Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

Uscāna, ae, f., a town of Illyria, Liv. 43, 18 sqq.
Hence, Uscānenses, ĭum, m., the inhabitants of Uscana, Liv. 43, 18; 43, 19.

ūsĭo, ōnis, f. [utor], use (ante- and postclass.): domini usioni recipitur, Cato, R. R. 149, 2: quae tibi usioni supererunt, id. ib. 38, 4: usioni quod satis esset, Varr. ap. Non. 231, 6: usionis gratiā, Scaevola ap. Gell. 4, 1, 17: usionis causā, Dig. 34, 2, 28.
Plur., Arn. 7, p. 238 dub.

Usīpĕtes, um, m., a Germanic people on the Rhine, near the Tenchteri, Caes. B. G. 4, 1; 4, 4; 4, 16; Tac. A. 1, 51.
Called also Usīpĭi, Tac. A. 13, 56; id. H. 4, 32; id. G. 32; id. Agr. 28; 32.

ūsĭtātē, adv., v. usitor, P. a. fin.

ūsĭtātus, a, um, Part. and P. a. of usitor.

ūsĭtor, ātus, 1, v. freq. dep. [utor], to use often, be in the habit of using; as a verb. fin. only a few times in Gellius in the perf.; with abl.: verbo, Gell. 17, 1, 9; 10, 21, 2: anulis, id. 10, 10, 1.
Much more freq. and quite class.: ūsĭtātus, a, um, P. a., in the passive sense, usual, wonted, customary, common, ordinary, accustomed, familiar: hoc jam vetus est et majorum exemplo multis in rebus usitatum, Cic. Caecin. 16, 45: usitatus honos pervulgatusque, id. Phil. 14, 4, 11: nomen, Quint. 3, 6, 53: vocabula, Cic. Fin. 3, 2, 4: apud eos omne genus cuniculorum notum atque usitatum est, Caes. B. G. 7, 22: usitato more peccare, Cic. Verr. 2, 2, 3, § 9: penna, Hor. C. 2, 20, 1: potiones, id. Epod. 5, 73: oratio, Quint. 8, 3, 4: alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit: usitatum est, Cic. Verr. 2, 5, 44, § 117; cf., with acc. and inf.: cum eas non solum refelli, sed etiam accusari sciamus usitatum esse, Quint. 5, 5, 1.
Comp.: faciamus tractando usitatius hoc verbum et tritius, Cic. Ac. 1, 7, 27: quod usitatius esse coepit, Quint. 3, 9, 4.
Sup.: utatur verbis quam usitatissimis, Cic. Or. 25, 85: mos, Quint. 1, 7, 14.
Adv.: ūsĭtātē, in the usual manner: loqui, Cic. Fin. 4, 26, 72; 5, 29, 89: dictum, Gell. 19, 7, 3.
Comp.: dicere, Gell. 13, 20, 21; Aug. Trin. 9.

Uspē, ēs, f., a town of Asiatic Scythia, Tac. A. 12, 16.
Hence, Uspenses, ium, m., the inhabitants of Uspe, Tac. A. 12, 17.

uspĭam, adv. [us-piam, v. usque],

  1. I. at or in any place, anywhere, somewhere (rare but class; mostly in affirmative clauses; cf. usquam): sive est illa (lex) scripta uspiam, sive nusquam, Cic. Leg. 1, 15, 42: si avenam uspiam videris, id. Fin. 5, 30, 91: non dubitabam, quin te ille aut Dyrrhachii aut in istis locis uspiam visurus esset, id. Att. 1, 17, 2: utrum consistere uspiam velit, an mare transire, nescitur, id. ib. 7, 12, 2: malo esse in Tusculano aut uspiam in suburbano, id. ib. 16, 13, b, 1: perscrutabor fanum, si inveniam uspiam Aurum, Plaut. Aul. 4, 2, 13: ne uspiam insidiae fient, id. Mil. 3, 1, 2: metuo ne opsint mihi, neve opstent uspiam, id. ib. 4, 2, 6.
    With gen.: nec uspiam ruris reperitur ille, App. M. 7, p. 119: scripturarum, Aug. Ep. 164, 7.
  2. II. Transf., in any business or affair: Ol. Nimis tenax es. St. Num me expertus uspiam? Plaut. Cas. 4, 3, 19; cf. id. Mil. 3, 1, 2 supra.

usquam, adv. [us for ubs, from ubi; indef. suffix quam, as in quisquam, etc.; cf. usque], at or in any place, anywhere (usu. in neg. clauses, while uspiam, corresp. to quispiam, is used also affirmatively).

  1. I. Lit.: iste, cui nullus esset usquam consistendi locus, etc., Cic. Fl. 21, 50: numquam etiam fui usquam, quin, etc., Ter. Eun. 5, 9 (8), 62: neque quiescam usquam noctu neque interdiu, Plaut. Merc. 5, 2, 21: nec usquam insistentes, Quint. 10, 7, 6: neque omnino hujus rei meminit usquam poëta ipse, id. 11, 2, 16.
    Of place in books or in history: quo neque acutius ullius imperatoris cogitatum neque celerius factum usquam legimus, Nep. Dat. 6, 8.
    With gen.: nec sane usquam terrarum locum, etc., Just. 3, 3, 9.
          1. (β) In neg. interrog. sentences: num ejus color pudoris signum usquam indicat? Ter. And. 5, 3, 7.
            With gen.: an quisquam usquam gentium est aeque miser? Ter. Hec. 3, 1, 13.
          2. (γ) In conditional clauses: si quid Usquam justitia est, Verg. A. 1, 604: si usquam, Quint. 6, 1, 51; 11, 1, 54.
        1. b. Affirmatively: miror te, cum Romā absis, usquam potius esse, Cic. Leg. 2, 1, 2: unde quod est usquamInspicitur, Ov. M. 12, 41: implorare quod usquam est, Verg. A. 7, 311.
    1. B. Of other relations than those of place, in any thing, in any way; with neg., by no means, in no respect, etc. (rare but class.): neque istic neque alibi tibi usquam erit in me mora, Ter. And. 2, 5, 9: neque esset usquam consilio aut auctoritati locus, Cic. Off. 2, 1, 2: non usquam id quidem dicit omnino, id. Tusc. 5, 9, 24: Jugurtha neque advorsus iram ejus (populi Romani) usquam nisi avaritiā nobilitatis et pecuniā suā spem habere, Sall. J. 13, 5.
  2. II. Transf.
    1. * A. Of value: alicui usquam esse, to be of any account or importance (cf.: nullo loco habere, etc.): quasi jam usquam tibi sint viginti minae, Ter. Ad. 2, 2, 15 (Bentl. ex conj.: quasi hujus jam tibi).
    2. B. With verbs of motion, to any place, anywhither, anywhere: duci potis est si ea usquam gentium, Plaut. Mil. 3, 1, 91: velut usquam Vinctus eas, Hor. S. 2, 7, 30.
      1. 2. In gen., at all: nec vero usquam discedebam, Cic. Phil. 1, 1, 1: neque progredi usquam, Varr. R. R. 2. 4, 11: (formica) non usquam prorepit, Hor. S. 1, 1, 37: moveri Haud usquam potuit, Ov. M. 4, 553: prius, quam Tissaphernes usquam se moveret, Nep. Ages. 3, 2.

usquĕ, adv. [us- for ubs-, from ubi with locative s; and que for qued, old abl. of quis; v. Corss. Ausspr. 2, 471; 838; cf.: quisque, usquam]. Lit., all the way to or from any limit of space, time, etc. (cf.: fine, tenus); of place, all the way, right on, without interruption, continuously, constantly.

  1. A. With prepositions.
    1. 1. With ab: qui a fundamento mihi usque movisti mare, Plaut. Rud. 2, 6, 55: usque a mari supero Romam proficisci, Cic. Clu. 68, 192: ex omnibus spectaculis usque a Capitolio plausus excitatus, id. Sest. 58, 124: usque a rubro mari, Nep. Hann. 2, 1.
      Poet.: Dardaniam Siculo prospexit ab usque Pachyno, Verg. A. 7, 289 (sometimes as one word, v. abusque).
    2. 2. With ex: usque ex ultimā Syriā atque Aegypto navigare, Cic. Verr. 2, 5, 60, § 157.
    3. 3. With ad: usque a Dianio ad Sinopen navigaverunt, Cic. Verr. 2, 1, 34, § 87: ab imis unguibus usque ad verticem summum, id. Rosc. Com. 7, 20: usque ad Iconium, id. Fam. 3, 8, 4: ab Atticā ad Thessaliam usque, Plin. 4, 12, 21, § 63: usque ad Numantiam misit, Cic. Dejot. 7, 19: usque ad castra hostium accessit, Caes. B. G. 1, 51 (poet. and post-Aug. ad usque; often as one word, v. adusque).
    4. 4. With in and acc.: cum ad eum usque in Pamphyliam legatos misissent, Cic. Imp. Pomp. 12, 35: portūs usque in sinūs oppidis et ad urbis crepidines infusi, id. Rep. 3, 31, 43.
    5. 5. With trans: trans Alpes usque transfertur, Cic. Quint. 3, 12.
    6. 6. With sub and acc.: admōrunt oculis usque sub ora faces, Ov. Ib. 240 (236).
  2. B. With adverbs of place: quod eos usque istinc exauditos putem, Cic. Att. 1, 14, 4.
    1. 2. Esp., with quaque (less correctly as one word, usquequaque; v. II. A. 3. e. and II. B. 3. infra), everywhere: non usque quaque idoneum invenias locum, ubi, etc., Afran. ap. Non. p. 518, 6 (Com. Rel. v. 198 Rib.): immo vero, quom usquequaque umbra’st, tamen Sol semper hic est, Plaut. Most. 3, 2, 79: mari terrāque illas usque quaque quaeritat, id. Poen. prol. 105: aut undique religionem tolle, aut usque quaque conserva, Cic. Phil. 2, 43, 110: effugere non est, Flacce, basiatores. Instantoccurrunt, et hinc et illinc, usquequaque, quacunque, Mart. 11, 98, 3; cf.: QVAQVE VSQVE, Inscr. Grut. 611, 13.
  3. C. With acc. of the place whither, all the way to, as far as, to.
    1. 1. With names of towns (class.; acc. to Reisig. Vorles. p. 216, usque ad Numantiam means all the way to the town, i. e. to its walls or gates: usque Numantiam, all the way to or into it, implying entrance of the town; cf. the passages cited infra): theatrum ita resonans, ut usque Romam significationes vocesque referantur, Cic. Q. Fr. 1, 1, 14, § 42: Miletum usque? obsecro, Ter. Ad. 4, 5, 21.
    2. 2. With other names than those of towns (post-Aug.): ab hac (sc. Siciliā) Cretam usque Siculum (mare) vocat, Plin. 3, 5, 10, § 75: imperium usque extremos Orientis terminos prolatum, Just. 7, 1, 4: terminos usque Libyae, id. 1, 1, 5: ab Atticā Thessaliam usque, Plin. 4, 12, 21, § 63: ab eo usque Jovem, id. 2, 22, 20, § 84: horrendus ab astris Descendit vos usque fragor, Stat. Th. 11, 89.
  • II. Meton.
    1. A. Of time, all the time, continually, perpetually, all the while from or to a period, as long or as far as, until.
      1. 1. With prepositions.
        1. a. With ab: mihi magna cum eo jam inde usque a pueritiā Fuit semper familiaritas, Ter. Heaut. 1, 2, 9: primus esses memoriter Progeniem nostram usque ab avo proferens, id. Phorm. 2, 3, 48: augures omnes usque a Romulo, Cic. Vatin. 8, 20: opinio jam usque ab heroicis ducta temporibus, from as far back as the heroic ages, id. Div. 1, 1, 1: usque a Thale Milesio, id. N. D. 1, 33, 91: bona paterna et avita et usque a nobis repetita, id. Cael. 14, 34.
        2. b. With ad: usque a mane ad vesperum, Plaut. Am. 1, 1, 97: a mane ad noctem usque in foro dego diem, id. Most. 3, 1, 3: inde usque ad diurnam stellam crastinam potabimus, id. Men. 1, 2, 62; cf. Cic. Rep. 1, 16, 25: ille nihil difficilius esse dicebat, quam amicitiam usque ad extremum vitae diem permanere, id. Lael. 10, 33: deinceps retro usque ad Romulum, as far as, up to, id. Rep. 1, 37, 58.
      2. 2. With acc. (post-Aug.): paucae, aegre se defen dentes, usque tempora Alexandri Magni duraverunt, Just. 2, 4, 32: a rege Romulo usque Caesarem Augustum, Flor. 1, prooem. 1 (al. usque in).
      3. 3. With adverbs.
        1. a. With inde: pueritiae memoriam recordari ultimam, inde usque repetens, etc., Cic. Arch. 1, 1.
        2. b. With antehac: ut animus in spe usque antehac attentus fuit, Ita, etc., Ter. And. 2, 1, 3.
        3. c. With adhuc: quod occultatum’st usque adhuc nunc non potest, Plaut. Aul. 2, 3, 10: qui me tam leni passus animost usque adhuc facere, etc., Ter. And. 1, 5, 27: cessatum usque adhuc est, until now, hitherto, id. Ad. 4, 4, 23: qui mos usque adhuc est retentus, Cic. Rep. 2, 20, 35: usque adhuc certe animum meum probastis, Suet. Dom. 18; v. adhuc, II. A.
        4. d. With eo: tamen usque eo se tenuit, quoad, etc., Cic. Dejot. 4, 11: usque eo animadverti eum jocari, id. Rosc. Am. 22, 60; v. 2. eo, II. C.
        5. e. With quaque, continually, always: Chrusalus mihi usque quaque loquitur nec recte, Plaut. Bacch. 4, 4, 83: usque quaque sapere oportet, Poët. ap. Cic. Fam. 7, 16, 1; so, usque quaque, Cat. 39, 2; Plin. Ep. 7, 20, 2; 1, 7, 5; Gell. 16, 3, 1: usquequaque, de hoc cum dicemus, whenever, Cic. Att. 4, 9, 1.
          Opp. nusquam: atque hoc non alienum est, quod ad multa pertineat, ne aut nusquam aut usquequaque dicatur, hic admonere, Cic. Inv. 2, 21, 63.
        6. f. With dum: usque dum regnum optinebit Juppiter, Plaut. Men. 5, 1, 28: conplebo familiam adeo usque satietatem dum capiet pater, id. Am. 1, 2, 9: usque id egi dudum, dum loquitur pater, Ter. Heaut. 5, 2, 30; Cato, R. R. 156: mihi quidem usque curae erit, quid agas, dum, quid egeris, sciero, Cic. Fam. 12, 19, 3; id. Verr. 2, 1, 5, § 12; 2, 1, 6, § 16; Hor. C. 3, 30, 7; cf. dum, I. B. 1. b.
        7. g. With interea: nam usque dum ille vitam colet InopemInterea usque illi de me supplicium dabo, Ter. Heaut. 1, 1, 84 sqq.
        8. h. With donec: ibo odorans quasi canis venaticus Usque donec persecutus volpem ero vestigiis, Plaut. Mil. 2, 2, 114.
        9. k. With quoad: usque illum, quoad ei nuntiatum esset consules descendisse, omnibus exclusis commentatum, etc., Cic. Brut. 22, 87: dandum ordeum, usque quoad erunt lactentes, Varr. R. R. 2, 7, 12.
      1. 1. With adeo: usque adeo in periculo fuisse, quoad, etc., Cic. Sest. 38, 82; cf. Cato, R. R. 67: instare usque adeo, donec se adjurat, Plaut. Cist. 2, 3, 40; id. Rud. 3, 5, 32: usque adeo, dum, C. Gracch. ap. Gell. 10, 3, 5; cf. Plaut. Am. 1, 2, 10 sub f. supra.
        1. m. With nunc (post-class.): nunc usque, to this day, Amm. 14, 2, 12: usque nunc, Hier. Ep. 3, 87.
    2. B. In other relations.
      1. 1. Of extent or degree, even to, quite up to, or as far as.
        1. a. Absol.: ego vapulando, ille verberando, usque ambo defessi sumus, Ter. Ad. 2, 2, 5 Fleck. (al. verberando usque, ambo: incerta est distinctio, Don. ad loc.): poenasque dedit usque superque (= usque eo quod satis esset), Hor. S. 1, 2, 65.
        2. b. With ad: usque ad ravim poscam, Plaut. Aul. 2, 5, 10: usque ad necem, Ter. And. 1, 2, 28: hoc malum usque ad bestias perveniat, Cic. Rep. 1, 43, 67: usque ad eum finem, dum, etc., id. Verr. 1, 6, 16; v. dum: assenserunt consules designati, omnes etiam consulares usque ad Pompeium, up to, i. e. except Pompey, Plin. Ep. 2, 11, 20.
        3. c. With adeo: undique totis Usque adeo turbatur agris, to so great an extent, Verg. E. 1, 12.
        4. d. With terminal adverbs: Anco regi familiaris est factus (sc. L. Tarquinius) usque eo, ut, etc., Cic. Rep. 2, 20, 35; v. eo, under is fin.: usque quo non vis subici mihi? how long? Vulg. Exod. 10, 3; cf. quousque.
      2. 2. Right on, always, without stop, continuously, constantly, incessantly: Ep. Ne abeas, priusquam ego ad te venero. Ap. Usque opperiar, Plaut. Ep. 2, 2, 122: Ctesipho me pugnis miserum Usque occidit, Ter. Ad. 4, 2, 20: an usque In nostrum jacies verba superba caput? Prop. 2, 8, 16: cantantes licet usque, minus via laedit, eamus, Verg. E. 9, 64; cf.: nec vidisse semel satis est, juvat usque morari, id. A. 6, 487: naturam expelles furcā, tamen usque recurret, Hor. Ep. 1, 10, 24.
        Repeated: allatres licet usque nos et usque, Mart. 5, 60, 1: ergo, qui prius usque et usque et usque Furum scindere podices solebam, Auct. Priap. 78.
      3. 3. Esp.: usque quāque (less correctly as one word, usquequaque), in every thing, on every occasion: nolite usque quaque idem quaerere, Cic. Verr. 2, 5, 5, § 10: an hoc usque quaque, aliter in vitā? id. Fin. 5, 30, 91 Madv. ad loc.: et id usquequaque quantum sit appareat, in each particular, id. Or. 22, 73; Plin. Ep. 7, 12, 5: religionum usque quaque contemptor, praeter unius Deae Syriae, Suet. Ner. 56 init.

    usquĕquāque, v. usque, I. B. 2.; II. A. 3. e.; II. B. 3.

    usta, ae, f. [uro], a kind of red color, burnt cinnabar, Plin. 35, 6, 20, § 38; Vitr. 7, 11 fin.; Isid. Orig. 19, 17.

    Ustīca, ae, f.

    1. I. A small hill in the Sabine country, near Horace’s villa, still called Val d’Ustica, Hor. C. 1, 17, 11.
    2. II. A small island north of Sicily, Plin. 3, 8, 14, § 92.

    ustīcĭus, a, um, adj. [uro], of a color produced by burning, i. e. brown (postclass.), Isid. Orig. 19, 28.

    ustĭlāgo, ĭnis, f., a plant, called also carduus silvaticus, App. Herb. 109.

    ustĭo, ōnis, f. [uro], a burning, searing, or cauterizing (post-Aug. and very rare): si costa cariosa est, inutilis ustio, Cels. 8, 2 fin.: quaedam ustione sanantur, Plin. 34, 15, 44, § 151: vehementior sinapis, id. 20, 22, 87, § 239.

    ustor, ōris, m. [uro], a burner of dead bodies, a corpse-burner, Cic. Mil. 33, 90; Cat. 59, 5; Mart. 3, 93, 26; Luc. 8, 738.

    ustrīcŭla, ae, f. dim. [ustor], a female hair-curler, Tert. Pall. 4 dub.

    ustrīna, ae, f. [uro].

    1. * I. A burning, burn, App. M. 7, p. 196, 30.
    2. II. A place for burning corpses, Inscr. Orell. 4517; cf. Fest. s. v. bustum, p. 32.
      Called also ‡ ustrī-num, i, n., Inscr. Grut. 656, 3; 755, 4; 1044, 7 al.

    ustŭlo, āvi, ātum, 1, v. a. [uro].

    1. I. Lit.
      1. A. In gen., to burn a little, to scorch, singe (very rare; syn. amburo): palos, Vitr. 5, 12: taleas oleagineas, id. 1, 5: caput ferventi ferro, i. e. to crisp the hair, Auct. Priap. 46.
      2. * B. Pregn., to burn up, consume by fire: scripta lignis, Cat. 36, 8.
    2. * II. Transf., to pinch, nip, or blast with cold: gemmas (arboris) frigoris aurā, Auct. Priap. 62.

    ustūra, ae, f. [uro], the burning (late Lat.): fervoris, Cael. Aur. Acut. 2, 14, 93: ignis, id. ib. 3, 8, 96: ignis ad usturam infertur injustis, Arn. in Psa. 74.

    ustus, a, um, Part. of uro.

    ūsŭālis, e, adj. [2. usus].

    1. I. That is for use, fit for use (post-class.): mancipia, Dig. 39, 4, 16, § 3.
    2. * II. Usual, common, ordinary: sermo, Sid. Ep. 4, 10; Ambros. in Luc. 7, n. 150.
      Hence, adv.: ūsŭālĭter, in the usual manner (late Lat.), Cassiod. Var. 2, 39.

    ūsŭārĭus, a, um, adj. [2. usus], of or belonging to use, usuary, viz.,

    1. I. Pass., that is used, made use of: servus, i. e. whom one has the use of, but does not own, Dig. 7, 8, 14; Gell. 4, 1, 23.
    2. II. Act., as subst.: ūsŭā-rĭus, ii, m., one who uses or has the use of a thing, but no right of property in it: usus aquae personalis est: et ideo ad heredem usuarii transmitti non potest, Dig. 7, 8, 21: eadem et in usuario dicenda sunt, ib. 7, 1, 13, § 2.

    1. ūsū-căpĭo (in recent edd. usually separate, ūsū căpĭo), cēpi, captum, 3, v. a. [2. usus]; jurid. t. t., to acquire ownership of a thing by long use, to acquire by prescription or usucaption: quoniam hereditas usu capta esset, Cic. Att. 1, 5, 6: scio jam biennium transisse, omniaque me usucepisse, Plin. Ep. 5, 1, 10: nullam penes se culpam esse, quod Hannibal jam velut usu cepisset Italiam, Liv. 22, 44, 6: subsiciva, ut usu capta, concessit, Suet. Dom. 9 fin.: filius pro donato non capiet usu, Dig. 41, 7, 1: propius est, ut usu eas capere non possis, ib. 41, 3, 29.

    2. ūsū-căpĭo, ōnis, f.; jurid. t. t., the acquisition of ownership by long use or possession, usucaption: usucapio est dominii adeptio per continuationem possessionis anni vel biennii; rerum mobilium anni, immobilium biennii, Ulp. Fragm. tit. 19; cf. Gai Inst. 2, 41 sqq.; 2, 61; 2, 68; 2, 204; 4, 36; Paul. Sent. 5, 2; 1, 17, 1; Dig. 41, 3, 3; Cic. Caecin. 26, 74; Just. Inst. 2, 6; Dig. 41, tit. 3; Cod. Just. 7, 24; 7, 28 sq.; cf.: usus capio, Cic. Leg. 1, 21, 55.
    Sometimes separated: usu quoque capio, Dig. 41, 10, 1.

    ūsūcaptus, a, um, Part. of usucapio.

    ūsū-făcĭo, v. 2. usus, I. B. 2. b. β.

    ūsūfructŭārĭus, ii, m. [usufructus; v. 2. usus, I. B. 2. a.], one who has the use and profit but not the property of a thing, a usufructuary, Gai Inst. 2, 30; 3, 93; Dig. 7, 1, 7 al.

    ūsūra, ae, f. [utor], a using, use, or enjoyment of a thing (class.).

    1. I. In gen.: solis usura, Att. ap. Non. 231, 4: hujus lucis, Cic. Rab. Post. 17, 48: unius horae, id. Cat. 1, 12, 29: parva exigui temporis, id. Agr. 3, 1, 2: longi temporis, id. Fam. 3, 1, 1: vitae, id. Tusc. 1, 39, 93: corporis, Plaut Am. prol. 108; cf. id. Trin. 1, 2, 144 gloriae, Vell. 2, 34, 2.
    2. II. In partic., in mercantile lang., a use of money lent: ab aliquo pecuniam pro usurā auferre, Cic. Verr. 2, 3, 72, § 168.
      1. B. Meton., interest paid for the use of money, usury (reckoned by the month among the Romans; cf. fenus): lex, ut sexenni die sine usuris creditae pecuniae solvantur, Caes. B. C. 3, 21: alicui usuram pendere, Cic. Att. 12, 22, 3: usuras dare, accipere, Dig. 22, 1, 17: usuram perscribere, Cic. Att. 9, 12, 3 minuere, Plin. Ep. 10, 62, 2: vorax, Luc. 1, 181: certare cum usuris fructibus praediorum, i. e. to spend the whole income of their estates in paying interest, Cic. Cat. 2, 8, 18: neque aes alienum patiebatur multiplicandis usuris crescere, Nep. Att. 2, 5: usura plurium annorum, Plin. Ep. 6, 8, 5: debitor usuram pariter sortemque negabit, Mart. 5, 43, 3; Suet. Aug. 39: pecuniam sub usuris mutuam dare, Dig. 14, 6, 7, § 9.
        1. 2. Transf., in gen., interest: terra, quae numquam recusat imperium, nec umquam sine usurā reddit quod accepit, sed alias minore, plerumque majore cum fenore, Cic. Sen. 15, 51: diutius servata usuram adiciunt, Varr. R. R. 1, 69, 1: primā quāque occasione (litteras) mitte, appositis quidem usuris, Plin. Ep. 9, 28, 5: has usuras voluptatium pendimus, Sen. Ep. 95, 23.

    ūsūrārĭus, a, um, adj. [usura].

    1. I. That serves or is fit for use, of which one has the use or enjoyment, = usuarius: puer, Plaut. Curc. 3, 12: uxor, id. Am. 1, 2, 36.
    2. II. Of or belonging to interest or usury, that pays interest: aera, Plaut. Truc. 1, 1, 53: pecunia, at interest, Dig. 16, 2, 11: debitum, ib. 3, 5, 5 fin.; 3, 5, 37 fin.: debitor, ib. 21, 1, 7.

    ūsū-rĕceptĭo (also separately ūsū rĕceptĭo), ōnis, f.; law t. t., a recovery by usucaption of property once alienated: quae species usucapionis dicitur usureceptio, quia id quod aliquando habuimus recipimus per usucapionem, Gai Inst. 2, 59 sqq.

    ūsū-rĕcĭpĭo, cēpi, 3, v. a.; law t. t., to recover by usucaption property once alienated, Gai Inst. 2, 61.

    * ūsurpābĭlis, e, adj. [usurpo], that may be used: homo, Tert. adv. Mart. 2, 6.

    ūsurpātĭo, ōnis, f. [usurpo], a taking into use, a making use, using, use of a thing (cf. usus).

    1. I. In gen.: usurpatio et renovatio doctrinae, Cic. Brut. 71, 250: civitatis, id. Verr. 2, 5, 64, § 166: vocis, Liv. 27, 19, 5: superba nominis, Plin. 33, 2, 7, § 31: vetustatis, Cic. Agr. 2, 12, 31: itineris insoliti, the undertaking of a journey so uncommon, Liv. 41, 23, 14: bonae mentis, enjoyment, possession, Val. Max. 4, 4, 1.
    2. II. In partic., in jurid. lang.,
      1. A. A seizing or using unlawfully, usurpation: qui sanctitatem baptismatis illicitā usurpatione geminaverit, Cod. Just. 1, 6, 1: per vim et usurpationem vindicare ac tenere aliquid, ib. 1, 4, 6.
      2. B. A using by another party, whereby a prescription or usucaption is interrupted: usurpatio est usucapionis interruptio, Dig. 41, 3, 2.

    ūsurpātīvē, adv., v. usurpativus fin.

    ūsurpātīvus, a, um, adj. [usurpo, II. B. 2.], wrongly used, unusual, improper, usurpative (late Lat.): species verborum, Diom. p. 389 P.; Macr. Diff. Verb. p. 2764 ib.
    Adv.: ūsurpātīvē, in an unusual manner, improperly, wrongly: usurpative ait hordea, Serv. ad Verg. G. 1, 210; id. ad Verg. A. 7, 289.

    ūsurpātor, ōris, m. [usurpo, II. B. 2.],

    1. I. one who uses or takes possession unlawfully, a usurper of a thing (late Lat.): indebitae potestatis, Amm. 26, 7, 12: tanti nominis, Symm. Or. ap. Val. 1, 22.
    2. II. In gen., one who accomplishes: ardui operis, Jul. Sev. Syn. praef. 1.

    ūsurpātōrĭus, a, um, adj. [usurpator], usurping, usurpatory: temeritas, Cod. Just. 10, 47, 8.
    Adv.: ūsurpātōrĭē, presumptuously, pretentiously, Ambros. Hexaëm. 3, 15, n. 64; id. in Psa. 118, Serm. 5, § 23 al.

    ūsurpātrix, īcis, f. [usurpator], she that assumes or takes to herself without right (late Lat.): innocentiae (arrogantia), Salv. Gub. Dei, 3, 12.

    usurpo, āvi, ātum, 1, v. a. [perh. contr. from usu rapio, to seize to one’s own use], to take into use; to make use of; to use, employ, apply, practise, exercise, enjoy (class.; cf. utor).

    1. I. In gen.: inter novam rem verbum usurpabo vetus, Plaut. Cist. 2, 1, 29: nomen tantum virtutis usurpas: quid ipsa valeat, ignoras, Cic. Par. 2, 17: at quam crebro usurpat Et consul, et Antonius! id. Phil. 2, 28, 70; cf.: praeclare est hoc usurpatum a doctissimis, id. Par. 5, 1, 33: peregrinae condicionis homines vetuit usurpare Romana nomina, duntaxat gentilicia, Suet. Claud. 25: o barathrum! ubi nunc es? ut ego te usurpem lubens! I would occupy thee (cast myself into thee), Plaut. Bacch. 1, 2, 41: hoc genus poenae saepe in improbos cives hac in re publicā esse usurpatum recordatur, Cic. Cat. 4, 4, 7: conclusio, quā credo usuros veteres illos fuisse, si jam nota atque usurpata res esset, id. Or. 51, 169: id nunc jure imperii nostri quotannis usurpatum, id. Verr. 2, 5, 20, § 51; consolationes, a sapientissimis viris usurpatae, id. Fam. 5, 16, 3: paucas tribus ad usurpandam libertatem vocare, id. Agr. 2, 7, 17: officium, quod semper usurpavi, id. Lael. 2, 8: quis est, qui C. Fabricii, M’. Curii non um caritate aliquā benevolentiae memoriam usurpet? who does not cherish the memory of, id. ib. 8, 28: nec patrum nec avorum memoriā quemquam id jus usurpasse, Liv. 27, 8, 9: solita munia, Tac. H. 4, 49 fin.: modo comitatem et temperantiam, saepius violentiam ac libidines usurpans, id. A. 11, 16: otium post labores, id. ib. 14, 55: nec puduit has vestis usurpare etiam viros, Plin. 11, 23, 27, § 78: sibi quisque dominorum usurpat servitutem, Dig. 8, 6, 6, § 1.
      With de: sed de hoc post erit usurpandum, cum de poëtis dicemus, Varr. L. L. 6, § 52 Müll.
      Impers.: usurpatum est, it is usual, customary; with a foll. ut, Dig. 50, 13, 1, § 6: quod in quibusdam provinciis usurpatur, Co. 2, 2, 22.
    2. II. In partic.
      1. A. Aliquid oculis, auribus, etc., to take possession or cognizance of, i. e. to perceive, observe, etc., through the senses (ante-class.): nec calidos aestus tuimur, nec frigora quimus Usurpare oculis, Lucr. 1, 301: advenio ex Seleuciā, Macedoniā atque Arabiā, Quas ego neque oculis neque pedibus umquam usurpavi meis, I have never seen nor set foot in, Plaut. Trin. 4, 2, 4: aliquid sensibus, Lucr. 4, 975: unde meae usurpant aures sonitum? Plaut. Cas. 3, 5, 9.
      2. B. In jurid. lang., to get possession of, to acquire, obtain a thing: amissam possessionem ex jure civili surculo defringendo, Cic. de Or. 3, 28, 110: nec interest is qui usurpaverit (possessionem) dominus sit, necne, Dig. 41, 3, 5: mercatores, qui de fundis fiscalibus mercari consuerunt, nullam immunitatem solvendi publici vectigalis usurpare possunt, ib. 39, 4, 9, § 8.
        Abscl.: Mucium dicere solitum, lege non isse usurpatum mulierem, quae, cum Kal. Jan. apud virum matrimonii causā esse coepisset, a. d. IIII. Kal. Jan. sequentis usurpatum isset; non enim posse impleri trinoctium, quod abesse a viro usurpandi causa ex XII. tabulis deberet, because, unless absent from him at least three full days of the year, she became subject to him as his wife by prescription, Gell. 3, 2, 12 sq. Weiss (Herz. legi: non esse usurpatam mulierem); cf. Macr. S. 1, 3, 9; Serv. ad Verg. G. 1, 31; Gai Inst. 1, 111; Gell. 18, 6, 8 sq.
        1. 2. To assume or appropriate unlawfully, to usurp (not ante-Aug.): civitatem Romanam usurpantes securi percussit, Suet. Claud. 25: dominium totius loci, Cod. Just. 8, 10, 8: cognomina, Plin. 35, 10, 36, § 71: illicitum collegium, Dig. 47, 22, 2: cujus jus tyranni quaque usurparunt, Liv. 34, 32, 2: alienam possessionem, id. 33, 40, 5: possessionem Armeniae, Tac. A. 14, 26.
      3. C. To make use of or be acquainted with under any name, i. e. to name or call, to speak of habitually, adopt, assume in words or speech (cf. nuncupo): Jovem atque Junonem, reliquos, quos fratres inter se agnatosque usurpari atque appellari videmus, Cic. Univ. 11: soleo saepe ante oculos ponere idque libenter crebris usurpare sermonibus, omnis posse, etc., id. Marcell. 2, 5: Graecum verbum usurpavi, id. Phil. 1, 1, 1: admonet saepe usurpatae Dionysi tyranni vocis, quā, etc., Liv. 24, 22, 8: saepe eum usurpasse vocem, multo miserius seni exilium esse, id. 2, 40, 11: tabulata instituenda sunt: hoc enim nomine usurpant agricolae ramos truncosque prominentes, Col. 5, 6, 11: C. Laelius, is, qui Sapiens usurpatur, Cic. Off. 2, 11, 40; Vulg. Deut. 5, 11: cum hoc decerequod semper usurpamus in omnibus dictis et factis ..cum hoc, inquam, decere dicimus, speak of, insist on, Cic. Or. 22, 73.

    1. ūsus, a, um, Part. of utor.

    2. ūsus, ūs, m. [utor], the use or using of any thing, in the widest sense (cf.: consuetudo, mos).

    1. I. Lit.
      1. A. In gen.
        1. 1. The use, employment, exercise of any thing; with gen. obj.: virtus in usu sui tota posita est: usus autem ejus est maximus civitatis gubernatio, Cic. Rep. 1, 2, 2: cetera, ad virtutis usum idonea, id. Ac. 1, 6, 22.
          Absol.: Quaeque ipsi doceant in usu habere, Plin. Ep. 1, 10, 10: nec rhus Latinum nomen habet, cum in usum pluribus modis veniat, Plin. 24, 11, 54, § 91.
        2. 2. Wear, a wearing out or away (poet.): ferreus adsiduo consumitur anulus usu, Ov. A. A. 1, 473: silices tenuantur ab usu, id. ib. 3, 91.
        3. 3. Use, enjoyment, fruition: et usu rerum necessarium et dignitate spoliatum iri, Caes. B. G. 7, 66: tantumque nobis in nostrum privatum usum, quantum ipsi superesse posset, remitteret, Cic. Rep. 1, 8, 13: cave sis ne tu te usu perduis (i. e. ex usu tui), lose control of yourself, Plaut. Am. 2, 2, 225 Ussing ad loc.
        4. 4. Use, practice, exercise: tantum usu cottidiano et exercitatione efficiunt, uti, etc., Caes. B. G. 4, 33: quod adsiduus usus uni rei deditus et ingenium et artem saepe vincit, Cic. Balb. 20, 45: cum rerum magnarum tractatio atque usus cum illarum artium studiis et cognitione conjungitur, id. Rep. 3, 3, 5: ad eam doctrinam, quam suo quisque studio adsecutus esset, adjungeretur usus frequens, id. de Or. 1, 4, 15: docuit nos longa vita ususque rerum maximarum, id. ib. 2, 50, 204: usu quidem in re publicā rerum maximarum facile omnis viceris, id. Rep. 1, 23, 37.
        5. 5. Use, experience, discipline, skill acquired by practice (cf. experientia): Da. O Geta, provinciam Cepisti duram. Ge. Mi usus venit, hoc scio, i. e. I have found it so by experience, Ter. Phorm. 1, 2, 23 (al. usu venit; v. infra, II. C. 2.): vir tali prudentiā, etiam usu atque exercitatione praeditus, Cic. Clu. 31, 84: res posita in usu militari, id. Imp. Pomp. 10, 28: usum in re publicā magnum habere, id. Phil. 10, 2, 6: magnum in re militari usum habere, Caes B G. 1, 39; id. B. C. 2, 34: non recusare se, quin nullius usus imperator existimaretur, id. ib. 3, 45: nullo usu rei militaris percepto, id. B. G. 6, 40; id. B. C. 3, 84: usu nauticarum rerum ceteros antecedunt, id. B. G. 3, 8: ne usu manuque reliquorum opinionem fallerent, id. B. C. 3, 86: et Marius aut belli usum aut studia volgi amissurus, Sall. J. 84, 3; cf. id. ib. 89, 6: dantur duo usu sapientiāque praestantes, Nep. Timoth. 3, 2: seris venit usus ab annis, Ov. M. 6, 29: tum foeda clades, Romanisque usu incognita, Flor. 2, 2, 23.
          Personified: adiciam quod me docuit usus, magister egregius, experience, Plin. Ep. 1, 20, 12: usum et esse et haberi optimum dicendi magistrum, id. ib. 6, 29, 4.
        6. 6. Use, habit, usage, custom, practice: usum loquendi populo concessi: scientiam mihi reservavi, Cic. Or. 48, 160: dicendi omnis ratio in medio posita communi quodam in usu, id. de Or. 1, 3, 12: neque quem usum belli haberent, aut quibus institutis uterentur, Caes. B. G. 4, 20: (vitulos) ad studium atque usum formabis agrestem, Verg. G. 3, 163: est omnino Capitoni in usu claros viros colere, it is his custom, Plin. Ep. 1, 17, 3: populum auctoritate suā ad usum frugalitatis revocavit, Just. 20, 4, 5: ab his Galli usum vitae cultioris didicerunt, id. 43, 4, 1: at horum recitatio usu jam recepta est, Plin. Ep. 7, 17, 3: cadent vocabula, si volet usus, Hor. A. P. 71.
      2. B. In partic.
        1. 1. In jurid. lang.
          1. a. Usus et fructus, usus fructusque, and more frequently in one word, ūsusfructus, the use and enjoyment of property belonging to another, usufruct: usus enim ejus fundi et fructus testamento viri fuerat Caesenniae, Cic. Caecin. 7, 19: sibi horum usus fructusque contingat, Sen. Ep. 73, 9: rem nobis eripit casus, usum fructumque apud nos relinquit, id. ib. 98, 11: usumfructum omnium bonorum suorum Caesenniae legat, ut frueretur una cum filio, Cic. Caecin. 4, 11; cf.: ususfructus est jus alienis rebus utendi fruendi, salvā rerum substantiā, Dig. 7, 1, 1; v. the entire title, usufructu: dominus proprietatis alii usumfructum in jure cedere potest, Gai inst. 2, 30 sqq.; 2, 86; Ulp. Fragm. 15, 3.
          2. b. A use that creates ownership, acquisition by prescription, usucaption.
            1. (α) In the connection usus et auctoritas, or without the copula, usus auctoritas; v. auctoritas; and cf. Rein, Röm. Privatr. p. 144 sq.
            2. (β) In the phrase usu capere, to acquire by prescription (often as one word; v. 1. usucapio); hence, com.: Mer. Quojus nunc es? Sos. Tuos: nam pugnis usu fecisti tuom, Plaut. Am. 1, 1, 218.
        2. 2. Intercourse, familiarity, association, intimacy, society (cf.: consuetudo, conversatio): domesticus usus et consuetudo, Cic. Rosc. Am. 6, 15: quocum mihi est magnus usus, id. Fam. 7, 32, 1; 9, 25, 2: conjunctus magno usu familiaritatis, id. ib. 13, 52: in tanto usu nostro tantāque amicitiā, id. Planc. 2, 5: inter nosmet ipsos vetus usus intercedit, id. Fam. 13, 23, 1: ut insinuaret se in quam maxime familiarem usum, Liv. 40, 21, 11: recens praestat nec longo cognitus usu, Ov. Tr. 3, 5, 9: natio nullo commercio colens mutuos usus, Curt. 7, 3, 5: neminem in usu habes nisi tibi dilectum, Plin. Pan. 88.
          Hence,
          1. b. In mal. part., Tib. 1, 9, 55; Ov. R. Am. 357.
        3. 3. Use, practice, reality (opp. species): ut (liberi) in usum boni sint et in speciem populo, Plaut. Most. 1, 2, 42: illam alteram (partem Numidiae) specie quam usu potiorem Adherbal possedit, Sall. J. 16, 5: ut non in usum sic ad speciem imperii, Flor. 3, 13, 4.
    2. II. Transf.
      1. A. Use, usefulness, value, utility, benefit, profit, advantage: levis fructus, exiguus usus, Cic. Rep. 1, 17, 26: (arborum) consectio magnos usus affert ad navigia facienda, id. N. D. 2, 60, 152: propter lini inopiam atque ejus usus inscientiam, Caes. B. G. 3, 13: naves factae subito ex umidā materiā non eundem usum celeritatis habebant, capacity, fitness, id. B. C. 1, 58: natis in usum laetitiae scyphis Pugnare, service, Hor. C. 1, 27, 1: aurum cogere humanos in usus, id. ib. 3, 3, 51: pater, si das hujus mihi nominis usum, Ov. M. 2, 36: nescis, quo valeat numus? quem praebeat usum? Hor. S. 1, 1, 73: quidve ad amicitias, usus rectumne trahat nos, id. ib. 2, 6, 75: neque quisquam omnium libidini simul et usui paruit, Sall. C. 51, 2: plures quam quot satis in usum erant ignes, Liv. 36, 10, 12: servos quos domum quis ducet suo usu, Dig. 50, 16, 203: cicuta quoque venenum estad multa tamen usus non omittendi, Plin. 25, 13, 95, § 151.
        In partic., usui or ex usu esse, to be of use, service, or benefit, to be useful, serviceable, advantageous, or profitable: esse usui civitati, ea, quae sunt usui ad armandas naves, Caes. B. G. 5, 1; id. B. C. 1, 19; Liv. 3, 33, 5; cf.: (Satrius) fuit et mihi et Quinto fratri magno usui in nostris petitionibus, Cic. Att. 1, 1, 3: magno usui rei publicae esse, id. Phil. 10, 11, 26; Caes. B. G. 3, 14: bono usui esse, Plaut. Curc. 4, 2, 15: peritos legum ad condenda nova jura usui fore credebant, Liv. 3, 33, 5: declararent, utrum proelium ex usu esset necne, Caes. B. G. 1, 50; so, ex usu esse, Cic. Tusc. 4, 7, 14; Plin. 25, 13, 110, § 175: ad omnia haec magis opportunus nec magis ex usu tuo Nemo’st, Ter. Eun. 5, 9 (8), 47.
      2. B. Use, occasion, need, want, necessity: non te instruere domum tuam voluerunt in provinciā, sed illum usum provinciae supplere, Cic. Verr. 2, 4, 5, § 9: quae belli usus poscunt, suppeditare, Liv. 26, 43, 7: illuc euntium, quā quemque suorum usuum causae ferrent, id. 6, 25, 9.
        1. 2. Usus est, or usus venit, there is need, it is necessary, becomes requisite.
          1. a. Usus est (most freq. ante-class., esp. after the analogy of opus est with the abl.).
            1. (α) Absol.: egomet mihi fero, quod usu’st, Plaut. Merc. 5, 2, 13: ubicumque usus siet, id. Bacch. 4, 4, 9; and, with ellipsis of subst. verb: dico ut usus fieri, id. As. 2, 2, 109: si quando usus esset, Cic. Off. 1, 26, 92: Me. Mihi sic est usus: tibi ut opus facto’st, face. Ch. An cuiquam est usus homini, se ut cruciet? Me. Mihi, Ter. Heaut. 1, 1, 28 sq.; cf.: ut equites Pompeianorum impetum, cum adesset usus, sustinere non possent, Caes. B. C. 3, 84, 4.
            2. (β) With abl.: viginti jam usu’st filio argenti minis, Plaut. As. 1, 1, 76; cf. id. Bacch. 4, 4, 55; 4, 9, 47: mulier quae se suamque aetatem spernit, speculo ei usus est, id. Most. 1, 3, 93: curatore usus est, Cic. Leg. 3, 4, 10: ad eam rem usus est tuā mihi operā, Plaut. Pers. 2, 5, 27: tacere nequeo misera, quod tacito usus est, id. Cist. 1, 2, 10: argento invento, id. Ps. 1, 1, 48: facto, id. Am. 1, 3, 7; id. Rud. 2, 3, 67; id. Stich. 1, 1, 56 al.: dicto, id. Trin. 2, 4, 102: navis, quibus usus non est, omnis praecidisse, Cic. Att. 9, 6, 3: quibus (navibus) consuli usus non esset, Liv. 30, 41, 8: nunc viribus usus, Nunc manibus rapidis, omni nunc arte magistrā, Verg. A. 8, 441: ad eam rem usu’st homine astuto, docto, scito et callido, Plaut. Ps. 1, 3, 151.
              Pleonast.: non usus facto’st mihi nunc hunc intro sequi, Ter. Hec. 3, 1, 47.
            3. (γ) With ut: nunc ad me ut veniat usu’st Acroteleutium, Plaut. Mil. 4, 3, 39; cf. Ter. Heaut. 1, 1, 28 supra.
            4. (δ) With gen.: alii offerunt se, si quo usus operae sit, Liv. 26, 9, 9.
          2. b. Usus venit (not in Cic.): si quis usus venerit, Meminisse ego hanc rem vos volo, Plaut. Cist. 1, 2, 28: quom ad praetorem usus veniet, id. Poen. 3, 4, 17; id. Bacch. 2, 3, 129: si usus vene rit, id. Merc. 3, 1, 20: non usus veniet, spero, Ter. Heaut. 3, 2, 42: ut, si usus veniat, suum quisque locum teneat, if occasion should arise, Caes. B. G. 7, 80.
            1. (β) With abl.: ubi usus veniat contra consertā manu, Plaut. Mil. 1, 1, 3.
      3. C. A fit occasion or opportunity to be used.
        1. 1. Usus est or adest, an occasion or opportunity offers: de ceteris studiis alio loco dicemus, si usus fuerit, Cic. Tusc. 4, 3, 5.
        2. 2. Esp.: usu venit, it happens, occurs, befalls, chances: nam quid homini potest turpius, quid viro miserius aut acerbius usu venire? Cic. Quint. 15, 49; id. Verr. 2, 5, 39, § 101: si id culpa senectutis accideret, eadem mihi usu venirent, id. Sen. 3, 7: idem solet in demonstratione usu venire, id. Inv. 1, 10, 14; 1, 54, 104: quod item in poëmatis, in picturis usu venit, id. Off. 3, 3, 15: hoc illud eis usu venire solet, ut, etc., id. Ac. 2, 11, 35: cum praesertim mihi usu venturum non arbitrarer, ut, etc., id. Fam. 3, 8, 6: et, id quod usu venerat, Eumolpidas demigravit, actually occurred (however strange), Nep. Alcib. 4, 5: id quod numquam antea usu venerat, id. ib. 6, 3: praemeditatus, quid sibi esset usu venturum, Auct. Her. 2, 5, 8: Caesar biduum in iis locis moratus, quod haec de Vercingetorige usu ventura opinione perceperat, Caes. B. G. 7, 9: usu venire ut abhorreant, etc., Cic. Fin. 1, 3, 8.
          Separated or in a reversed order: non venit idem usu mihi quod tu tibi scribis, Cic. Att. 7, 26, 1: quod cuipiam Thraco venisse usu fabula est, Gell. 19, 12, 6: quid, quod usu memoria patrum venit, ut, etc., Cic. de Or. 1, 40, 183.

    ūsusfructus, ūs, v. usus, I. B. 2. a.