Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

trādo (transdo, C. I. L. 1, 198, 54 and 58; Ter. Phorm. prol. 2, and most freq. in Cæs.; v. infra; cf. Neue, Formenl. 2, 734), dĭdi, dĭtum, 3 (in tmesi: transque dato endoque plorato, i. e. tradito et implorato, Vet. Lex ap. Fest. s. v. sub vos, p. 309 Müll.), v. a. [trans-do], to give up, hand over, deliver, transmit, surrender, consign (syn.: dedo, remitto).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.
          1. (α) Form trado: ut amico traderem (thesaurum), Plaut. Trin. 1, 2, 143: mihi trade istuc (argentum), id. As. 3, 3, 99; id. Curc. 3, 15: aliquid in manum, id. Merc. 2, 2, 7: poculum alicui, Cic. Tusc. 1, 40, 96: aedem Castoris sartam tectam, id. Verr. 2, 1, 50, § 131: magistris traditi, id. Tusc. 3, 1, 2: pecuniam regiam quaestoribus, Liv. 24, 23, 3: pueros magistris, Ov. Am. 1, 13, 17: equos domitoribus, Cic. Off. 1, 26, 90: testamentum tibi legendum, Hor. S. 2, 5, 51: ademptus Hector Tradidit fessis leviora tolli Pergama Graiis, id. C. 2, 4, 11: miserat ad legatum Romanum, traditurum se urbem, Liv. 34, 29, 9: armis traditis, Caes. B. G. 1, 27; 2, 13: obsides, arma, perfugae traditi, id. ib. 1, 28: hunc ad carnificem. Plaut. Rud. 3, 6, 19: in pistrinum tradier, id. Most. 1, 1, 16: aliquem in custodiam vel in pistrinum, Cic. Q. Fr. 1, 2, 4, § 14: aliquem supplicio, Suet. Vit. 14: Augustus filiam suam equiti Romano tradere meditatus est, to give in marriage, Tac. A. 4, 40 med.
            With acc. of place: ea quae in Insulā erat Achradinam tradita est, Liv. 24, 23, 4.
          2. (β) Form transdo: tot tropaea transdes, Att. ap. Non. 517, 26 (Trag. Rel. v. 366 Rib.): navem in fugam transdunt, id. ib. 155, 8 (Trag. Rel. v. 630 ib.): ut arma per manus necessario transderentur, Caes. B. C. 1, 68: per manus sevi ac picis transditas glebas, id. B. G. 7, 25; Hirt. B. G. 8, 15: sibi captivos transdi, Caes. B. C. 3, 71: neque se hostibus transdiderunt, id. B. G. 7, 77: se (alicui), id. ib. 7, 47; Hirt. B. G. 8, 43: se adversariis ad supplicium, Caes. B. C. 1, 76.
    2. B. In partic.
      1. 1. Pregn., to deliver, commit, intrust, confide for shelter, protection, imprisonment, etc. (syn.: commendo, committo).
          1. (α) Form trado: sic ei te commendavi et tradidi, Cic. Fam. 7, 17, 2: totum denique hominem tibi ita trado de manu, ut aiunt, in manum tuam, id. ib. 7, 5, 3: alicui se laudare et tradere, Hor. Ep. 1, 9, 3: hunc hominem velles si tradere, id. S. 1, 9, 47; id. Ep. 1, 18, 78: hos (obsides) Aeduis custodiendos tradit, Caes. B. G. 6, 4; Liv. 22, 22, 4: catenis ligatus traditur, id. 24, 45, 9: in tuam custodiam meque et meas spes trado, Plaut. Most. 2, 1, 59.
          2. (β) Form transdo: ab illo transditum initio et commendatum, Caes. B. C. 3, 57: sibi a Divitiaco transditus, id. B. G. 7, 39.
      2. 2. To give up or surrender treacherously, to betray: causam tradere advorsariis, Ter. Phorm. 2, 1, 7: quos tradituros sperabas, vides judicare, Cic. Rosc. Am. 22, 61: tibi trado patriosque meosque Penates, Ov. M. 8, 91: ferisne paret populandas tradere terras? id. ib. 1, 249: tradimur, heu! Claud. in Rufin. 2, 261: Judas ausus magistrum tradere, Sedul. 2, 74.
  2. II. Trop.
    1. A. In gen., to give up, surrender, hand over, deliver, intrust, etc.
          1. (α) Form trado: et meam partem loquendi et tuam trado tibi, Plaut. As. 3, 1, 14: eo ego, quae mandata, amicus amicis tradam, id. Merc. 2, 3, 51: quae dicam trade memoriae, Cic. Rep. 6, 10, 10 (different from tradere memoriae, B. 2. b.): si liberam possessionem Galliae sibi tradidisset, Caes. B. G. 1, 44: Cingetorigi principatus atque imperium est traditum, id. ib. 6, 8.
            Poet., with inf.: tristitiam et metus Tradam protervis in mare Creticum Portare ventis, Hor. C. 1, 26, 2.
          2. (β) Form transdo: summa imperii transditur Camulogeno Aulerco, Caes. B. G. 7, 57: Vergasillauno Arverno summa imperii transditur, id. ib. 7, 76.
    2. B. In partic.
      1. 1. Pregn., with se, to give one’s self up, to yield, surrender, or devote one’s self to any thing: se totos voluptatibus, Cic. Lael. 23, 86: se quieti, id. Div. 1, 29, 61: se lacrimis ac tristitiae, Luccei. ap. Cic. Fam. 5, 14, 2: se studiis vel otio, Plin. Ep. 1, 9, 7: si se consiliis ejus (rex) tradidisset, Flor. 2, 8, 6: se in studium aliquod quietum, Cic. Inv. 1, 3, 4: se in disciplinam alicujus, id. Phil. 2, 2, 3; cf.: cogitationibus suis traditus, Sen. Ep. 9, 16.
      2. 2. To make over, transmit, as an inheritance; to leave behind, bequeath (syn. lēgo): qui in morte regnum Hieroni tradidit, Plaut. Men. 2, 3, 59: inimicitias posteris, Anton. ap. Cic. Att. 14, 13, A, 3: consuetudo a majoribus tradita, Cic. Div. 2, 72, 150: morbi per successiones traduntur, Plin. Ep. 1, 12, 4: traduntque metus. Sil. 4, 32: traditumque inde fertur, ut in senatum vocarentur, it is said that this was the origin of the custom, Liv. 2, 1, 11.
        1. b. To hand down or transmit to posterity by written communication; to relate, narrate, recount: quarum nomina multi poëtae memoriae tradiderunt, Cic. Inv. 2, 1, 3: pugnae memoriam posteris, Liv. 8, 10, 8: cujus (Socratis) ingenium variosque sermones immortalitati scriptis suis Plato tradidit, Cic. de Or. 3, 16, 60: qualia permulta historia tradidit, id. Div. 1, 53, 121: aliquid posteris, Plin. Ep. 6, 16, 1: tradit Fabius Pictor in Annalibus suis, hirundinem, etc., Plin. 10, 24, 34, § 71: ipsum regem traduntoperatum his sacris se abdidisse, Liv. 1, 31, 8.
          Esp., pass. pers. or impers., it is said, is recorded, they say, etc.: qui (Aristides) unus omnium justissimus fuisse traditur, Cic. Sest. 67, 141: cujus (Lycurgi) temporibus Homerus etiam fuisse traditur. id. Tusc. 5, 3, 7: nec traditur certum, nec interpretatio est facilis, Liv. 2, 8, 8; cf. id. 9, 28, 5: sic enim est traditum, Cic. Leg. 1, 1, 3; cf.: hoc posteris memoriae traditum iri, Aequos et Volscos, etc., Liv. 3, 67, 1: Galbam, Africanum, Laelium doctos fuisse traditum est, Cic. Tusc. 1, 3, 5: ut Isocratem dixisse traditum est, id. Brut. 56, 204: unguenta quis primus invenerit, non traditur, Plin. 13, 1, 1, § 2: de hoc constantius traditur, Front. Aquaed. 7; cf.: traditur memoriae, with subj.-clause, Liv. 5, 21, 16.
      3. 3. To deliver by teaching; to propose, propound, teach any thing (syn. praecipio).
          1. (α) Form trado: ea, quae dialectici nunc tradunt et docent, Cic. Fin. 4, 4, 9: elementa loquendi, id. Ac. 2, 28, 92: praecepta dicendi, id. de Or. 1, 18, 84: optimarum artium vias meis civibus, id. Div. 2, 1, 1: aliquid artificio et viă, id. Fin. 4, 4, 10: haec subtilius, id. ib. 1, 9, 31: aliquid, Caes. B. G. 7, 22: virtutem hominibus, Cic. de Or. 1, 58, 247: eodem tempore tradi omnia et percipi possint, Quint. 1, 12, 1: nec tamquam tradita sed tamquam innata, id. 7, 10, 14: praecepta, Sen. Ep. 40, 3.
            Absol.: si qua est in his culpa, tradentis (i.e. magistri) est, Quint. 3, 6, 59.
          2. (β) Form transdo: multa praeterea de sideribus atque eorum motudisputant et juventuti transdunt, Caes. B. G. 6, 14: Minervam operum atque artificiorum initia transdere, id. ib. 6, 17.
      4. 4. Aliquid oblivioni, to forget utterly (late Lat.): omnes justitiae ejus oblivioni tradentur, Vulg. Ezech. 33, 13; Greg. Mag. in Job, 25, 8.

trāĭcĭo and transĭcĭo (so always in Cæs.); also trājĭcĭo and transjĭcĭo, jēci, jectum, 3, v. a. and n. [trans-jacio], to throw across.

  1. I. With the person or thing that moves as object, to cause to cross, cause to go across, over, or through.
    1. A. In gen., to throw, hurl, cast, or fling over, to shoot over or across: neque ullum interim telum transiciebatur, Caes. B. C. 3, 19: quae concava trajecto cumba rudente vehat (te), Ov. Am. 3, 6, 4: arreptum vexillum trans vallum hostium trajecit, Liv. 25, 14, 4: cum trans vallum signum trajecisset, id. 41, 4, 2: pontibus transjectis, thrown across, Hirt. B. G. 8, 9: malis antennisque de nave in navem trajectis, Liv. 30, 10, 5: volucrem trajecto in fune columbam suspendit, Verg. A. 5, 488: tela alio, Prop. 2, 12 (3, 3), 18: pecora nunc in hibernos nunc in aestivos saltus, drives over, Just. 8, 5, 7.
      Poet.: pedes super acervos, to step over, Prop. 4 (5), 4, 76: membra per ardentes acervos celeri pede, Ov. F. 4, 782.
    2. B. In partic.
      1. 1. To transfer, cause to go over or across (from one place, etc., to another): est etiam aurigae species Vertumnus et ejus, Traicit alterno qui leve pondus equo, i. e. leaps lightly from horse to horse, Prop. 4 (5), 2, 36: anulum in dextram manum, Petr. 74: quod est levissimum ac summum, ut traiciant in alia vasa, decant, pour over, Varr. R. R. 1, 64, 1: cerussam in cacabum, Scrib. Comp. 45.
      2. 2. Of soldiers, baggage, etc., to cause to cross (a stream, etc.), to transport, ship across, lead or conduct over, ship over, transfer: dum Brutus traiceret exercitum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 2: legiones quattuor equitatumque omnem transjecit, Caes. B. C. 1, 40: omnibus ferme suis trans Rhodanum trajectis, Liv. 21, 26, 6: res suas trans Halyn, id. 38, 25, 7: quae ibi legiones essent, eas … in Siciliam traiceret, id. 23, 31, 4: ut classem in Italiam traiceret, id. 28, 36, 1: pecuniam in provinciam, id. 26, 7, 8; 48, 13, 9: huc legionem postea transicit, Caes. B. C. 1, 54: magnam partem fortunarum eodem trajecit, Nep. Att. 2, 2: eas (sues) si quo traicere vult, in plostrum imponat, Varr. R. R. 2, 4, 11: ut praedatum milites trans flumen per occasiones aliis atque aliis locis traiceret, Liv. 2, 11, 2.
        Pass.: Marius trajectus in Africam, Cic. Red. Quir. 8, 20: equitum innumerabilem vim traici Hellesponto in Europam, Liv. 35, 48, 3: classis Punica in Sardiniam trajecta, id. 27, 6, 13: (exercitus) Pado trajectus Cremonam, id. 21, 56, 4; 30, 24, 11: inermes in Boeotiam trajecti, id. 32, 17, 3: in Galliam trajecti forent, Tac. A. 12, 39.
          1. (β) With second acc. of the stream or place crossed: equitum magnam partem flumen transjecit, Caes. B. C. 1, 55: Caesar Germanos flumen traicit, id. ib. 1, 83 fin.: si se Alpes Antonius trajecerit, Cic. Fam. 11, 9, 2: exercitum Rhodanum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 9, 3: copias Rhodanum, id. ib. 10, 11, 2: quos in Africam secum traiceret, Liv. 29, 22, 12.
          2. (γ) With se: ad Achillam sese ex regiā trajecit, Caes. B. C. 3, 112: si quo etiam casu Isaram se trajecerint, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 4: ducem Romanum in Africam trajecisse sese in hostilem terram, Liv. 28, 18, 10.
          3. (δ) Poet., of the eyes: quocumque oculos trajecimus, i. e. to look, Lucr. 4, 424.
      3. 3. To pass through, make a way through.
          1. (α) Of soldiers: pars magna equitum mediam trajecit aciem, broke through, Liv. 42, 7, 7.
          2. (β) To strike through, stab through, pierce, penetrate, transfix, transpierce: unum ex multitudine, Caes. B. G. 5, 44: aliquem pilis, id. ib. 7, 82: aliquem scorpione, a latere dextro, id. ib. 7, 25: lictorem gladio, Auct. B. Alex. 52: cuspide serpentem, Ov. M. 4, 571: lanceā infestā medium femur, Hirt. B. G. 8, 48: femur tragulā, Caes. B. G. 5, 35: pectus ferro, Liv. 41, 11, 6: cava tempora ferro, Verg. A. 9, 634: harundine linguam, Ov. M. 11, 325: terga sagittā, id. ib. 9, 128: exuentem se ac nudatum gladio trajecit, Just. 3, 1, 8: sagittā sub mammā trajectus, id. 12, 9, 12: aliquid acu, Cels. 7, 8 and 9.
            With se, to stab one’s self: se uno ictu infra laevam papillam, Suet. Oth. 11.
    3. C. Trop.
      1. 1. In gen., to transfer, cause to pass: cum ex illius invidiā deonerare aliquid et in te traicere coeperit, Cic. Div. in Caecil. 14, 46: culpam in alium, Quint. 9, 2, 4: arbitrium litis trajecit in omnes, Ov. M. 12, 628.
        Mid.: in cor Trajecto lateris capitisque dolore, having thrown itself, Hor. S. 2, 3, 29.
      2. 2. In partic., in rhet.: verba, to transpose, Cic. Or. 69, 229: verba in clausulas, Quint. 9, 4, 31 Spald.
  2. II. To cross over, pass over, cross.
    1. A. With the place or thing passed over as object: si Hannibal ad portas venisset murumque jaculo trajecisset, Cic. Fin. 4, 9, 22: trajecto amni, Liv. 21, 27, 3: Hiberum, id. 21, 30, 3: occupavit Scipio Padum traicere, id. 21, 39, 10: ratibus Trebiam, id. 21, 56, 8: mare, id. 33, 31, 10: flumen, id. 38, 2, 10; 38, 27, 6: fretum, Sen. Ep. 14, 8: amnem, Curt. 7, 7, 13; 8, 13, 23: utribus amnem, id. 4, 7, 16; 4, 1, 10: Rhenum, Suet. Tib. 18: mare, Sen. Ben. 6, 15, 6: Padum, Tac. H. 2, 22: sinum maris, Vell. 2, 43, 1: flumina nando, Suet. Caes. 57: Tiberim clipeo, Claud. VI. Cons. Hon. 186: Aurora Jam medium aetherio cursu trajecerat axem, Verg. A. 6, 536; cf. pass.: postquam cernant Rhodanum trajectum, Liv. 21, 30, 5: ut transjaci (nemora) ne sagittis quidem possint, Sol. 52, 46.
    2. B. Absol.: ad Aethaliam insulam trajecit, Liv. 37, 13, 3: ut classe Hasdrubal Aegimurum traiceret, id. 30, 24, 11: ne qua classis ex Africā traiceret, id. 30, 2, 1: sed traicere in Euboeam erat propositum, id. 40, 4, 10: (ei) paranti traicere in Africam nuntiatum est, id. 28, 36, 1; cf.: Romanae naves Samum traicerunt, id. 37, 13, 6: primo quoque tempore in Africam traiciendum, id. 29, 22, 11: ad nos trajecturum illud incendium esse, id. 7, 30, 12; cf. id. 31, 48, 7: piscatoriā scaphā trepidus trajecit, Just. 2, 13, 9: trajecisse veteres Iberos, Tac. Agr. 14.
    3. C. Trop., to overstep, transgress: traicit et fati litora magnus amor, Prop. 1, 19, 12.

2. trājectus (in Cæs. transjectus), ūs, m. [traicio].

  1. I. Abstr., a crossing or passing over, passage (class., but not in Cic., who uses instead trajectio): transjectus in Britanniam, Caes. B. G. 5, 2; 4, 21; id. B. C. 2, 20: in trajectu Albulae amnis submersus, Liv. 1, 3, 8; 35, 51, 1: tempestate in trajectu bis conflictatus, Suet. Aug. 17.
  2. II. Concr., a place for passing over, a passage: legiones et auxilia mittit ad trajectum, Auct. B. Alex. 56, 5; Plin. 6, 23, 26, § 98.

* trā-lŏquor or trans-lŏquor, qui, v. dep. a., to talk over, recount: impuritias alicujus, Plaut. Pers. 3, 3, 7.

trānăto, āre, v. transnato.

Trānio, ōnis, m., the name of a man, Plaut. Most. 1, 1, 17 et saep.

trāno (transno), āvi, ātum, 1, v. a. and n. [trans-no], to swim over or across, to swim through.

  1. I. Lit.: in Tiberim desiluit et incolumis ad suos tranavit, Liv. 2, 10, 11: perpauci viribus confisi tranare contenderunt, Caes. B. G. 1, 53: flumen, id. B. C. 1, 48 fin.; Hirt. B. Alex. 29; Curt. 7, 7, 15; 7, 5, 18: flumina, Verg. G. 3, 270: amnes, Lucr. 1, 14: Gangem, Cic. Rep. 6, 20, 23: aquas, Quint. 2, 16, 13: paludem, Curt. 9, 1, 18: Lethaeas per undas, Verg. Cul. 213.
    In pass.: obsequio tranantur aquae, Ov. A. A. 2, 181; so, Eridanus tranandus, Verg. Cul. 258.
  2. II. Transf., in gen., to go, sail, fly, or pierce through, penetrate, permeate (mostly poet.): auras, Lucr. 4, 177: ut parvum tranans geminaverit orbem, Cic. Arat. 403 (650): id cernemus toto genere hoc igneo, quod tranat omnia, id. N. D. 2, 9, 25; for which: per auras, Sil. 3, 682; 13, 185; cf.: turbida nubila, Verg. A. 4, 246: flumina sublimi curru, Stat. Th. 9, 311: ingentia spatia, Sil. 16, 335: foramina, Lucr. 4, 601: pectus viri (hasta), Sil. 13, 238: pericula, id. 17, 366.

tranquillē, adv., v. tranquillus fin.

tranquillĭtas, ātis, f. [tranquillus], quietness, stillness, tranquillity.

  1. I. Lit., calmness of wind or weather, a calm: tanta subito malacia ac tranquillitas exstitit, ut se ex loco movere non possent (naves), Caes. B. G. 3, 15: si proficiscatur hac tranquillitate, Cic. Ac. 2, 31, 100: maris tranquillitas intellegitur nullā ne minimā quidem aurā fluctus commovente, id. Tusc. 5, 6, 16: mira serenitas cum tranquillitate oriebatur, Liv. 26, 11, 3: summā tranquillitate consecutā, Caes. B. G. 5, 23: insidiosa, Plin. Pan. 66, 3; and in plur.: nos longis navibus tranquillitates aucupaturi eramus, Cic. Att. 6, 8, 4; cf.: securitas quae est animi tamquam tranquillitas, id. Fin. 5, 8, 23.
  2. II. Trop., calmness, quiet, serenity, tranquillity of mind or affairs (a favorite trope of Cic.): locus quietis et tranquillitatis plenissimus, Cic. de Or. 1, 1, 2: tranquillitas (animi), id est placida quietaque constantia, id. Tusc. 4, 5, 10: summa tranquillitas pacis et otii, id. Agr. 1, 8, 21; cf. Sen. Tranq. 2, 3 sq.: tranquillitas animi et securitastranquillitatem expetere, Cic. Off. 1, 20, 69; cf.: otium ac tranquillitatem vitae sequi, id. Mur. 27, 55: et jam ibi nequaquam eadem quies ac tranquillitas erat, Liv. 24, 27, 7: non multum ad tranquillitatem locus confert, Sen. Ep. 55, 8: illa tranquillitas vera est, in quam bona mens explicatur. id. ib. 56, 6: tranquillitatem et otium penitus auxit, Tac. Agr. 40 fin.: ad carminis tranquillitatem tamquam ad portum confugerunt, Petr. 118.
    1. B. In partic.
      1. 1. De Tranquillitate Animi, the title of a work of Seneca the philosopher.
      2. 2. Tranquillitas tua, Your Serenity, Your Serene Highness, a later title of the Roman emperors, Eutr. praef.: vestra, id. 1, 11.

1. tranquillō, adv., v. tranquillus, I. b. and II. b.

2. tranquillo, āvi, 1, v. a. [tranquillus], to make calm or still, to calm, still.

  1. I. Lit. (very rare; syn. sereno): mare tranquillatur oleo, Plin. 2, 103, 106, § 234.
    1. B. Transf.: vultum, i. e. to clear up, brighten, Plaut. Capt. 1, 2, 21.
  2. II. Trop., to calm, compose, tranquillize (class.): ut aut perturbentur animi aut tranquillentur, Cic. Top. 26, 98: animos, id. Fin. 1, 16, 50: tranquillatis rebus Romanis, Nep. Att. 4, 5: quid pure tranquillet, honos an dulce lucellum, Hor. Ep. 1, 18, 102.

tranquillus, a. um. adj., quiet, calm, still, tranquil, opp. to motion or excitement (syn. serenus).

  1. I. Lit., chiefly of calmness of weather: ut mare, quod suā naturā tranquillum sit, ventorum vi agitari atque turbari, Cic. Clu. 49, 138: tranquillo mari gubernare, Liv. 24, 8, 12; 38, 10, 5; 28, 17. 12: leni ac tranquillo mari, Curt. 4, 2, 8: aequora, Val. Fl. 2, 609: aquae, Ov. P. 2, 7, 8: caelum, calm, tranquil, Plin. 2, 79, 81, § 192; cf. dies, id. 2, 45, 44, § 114: serenitas, Liv. 2, 62, 2: sic tranquillum mare dicitur, cum leviter movetur neque in unam partem inclinaturscito illud non stare, sed succuti leviter et dici tranquillum, quia neque huc neque illo impetum faciat, Sen. Q. N. 5, 1, 1.
        1. b. Subst.: tranquillum, i, n., a calm; a quiet sea: tranquillum est, Alcedonia sunt circum forum, Plaut. Cas. prol. 26; cf.: qui te ad scopulum e tranquillo auferat, Ter. Phorm. 4, 4, 8: in tranquillo tempestatem adversam optare dementis est, Cic. Off. 1, 24, 83: ita aut tranquillum aut procellae in vobis sunt, Liv. 28, 27, 11: tranquillo pervectus Chalcidem, on the calm, tranquil sea, Liv. 31, 23, 4: classicique milites tranquillo in altum evecti, id. 26, 51, 6: non tranquillo navigamus, id. 24, 8, 13 Weissenb. ad loc.; cf.: tranquillo, ut aiunt, quilibet gubernator est, Sen. Ep. 85, 30: alia tranquillo velut oscitatio, Plin. 9, 7, 6, § 18.
          Plur.: testudines eminente dorso per tranquilla fluitantes, Plin. 9, 10, 12, § 35: immoti jacent tranquilla pelagi, Sen. Troad. 200.
    1. B. Transf.: tranquilla et serena frons, calm, not disturbed, Cic. Tusc. 3, 15, 31: tranquillo serenoque vultu, Suet. Aug. 79.
  2. II. Trop., calm, quiet, peaceful, placid, composed, untroubled, undisturbed, serene, tranquil (cf. quietus): efficiendum est, ut appetitus sint tranquilli atque omni perturbatione animi careant, Cic. Off. 1, 29, 102: tranquillum facere ex irato, Plaut. Cist. 3, 21; so (opp. irata) id. Poen. 1, 2, 145: locus, id. Ep. 3, 4, 8: ut liqueant omnia et tranquilla sint, id. Most. 2, 1, 70: tranquillam concinna viam, id. Stich. 2, 1, 13: placata, tranquilla, quieta, beata vita, Cic. Fin. 1, 21, 71; cf.: pacatae tranquillaeque civitates, id. de Or. 1, 8, 30: nihil quieti videre, nihil tranquilli, id. Fin. 1, 18, 38: tutae tranquillaeque res omnes, Sall. C. 16, 5; so, res, Liv. 38, 28, 1: tranquillo animo esse potest nemo, Cic. Sen. 20, 74; cf.: tranquillo pectore vultuque sereno, Lucr. 3, 294: senectus, Hor. S. 2, 1, 57: otia sine armis, Luc. 2, 266: pax, id. 1, 171.
    Comp.: ita hanc canem faciam tibi oleo tranquilliorem, Plaut. Poen. 5, 4, 66: tranquilliorem plebem fecerunt, Liv. 2, 63, 3: esse tranquillior animo, Cic. Fam. 4, 5, 6.
    Of an orator: in transferendis faciendisque verbis tranquillior (Isocrates), Cic. Or. 52, 176.
    Sup.: illud meum turbulentissimum tempus profectionis tuo tranquillissimo praestat, Cic. Pis. 15, 33: cetera videntur esse tranquilla: tranquillissimus autem animus meus, id. Att. 7, 7, 4: tranquillissima res, Ter. And. 3, 5, 14: otium, Plin. Ep. 7, 25, 2.
        1. b. Subst.: tranquillum, i, n., calmness, quiet, tranquillity, etc.: vitam … in tam tranquillolocare, Lucr. 5, 12; cf.: esse in tranquillo, Ter. Eun. 5 (8), 9, 8: in urbe ex tranquillo nec opinata moles discordiarumexorta est, Liv. 4, 43, 3: seditionem in tranquillum conferre, Plaut. Am. 1, 2, 16: republicā in tranquillum redactā, Liv. 3, 40, 11.
          Plur.: tranquilla tuens nec fronte timendus, Val. Fl. 1, 38.
          Hence, adv., in two forms.
      1. 1. tranquillē, calmly, quietly, tranquilly: inclamare, Plaut. Cist. 1, 1, 112: tranquille placideque, Cic. Tusc. 3, 11, 25: dicere, with leniter, definite, etc., id. Or. 28, 99.
        Comp.: tranquillius manere, Sen. Ep. 71, 15.
        Sup.: tranquillissime senuit, Suet. Aug. 2 med.
      2. 2. tranquillō, quietly, without disturbance (very rare): nec cetera modo tribuni tranquillo peregere, Liv. 3, 14, 6; cf. supra, I. b.
    1. B. Transf., tranquillizing, bringing peaceful news: tranquillae tuae quidem litterae, Cic. Att. 14, 3, 1.

trans, prep. with acc. [Sanscr. tar-, to put across; tiram, brink; Gr. τέρμα, goal; Lat. terminus, etc.],

  1. I. across, over, beyond, on the farther side of.
    1. A. With verbs of motion: trans mare hinc venum asportet, Plaut. Merc. 2, 3, 19; cf.: qui trans mare currunt, Hor. Ep. 1, 11, 27: hominum multitudinem trans Rhenum in Galliam transducere, Caes. B. G. 1, 35: vexillum trans vallum hostium traicere, Liv. 25, 14, 4: trans vallum transicere signum, id. 41, 4, 2; cf.: cineres transque caput jace, Verg. E. 8, 102: trans Apenninum coloniis missis, Liv. 5, 33, 9: curvos trans ripam miserat arcus, Ov. M. 9, 114: Naevus trans Alpes usque transfertur, Cic. Quint. 3, 12.
    2. B. With verbs of rest: Germani trans Rhenum incolunt, Caes. B. G. 1, 28: trans Tiberim hortos aliquos parare, Cic. Att. 12, 19, 1: si scisset, sibi trans Euphratem esse pereundum, id. Div. 2, 9, 22: domino trans ripam inspectante, id. Mil. 27, 174: eo ipso tempore trans mare fui, id. Inv. 1, 29, 45: trans flumen, id. ib. 2, 31, 97: tuae res gestae ita notae sunt, ut trans montem Taurum etiam de Matrinio sit auditum, id. Fam. 2, 15, 5: colonia, quae trans Padum omnia loca tenuere, Liv. 5, 33, 10: omnibus ultra castra transque montis exploratis, id. 22, 43, 7.
  2. II. In composition, trans before vowels, except i, and the consonants b, c, f, g, p, r, t, and v remains unchanged; before i, j, d, l, m, and n the orthography varies between trans and trā, e. g. transdo and trado, transduco and traduco, etc.; the fuller form predominates in Cæsar. The s of trans disappears usually before another s, and always before sc, e. g. transilio, transcendo, transpicio, etc.; cf. Bramb. Aids to Lat. Orth. p. 38; Neue, Formenl. II. 734 sq.
    1. B. As to its signification, trans denotes,
      1. 1. Over, across; as, trado, traduco, transcurro, transeo, etc.
      2. 2. Through, through and through; as, transfigo, transigo, traicio, transadigo, etc.
      3. 3. Beyond, transalpinus.

trans-ăbĕo, ĭi, īre, v. a. and n. (poet.).

  1. I. Act., to go beyond, pass by: populos atque aequora longe Transabeunt, Val. Fl. 4, 510: aliquem fugā, Stat. Th. 6, 507: difficultate, App. M. 8, p. 208, 21.
    Neutr.: transabiit non hunc sitiens gravis hasta cruorem, Sil. 12, 264.
  2. II. To go through.
    1. A. Of a weapon, to pierce through, transfix: ensis Transabiit costas, Verg. A. 9, 432: costas (ensis), Stat. Th. 2, 9: aliquem (trabs), id. ib. 9, 126.
    2. B. Of a person: per medias acies infesti militis transabivi, App. M. 7, p. 191, 11.

transactĭo, ōnis, f. [transigo] (postclass.).

  1. I. A completing, completion: mundi, Tert. Anim. 55 med.: vitae, Ennod. Ep. 1, 6.
  2. II. In jurid. Lat., an agreement, transaction: de transactionibus, Dig. 2, tit. 15; 50, 16, 230.

* transactor, ōris, m. [transigo], a manager, transactor: rerum transactor et administer, Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69.

transactus, a, um, Part. of transigo.

transădactus, a, um, Part. of transadigo.

trans-ădĭgo, ēgi, actum, 3, v. a., to thrust through, pierce through (poet. and in post-Aug. prose; syn. traicio): costas et crates pectoris ensem, Verg. A. 12, 508; so, gladium per medium pectus, App. M. 4, p. 147: ferrum sub papillam dexteram, id. ib. 8, p. 207: horum unum ad mediumTransadigit costas, Verg. A. 12, 276; so, aliquem ferro, Stat. Th. 5, 125: aliquem jaculo, Sil. 10, 141: injecta lancea alterum per pectus medium transadegit, App. M. 9, p. 234, 37.

* Trans-alpĭbus, adv. [Alpes], from beyond the Alps, Transalpine, Gell. 15, 30, 6.

Trans-alpīnus, a, um, adj., that is or lies beyond the Alps, Transalpine: Gallia, Caes. B. G. 7, 1; 7, 6; Cic. Mur. 41, 89: cognatio materna Transalpini sanguinis, id. Red. in Sen. 7, 15: nationes, id. Fam. 9, 15, 2: bella, id. Off. 2, 8, 28.
In plur. subst.: Transalpīni, ōrum, m., nations beyond the Alps, Transalpine nations: legio una ex Transalpinis conscripta, Suet. Caes. 24.

* trans-austrīnus, a, um, adj., southern, for austrinus: halitus, Mart. Cap. 6, § 608.

Transbĕnĕventānus, a, um, adj. [trans-Beneventum], lying beyond Beneventum: fines, Paul. Nol. Carm. 27, 377.

trans-bĭbo, ĕre, v. a., to drink down, drink up (late Lat.), Cael. Aur. Tard. 4, 7, 105; 4, 8, 128.

* transcendentĭa, ae, f. [transcendo], a transcending, Aggen. ap. Front. p. 63 Goes.

transcendo or trans-scendo, di, sum, 3, v. a. and n. [scando], to climb, pass, cross, or step over, to overstep, surmount.

  1. I. Lit. (freq. and class.; cf.: supero, transgredior).
    1. A. Neutr.: est periculum me ab asinis ad boves transcendere, Plaut. Aul. 2, 2, 58: transcendere in hostium naves, Caes. B. G. 3, 15; id. B. C. 1, 58: in Italiam (Hasdrubal), Liv. 28, 42, 14: in fines hostium, id. 3, 8, 4: in Latinum agrum, id. 4, 53, 2: in Sedetanum agrum, id. 28, 31, 7; cf.: per Vescinos in Campaniam Falernumque agrum, id. 10, 20, 1; 31, 29, 6; 36, 24, 4.
    2. B. Act.: fossam transire et maceriam transcendere conantur. Caes. B. G. 7, 70: fossas, id. B. C. 3, 46: valles, id. ib. 1, 68: Caucasum, Cic. Rep. 6, 20, 22: Alpes, id. Cat. 4, 3, 6; Liv. 5, 34, 8; 5, 35, 1: Apenninum, id. 22, 1, 1: Taurum, Just. 11, 8, 2: flumen exercitu, Tac. A. 4, 44: limen, Prop. 1, 14, 19 et saep.
  2. II. Trop., to pass over, to overstep, surpass, exceed, transcend (rare; not in Cic.).
    1. A. Neutr.: ad leviora, to pass over, make a transition, Quint. 7, 1, 21: ad majora, Vell. 2, 130, 3: ex minore aetate in majorem, Hyg. ap. Gell. 16, 6, 15.
      Absol.: ut non abrupte cadere in narrationem, ita non obscure transcendere, Quint. 4, 1, 79.
    2. B. Act.: transcendere fines Juris, to orerstep, transgress, Lucr. 3, 60: transcendere ordinem aetatis, naturae, moris Macedonum, juris gentium, Liv. 40, 11, 7; cf. id. 40, 9, 8: prohibita impune, Tac. A. 3, 54: nec declinari transcendique posse agmina fati, Gell. 7 (6), 2, 5.
      1. 2. To excel, exceed, surpass, transcend: aetatem primae juventae, Col. 1, 8, 3: at tu transcendes, Germanice, facta tuorum, Sil. 3, 607: annos factis, id. 4, 428: florentes annos viribus, id. 1, 226: vota transcendi mea, Sen. Thyest. 912: aliquem aetate, id. Troad. 702.

1. transcensus, a, um, Part. of transcendo.

* 2. transcensus, ūs, m. [transcendo],

  1. I. a climbing over, surmounting: scalarum, Amm. 19, 5, 6; a crossing, Vulg. Isa. 16, 2.
  2. II. Trop., a transition: ad meliora, Hier. Ep. 119, 10.

* transcīdo (-scido), cīdi, 3, v. a. [trans-caedo], to cut through, flog soundly: transcidi loris omnes, Plaut. Pers. 4, 8, 1.

transcrībo or trans-scrībo, psi, ptum, 3, v. a., to write over (from one book into another), to transfer in writing, to copy off, transcribe (syn. transfero).

  1. I. In gen.: fabulas aut orationes totas vestrā manu, Auct. Her. 4, 4, 6: veteres ad verbum, Plin. H. N. praef. § 22: Cornelium Celsum, id. ib. 14, 2, 4, § 33: eundem librum in exemplaria transcriptum mille, Plin. Ep. 4, 7, 2: verba Quadrigarii ex Annali ejus sexto, Gell. 2, 2, 13.
  2. II. In partic.
    1. A. Pregn., to write off in an altered form, to alter, forge: cum tabulas (testamenti) prehendisset Oppianicus, digito legata delevit, et cum id multis locis fecisset, post mortem ejus, ne lituris coargui posset, testamentum in alias tabulas transcriptum signis adulterinis obsignavit, Cic. Clu. 14, 41: qui transcripserit tabulas publicas, id. N. D. 3, 30, 74.
    2. B. Jurid. t. t., to make over, transfer a thing to any one as his own; to assign, convey: in socios nomina, Liv. 35, 7, 2: aes alienum hereditarium in se, Dig. 16, 1, 13: fundos alicui, ib. 19, 5, 12: agri plagam Publio et Gaio, ib. 32, 1, 39 med.: praedium, Cod. Just. 11, 2, 3.
      1. 2. Transf., in gen., to transfer, surrender, yield: Turne, patiere tua Dardaniis transcribi sceptra colonis? Verg. A. 7, 422: Cilicas, Sid. Carm. 2, 461: cuiquam spatium vitae, Ov. M. 7, 173.
    3. C. To transfer, remove to another place or station: turmas equitum ademptis equis in funditorum alas transcripsit, Val. Max. 2, 7, 9; 2, 7, 15: transcribunt urbi matres, Verg. A. 5, 750.
      1. 2. Trop.: cum te in viros philosophia transcripserit, Sen. Ep. 4, 1: in quod malum transcribor! id. Thyest. 13.
    4. D. Of pictures, to copy, transfer (cf.: exprimo, assimulo): multum degenerat transcribentium sors varia, Plin. 25, 2, 4, § 8.

transcriptīcĭus or -tĭus, a, um, adj. [transcribo, II. A.], of or belonging to a transfer or assignment: nomina, assignment of debts, Gai. Inst. 3, § 128.

transcriptĭo, ōnis, f. [transcribo, II. A.],

  1. I. a transfer, assignment: a personā in personam transcriptio fit, Gai. Inst. 3, § 130.
  2. II. Esp., the transfer of a fault, the putting of an offence upon another: privati veneni, Quint. Decl. 13, 11 (dub.).

transcriptus, a, um, Part. of transcribo.

trans -curro, curri or cŭcurri (the former, Cic. Brut. 81, 282; Auct. Her. 4, 34, 45; Liv. 40, 40, 7; Quint. 9, 3, 89; Sen. Contr. 1, 6, 10; the latter, Plin. 2, 26, 25, § 96; Suet. Calig. 24; Curt. 6, 3, 16), cursum, 3, v. n. and a.

  1. I. To run over or across, to run, go, sail, etc., by or past.
    1. A. Lit. cito Transcurre curriculo ad nos, Plaut. Mil. 2, 6, 43 sq.: hinc ad forum, Ter. Eun. 4, 6, 25: praeter oculos, Ov. M. 14, 359; cf.: praeter ora populi, Plin. 2, 26, 25, § 96.
      Absol.: remos transcurrentes detergere, in sailing by, Caes. B. C. 1, 58: haud dubius, sine noxā transcursuros, si nemo se opponeret, Curt. 4, 13, 33; Val. Fl. 4, 615.
      Impers. pass.: captis propioribus castris in altera transcursum castra ab Romanis est, Liv. 25, 39, 7: in arcem transcurso opus est tibi, Ter. Hec. 3, 4, 17.
    2. B. Trop.: ne sine delectu temere in dissimilem rem, Auct. Her. 4, 34, 45: hic tamen ad melius poterit transcurrere quondam, Hor. S. 2, 2, 82: in prolem transcurrit gratia patrum, Claud. Laud. Stil. 2, 51; so, tempus, Petr. 136.
      Impers. pass.: praecipiti cursu a virtute descitum, ad vitia transcursum, Vell. 2, 1, 1.
      1. 2. Of time, to pass by, elapse: patiar ergo aestatem inquietem transcurrere, Plin. Ep. 7, 2, 2: cum tempus jam longum transcurreret, Gell. 5, 10, 7.
  2. II. To run, hasten, or pass through, to traverse.
    1. A. Lit.: per spatium, Lucr. 4, 192: per geminum tempus (harundo), Sil. 12, 414: cum transcucurrisset Campaniam, Suet. Calig. 24: reliquas trunci partes (umor), Col. 3, 10, 1: (luna) radios solis, id. 2, 10, 10: Hellespontum, Nep. Eum. 3, 3: tot montium juga transcucurrimus, Curt. 6, 3, 16: caelum (nimbus), Verg. A. 9. 111.
      In pass.: raptim transcursā primā porticu, App. M. 9, p. 217; id. Flor. 1, p. 520, 19.
    2. B. Trop.
      1. 1. In gen.: suum cursum, to run through, hasten to the end of one’s career, * Cic. Brut. 81, 282.
      2. 2. In partic., to run through or over in speaking, to treat cursorily, touch briefly upon: narrationem, Sen. Contr. 1, 2 med.: partem operis, Quint. 9, 3, 89: in quā (narratione) sciens transcurram subtiles nimium divisiones, pass over, id. 4, 2, 2; 10, 1, 19; 10, 5, 8.

transcursim, adv. [transcurro], cursorily (late Lat.), Petr. Chrysol. Serm. 17.

transcursĭo, ōnis, f. [transcurro],

  1. I. a passing over, lapse of a period of time (post-class.): decennii, Cod. Just. 6, 23, 27 fin.
  2. II. A hasty treatment, brief handling in thought: non perfunctoria, Ambros. in Psa. 118, Serm, 13, 7 init.

transcursōrĭus, a, um, adj. [transcurro], cursory, superficial (late Lat.): neque id breve aut transcursorium fuit, Jul. Val. Rer. Gest, Alex. 3, 36.

1. transcursus, a, um, Part. of transcurro.

2. transcursus, ūs, m. [transcurro] (post-Aug.).

  1. I. Lit., a running, darting, or flying through: fulguris, a flash of lightning, Suet. Aug. 90: avibus maximis minimisque per aëra transcursus est, Sen. Q. N. 2, 7, 1.
  2. II. Trop., of speech, a running through or over, a brief touching upon, cursory mention: quanto omnia transcursu dicenda sint, Vell. 2, 55, 1: illud etiam in hoc transcursu dicendum est, id. 2, 99, 4; cf.: in hoc transcursu tam artati operis, id. 2, 86, 1; so, in transcursu, cursorily, by the way (cf. obiter), Plin. 3, 5, 6, § 39; 18, 13, 34, § 126; 19, 8, 44, § 154; Aug. in Psa. 57, 16.

Trans-dānŭbĭānus (-dānŭvĭā-nus), a, um, adj. [Danubius], situated beyond the Danube, Transdanubian: Dacia, Vop. Aur. 39, 7: regio, Liv. 40, 58, 8 (dub.; al. Aquiloniam regionem).
In plur. subst.:Transdānŭbĭāni, ōrum, m., the nations beyond the Danube, Inscr. Orell. 750.

transdĭtus, a, um, Part. of transdo; v. trado.

transdo, ĕre, v. trado.

transdūco, ĕre, and its derivatives; v. traduco, etc.

transenna (trāsenna), ae, f. (orig. perh. plaited work; hence), a noose, springe, net.

  1. I. Lit.: nunc ab transennā hic turdus lumbricum petit, Plaut. Bacch. 4, 6, 22: in transennā demissum Vietoriae simulacrum, Sall. Fragm. ap. Non. 180. 21, and ap. Macr. S. 2, 9 (Hist. 2, 23, 3); so Amm. 20, 11, 22; 25, 6, 14; cf.: transenna βρόχος ἐν ἀφετηρίαις τεταμένος, Gloss. Philox.
    1. B. A netting, lattice-work (cf.: cancelli, fenestra): quasi per transennam praetereuntes strictim aspeximus, as if through a lattice, while passing, Cic. de Or. 1, 35, 162.
  2. II. Trop., a snare, trap (Plautinian): hunc ego hominem hodie in transennam doctis ducam dolis, Plaut. Pers. 4, 3, 11; cf. id. Rud. 4, 7, 10 sq.

trans-ĕo, īvi or ĭi, ĭtum, īre (perf. -ivit, Sen. Ben. 1, 13, 3; fut. -iet, Tib. 1, 4, 27; Sen. Q. N. 3, 10, 4; Lact. 4, 18, 3), v. n. and a., to go over or across, to cross over, pass over, pass by, pass (syn. transgredior).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.
          1. (α) Neutr.: ego ad vos eum jussero transire, Plaut. Ep. 5, 1, 51: per hortum ad amicam, id. Stich. 3, 1, 36: ad uxorem, id. Caecin. 3, 4, 24; Ter. Phorm. 4, 5, 7: ad te, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 1: ad forum, Ter. Phorm. 5, 7 (8), 28: ne Germani e suis finibus in Helvetiorum fines transirent, Caes. B. G. 1, 28: in agrum Noricum, id. ib. 1, 5: in Britanniam, id. ib. 4, 30: per eorum corpora transire conantes repulerunt, id. ib. 2, 10: per media castra, Sall. J. 107, 5: per illud (iter, i. e. vocis) Murmure blanditiae minimo transire solebant, Ov. M. 4, 70: obsides ut inter sese dent, perficit; Helvetii, ut sine maleficio et injuriā transeant, Caes. B. G. 1, 9; Liv. 10, 46, 3: Mosa in Rhenum transit, Caes. B. G. 4, 10: caseum per cribrum facito transeat in mortarium, Cato, R. R. 76, 3: odor foliorum transit in vestes, Plin. 12, 3, 7, § 15: ficus ad nos ex aliis transire gentibus, id. 15, 18, 19, § 69.
          2. (β) Act.: campos pedibus transire videmur, Lucr. 4, 459: Taurum, Cic. Fam. 3, 8, 5: Taurus transiri non potest, id. Att. 5, 21, 14: Apenninum, id. Fam. 11, 10, 4; Liv. 5, 33, 2; 5, 33, 4 sq.; 21, 38, 6; 26, 12, 14; 21, 58, 3: paulatim Germanos consuescere Rhenum transire, Caes. B. G. 1, 33: flumen, id. ib. 1, 12; 1, 13: Euphratem, Cic. Fin. 3, 22, 75: maria, id. Or. 42, 146; id. Pis. 24, 57; Hor. A. P. 345: paludem, Hirt. B. G. 8, 10: forum, Hor. Ep. 1, 6, 59: equum cursu, to pass by, Verg. A. 11, 719: omnes mensas transiit, Plaut. Curc. 5, 3, 4: quem (serpentem) rota transiit, ran over, Verg. A. 5, 274: anulis medios articulos (digitorum) non transeuntibus, Quint. 11, 3, 142: Domitii filius transiit Formias, passed through Formiæ, Cic. Att. 9, 3, 1.
            In pass.: Rhodanus nonnullis locis vado transitur, is crossed by a ford, is fordable, Caes. B. G. 1, 6; cf.: flumen uno omnino loco pedibus transiri potest, id. ib. 5, 18; 2, 10; 7, 55; Hirt. B. G. 8, 27; Liv. 21, 43, 4; Plin. 29, 4, 27, § 89: totus transibitur orbis, Manil. 4, 398.
    2. B. In partic.
      1. 1. To go over to a party or side (cf. transfugio): ne deserat me atque ad hostes transeat, Plaut. Ps. 4, 3, 10: ad adversarios transeas? Cic. Verr. 2, 1, 15, § 40: ad Pompeium transierunt, Caes. B. C. 3, 60: transit cohors ad eum, id. ib. 1, 60: a Patribus ad plebem, Liv. 4, 16, 3: cum iis pugnare ad quos transierant, Nep. Dat. 6, 6: ad Q. Sextii philosophi sectam, Suet. Gram. 18.
        Absol.: nec manere nec transire aperte ausus, Liv. 1, 27, 5: ut nulla ante Britanniae nova pars illacessita transierit, Tac. Agr. 20.
      2. 2. To go or pass over into any thing by transformation, to be changed or transformed into a thing (poet. and in postAug. prose): ille in humum saxumque undamque trabemque fallaciter transit, Ov. M. 11, 643: in plures figuras, id. ib. 8, 730: humana in corpora, id. ib. 15, 167: in aestatem post ver, id. ib. 15, 206: aqua mulsa longā vetustate transit in vinum, Plin. 22, 24, 52, § 112; 9, 41, 65, § 139; 25, 9, 57, § 103; 37, 6, 23, § 87.
      3. 3. Of food. to pass through, pass off: cibi qui difficillime transeant sumpti, Varr. R. R. 2, 11, 3; so, cibi, Plin. 11, 37, 79, § 202: vinum tenue per urinam, id. 23, 1, 22, § 39.
      4. 4. To pierce, transfix (very rare): ilia cornipedis surrectā cuspide transit, Sil. 10, 253.
  2. II. Trop.
    1. A. In gen.
      1. 1. Neutr. (very rare): quod quaedam animalis intellegentia per omnia ea permanet et transeat, runs through, pervades, Cic. Ac. 2, 37, 119: utinam ista saevitia inter peregrina exempla mansisset, nec in Romanos mores transisset, Sen. Ira, 3, 18, 1.
        Impers. pass.: cujus (ordinis) similitudine perspectā in formarum specie ac dignitate transitum est et ad honestatem dictorum atque factorum, Cic. Fin. 2, 14, 47.
        More freq.,
      2. 2. Act.: ii sine dubio finem et modum transeunt, go beyond, overstep, transgress, Cic. Off. 1, 29, 102; so, modum, id. Tusc. 4, 17, 40: finem aequitatis et legis in judicando, id. Verr. 2, 3, 95, § 220: fines verecundiae, id. Fam. 5, 12, 3: aliquid silentio, to pass over, pass by, id. Att. 2, 19, 3; Quint. 2, 3, 1; 5, 12, 23; nil transit amantes, i. e. escapes, Stat. Th. 2, 335; so, ita compositi sumus ut nos cottidiana, etiamsi admiratione digna sunt, transeant, Sen. Q. N. 7, 1, 1.
    2. B. In partic.
      1. 1. To go or pass over to another opinion: in sententiam alicujus, Liv. 34, 34, 1: senatus frequens in alia omnia transiit, Hirt. B. G. 8, 53: transierunt illuc, ut ratio esset ejus habenda, qui neque exercitum neque provincias traderet, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13, 2.
      2. 2. To pass over, be changed into any thing: quomodo quire et ruere vel in praeterita patiendi modo, vel in participia transibunt? Quint. 1, 6, 26: in eam (vocalem sequentem) transire possit (M), id. 9, 4, 40; 1, 4, 29: frequens imitatio transit in mores, id. 1, 11, 3: jactantur cuncta et in contrarium transeunt jubente fortunā, Sen. Ep. 99, 9: in vinum transire, Plin. 22, 24, 52, § 112; Sen. Ep. 114, 24; 84, 6; 85, 15.
      3. 3. To overpass, surpass, excel: qui hoc agit, ut prior sit, forsitan, etiamsi non transierit, aequabit, Quint. 10, 2, 10: verum ut transeundi spes non sit, magna tamen est dignitas subsequendi, id. 12, 11, 28: Pompeium transire paras, Luc. 2, 565: monumenta transibit nostra juventus, id. 4, 499.
      4. 4. In speaking.
        1. a. To pass over to another subject: ad partitionem transeamus, Cic. Inv. 1, 21, 30: ad alias (quaestiones), Quint. 7, 1, 18: hinc ad rationem sermonis conjuncti, id. 8, 3, 40: protinus ad dispositionem, id. 6, 5, 1: ad responsum partis alterius, id. 7, 1, 6: ad rhetoris officia (proximus liber), id. 1, 12, 19: consumptis precibus violentam transit in iram, Ov. M. 8, 106: inde in syllabas cura transibit, Quint. 1, 4, 17.
          Impers. pass.: seminarii curam ante convenit dici, quam transeatur ad alia genera, Plin. 17, 10, 13, § 68: transeatur ad alteram contionem, Liv. 45, 37, 11.
        2. b. To go quickly or briefly through a subject (syn. transcurro): sed in animo est leviter transire ac tantummodo perstringere unamquamque rem, to touch lightly upon, Cic. Rosc. Am. 32, 91: sperare et ea quae premant et ea quae inpendeant me facile transiturum, id. Fam. 9, 1, 2: eos (libros) omnes duabus proximis noctibus cursim transeo, Gell. 9, 4, 5: brevi auditu quamvis magna transibat, Tac. H. 2, 59.
        3. c. To pass over, pass by, leave untouched (so freq. first in post-Aug. prose; syn. praetermitto): malueram, quod erat susceptum ab illis, silentio transiri, Cic. Att. 2, 19, 3: ex quo tu quae digna sunt, selige, multa transi, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 11, 4: ut alii transeunt quaedam imputantque quod transeant: sic ego nihil praetereo, etc., Plin. Ep. 8, 21, 4: Neronem enim transeo, id. ib. 5, 3, 6; so, Protagoran transeo, Quint. 3, 4, 10; cf. id. 10, 1, 57; 12, 1, 22; 12, 10, 22: sed hoc transeo, id. 12, 2, 4: ut ne id quidem transeam, id. 11, 3, 131: transeamus id quoque, quod, etc., id. 1, 10, 17: ut transeam, quemadmodum vulgo imperiti loquantur, id. 1, 6, 45: lacrimas alicujus, Stat. S. 5 praef.
          In pass.: nec a nobis neglegenter locus iste transibitur, Quint. 2, 4, 17: illa quoque minora non sunt transeunda, id. 10, 3, 31; 10, 2, 3: levia haec et transeunda, Plin. Ep. 8, 6, 5: transita signa, Manil. 2, 486.
      5. 5. Of time, to pass by, elapse.
        1. a. Neutr.: cum legis dies transierit, Cic. Att. 7, 7, 6: dies hibernorum complures, Caes. B. G. 3, 2: multi jam menses, id. B. C. 3, 25: quinquennium, Dig. 7, 1, 37: tran et aetas; Quam cito! Tib. 1, 4, 27: menses transeunt, Phaedr. 5, 7, 11.
        2. b. Act., to pass, spend: ne vitam silentio transeant, pass through, spend, Sall. C. 1, 1; so, vitam, id. ib. 2, 8 Kritz N. cr.: ipsum tribunatūs annum quiete et otio, Tac. Agr. 6 fin.: hiemem (securi), Sen. Ep. 90, 15: spatium juventae, to pass beyond, Ov. M. 15, 226.
      6. 6. To pass away, cease: precarium seni imperium et brevi transiturum, Tac. H. 1, 52 fin.: fortuna imperii transit, id. ib. 3, 49: mutatam auctoritatem (unguenti) et saepius transisse gloriam, Plin. 13, 1, 2, § 4: quidquid irarum fuit, transierit, Sen. Thyest. 398: caelum et terra, Vulg. Matt. 5, 18; id. 2 Pet. 3, 10; id. 1 Joan. 2, 17.
        Hence, transĕunter, adv. (acc. to transeo, II. B. 4. b.), in passing, cursorily (late Lat.): commemorata quaestio, Aug. Civ. Dei, 15, 23: discussā indiciorum fide, Amm. 28, 1, 14.

transĕro or trans-sĕro, no perf., sertum, 3, v. a.

  1. * I. To pass or thrust through: per aliquid ramulum transerere, Cato, R. R. 133, 3.
  2. II. To transfer by grafting, to ingraft: vidi ego transertos alieno in robore ramos Altius ire suis, Stat. S. 2, 1, 101.

transertus, a, um, Part. of transero.

transĕunter, adv., v. transeo fin.

trans-fĕro, tŭli, lātum (also written trālātum), ferre, v. a., to bear across; to carry or bring over; to convey over, transport, transfer (syn.: traduco, traicio).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: cadum modo hinc a me huc cum vino transferam, Plaut. Stich. 5, 1, 7: hoc (simulacrum Dianae) translatum Carthaginem, Cic. Verr. 2, 4, 33, § 72: mustela catulos suos cottidie transfert mutatque sedem, Plin. 29, 4, 16, § 59: Caesar paulo ultra eum locum castra transtulit, Caes. B. C. 3, 66: castra trans Peneum, Liv. 42, 60, 3: castra Baetim, Auct. B. Alex. 60, 5: signa ex statione, Caes. B. C. 1, 60: signa, id. ib. 1, 74: ad se ornamenta ex his (hortis), Cic. Phil. 3, 12, 30: copias in Boeotiam, Just. 2, 14, 3.
      Of personal objects: illinc huc transferetur virgo, Ter. Ad. 4, 7, 13: Naevius trans Alpes usque transfertur, Cic. Quint. 3, 12; cf.: ex hoc hominum numero in impiorum partem atque in parricidarum coetum ac numerum transferetis? id. Sull. 28, 77: o Venusvocantis Ture te multo Glycerae decoram Transfer in aedem, transport thyself, Hor. C. 1, 30, 4.
    2. B. In partic.
      1. 1. Botanical t. t., of plants, to transplant; to transfer by grafting (syn. transero): semina, quae transferuntur e terrā in terram, Varr. R. R. 1, 39, 3; cf. id. ib. 1, 40, 4; Col. Arb. 1, 5; 20, 2: videndum quā ex arbore in quam transferatur, Varr. R. R. 1, 40, 5; 1, 41, 1: omnia translata meliora grandioraque fiunt, Plin. 19, 12, 60, § 183.
      2. 2. To transfer by writing from one book into another; to copy, transcribe (syn. transcribo): litteraede tabulis in libros transferuntur, Cic. Verr. 2, 2, 77, § 189; so, rationes in tabulas, id. Rosc. Com. 3, 8: de tuo edicto in meum totidem verbis, id. Fam. 3, 8, 4: versus translati, Suet. Ner. 52.
      3. 3. To carry along, carry in public, bear in triumph (rare): triduum triumphavit. Die primo arma tela signaque aerea et marmorea transtulit, Liv. 34, 52, 4: in eo triumpho XLIX. coronae aureae translatae sunt, id. 37, 58, 4: tantundem auri atque argenti in eo triumpho translatum, id. 39, 42, 4: transtulit in triumpho multa militaria signa spoliaque alia, id. 45, 43, 4: cum in triumpho Caesaris eborea oppida essent translata, Quint. 6, 3, 61.
  2. II. Trop.
    1. A. In gen., to convey, direct, transport, transfer: in Celtiberiam bellum transferre, Caes. B. C. 1, 61: cum videat omne ad se bellum translatum, id. B. G. 7, 8; Liv. 3, 68, 13: concilium Lutetiam, Caes. B. G. 6, 3: disciplina in Britannia reperta atque inde in Galliam translata esse existimatur, id. ib. 6, 13: sed, si placet, sermonem alio transferamus, turn, direct, Cic. de Or. 1, 29, 133: translatos alio maerebis amores, Hor. Epod. 15, 23: amorem huc, Ter. Hec. 1, 2, 94: amorem In mares, Ov. M. 10, 84: similitudinem ab oculis ad animum, Cic. Off. 1, 4, 14: animum ad accusandum, id. Mur. 22, 46: quod ab Ennio positum in unā re transferri in multas potest, id. Off. 1, 16, 51: definitionem in aliam rem, id. Ac. 2, 14, 43: hoc idem transfero in magistratus, id. Verr. 2, 2, 51, § 126: nihil est enim, quod de suo genere in aliud genus transferri possit, id. Ac. 2, 16, 50: culpam in alios, id. Font. 4, 8; id. Att. 15, 28: transferendi in nos criminis causa, id. Sest. 38, 82: suscepere duo manipulares imperium populi Romani transferendum et transtulerunt, Tac. H. 1, 25: invidiam criminis, i. e. to avert from one’s self, id. A. 2, 66: ut quisque obvius, quamvis leviter audita in alios transferunt, id. ib. 2, 82: in jus Latii nationes Alpium, id. ib. 15, 32: ad se Lacedaemonii arma, Just. 5, 1, 8; 38, 1, 8.
      With se, to turn one’s attention, devote one’s self: se ad artes componendas, Cic. Brut. 12, 48: se ad album et rubricas, Quint. 12, 3, 11: se ad genus dicendi, Tac. Or. 19.
      In eccl. Lat., to remove from the world without death: translatus in paradisum, Vulg. Ecclus. 44, 16; id. Heb. 11, 5.
    2. B. In partic.
      1. 1. To put off, postpone, defer, in respect of time (syn.: differo, prolato): causa haec integra in proximum annum transferetur, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 2: subito reliquit annum suum seseque in proximum annum transtulit, i. e. postponed his suit, Cic. Mil. 9, 24.
      2. 2. Of speaking or writing.
        1. a. To translate into another language (cf.: verto, reddo, interpretor, exprimo): istum ego locum totidem verbis a Dicaearcho transtuli, Cic. Att. 6, 2, 3; cf.: si ad eorum cognitionem divina illa ingenia transferremlocos quidem quosdam transferam, et maxime ab iis quos modo nominavi, id. Fin. 1, 3, 7: analogia, quam proxime ex Graeco transferentes in Latinum proportionem vocaverunt, Quint. 1, 6, 3: qui haec ex Graeco transtulerunt, id. 2, 15, 21: volumina in linguam Latinam, Plin. 18, 3, 5, § 22: quod Cicero his verbis transfert, etc., Quint. 5, 11, 27: κατ’ ἀντίληψιν Latine ad verbum translatum non invenio, id. 7, 4, 4; 7, 4, 7: simul quae legentem fefellissent, transferentem fugere non possunt, Plin. Ep. 7, 9, 2.
        2. b. To transfer to a secondary or figurative signification, to use figuratively or tropically: utemur verbis aut iis, quae propria suntaut iis, quae transferuntur et quasi alieno in loco collocantur, Cic. de Or. 3, 37, 149; cf. Quint. 8, 6, 5 sq.; 9, 1, 4: cum verbum aliquod altius transfertur, Cic. Or. 25, 82: translata verba atque immutata. Translata dico, ut saepe jam, quae per similitudinem ab aliā re aut suavitatis aut inopiae causā transferuntur, id. ib. 27, 92: intexunt fabulas, verba apertius transferunt, id. ib. 19, 65.
        3. c. Rhet. t. t.: translatum exordium est, quod aliud conficit, quam causae genus postulat, Cic. Inv. 1, 18, 26; cf. Quint. 4, 2, 71.
      3. 3. To apply, make use of (for a new purpose, etc.): hoc animi vitium ad utilitatem non transferemus, Quint. 6, 2, 30; cf.: inde stellionum nomine in male translato, Plin. 30, 10, 27, § 89 Jan. (al. in maledictum; cf. 2. b. supra).
      4. 4. To change, transform: omnia In species translata novas, Ov. M. 15, 420: civitas verterat se transtuleratque, Tac. H. 4, 11; cf.: cum ebur et robur in o litteram secundae syllabae transferunt, Quint. 1, 6, 22.

trans-fīgo, xi, xum, 3, v. a.

  1. I. To thrust or pierce through, to transpierce, transfix a thing or a person (class.; syn. traicio): sagittā Cupido cor meum transfixit, Plaut. Pers. 1, 1, 25: evelli jussit eam, quā erat transfixus, hastam, Cic. Fin. 2, 30, 97: transfixi pilis, Caes. B. G. 7, 62: Q. Fabium gladio per pectus transfigit, Liv. 2, 46, 4: stricto gladio simul verbis increpans transfigit puellam, id. 1, 26, 3: contrario ictu per parmam transfixus, id. 2, 6, 9: latus, id. 5, 36, 7: corpus, id. 21, 8, 11: transfigitur scutum Pulfioni, Caes. B. G. 5, 44: scuta uno ictu pilorum, id. ib. 1, 25: unguibus anguem, Cic. poët. Div. 1, 47, 106: transfixo pectore, Verg. A. 1, 44.
    In a Greek construction: qui hastis corpus transfigi solent, Plaut. Most. 2, 1, 11; so, sonipes transfixus pectora ferro, Luc. 7, 528.
  2. II. To thrust something through a thing (poet. and very rare): latos huic hasta per armos Acta tremit duplicatque virum transfixa dolore, Verg. A. 11, 645: ora ducis transfixo deformia pilo, Luc. 9, 138.

transfĭgūrābĭlis, e, adj. [trans-figuro], transformable, transfigurable (eccl. Lat.): angeli in carnem humanam, Tert. Carn. Chr. 6 med.

transfĭgūrātĭo, ōnis, f. [trans-figuro], a change of shape, transformation, transfiguration (post-Aug.), Plin. 7, 55, 56, § 188: transfiguratio interemptio est pristini, Tert. adv. Prax. 27.

* transfĭgūrātor, ōris, m. [trans-figuro], a transformer, transfigurer: sui, Tert. adv. Marc. 5, 2 (from 2 Cor. 11, 13, where the Vulg. has transfigurantes se).

trans-fĭgūro, āvi, ātum, 1, v. a., to change in shape, to transform, transfigure, metamorphose (post-Aug.; cf.: verto, muto).

  1. I. Lit.: puerum in muliebrem naturam, Suet. Ner. 28: in simiae speciem transfiguratus, id. ib. 46: in lupum, Plin. 8, 22, 34, § 81: in scorpiones, id. 9, 31, 51, § 99: in pumicem (al. mutantur), id. 13, 25, 50, § 139: et qui corpora prima transfigurat, i. e. Ovid in the Metamorphoses, Stat. S. 2, 7, 78: amygdalae ex dulcibus transfigurantur in amaras, Plin. 17, 24, 37, § 237: aede Castoris et Pollucis in vestibulum transfigurata, Suet. Calig. 22; Vulg. Matt. 17, 2; id. Marc. 9, 1.
    With se: Satanas transfigurat se in angelum lucis. Vulg. 2 Cor. 11, 14.
  2. II. Trop., to change, transform: judicum animos in eum quem volumus habitum formare et velut transfigurare, Quint. 6, 2, 1: intellego, non emendari me tantum, sed transfigurari, Sen. Ep. 6, 1.
    1. B. Esp.
      1. 1. With se, to assume to be, pretend to be: transfigurantes se in apostolos, Vulg. 2 Cor. 11, 13.
      2. 2. To express under a figure of speech: haec transfiguravi in me et Apollo propter vos, Vulg. 1 Cor. 4, 6.

transfixus, a, um, Part. of transfigo.

trans-flŭo, xi, 3, v. n., to flow or run through (post-Aug. and very rare).

  1. I. Lit.: sanguis, runs out, Plin. 11, 38, 91, § 224: vina, soaks through, id. 16, 35, 63, § 155.
  2. * II. Trop., of time, to pass away, elapse: dies, Claud. Ep. 4, 5.

transflŭvĭālis, e, adj., born or coming from beyond the river (transl. of Heb. [??]; eccl. Lat.), S. S. Gen. 14, 13, Vers. Antiq. ap. Aug. Locut. in Heptat. 1 ad l. l.

trans-fŏdĭo, fōdi, fossum, 3, v. a., to thrust or run through, to stab through, transfix, transpierce (class., but not in Cic.): Galli in scrobes delapsi transfodiebantur, * Caes. B. G. 7, 82: deinde fugienti latus transfodisse, Liv. 39, 42, 12: transfosso oculo, Tac. A. 3, 20 fin.: cochlea acu transfossa, Plin. 30, 4, 11, § 31.
In a Greek construction: pectora duro Transfossi ligno, Verg. A. 9, 544.

transfŏrātĭo, ōnis, f. [transforo], a boring through, Cael. Aur. Tard. 1, 3.

transformātĭo, ōnis, f. [transformo], a change of shape, transformation (eccl. Lat.): optabilis, Aug. Trin. 15, 8 fin.

transformis, e, adj. [transformo], changed in shape, transformed (poet.): (Proteus) transformis, Ov. F. 1, 373: corpora, id. M. 8, 871.

trans-formo, āvi, ātum, 1, v. a., to change in shape, transform (poet. and in post-Aug. prose; syn. verto).

  1. I. Lit.: (Proteus) Omnia transformat sese in miracula rerum, Verg. G. 4, 441: in vultus sese aniles (Alecto), id. A. 7, 416: membra in juvencos, Ov. M. 10, 237: cuncta In segetem, id. ib. 13, 654: gemmas novem in ignes (i. e. stellas), id. F. 3, 515: (Scylla) in scopulum Transformata, id. M. 14, 74; Vulg. 2 Cor. 3, 18.
  2. II. Trop.: hunc (animum) transformari quodammodo ad naturam eorum, de quibus loquimur, necesse est, Quint. 1, 2, 30.

trans-fŏro, āre, v. a., to pierce through: gladius idem et stringit et transforat, Sen. Ben. 2, 6, 1: baculus frangitur et transforat manum incubentis, Hier. in Matt. 1, 10, 9 sq.

transfossus, a, um, Part. of transfodio.

* trans-frĕtānus, a, um, adj. [fretum], that is beyond the sea, transmarine, Tert. Apol. 25.

* transfrĕtātĭo, ōnis, f. [transfreto], a passing over a strait or narrow sea, Gell. 10, 26, 5.

trans-frĕto, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [fretum], to cross a strait, pass over the sea (post-Aug.).

  1. I. Lit.
          1. (α) Neutr.: quam primum transfretaturi (Brundisium), Suet. Caes. 34; cf. Gell. 10, 26, 1; Amm. 22, 6, 4; Vulg. Luc. 8, 22.
          2. (β) Act.: transfretabantur in dies noctesque navibus ratibusque, were ferried over, put across, Amm. 31, 4, 5.
  2. * II. Trop.: vitae conversationem sine gubernaculo rationis transfretantes, i. e. passing through, Tert. Poen. 1.

transfŭga, ae, comm. [transfugio], one who runs over to the enemy, a deserter (cf. perfuga).

  1. I. Lit.: transfuga non is solum accipiendus est, qui aut ad hostes aut in bello transfugit, sed et qui per indutiarum tempus ad eos, cum quibus nulla amicitia est, fide susceptā transfugit, Dig. 49, 15, 19, § 8: non omnia illum transfugam ausum esse senatui dicere, Cic. Div. 1, 44, 100: Scipio transfugas ac fugitivos bestiis objecit, Liv. Epit. 51 fin.: proditores et transfugas arboribus suspendunt. Tac. G. 12: barbari, Suet. Calig. 47: simulati, Flor. 2, 6, 16; 3, 11, 10.
  2. II. Transf., in gen.: transfuga divitum Partes linquere gestio, Hor. C. 3, 16, 23: paucissimi Quiritium medieinam attigere, et ipsi statim ad Graecos transfugae, Plin. 29, 1, 8, § 17: secuti sunt quasi transfugam, quem ducem sequebantur. Plin. Ep. 8, 14, 25: mundi, i. e. from the Roman empire, Luc. 8, 335: ne fias istā transfuga sorte vide, Mart. 14, 131, 2; Claud. in Eutr. 1, 15: metalli, Dig. 49, 15, 12 fin.

trans-fŭgĭo, fūgi, 3, v. a., to flee over to the other side, go over to the enemy, desert (very rare; syn. transeo).

  1. I. Lit.: multi proximā nocte funibus per murum demissi ad Romanos transfugerunt, Liv. 34, 25, 12: cf. Suet. Ner. 3; Nep. Dat. 6, 3; id. Ages. 6, 2; Auct. B. Hisp. 7, 4; 11, 3; Tac. A. 3, 13; 4, 16.
    In a comical transf.: Ep. Ubi arma sunt Stratippocli? Th. Pol illa ad hostes transfugerunt, Plaut. Ep. 1, 1, 28.
  2. II. Trop.: non ab afflictā amicitiā transfugere atque ad florentem aliam devolare, Cic. Quint. 30, 93: illius oculi atque aures atque opinio Transfugere ad nos, Plaut. Mil. 2, 6, 107.

transfŭgĭum, ii, n. [transfugio].

  1. I. Lit., a going over to the enemy, desertion (very rare): ut transfugia impeditiora essent, Liv. 22, 43, 5: crebra, ut in civili bello, Tac. H. 2, 34; 4, 70; id. A. 2, 46.
  2. II. Transf.: sacrarii, a migrating to Rome, Prud. adv. Symm. 2, 503: ad Christum de circumcisione, conversion, Sid. Ep. 8, 13.

* trans-fulgĕo, ēre, v. n., to shine or glitter through: aureae guttae, Plin. 37, 7, 28, § 100 (al. fulget).

trans -fūmo, āre, v. n., to smoke through, to breathe out like smoke (poet. and very rare): equi per obseratas tabulas, Sid. Carm. 23, 331: anhelitus compressae irae, Stat. Th. 6, 399.

trans-functōrĭus, a, um, adj. [fungor], carelessly or superficially performed, slight, careless, negligent, perfunctory (eccl. Lat.): praecepta, Tert. adv. Marc. 1, 27: expugnatio, id. adv. Val. 6.

trans-fundo, fūdi, fūsum, 3, v. a., to pour out from one vessel into another, to pour off, decant, transfuse.

  1. I. Lit.: aquam in alia vasa, Col. 12, 12, 1: harenam liquatam in alias fornaces, Plin. 36, 26, 66, § 194; 33, 6, 34, § 103.
    Poet.: aliquem mortuum in urnam, i. e. to deposit the ashes, Luc. 8, 769.
    Mid.: sanguis in eas venas transfunditur, pours or discharges itself, Cels. praef. med.
  2. II. Trop.: omnes suas laudes ad aliquem, to transfer, Cic. Fam. 9, 14, 4: omnem amorem in hanc, id. Phil. 2, 31, 77: eorum mores in Macedonas, Curt. 8, 8, 13: divinum spiritum in effigies mutas, Tac. A. 4, 52: errantes animas, Petr. 79.

transfūsĭo, ōnis, f. [transfundo], a pouring out, decanting, transfusion.

  1. I. Lit.: aquae, Plin. 34, 18, 52, § 172: sanguinis, a discharge, Cels. praef. med.
  2. II. Transf.
    1. A. A transmigration of a people: quam valde eam (gentem) putamus tot transfusionibus coacuisse? Cic. Scaur. 22, 43.
    2. B. A transformation: novatio est prioris debiti in aliam obligationem transfusio atque translatio, Dig. 46, 2, 1.

transfūsus, a, um, Part. of transfundo.

trans -glūtĭo, īre, v. a., to swallow down, gulp down (late Lat.): sanguinem suum, Veg. Vet. 3, 78: sucum, Marc. Emp. 19 med.: catapotia, id. ib.

trans -grĕdior, gressus, 3, v. dep. a. and n. [gradior], to step across, step over, climb over, go or pass over, cross (class.; syn.: transeo, transcendo).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.
          1. (α) Act.: pomoerium, Cic. Div. 1, 17, 33: Taurum, id. Fam. 3, 8, 5; 11, 20, 2; id. Att. 5, 21, 7; Liv. 39, 54, 5; 21, 24, 1; 23, 33, 2; 10, 27, 1; Vell. 2, 63; Tac. H. 1, 89; 3, 56; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 20, 2: flumen, Caes. B. G. 2, 19: Padum, Liv. 33, 22, 4: Rhenum, Vell. 2, 120, 2: amnem Araxem ponte, Tac. A. 13, 39 fin.: paludem, Hirt. B. G. 8, 10: munitionem, Caes. B. G. 7, 46: exanimatus concidit; hunc ex proximis unus jacentem transgressus, etc., id. ib. 7, 25: colonias, to pass through, Tac. A. 3, 2.
            Absol.: transgressos (sc. flumen) omnes recipit mons, Sall. Fragm. ap. Gell. 10, 26, 3 (id. H. 1, 66 Dietsch).
          2. (β) Neutr.: Galli Transalpini in Italiam transgressi, Liv. 39, 45, 6: in Corsicam, to cross over, sail over, id. 42, 1, 3: in Macedoniam, Suet. Caes. 35: gens Rheno transgressa, Tac. A. 12, 27.
            Absol.: hunc Britanniae statum mediā jam aestate transgressus Agricola invenit, Tac. Agr. 18: sol transgressus in Virginem, Plin. 18, 18, 47, § 167; 2, 83, 85, § 199: Pompeius transgressus ad solis occasum, id. 7, 26, 27, § 96: transgressus ad deos Augustus, Vell. 2, 75, 3.
    2. B. In partic., to go over to another party (Tacitean): transgredior ad vos, seu me ducem sen militem mavultis, Tac. H. 4. 66: in partes Vespasiani, id. ib. 4, 39: in partes alicujus, id. Agr. 7.
  2. II. Trop. (postAug.).
          1. (α) Act.: Caesar dictator signis collatis quinquagies dimicavit, solus M. Marcellum transgressus, qui undequadragies dimicaverat, going beyond, surpassing, Plin. 7, 25, 25, § 92: mensuram, to go beyond, exceed, id. 7, 49, 50, § 160: juvenis necdum duodevicesimum transgressus annum, Vell. 2, 7, 2; Val. Max. 2, 6, 8: alicujus viri mentionem, to pass over, omit, Vell. 2, 108, 2: constantis amicitiae exemplum sine ullā ejus mentione, Val. Max. 4, 7, ext. 2: utinam hercule possem quae deinde dicenda sunt, transgredi, App. Mag. 74, p. 321, 16.
            Esp., in eccl. Lat.: mandatum Dei, to transgress, Vulg. Matt. 15, 3.
          2. (β) Neutr., to pass over, proceed: paulatim ab indecoris ad infesta transgrediebatur, Tac. A. 3, 66: possumus et ad illos brevi deverticulo transgredi, quos, etc., Val. Max. 8, 1, 5; so id. 4, 2 init.
            Note: transgressus, a, um, in a pass. sense: transgresso Apennino, Liv. 10, 27, 1 (Madv. Apenninum).

transgressĭbĭlis, e, adj. [transgredior], that can be transgressed, Primas in Apoc. 3, 10.

transgressĭo, ōnis, f. [transgredior], a going across, going over, passing over, passage (rare but class.).

  1. I. Lit.: Gallorum, Cic. Pis. 33, 81: tua in Germaniam, Mamert. Pan. ap. Maxim. 7, 2; over the sea, Gell. 10, 26, 6.
  2. II. Trop.
    1. A. In rhet., i. q. the Gr. ὑπέρβατον, transposition: transgressio est, quae verborum perturbat ordinem, Auct. Her. 4, 32, 44: transgressio concinna verborum, Cic. de Or. 3, 54, 207; cf. Quint. 9, 1, 34; 9, 4, 28; 8, 6, 66.
    2. * B. A transition in speaking, Quint. 4, 1, 78.
    3. C. A transgression of the law, Aug. Quaest. in Exod. n. 108; Ambros. in Luc. 7, § 164.

transgressīvus, a, um, adj. [transgredior]; in the later gramm., that goes or passes over into another class, transgressive (late Lat.): verba (e. g. audeo, ausus sum; gaudeo, gavisus sum, etc.), Diom. p. 336 P.

transgressor, ōris, m. [transgredior], an infringer, transgressor of the law (late Lat.), Arn. 7, 215; Tert. Res. Carn. 39; Alcim. 2, 120.

1. transgressus, a, um, Part. of transgredior.

2. transgressus, ūs, m. [transgredior], a passing over, passage (very rare); mostly abl. sing.: auspicium prosperi transgressus, Tac. A. 6, 43 (37): vitare proelium in transgressu, Sall. Fragm. ap. Gell. 10, 26, 2 (id. H. 1, 65 Dietsch): in transgressu amnis, Tac. A. 11, 10: Euphratis, id. ib. 15, 7.

trans-ĭgo, ēgi, actum, 3, v. a. [ago].

  1. I. Lit. (poet. and in post-Aug. prose).
    1. A. To drive through, i. e. to thrust or stick a weapon through (syn. traicio): per pectora transigit ensem, Sil. 13, 376: ferrum per ambos pedes, Sen. Oedip. 857.
    2. B. Transf., to stab, pierce one through with a weapon, to transfix, transpierce: gladio pectus transigit, Phaedr. 3, 10, 27: se ipsum gladio, Tac. A. 14, 37: juvenem (cuspis), Sil. 5, 473: viscera (ensis), Luc. 4, 545: tempora (jaculum), id. 9, 824: semet ictu gladii, Aur. Vict. Caes. 5, 16: aliquem ictu, id. ib. 39, 13.
  2. II. To carry through, to bring to an end, to finish, settle, complete, conclude, perform, accomplish, despatch, transact any business (the class. signif. of the word; syn.: absolvo, perficio).
    1. A. In gen.: negotium, Cic. Fam. 13, 14, 2; so id. Phil. 2, 9, 21; cf.: illud, quod faciendum primum fuit, factum atque transactum est, id. Cat. 3, 6, 15; id. Div. in Caecil. 14, 45: rebus transactis, id. Tusc. 4, 25, 55: transactā re, convertam me domum, Ter. Ad. 2, 4, 22: quod plerumque non futura sed transacta perpendimus, Curt. 8, 2, 1: transactis jam meis partibus, Cic. de Or. 2, 4, 15: intus transigetur, si quid est, quod restet, Ter. And. 5, 6, 17: aliquid per aliquem, Cic. Rosc. Am. 51, 149: pleraque per se, Liv. 34, 18, 3: aliquid cum aliquo, Sall. J. 29, 5: prius de praetoribus transacta res, quae transigi sorte poterat, Liv. 38, 25, 4: bellorum egregios fines, quotiens ignoscendo transigatur, i. e. by amnesty, Tac. A. 12, 19: transigitur rixa caede, id. G. 22: bella, id. H. 2, 38: fabulam, Plaut. Ps. 1, 5, 151; so, fabulam, id. Cas. prol. 84: comoediam, id. Truc. prol. 11: si transactum est, if all is over, Cic. Fam. 14, 4, 3; cf.: transactum de partibus ratus, Flor 4, 7, 13.
    2. B. In partic., in business lang., to settle a difference or controversy, to come to a settlement, agreement, or understanding (syn.: decerno, statuo): postremo inter se transigant ipsi, ut lubet, Ter. Hec. 3, 5, 61: cum reo, Cic. Verr. 2, 2, 32, § 79: cum aliquo, id. Rosc. Am. 39, 114: cum aliquo HS ducentis millibus, id. Verr. 2, 1, 54, § 140: cum privatis non poterat transigi minore pecuniā, id. Att. 4, 16, 14: rem cum Oppianico transigit, pecuniam ab eo accipit, id. Clu. 13, 39: ut secum aliquid, quālubet condicione transigeret, id. Quint. 31, 97.
      Absol.: cum debitore, Dig. 2, 15, 17.
      1. 2. Transf., in gen.: transigere cum aliquā re, to make an end of, put an end to, be done with a thing (mostly post-Aug.): optimum visum est committere rem fortunae et transigere cum Publilio certamen, Liv. 9, 12, 11 Weissenb. ad loc.: transigite cum expeditionibus, Tac. Agr. 34: tenebris imis abscondita jam cum luce transegerat, App. M. 8, p. 204.
        Impers. pass.: cum spe votoque uxoris semel transigitur, Tac. G. 19; Quint. 7, 1, 44.
      2. 3. To dispose of, sell: ubi facultas est transigendi, Pall. 3, 26, 2: quod teneriores matres generant transigendum est, id. 12, 13, 8.
    3. C. Of time, to bring to an end, to lead, pass, spend (perh. only post-Aug.; syn. ago): tempus per ostentationem aut officiorum ambitum, Tac. Agr. 18 fin.: adulescentiam per haec fere, Suet. Tib. 7: maximam aetatis partem per haec ac talia, id. Claud. 10: transacto tribuniciae potestatis tempore, id. Tib. 11: vixdum mense transacto, id. Vit. 8: placidas sine suspirio noctes, Sen. Ep. 90, 41: noctem, Suet. Calig. 59: non multum venatibus, plus per otium transigunt, Tac. G. 15: sponsalia filiae natalemque geniti nepotis silentio, Suet. Claud. 12: pios et insontes amoeno in loco dicimus perpetuitatem transacturos, Tert. ad Nat. 2, 19 med.: diem sermonibus, Plin. Ep. 3, 7, 4.
      Hence, transactus, a, um, P. a., completed, settled: exceptio transacti negotii, Dig. 2, 15, 17.
      Subst.: transactum, i, n. (sc. negotium), a completed business, settlement, Dig. 2, 15, 2.

transĭlĭo or trans-sĭlĭo, īvi or ŭi (the former in Plaut. Truc. 2, 1, 38; Plin. 29, 1, 5, § 9; the latter in Ov. F. 4, 727; Liv. 1, 7, 2; Auct. B. Hisp. 19, 3; Flor. 3, 3, 12 al.; transilii, Sen. Ep. 39, 5), 4, v. n. and a. [salio], to leap, jump, or spring across, to leap over, spring over, etc. (class.).

  1. I. Lit.
          1. (α) Neutr.: illac per hortum transilivit ad nos, Plaut. Truc. 2, 1, 38: de muro ad nos, Auct. B. Hisp. 19, 3: transilire ex humilioribus in altiorem navem, Liv. 30, 25, 6: in hostium naves, Auct. B. Alex. 46, 4: per Thraciam, Macedoniam et Graeciam, i. e. to hasten through, Flor. 3, 5, 25: hinc in Aegyptum subito, id. 4, 2, 6.
          2. (β) Act.: fama est, ludibrio fratris Remum novos transiluisse muros, Liv. 1, 7, 2: positas flammas, Ov. F. 4, 727: retia, Plin. 9, 8, 9, § 31: amnem, Flor. 3, 3, 12: vada, Hor. C. 1, 3, 24: quaternos senosque equos, i. e. to leap from one to the other, Flor. 3, 3, 10.
    1. B. In partic., to go quickly over to, hasten to join a party: eadem aetas Neronis principatu ad Thessalum transilivit, Plin. 29, 1, 5, § 9.
  2. II. Trop.
          1. (α) Neutr., to hasten, make haste, pass rapidly (very rare): ad ornamenta ea (i. e. aureos anulos) etiam servitute liberati transiliunt, Plin. 33, 2, 8, § 33: onyx in gemmam transilit ex lapide Caramaniae, the name Onyx passed over, was transferred, id. 37, 6, 24, § 90 dub. (v. Jan. ad loc.).
          2. (β) Act. (class.): transilire ante pedes posita et alia longe repetita sumere, to skip over, neglect, Cic. de Or. 3, 40, 160: ne rem unam pulcherrimam transiliat oratio, to pass by, omil, id. Phil. 2, 33, 84: quid est in principatu tuo quod cujusquam praedicatio vel transilire vel praetervehi debeat? Plin. Pan. 56, 2: non transilivi principis nostri consulatum, id. ib. 56, 66: proxima pars vitae transilienda meae, Ov. P. 1, 2, 146: ne quis modici transiliat munera Liberi, i. e. enjoy to excess, Hor. C. 1, 18, 7.

* transĭlis, e, adj. [transilio], that leaps or goes across: palmes, Plin. 17, 23, 35, § 211.

transĭlītĭo, ōnis, f. [transilio], a leaping over (late Lat.), Aug. in Psa. 38, 2.

transĭlītor, ōris, m. [transilio], one who leaps over (late Lat.), Cassiod. in Psa. 38, p. 131.

* transĭtans, antis, Part. [transito, freq. of transeo], going or passing through: is (L. Tullius legatus) Juliā lege transitans, passing through the province, Cic. Att. 5, 21, 5.

transĭtĭo, ōnis, f. [transeo], a going across or over, a passing over, passage.

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: (solis) in aliud signum, Vitr. 9, 4 med.: sic dicebas, eam esse ejus (speciei dei) visionem, ut similitudine et transitione cernatur, i. e. by the passing by of atoms, Cic. N. D. 1, 37, 105: imaginibus similitudine et transitione perceptis, id. ib. 1, 19, 50: visionum, id. ib. 1, 39, 109.
      1. 2. Concr., a passage, entrance: transitiones perviae jani nominantur, Cic. N. D. 2, 27, 67.
    2. B. In partic., a going over, desertion to a party: sociorum, Liv. 28, 15, 14; 25, 15, 5; 2, 25, 1; 28, 16, 8; Tac. H. 2, 99; Just. 1, 5.
      In plur., Cic. Brut. 16, 62; Liv. 27, 20, 7.
  2. II. Trop.
    1. * A. The passing of a disease from one person to another, infection, contagion, Ov. R. Am. 616.
    2. B. In rhet., a transition, Auct. Her. 4, 26, 35; 1, 9, 14.
    3. C. In gram., an inflection by declension or conjugation, Varr. L. L. 9, § 103 Müll.; Prisc. p. 982 P.

transĭtīvus, a, um, adj. [transitio], passing over: verbum, transitive, Prisc. p. 982 P.

transĭtor, ōris, m. [transeo], one who goes over, a passer by (late Lat.), Amm. 15, 2, 4.

transĭtōrĭē, adv., v. transitorius fin.

transĭtōrĭus, a, um, adj. [transitus], adapted for passing through, having a passage-way (post-Aug.).

  1. I. Lit.: domus, Suet. Ner. 31: forum, Lampr. Alex. Sev. 28; Eutr. 7, 23.
  2. II. Transf., passing, transitory (eccl. Lat.): momentum, Boëth. Cons. Phil. 5, 6: vita, Cassiod. Amic. p. 602: dilectio atque delectatio, Aug. Doctr. Chr. 1, 35, 39.
    Adv.: transĭtōrĭē, in passing, by the way, cursorily: dicere, Hier. adv. Helv. 13: loqui, id. Ep. 51, 2: considerare, Aug. Serm. 102.

1. transĭtus, a, um, Part. of transeo.

2. transĭtus, ūs, m. [transeo], a going over, passing over, passage (class.; syn. trajectus).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: fossae, Cic. Tusc. 5, 20, 59: flumine impeditus transitus, Hirt. B. G. 8, 20; 8, 13; Caes. B. G. 5, 55; 6, 7; 7, 57; Liv. 21, 20, 2; 28, 1, 1; Tac. A. 15, 10; id. H. 1, 70; 3, 59; 4, 65; Just. 1, 8, 2; 15, 4, 12: in urbem nostram Junonis, removal, Val. Max. 1, 8, 3.
      1. 2. Concr., a passage-way, passage: spiritus, i. e. the windpipe, Plin. 22, 24, 51, § 111; cf. auditus, the auditory passage, id. 23, 2, 28, § 59.
    2. B. In partic.
      1. 1. A passing over, desertion to another party: facilis ad proximos et validiores, Tac. H. 1, 76: transitūs mora, id. Agr. 38: ad Vitellium, id. H. 1, 76: in alienam familiam, a passing over, adoption into, Gell. 5, 19, 8.
      2. 2. Law t. t., a transfer of possession, Cod. Just. 2, 13, 20.
      3. 3. A passing over, passing away: tempestatis, Cic. Att. 2, 21, 2.
      4. 4. A passing by: capta in transitu urbs Ninos, Tac. A. 12, 13.
  2. II. Trop.
    1. A. In gen., a passing over, passing, change: in illo a pueritiā ad adulescentiam transitu, Quint. 11, 3, 28: opportunos magnis conatibus transitus rerum, revolutions, Tac. H. 1, 21.
    2. B. In partic.
      1. 1. A means of passing, a transition from one step to another: medius quidem gradus, nihil ipse significans sed praebens transitum, Quint. 8, 6, 38: in figuras alias, Plin. 11, 36, 43, § 120.
        Of the transition of colors in shading, Plin. 35, 5, 11, § 29; 37, 2, 8, § 21; Ov. M. 6, 66.
        Of transition in sound, Quint. 12, 10, 68.
      2. 2. In speaking.
        1. a. A transition: hinc erit ad alia transitus, Quint. 7, 6, 5: ad diversa, id. 9, 3, 65: μεταβολή, id est transitus in aliud genus rhythmi, id. 9, 4, 50: in Armeniam transitum facimus, Just. 42, 2, 7.
          In plur.: unde venusti transitus fiunt, Quint. 9, 2, 61.
        2. b. In transitu, in passing, by the way: quae leviter in transitu attigeram, Quint. 7, 3, 27: in transitu aliquid tractare, id. 6, 2, 2: in transitu non omittemus, id. 2, 10, 15.

trans-jăcĭo, ĕre, v. traicio init.

transjectĭo, transjectus, trans-jĭcĭo, v. traj-.

* trans-jŭgātus, a, um, Part. [jugo], passed through: (Athos mons) a Xerxe perfossus transjugatusque est, Mel. 2, 2, 10.

A maximum of 100 entries are shown.