1. I. Prop.: quam dispari Dominare domino! Poëta ap. Cic. Off. 1, 39, 139: nec domo dominus, sed domino domus honestanda est, etc., Cic. ib. 39, 139; cf. id. Fin. 1, 18, 58: (vilicus) consideret, quae dominus imperaverit, fiant, etc., Cato R. R. 5, 3 sq.; so opp. servus, Plaut. Am. 2, 2, 227; id. Mil. 3, 1, 149; Ter. Ad. 5, 6, 6; id. Eun. 3, 2, 33; Varr. R. R. 1, 2, 17; id. ap. Non. 355, 19; Cic. Deiot. 11, 30; Sall. J. 31, 11 et saep.; opp. familia, Ter. Ad. 1, 2, 9; opp. ancilla, Cic. de Or. 2, 68, 276; and (with herus) Plaut. Capt. 2, 3, 3; cf. id. Ps. 4, 7, 90 sq.; Cic. N. D. 2, 63 et saep.
    Also of the master’s son, the young master, Plaut. Capt. prol. 18: siet in iis agris, qui non saepe dominos mutantde domino bono colono melius emetur, Cato R. R. 1, 4; cf. Cic. Att. 12, 19; id. de Sen. 16, 56; Hor. Ep. 2, 2, 174; so, rerum suarum, Cic. Tusc. 3, 5, 11: auctionum, id. Quint. 5, 19: insularum, Suet. Caes. 41: equi, id. ib. 61 et saep.
  2. II. In gen., a master, lord, ruler, commander, chief, proprietor, owner (in republican Rome of public men, usually with the accessory notion, unlawful, despotic): hujus principis populi et omnium gentium domini atque victoris, Cic. Planc. 4 fin.; id. Off. 3, 21, 83; cf.: quippe qui (sc. populi) domini sint legum, judiciorum, belli, pacis, foederum, capitis, uniuscujusque, pecuniae, id. Rep. 1, 32: di domini omnium rerum ac moderatores, id. Leg. 2, 7; cf. id. Fin. 4, 5; id. Univ. 7: videsne, ut de rege (sc. Tarquinio) dominus exstiterit? hic est enim dominus populi, quem Graeci tyrannum vocant, etc., id. Rep. 2, 26; cf. id. 1, 45; Verg. A. 4, 214.
    Trop.: liberatos se per eum dicunt gravissimis dominis, terrore sempiterno ac nocturno metu, Cic. Tusc. 1, 21; of the judge: qui rei dominus futurus est, id. de Or. 2, 17, 72; poët. of the possessor of an art, Ov. M. 1, 524; 13, 138.
        1. b. Poet., sometimes as an adj.: dominae manus, Ov. Am. 2, 5, 30: arae, Stat. Th. 5, 578: praebere caput domina venale sub hasta, the auction spear, Juv. 3, 33.
    1. B. In partic.
      1. 1. With or without convivii or epuli, the master of a feast, the entertainer, host, Cic. Vatin. 13; Lucil., Varr., and Sall. ap. Non. 281, 21 sq.; Varr. ap. Gell. 13, 11, 5; Liv. 23, 8 al.
      2. 2. The master of a play or of public games; the employer of players or gladiators: quae mihi atque vobis res vortat bene Gregique huic et dominis atque conductoribus, Plaut. As. prol. 3; Cic. Att. 2, 19, 3.
      3. 3. In the period of the empire (Augustus and Tiberius declined it, Suet. Aug. 53; Tib. 27), a title of the emperors, Suet. Dom. 13; Mart. 5, 8; 10, 72; Phaedr. 2, 5, 14; Inscr. Orell. 1109; 1146 al.
      4. 4. A term of endearment in addressing a lover, Ov. Am. 3, 7, 11.
      5. 5. In respectful greeting, like our Sir, Sen. Ep. 3; Mart. 6, 88; Suet. Claud. 21.
      6. 6. A master or assignee of a forfeited estate, Cic. Quint. 15, 50.
      7. 7. Of Christ, the Lord (eccl. Lat.): Augusti Caesaris temporibus natus est Dominus Christus, Oros. 6, 17 fin.; Vulg. Johan. 13, 13 et saep.