No entries found. Showing closest matches:
trādĭtĭo, ōnis, f. [trado], a giving up, delivering up, surrender (not freq. till after the Aug. period).
- I. Lit.
- A. In gen.: Gomphorum (urbis), Liv. 32, 14, 3: urbis, id. 33, 31, 2: oppidorum, id. 34, 30, 1: Jugurthae, Plin. 37, 1, 4, § 8; Val. Max. 8, 14, 4.
- B. Esp., law t. t., livery, a delivery of possession: abalienatio est ejus rei quae mancipi est traditio alteri nexu, * Cic. Top. 5, 28: nuda traditione alienare, Gai. Inst. 2, 19 al.
- II. Trop.
- A. A teaching, instruction: jejuna atque arida traditio (praeceptorum), Quint. 3, 1, 3; cf. id. 3, 1, 2: adeo non est infinito spatio ac traditione opus, id. 12, 11, 16: divina, Lact. 7, 8, 3.
- B. A saying handed down from former times, a tradition: incomperta et vulgaria traditio rei, Gell. 16, 5, 1; 13, 22, 14; Tac. A. 16, 16 fin.; cf. codicum, Aug. Bapt. 7, 2.
Esp., in eccl. Lat.: traditio seniorum, Vulg. Matt. 15, 2; id. Marc. 7, 3.
trādĭtor, ōris, m. [id] (post-Aug.).
- I. A betrayer, traitor, for the usual proditor: interfecto traditore, Tac. H. 4, 24; Sedul. Carm. 5, 61; Aug. Bapt. 7, 2.
- II. A teacher: alicujus scientiae, Arn. 3, 113; Tert. Coron. Mil. 4 fin.
1. trādĭtus, a, um, Part. of trado.
2. trādĭtus, ūs, m., a tradition (late Lat.): accepisse veteri traditu, Jul. Val. Rer. Gest. Alex. 1, 31.
trādo (transdo, C. I. L. 1, 198, 54 and 58; Ter. Phorm. prol. 2, and most freq. in Cæs.; v. infra; cf. Neue, Formenl. 2, 734), dĭdi, dĭtum, 3 (in tmesi: transque dato endoque plorato, i. e. tradito et implorato, Vet. Lex ap. Fest. s. v. sub vos, p. 309 Müll.), v. a. [trans-do], to give up, hand over, deliver, transmit, surrender, consign (syn.: dedo, remitto).
- I. Lit.
- A. In gen.
- (α) Form trado: ut amico traderem (thesaurum), Plaut. Trin. 1, 2, 143: mihi trade istuc (argentum), id. As. 3, 3, 99; id. Curc. 3, 15: aliquid in manum, id. Merc. 2, 2, 7: poculum alicui, Cic. Tusc. 1, 40, 96: aedem Castoris sartam tectam, id. Verr. 2, 1, 50, § 131: magistris traditi, id. Tusc. 3, 1, 2: pecuniam regiam quaestoribus, Liv. 24, 23, 3: pueros magistris, Ov. Am. 1, 13, 17: equos domitoribus, Cic. Off. 1, 26, 90: testamentum tibi legendum, Hor. S. 2, 5, 51: ademptus Hector Tradidit fessis leviora tolli Pergama Graiis, id. C. 2, 4, 11: miserat ad legatum Romanum, traditurum se urbem, Liv. 34, 29, 9: armis traditis, Caes. B. G. 1, 27; 2, 13: obsides, arma, perfugae traditi, id. ib. 1, 28: hunc ad carnificem. Plaut. Rud. 3, 6, 19: in pistrinum tradier, id. Most. 1, 1, 16: aliquem in custodiam vel in pistrinum, Cic. Q. Fr. 1, 2, 4, § 14: aliquem supplicio, Suet. Vit. 14: Augustus filiam suam equiti Romano tradere meditatus est, to give in marriage, Tac. A. 4, 40 med.
With acc. of place: ea quae in Insulā erat Achradinam tradita est, Liv. 24, 23, 4.
- (β) Form transdo: tot tropaea transdes, Att. ap. Non. 517, 26 (Trag. Rel. v. 366 Rib.): navem in fugam transdunt, id. ib. 155, 8 (Trag. Rel. v. 630 ib.): ut arma per manus necessario transderentur, Caes. B. C. 1, 68: per manus sevi ac picis transditas glebas, id. B. G. 7, 25; Hirt. B. G. 8, 15: sibi captivos transdi, Caes. B. C. 3, 71: neque se hostibus transdiderunt, id. B. G. 7, 77: se (alicui), id. ib. 7, 47; Hirt. B. G. 8, 43: se adversariis ad supplicium, Caes. B. C. 1, 76.
- B. In partic.
- 1. Pregn., to deliver, commit, intrust, confide for shelter, protection, imprisonment, etc. (syn.: commendo, committo).
- (α) Form trado: sic ei te commendavi et tradidi, Cic. Fam. 7, 17, 2: totum denique hominem tibi ita trado de manu, ut aiunt, in manum tuam, id. ib. 7, 5, 3: alicui se laudare et tradere, Hor. Ep. 1, 9, 3: hunc hominem velles si tradere, id. S. 1, 9, 47; id. Ep. 1, 18, 78: hos (obsides) Aeduis custodiendos tradit, Caes. B. G. 6, 4; Liv. 22, 22, 4: catenis ligatus traditur, id. 24, 45, 9: in tuam custodiam meque et meas spes trado, Plaut. Most. 2, 1, 59.
- (β) Form transdo: ab illo transditum initio et commendatum, Caes. B. C. 3, 57: sibi a Divitiaco transditus, id. B. G. 7, 39.
- 2. To give up or surrender treacherously, to betray: causam tradere advorsariis, Ter. Phorm. 2, 1, 7: quos tradituros sperabas, vides judicare, Cic. Rosc. Am. 22, 61: tibi trado patriosque meosque Penates, Ov. M. 8, 91: ferisne paret populandas tradere terras? id. ib. 1, 249: tradimur, heu! Claud. in Rufin. 2, 261: Judas ausus magistrum tradere, Sedul. 2, 74.
- II. Trop.
- A. In gen., to give up, surrender, hand over, deliver, intrust, etc.
- (α) Form trado: et meam partem loquendi et tuam trado tibi, Plaut. As. 3, 1, 14: eo ego, quae mandata, amicus amicis tradam, id. Merc. 2, 3, 51: quae dicam trade memoriae, Cic. Rep. 6, 10, 10 (different from tradere memoriae, B. 2. b.): si liberam possessionem Galliae sibi tradidisset, Caes. B. G. 1, 44: Cingetorigi principatus atque imperium est traditum, id. ib. 6, 8.
Poet., with inf.: tristitiam et metus Tradam protervis in mare Creticum Portare ventis, Hor. C. 1, 26, 2.
- (β) Form transdo: summa imperii transditur Camulogeno Aulerco, Caes. B. G. 7, 57: Vergasillauno Arverno summa imperii transditur, id. ib. 7, 76.
- B. In partic.
- 1. Pregn., with se, to give one’s self up, to yield, surrender, or devote one’s self to any thing: se totos voluptatibus, Cic. Lael. 23, 86: se quieti, id. Div. 1, 29, 61: se lacrimis ac tristitiae, Luccei. ap. Cic. Fam. 5, 14, 2: se studiis vel otio, Plin. Ep. 1, 9, 7: si se consiliis ejus (rex) tradidisset, Flor. 2, 8, 6: se in studium aliquod quietum, Cic. Inv. 1, 3, 4: se in disciplinam alicujus, id. Phil. 2, 2, 3; cf.: cogitationibus suis traditus, Sen. Ep. 9, 16.
- 2. To make over, transmit, as an inheritance; to leave behind, bequeath (syn. lēgo): qui in morte regnum Hieroni tradidit, Plaut. Men. 2, 3, 59: inimicitias posteris, Anton. ap. Cic. Att. 14, 13, A, 3: consuetudo a majoribus tradita, Cic. Div. 2, 72, 150: morbi per successiones traduntur, Plin. Ep. 1, 12, 4: traduntque metus. Sil. 4, 32: traditumque inde fertur, ut in senatum vocarentur, it is said that this was the origin of the custom, Liv. 2, 1, 11.
- b. To hand down or transmit to posterity by written communication; to relate, narrate, recount: quarum nomina multi poëtae memoriae tradiderunt, Cic. Inv. 2, 1, 3: pugnae memoriam posteris, Liv. 8, 10, 8: cujus (Socratis) ingenium variosque sermones immortalitati scriptis suis Plato tradidit, Cic. de Or. 3, 16, 60: qualia permulta historia tradidit, id. Div. 1, 53, 121: aliquid posteris, Plin. Ep. 6, 16, 1: tradit Fabius Pictor in Annalibus suis, hirundinem, etc., Plin. 10, 24, 34, § 71: ipsum regem tradunt … operatum his sacris se abdidisse, Liv. 1, 31, 8.
Esp., pass. pers. or impers., it is said, is recorded, they say, etc.: qui (Aristides) unus omnium justissimus fuisse traditur, Cic. Sest. 67, 141: cujus (Lycurgi) temporibus Homerus etiam fuisse traditur. id. Tusc. 5, 3, 7: nec traditur certum, nec interpretatio est facilis, Liv. 2, 8, 8; cf. id. 9, 28, 5: sic enim est traditum, Cic. Leg. 1, 1, 3; cf.: hoc posteris memoriae traditum iri, Aequos et Volscos, etc., Liv. 3, 67, 1: Galbam, Africanum, Laelium doctos fuisse traditum est, Cic. Tusc. 1, 3, 5: ut Isocratem dixisse traditum est, id. Brut. 56, 204: unguenta quis primus invenerit, non traditur, Plin. 13, 1, 1, § 2: de hoc constantius traditur, Front. Aquaed. 7; cf.: traditur memoriae, with subj.-clause, Liv. 5, 21, 16.
- 3. To deliver by teaching; to propose, propound, teach any thing (syn. praecipio).
- (α) Form trado: ea, quae dialectici nunc tradunt et docent, Cic. Fin. 4, 4, 9: elementa loquendi, id. Ac. 2, 28, 92: praecepta dicendi, id. de Or. 1, 18, 84: optimarum artium vias meis civibus, id. Div. 2, 1, 1: aliquid artificio et viă, id. Fin. 4, 4, 10: haec subtilius, id. ib. 1, 9, 31: aliquid, Caes. B. G. 7, 22: virtutem hominibus, Cic. de Or. 1, 58, 247: eodem tempore tradi omnia et percipi possint, Quint. 1, 12, 1: nec tamquam tradita sed tamquam innata, id. 7, 10, 14: praecepta, Sen. Ep. 40, 3.
Absol.: si qua est in his culpa, tradentis (i.e. magistri) est, Quint. 3, 6, 59.
- (β) Form transdo: multa praeterea de sideribus atque eorum motu … disputant et juventuti transdunt, Caes. B. G. 6, 14: Minervam operum atque artificiorum initia transdere, id. ib. 6, 17.
- 4. Aliquid oblivioni, to forget utterly (late Lat.): omnes justitiae ejus oblivioni tradentur, Vulg. Ezech. 33, 13; Greg. Mag. in Job, 25, 8.
trādūcĭānus, i, m., i. q. tradux, II. (late Lat.): traducianum creditur esse peccatum, Jul. Pelag. ap. Mar. Merc. Subnot. 7, 2.
trādūco (TRANSDVCO, Inscr. Orell. 750; Cic. Sest. 42, 91; Sall. J. 11, 4; Liv. 10, 37, 1; and so always in Cæs.; v. Neue, Formenl. 1, 734), xi, ctum, 3 (imv. traduce, Ter. Heaut. 4, 4, 22; id. Ad. 5, 7, 12; perf. sync. traduxti, Plaut. Cas. 3, 3, 16; inf. parag. transducier, id. Most. 1, 1, 16; Ter. Ad. 2, 1, 46), v. a. [trans-duco], to lead, bring, or conduct across; to lead, bring, or carry over any thing (syn. traicio).
- I. Lit.
- A. In gen.: jamne hanc traduxti huc ad nos vicinam tuam? Plaut. Cas. 3, 3, 16: ut traduxisti huc ad nos uxorem tuam! id. ib. 3, 4, 7: traduce et matrem et familiam omnem ad nos, Ter. Ad. 5, 7, 12: exercitum ex Galliā in Ligures, Liv. 40, 25, 9: suas copias per angustias et fines Sequanorum, Caes. B. G. 1, 11; 1, 19: copias praeter castra, id. ib. 1, 48: cohortes ad se in castra, id. B. C. 1, 21: impedimenta ad se, id. ib. 1, 42: regem Antiochum in Europam, Liv. 36, 3, 12: aquaeductum per domum suam, Dig. 6, 2, 11: tua pompa Eo traducenda est, to be carried over to him, Ter. Heaut. 4, 4, 18 Ruhnk.: victimas in triumpho, parade, Liv. 45, 39, 12: carpentum, quo in pompā traduceretur, was borne along, Suet. Calig. 15.
With trans (rare, and only when the place to which is also expressed): hominum multitudinem trans Rhenum in Galliam transducere, Caes. B. G. 1, 35 Kraner ad loc.
With abl. (very rare): legiones Peninis Cottianisque Alpibus traducere, Tac. H. 4, 68.
With double acc.: traductus exercitus silvam Ciminiam, Liv. 9, 39, 1; cf. in the foll. B.
- B. In partic.
- 1. To lead or convey across, to transport over a stream or bridge: flumen subito accrevit, ut eā re traduci non potuerunt, Cic. Inv. 2, 31, 97: pontem in Arari faciundum curat. atque ita exercitum transducit, Caes. B. G. 1, 13.
Freq. with a double acc.: cum Isaram flumen exercitum traduxissem, Planc. ap. Cic. Fam. 10. 21, 2: ubi Caesar certior factus est, tres jam copiarum partes Helvetios id flumen transduxisse, Caes. B. G. 1, 12: flumen Axonam exercitum transducere, id. ib. 2, 5: quos Caesar transduxerat Rhenum, Hirt. B. G. 8, 13; 7, 11: copias flumen, Liv. 21, 23, 3; 22, 45, 5: Volturnum flumen exercitum, id. 23, 36, 9; 26, 8, 9: novum exercitum traducite Iberum, id. 26, 41, 23.
Hence, pass.: raptim traducto exercitu Iberum, Liv. 24, 41, 1; 9, 39, 1: legio flumen transducta, Sall. H. 2, 57 Dietsch: ne major multitudo Germanorum Rhenum transducatur, Caes. B. G. 1, 31; id. B. C. 3, 76.
With abl. (very rare): nisi flumine Ligeri copias traduxisset, Hirt. B. G. 8, 27: Belgas Rhenum antiquitus esse transductos, Caes. B. G. 2, 4.
- 2. Publicists’ t. t.: traducere equum, to lead his horse along, said of a knight who passed muster at the inspection by the censor (cf. transveho): qui (P. Africanus) cum esset censor et in equitum censu C. Licinius Sacerdos prodisset … cum contra nemo diceret, jussit equum traducere, Cic. Clu. 48, 134; cf. Val. Max. 4, 1, 10.
- 3. To lead along, parade in public by way of disgrace: delatores flagellis caesi ac traducti per amphitheatri harenam, Suet. Tit. 8 fin.; cf. infra, II. B. 2.
- II. Trop.
- A. In gen., to lead, bring, or carry over, to transfer, remove: aut alio possis animi traducere motus, Lucr. 4, 1068: animos judicum a severitate paulisper ad hilaritatem risumque traducere, Cic. Brut. 93, 322: animum hominis ab omni aliā cogitatione ad tuam dignitatem tuendam, id. Fam. 1, 2, 3: animos a contrariā defensione abducere et ad nostram conor traducere, id. de Or. 2, 72, 293: ad amicitiam consuetudinemque, id. Prov. Cons. 9, 22: post partum cura in vitulos traducitur omnis, Verg. G. 3, 157: tum omnem orationem traduxi et converti in increpandam Caepionis fugam, Cic. de Or. 2, 48, 199: hanc rationem naturae difficile est traducere ad id genus divinationis, to apply, id. Div. 1, 57, 130: nomen eorum ad errorem fabulae, id. Tusc. 5, 3, 8 et saep.: centuriones ex inferioribus ordinibus in superiores ordines erant transducti, transferred, Caes. B. G. 6, 40: is ad plebem P. Clodium traducit, Cic. Att. 1, 18, 4; cf.: P. Clodium a patribus ad plebem, Suet. Caes. 20: academicen σύνταξιν, Cic. Att. 13, 16: gens in patricias transducta, Suet. Aug. 2: augur destinatus ad pontificatum traductus est, id. Calig. 12: medicus aegrum in meliorem consuetudinem, etc., Varr. L. L. 9, § 11 Müll.: ut (oratio) eos qui audient ad majorem admirationem possit traducere, Cic. Or. 57, 192: mali punientur et traducentur in melius, Sen. Ira, 2, 13, 4.
Poet., with dat.: me mea paupertas vitae traducat inerti, Tib. 1, 1, 5 (where Müll. reads vita).
- B. In partic.
- 1. To bring over, draw over one to some side or opinion: hominem traducere ad optimates paro, Cic. Att. 14, 21, 4: si istud obtinueris, traducas me ad te totum licebit, id. Fin. 4. 1, 2: transductis ad se jam pluribus, Suet. Caes. 14: traduxit me ad suam sententiam, Cic. Clu. 52, 144.
- 2. To lead along, exhibit as a spectacle, i. e. to make a show of, to expose to public ridicule, to dishonor, disgrace, degrade (not ante-Aug.): an non sensistis … vestras conjuges, vestros liberos traductos per ora hominum? Liv. 2, 38, 3; Just. 36. 1, 5; cf. Petr. 87: rideris multoque magis traduceris, etc., Mart. 6, 77, 5: libidinem, Sen. Ep. 100, 10; id. Ben. 2, 17, 5; 4, 32, 3; Mart. 3, 74, 5; Juv. 8, 17: quae tua traducit manifesto carmina furto, convicts of, proves guilty of, Mart. 1, 53, 3.
- 3. In a good sense, to set forth publicly, make public, exhibit, display, proclaim, spread abroad: poëmata, Petr. 41: tot annorum secreta, id. 17: se, to show one’s self in public: lorica, in quā se traducebat Ulixem ancipitem, Juv. 11, 31.
- 4. Of time, to lead, spend, pass (class.; syn.: ago, transigo): otiosam aetatem et quietam sine ullo labore et contentione traducere, Cic. Sen. 23, 82; cf.: hoc quod datum est vitae tranquille placideque traducere, id. Tusc. 3, 11, 25: quantumcumque superest temporis, Aug. ap. Gell. 15, 7, 3: adulescentiam eleganter, Cic. Planc. 12, 31: hoc tempus quā ratione, id. Fam. 4, 6, 3: quibus artibus latebrisque, vitam per novem annos, Tac H. 4, 67: leniter aevum, Hor. Ep. 1, 18, 97: tempora Cynicā cenā, Petr. poët. 14: consul traducere noctem exsomnis. Sil. 9, 4 et saep.
Hence, transf., of the administration of an office: munus summā modestiā et summā abstinentiă, Cic. Att. 5, 9, 1.
- 5. In later gram. lang.
- a. To transfer a word from one subject or from one language to another (for the class. verto, converto, reddo, transfero, etc.): videtur Graecos secutus, qui ἐφόδιον a sumptu viae ad aliarum quoque rerum apparatus traducunt, Gell. 17, 2, 1: vocabulum Graecum in linguam Romanam, id. 1, 18, 1.
- b. To derive: jactare multo fusius largiusque est quam jacere, unde id verbum traductum est, Gell. 2, 6, 5; cf. id. 17, 2, 14.
trāductĭo, ōnis, f. [traduco].
- * I. Lit., a leading along, conducting in triumph: traductio captorum, Aus. Grat. Act. 4.
- II. Trop.
- A. In gen. (acc. to traduco, II. A.), a removing, transferring from one rank to another: traductio ad plebem furibundi hominis ac perditi (Clodii), Cic. Sest. 7, 15.
- B. In partic.
- 1. (Acc. to traduco, II. B. 2.) A making a show of, exposure, public disgrace: hic damnatum cum dedecore et traductione vita exigit, Sen. Ira, 1, 6, 1: interrogationes ad traductionem nostram excogitatae, id. Ep. 85, 1; Vulg. Sap. 2, 14; cf. Lact. 4, 16, 7; id. Epit. 45, 5.
- 2. A leading in triumph: captivorum, Aus. Grat. Act. 4.
- 3. (Acc. to traduco, II. B. 4.) Of time, the passage, lapse, course: temporis, Cic. Div. 1, 56, 127.
- 4. (Acc. to traduco, II. B. 5.) In rhet.
- a. A transferring, metonymy: traductio atque immutatio in verbo: Africa terribili tremit horrida terra tumultu. Pro Afris est sumpta Africa, Cic. de Or. 3, 42, 167.
- b. A repetition of the same word, Auct. Her. 4, 14, 20.
trāductor, ōris, m. [traduco], the conveyer, a nickname of Pompey, who transferred Clodius from a patrician to a plebeian gens: traductor ad plebem, Cic. Att. 2, 9, 1.
1. trāductus, a, um, Part. of traduco.
* 2. trāductus, ūs, m. [traduco], a passage, pass: praesidium per eos traductus agentes, Amm. 18, 8, 2 dub. (al. tractus).
trādux, ŭcis, m. [traduco, what is led or brought over; hence], in econom. lang., a vine-branch, vine-layer trained for propagation.
- I. Lit., Varr. R. R. 1, 8, 4; Col. 5, 7, 3 sq.; 4, 29, 13; Plin. 17, 23, 35, § 211; Tac. H. 2, 25 fin.
- II. Transf.: ne traduce carnis transfundi in subolem credatur fons animarum, Prud. Apoth. 983.
In appos., with materia: traduce materiā, Sev. Aetn. 566.