Förbindelse:

  1. I. = sammanhang, förening:
    1. 1. mellan saker:
      1. a. i yttre men.: connexus; conjunctio; stå i f. connexum, conjunctum, continuatum, colligatum esse alicui rei l. inter se (husen stå i f. med hvarandra domūs inter se connexae, continentes sunt; ab altera ad alteram transiri potest –; jfr Vg. Aen. II. 454: tectorum erat inter se usus; – Mosel står i f. med Rhen Mosella in Rhenum influit).
      2. b. ords f.: conjunctio (convinctio) verborum; (i mera konkret men.) conjuncta verba.
      3. c. f. i inre, kausal men.: societas [mathematicorum arti dicendi vis (nullā) societate conjungitur, C. de Or. I. § 44]; stå i f. med conjunctum esse, colligatum esse; spectare, attingere rem; pertinere ad rem; natum esse ex re; (dygdens 4 moment stå i den innerligaste f. med hvarandra quattuor illae partes honestatis inter se colligatae atque implicatae sunt, C. de Off. I. § 15); våldet på Hermesstoderna stod i f. med revolutionsplaner Hermarum dejectio (latius patebat et) ad rempublicam evertendam pertinebat l. non sine reipublicae evertendae consiliis facta erat; plågan stod i f. med ett hjertlidande e vitio quodam cordis dolor ille oriebatur.
    2. 2. personers:
      1. a. i allm.: societas; conjunctio; ratio cum alqo contracta (i synn. om affärsförbindelser); communitas (vitae; victus); commercium (se b); stå i f. med ngn societatem, rationem habere cum alqo; societate junctum, conjunctum esse cum alqo; res rationesque contractas habere cum alqo; icke stå i ngn f. med ngn nullam societatem, nihil commune habere cum alqo (nulla nobis cum tyrannis societas, sed potius summa distractio est, C.; nihil mihi vobiscum est, Ov.); aversum esse ab alqo; nullum commercium habere cum alqo; hafva vidsträckta f-r cum multis multas habere res rationesque contractas (C. de Off. I. § 53); knyta f. societatem inire, jungere, contrahere cum alqo; inlåta sig i f-r rebus contrahendis implicari, negotium contrahere cum alqo; afbryta f-n med ngn a societate alicujus discedere, recedere; nihil sibi cum alqo commune esse velle; upplösa den diplomatiska f-n (underhandlingarna) med ngn ab alicujus colloquiis discedere; condicionem renuntiare alicui; uppsäga f-n renuntiare alicui societatem, res contractas; hafva gamla f-r med ngn veteres cum alqo rationes habere.
      2. b. = kommunikation: commeatus, commercium: afskära alla f-r commeatum intercludere; der var obehindrad, liflig f. libere, passim commeabatur.
      3. c. vänskapsförbindelse: amicitia; familiaritas, usus (umgänge); vår f. är gammal vetus, inveterata mihi cum illo familiaritas est, vetere f-te conjuncti sumus (C. de Off. I. § 55); upplösa f-n med ngn ab alicujus usu ac familiaritate se removere, recedere; amicitiam deponere, dimittere, usum remittere; alienari ab alqo (C. de Am. § 76 ff.).
      4. d. slägtskapsförbindelse, skyldskap, kamratskap, förmanskap o. d.: cognatio (blodsfrändskap); affinitas (svågerlag); necessitudo, (necessitas); stå i f. med ngn necessitudine junctum esse, contineri cum alqo, attingere, contingere alqm; n-nem habere cum alqo; en qvestors f. med sin konsul var af närmaste art summa cum consule quaestori necessitudo erat.
      5. e. giftermålsförbindelse: conjugium (prima societas in ipso conjugio est, C. de Off. I. § 54; ordet är eljes i den äldre prosan ej just vanligt); matrimonium; knyta, ingå f. jungi (matrimonio, L. I. 46. 5); in matrimonium, uxorem ducere aliquam; nubere alicui (om qvinna); upplösa sin f. facere divortium cum uxore, cum marito; a matrimonio alicujus abire, discedere; renuntiare alicui repudium.
      6. f. älskogs-, kärleksförbindelse: amor, amores; lättsinnig, olaglig f. amor illicitus, turpis; hafva köttslig f. med ngn complexu venereo jungi cum alqo l. alqa; coire cum alqo, alqa; (amare alqm).
  2. II. f. till ngt, till l. mot ngn:
    1. 1. ss. ett förhållande: officium; dyrbar, helig f. summum, sanctum officium; uppfylla sina f-r officia, fidem praestare, solvere; officiis fungi; svika sina f-r officia deserere, officiis deesse; svika sina f-r till l. mot ngn deserere alqm, deesse alicui; åtaga sig en f. fidem dare, fidem suam obligare l. astringere, polliceri; jurare, jurejurando se obstringere l. obligare se facturum alqd; hafva en f. att göra ngt debere (facere alqd); äfven: tuum est, officium est hoc facere (l. ut hoc facias).
    2. 2. ss. handling (= åtagande af förbindelse):
      1. a. i allm.: promissum; fides; afgifva en f. promittere, fidem dare (se åtaga sig f., under 1); afgifva edlig f. jurare; jurejurando se obstringere l. obligare se facturum alqd; afgifva skriftlig f. scripto, literis scriptis, tabulis confectis se obstringere et cet.
      2. b. = skuldförbindelse, revers: tabulae; honorera sina f-r debitum solvere, reddere.
  3. III. f. = tacksamhetsskuld till ngn: gratia l. oftare medels omskrifning: jag har till honom de största f-r: plurimum illi debeo; summis illius officiis obligatus, obstrictus sum; jag har till honom inga f-r nullo ejus beneficio obstrictus sum; nihil ei a me (gratiae) debetur; non est, cur illi gratiam referre debeam; erkänna sin f. quantum debeat alicui, quantum habeat ab alqo, quanto obligatus sit beneficio, grato animo fateri, agnoscere.
  1. (Kommentera) Kommentera
 Ordboken drivs helt ideellt. Donera valfri summa med Payson!