Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

1. turbo, āvi, ātum, 1, v. a. (fut. perf. turbassit, for turbaverit, Cic. Leg. 3, 4; al. turbassitur) [turba], to disturb, agitate, confuse, disorder; to throw into disorder or confusion (freq. and class.; syn.: confundo, misceo, agito).

  1. I. Lit.: ventorum vi agitari atque turbari mare, Cic. Clu. 49, 138: aequora ventis, Lucr. 2, 1: hibernum mare, Hor. Epod. 15, 8; Ov. M. 7, 154; 14, 545 al.: eversae turbant convivia mensae, id. ib. 12, 222; cf. in a poet. transf.: ancipiti quoniam bello turbatur utrimque, Lucr. 6, 377: ne comae turbarentur, quas componi vetuit, Quint. 11, 3, 148: ne turbet toga mota capillos, Ov. Am. 3, 2, 75: capillos, id. M. 8, 859; id. Am. 3, 14, 33; cf. in a Greek construction: turbata capillos, id. M. 4, 474: ceram, the seal, Quint. 12, 8, 13: uvae recentes alvum turbant, Plin. 23, 1, 6, § 10.
    Absol.: instat, turbatque ruitque, Ov. M. 12, 134.
    Reflex.: cum mare turbaret (sc. se), Varr. R. R. 3, 17, 7 Schneid. ad loc. (al. turbaretur).
    1. B. In partic.
      1. 1. Milit. t. t., to throw into disorder, break the line of battle, disorganize: equitatus turbaverat ordines, Liv. 3, 70, 9: aciem peditum, id. 30, 18, 10.
        Absol.: equites eruptione factā in agmen modice primo impetu turbavere, Liv. 38, 13, 12: turbantibus invicem copiis, Flor. 4, 2, 49: hic rem Romanam, magno turbante tumultu, sistet, Verg. A. 6, 857.
      2. 2. Of water, to trouble, make thick or turbid: lacus, Ov. M. 6, 364: fons quem nulla volucris turbarat, id. ib. 3, 410: flumen imbre, id. ib. 13, 889: limo aquam, Hor. S. 1, 1, 60: aquas lacrimis, Ov. M. 3, 475; cf.: pulvis sputo turbatus, Petr. 131.
  2. II. Trop.: non modo illa permiscuit, sed etiam delectum atque ordinem turbavit, Cic. Verr. 2, 2, 50, § 123: qui omnia inflma summis paria fecit, turbavit, miscuit, id. Leg. 3, 9, 19: Aristoteles quoque multa turbat, a magistro Platone non dissentiens, id. N. D. 1, 13, 33: quantas res turbo! Plaut. Mil. 3, 2, 1: quas meus filius turbas turbet, id. Bacch. 4, 9, 1; cf.: quae meus filius turbavit, id. ib. 5, 1, 5; id. Cas. 5, 2, 6: ne quid ille turbet vide, Cic. Q. Fr. 3, 1, 7, § 24: haec, quae in re publicā turbantur, id. ib. 3, 9, 3: cum dies alicui nobilium dicta novis semper certaminibus contiones turbaret, Liv. 3, 66, 2: ne incertā prole auspicia turbarentur, id. 4, 6, 2: milites nihil in commune turbantes, Tac. H. 1, 85: turbantur (testes), Quint. 5, 7, 11; cf. id. 4, 5, 6; 5, 14, 29; 10, 7, 6: spem pacis, Liv. 2, 16, 5.
    Absol.: Ph. Ea nos perturbat. Pa. Dum ne reducam, turbent porro, quam velint, Ter. Hec. 4, 4, 12 (cf. I. B. 1. supra): repente turbare Fortuna coepit, Tac. A. 4, 1: si una alterave civitas turbet, id. ib. 3, 47: M. Servilius postquam, ut coeperat, omnibus in rebus turbarat, i. e. had deranged all his affairs, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 2.
    Impers. pass.: nescio quid absente nobis turbatum’st domi, Ter. Eun. 4, 3, 7: totis Usque adeo turbatur agris, Verg. E. 1, 12: si in Hispaniā turbatum esset, Cic. Sull. 20, 57.
    Hence, turbātus, a, um, P. a., troubled, disturbed, disordered, agitated, excited.
    1. A. Lit.: turbatius mare ingressus, more stormy, Suet. Calig. 23: turbatius caelum, id. Tib. 69.
    2. B. Trop.: hostes inopinato malo turbati, Caes. B. C. 2, 12: oculis simul ac mente turbatus, Liv. 7, 26, 5: turbatus religione simul ac periculo, Suet. Ner. 19; cf.: turbatus animi, Sil. 14, 678: placare voluntates turbatas, Cic. Planc. 4, 11: seditionibus omnia turbata sunt, Sall. Or. Phil. contr. Lepid. 1: turbata cum Romanis pax, Just. 18, 2, 10: omnia soluta, turbata atque etiam in contrarium versa, Plin. Ep. 8, 14, 7; cf.: quae si confusa, turbata, permixta sunt, etc., id. ib. 9, 5, 3.
      Hence, adv.: turbātē, confusedly, disorderly: aguntur omnia raptim atque turbate, in confusion, Caes. B. C. 1, 5, 1.