Skäl, n.:
- 1. = skilnad: discrimen.
- 2.
= grund till en handling l. åsigt:
- a. i allm.:
ratio; causa; (argumentum bevis); giltigt,
godt, starkt s. probabilis ratio l. causa;
justa, magna causa; svagt s. infirma, non
satis firma ratio; anföra, gifva s. för ngt
rationem, causam afferre l. reddere,
(exponere) alicujus rei, cur l. quamobrem
ita sit, cur ita sentiat (antiqui rationem
sententiae suae non fere reddebant –,
Plato primus non solum sensit idem, sed
rationem etiam attulit, C. Tusc. I. 39;
firmissimum hoc afferri videtur, cur deos
esse credamus, ibdm 30; officium id
esse dicunt, quod cur factum sit, ratio
probabilis reddi possit, C. de Off. I. 8);
anföra det s-t, att – quod med konj. l. ackus.
och inf.: hanc, ut sibi ignoscerem, causam
afferebat, quod tanti Tib. Gracchum
fecisset, C. de Am. 37; alteram afferat
rationem, nihil esse quod doleat, quin id
aegrum esse quoque possit, C. Tusc. I.
79; anföra s. för och emot in utramque
partem disputare l. rationes afferre; taga s.,
akta goda s. rationem admittere, audire;
rationibus cedere l. se vinci pati (neque
disceptatione vinci se neque ullo – jure
patiuntur, C. de Off. I. § 64); det finnes
s. att göra ngt est ratio faciendi (r.
incipiendi, C. de Off. I. 135), est (causa),
cur fiat alqd; det finnes intet s. att l.
hvarför nihil est, quod, cur, quamobrem –
(nihil aliud est, cur incredibilis his
animorum videatur aeternitas, nisi quod –
utom det att – nequeunt, qualis animus sit
vacans corpore, intelligere, C. Tusc. I.
50; jfr C. Font. c. 2; pro Caec. 2); det
finnes intet s., hvarför icke nihil est
causae, quin – (C. Tusc. I. 78); det finnes s.
för ngn att – est causa alicui, cur – (est
nobis causa, cur te audire cupiamus, C.
de Or. II. 367); oftare utan causa: est
cur gaudeas (du har skäl att vara glad);
jag finner intet s. hvarför icke – nihil
invenio, nihil sane occurrit, cur non
(Pythagorae et Platonis vera sit sententia, C.
Tusc. I. 49); på goda s. tro ngt bonis
rationibus ad credendum duci; satis
habere causae, cur credat; finna s. mot ngn
invenire, quod reprehendat in alqo, quod
contra alqm afferri possit; af det s-t att
– ob eam rem l. causam, quod –; af hvad
skäl quamobrem? quo jure?; många s. tala
härför multa me hortantur, quamobrem
haec facienda putem.
- b. pregnant =
godt, giltigt skäl (besked): ratio; jus;
causa; med s. cum causa (C.); jure; med allt
s. summo jure; optimo jure; utan s. sine
causa; injuriā (non sine c. majores
motus animorum concitantur); temere
(confidere, assentiri, C. de Off. I. 73. 18);
det är intet s., ej s. att göra ngt nulla
ratio est facere alqd (t. ex. disputare cum
iis, qui nihil probent, C. Acad. II. 17;
pro Caec. 5); göra s. för sig satis facere;
(partes suas tueri; officio fungi;
hominum exspectationem explere); göra s. för
sitt namn nomine se dignum praestare,
praebere.
|
|
|
|
Kommentera