Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

Spāco, cūs, f., = Σπακώ, the nurse of Cyrus, Just. 1, 4 fin.

* spādīcārĭus, ii, m. [spadix], one that dyes a chestnut-brown color, Firm. Math. 3, 7 med.

spādīcum, i, v. spadix.

spādix, īcis, comm., = σπἀδιξ.

  1. I. Lit., a palm-branch broken off, together with its fruit; spadica Dorici vocant avulsum e paimā termitem cum fructu, Gell. 2, 26, 10; 3, 9, 9.
    In the collat. form spādīcum: termites et spadica cernit assidua, Amm. 24, 3, 12.
  2. II. Transf. (as in Greek).
    1. A. Date-brown, nut-brown, chestnut-brown: rutilus et spadix phoenicei συνώνυμος, Geli. 2, 26, 9 sq.: honesti (equi) Spadices glaucique, Verg. G. 3, 82.
    2. B. A kind of stringed instrument, condemned as effeminate by Quint. 1, 10, 31.

spădo, ōnis, m., = σπάδων.

  1. I. Lit., one who has no generative power, an impotent person (whether by nature or by castration; hence more gen. Than castratus), Dig. 50, 16, 128; 23, 3, 39; 28, 2, 6; 1, 7, 2; 40, 2, 14; opp. castratus, Just. Inst. 1, 11, 9.
    Of horses, Veg. 6, 7, 2.
    1. B. In partic., a castrated person, a eunuch, Liv. 9, 17, 16; Quint. 11, 3, 19; Plin. 13, 4, 9, § 41; Hor. Epod. 9, 13; Juv. 14, 91 al.
  2. II. Transf., of unfruitful or seedless plants, Col. 3, 10, 15; Plin. 13, 4, 8, § 38; of a reed without down, id. 16, 36, 66, § 170.

* spădōnātus, ūs, m. [spado], the state of a spado, impotency, Tert. Cult. Fem. 9.

spădōnīnus, a, um, adj., seedless (Plinian): laurus, Plin. 15, 30, 39, § 130.

spădōnĭus, a, um, adj. [spado, II.], unfruitful, barren, seedless (Plinian): mala, Plin. 15, 14, 15, § 51.

spaerīta, ae, f., = σφαιρίτης, a kind of round cake, Cato, R. R. 82.

spagas, a kind of pitch found in Asia, Plin. 14, 20, 25, § 123.

Spalā̆thra, ae, f., = Σπάλαθρα, a city on the Thessalian coast, Plin. 4, 9, 16, § 32.

spălax, ăcis, f., = σπάλαξ, a plant, otherwise unknown, Plin. 19, 6, 31, § 99.

Spalei, ōrum, m., a people on the Tanais, Plin. 6, 7, 7, § 22.

Spărāx, m., the name of a slave, Plaut. Rud. 3, 2, 43.

spargănĭon, ii, n., = σπαργάνιον, the plant bur-weed, Plin. 25, 9, 63, § 109.

1. spargo, si, sum, 3 (old inf. spargier, Hor. C. 4, 11, 8), v. a. [Sanscr. root sparç, to touch, sprinkle; M. H. Germ. Sprengen; cf. Gr. σπείρω], to strew, throw here and there, cast, hurl, or throw about, scatter; to bestrew; to sprinkle, spatter, wet; to bespatter, bedew, moisten, etc. (freq. and class.; syn. sero).

  1. I. Lit., in gen.: semen, Cic. Rosc. Am. 18, 50: semina, id. Div. 1, 3, 6; Quint. 1, 3, 5; 2, 9, 3; Ov. M. 5, 647: humi, mortalia semina, dentes, id. ib. 3, 105: per humum, nova semina, dentes, id. ib. 4, 573: vipereos dentes in agros, id. ib. 7, 122: nummos populo de Rostris, Cic. Phil. 3, 6, 16: venena, id. Cat. 2, 10, 23: nuces, Verg. E. 8, 30: flores, id. A. 6, 884; Hor. Ep. 1, 5, 14: rosas, id. C. 3, 19, 22: frondes, id. ib. 3, 18, 14: hastati spargunt hastas, cast or hurl about, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 287 Vahl.): hastas, id. ap. Macr. 6, 4: tela, Verg. A. 12, 51; Ov. M. 12, 600: harenam pedibus, Verg. E. 3, 87; id. A. 9, 629 et saep.
    Absol.: sagittarius cum funditore utrimque spargunt, hurl, Quadrig. ap. Gell. 9, 1, 1.
    1. B. Esp., of liquids, to sprinkle, scatter: umorem passim toto terrarum in orbi, Lucr. 6, 629: cruorem, id. 2, 195: per totam domum aquas, Hor. Epod. 5, 26 et saep.
  2. II. Transf., to bestrew, strew, scatter upon: spargite humum foliis, bestrew, strew, Verg. E. 5, 40; so, virgulta fimo pingui, id. G. 2, 347: molā caput salsā, Hor. S. 2, 3, 200: gruem sale multo, id. ib. 2, 8, 87: (jus) croco, id. ib. 2, 4, 68: umerum capillis, id. C. 3, 20, 14: tempora canis, Ov. M. 8, 567 al.
      1. 2. To besprinkle, sprinkle, moisten, wet, etc.: saxa spargens tabo, sanie et sanguine atro, sprinkling, wetting, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107; id. Pis. 19, 43 (Trag. v. 414 Vahl.): aras sanguine multo quadrupedum, Lucr. 5, 1202: aram immolato agno, Hor. C. 4, 11, 8: ora genasque lacrimis, Lucr. 2, 977: debitā lacrimā favillam amici, Hor. C. 2, 6, 23: corpus fluviali lymphā, Verg. A. 4, 635: proximos umore oris, Quint. 11, 3, 56 et saep.: anguis aureis maculis sparsus, sprinkled over, spotted, flecked, Liv. 41, 21, 13: sparsā, non convolutā canitie, Plin. 36, 7, 11, § 55: capreoli sparsis etiam nunc pellibus albo, Verg. E. 2, 41: tectum nitidius, aure aut coloribus sparsum, covered over, Sen. Ben. 4, 6, 2; cf.: priscis sparsa tabellis Livia Porticus, Ov. A. A. 1, 71: sparso ore, adunco naso, with a spotty or freckled face, * Ter. Heaut. 5, 5, 18.
        Absol.: exi, Dave, Age, sparge: mundum esse hoc vestibulum volo, sprinkle, * Plaut. Fragm. ap. Gell. 18, 12, 4: verrite aedes, spargite, Titin. ap. Charis. p. 183 P. (Com. Rel. p. 130 Rib.): qui verrunt, qui spargunt, Cic. Par. 5, 2, 37.
    1. B. To scatter, separate, disperse, divide, spread out (mostly poet. and in post-Aug. prose for the class. dispergere, dissipare): omnibus a rebusPerpetuo fluere ac mitti spargique necesse est Corpora, Lucr. 6, 922: res sparsas et vage disjectas diligenter eligere, Auct. Her. 4, 2, 3: (aper) spargit canes, Ov. M. 8, 343: corpora, id. ib. 7, 442: sparsus silebo, Sen. Herc. Oet. 1394: sparsam tempestate classem vidit, Liv. 37, 13: sparsi per vias speculatores, id. 9, 23: exercitum spargi per provincias, Tac. H. 3, 46 fin.: (natura) sparsit haec (cornua) in ramos, Plin. 11, 37, 45, § 123: fulgentes radios in orbem (gemma), id. 37, 10, 67, § 181: (Sicoris) Spargitur in sulcos, Luc. 4, 142: spargas tua prodigus, you dissipate, squander, waste, Hor. Ep. 2, 2, 195: stare et spargere sese hastis, scatter, disperse, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 154 Vahl.): se in fugam passim spargere, Liv 33, 15, 15: saepe solet scintilla suos se spargere in ignes (shortly before, dissilire and dividi), Lucr. 4, 606: Rhenus ab septentrione in lacus, ab occidente in amnem Mosam se spargit, Plin. 4, 15, 29, § 101: magnum ab Argis Alciden, to separate, part, Val. Fl. 5, 488: sparsis consumptisque fratribus bello intestinae discordiae, Just. 27, 3, 1.
  3. III. Trop.
    1. A. In gen., to distribute, spread abroad, spread, extend: animos in corpora humana, Cic. Sen. 21, 77: omnia spargere ac disseminare, id. Arch. 12, 30: sparserat Argolicas nomen vaga Fama per urbes Theseos, Ov. M. 8, 267: genera enim tractamus in species multas sese spargentia, Plin. 21, 8, 22, § 45: spargit legiones, nova cottidie bello semina ministrat, Tac. H. 2, 76: vestigia fugae, Curt. 5, 13, 18.
    2. B. In partic.
      1. 1. Of speech, to intersperse, interpose, insert a word or words; of a report or rumor, to spread or noise abroad, to circulate, report (so perh. not ante-Aug.; syn. dissemino): cum vigilans Quartae esto partis Ulixes Audieris heres: Ergo nunc Dama sodalis Nusquam est? etc. … Sparge subinde, break in with, Hor. S. 2, 5, 103; cf.’ libris actorum spargere gaudes Argumenta viri, Juv. 9, 84; Quint. 8, 3, 53: spargere voces In vulgum ambiguas, Verg. A. 2, 98: suspitiones, Quint. 7, 2, 12: in parentes crimina, id. 9, 2, 80: fama spargitur, Stat. Th. 9, 33.
        Pass. impers., with obj.-clause: spargebatur insuper, Albinum insigne regis et Jubae nomen usurpare, Tac. H. 2, 58 fin.
      2. 2. Pregn., of time: satis multum temporis sparsimus, wasted, consumed aimlessly, Sen. Ep. 19, 1.
        Hence, sparsus, a, um, P. a., spread open or out: sparsior racemus, Plin. 16, 34, 62, § 146: uberior Nilo, generoso sparsior istro, Ven. Vit. S. Mart. 1, 129.

* 2. spargo, ĭnis, f. [1. spargo], a sprinkling, spray: salis, Ven. Ep. ad Felic. 3.

* sparsĭlis, e, adj. [1. spargo], that may be scattered or dispersed: tanta sparsilia eorum, qui Deo adulantur, Tert. Pud. 2.

sparsim, adv. [sparsus, from 1. spargo], scatteredly, dispersedly, here and there (postclass. and very rare): defluere, App. M. 10, p. 255, 39: commeninisse haec, Gell. 11, 2, 5: dicere, Lact. 1, 2, 6.

sparsĭo, ōnis, f. [1. spargo].

  1. I. A sprinkling of perfumes in the theatres (post-Aug.): quis feret hominem de sparsionibus dicentem odoratos imbres? Sen. Contr. 5, praef. § 9; id. Q. N. 2, 9, 1; Inscr. Orell. 6166.
  2. * II. A scattering of presents in the theatre, Stat. S. 1, 6, 66.

* sparsīvus, a, um, adj. [1. spargo], of or for hurling: pila, Petr. 27 dub. (al. prasina).

sparsus, a, um, Part. and P. a., from 1. spargo.

Sparta, ae (Gr. acc. Sparten, Ov. M. 10, 170), f., = Σπάρτη.

  1. I. The famous capital of Laconia, more usually called Lacedaemon, near the mod. Mistra, Plin. 4, 5, 8, § 16; Plaut. Poen. 3, 3, 50; 3, 3, 53; Cic. Rep. 2, 23, 43; 2, 33, 58; id. tusc. 2, 14, 34; id. Off. 2, 22, 77; Verg. A. 2, 577 al.
    Poet. collat. form Spartē, ēs, f., Prop. 3, 14 (4, 13), 1; Ov. M. 6, 414; 10, 170; 10, 217 al.
    In Greek form, Cicero, in allusion to Euripides, has the word twice proverbially: Σπάρταν ἔλαχες, ταύταν κόσμει, i. e. Sparta is your country, make the most of it, Cic. Att. 4, 6, 2; cf. id. ib. 1, 20, 3.
    Hence,
    1. A. Spartānus, a, um, adj., Spartan (mostly poet. for the class. Lacedaemonius): Hermione, Prop. 1, 4, 6: virgo, Verg. A. 1, 316: gens, Ov. M. 3, 208: lex, Prop. 3, 14 (4, 13), 21: disciplina, Liv. 38, 17: canes, Luc. 4, 441: discus, Mart. 14, 164: saxum, marble, id. 1, 56, 5; Curt. 10, 10, 14; Petr. 105; Val. Max. 2, 6, 1; 4, 6, ext. 3; Sen. Suas. 2, 16.
      Subst.: Spartānus, i, m., a Spartan (mostly poet. and post-Aug.), Plaut. Poen. 3, 5, 25; Val. Max. 3, 2, ext. 3 al.
      Plur., Nep. Pelop. 2, 4; Tac. A. 2, 60; 3, 26; Curt. 7, 19, 39; Just. 2, 11; Claud. Cons. Mall. Theod. 153.
    2. * B. Spartĭātĭcus, a, um, adj., Spartan: res, Plaut. Poen. 3, 4, 9.
    3. * C. Spartĭăcus, a, um, adj., Spartan: Taenaros, App. M. 1, p. 102, 25.
    4. * D. Spartĭcus, a, um, adj., Spartan: myrtus, Verg. Cul. 398 Sill. N. cr.
    5. E. Spar-tĭātes, ae, m., a Spartan, Plaut. Poen. 3, 5, 35; Cic. Tusc. 1, 43, 102; 2, 15, 36; 2, 16, 37; 5, 27, 77; id. Div. 1, 34, 76.
  2. II. Transf., Greece, Naev. B. Pun. 1, 9.

Spartăcus, i, m.

  1. I. A celebrated Thracian gladiator, who carried on the war of the gladiators against the Romans, Cic. Har. Resp. 12, 26; Liv. Epit. 95; Sall. H. 3, 67, 12 sq. Dietsch; Flor. 3, 20, 2; Vell. 2, 30, 4; Hor. C. 3, 14, 19; id. Epod. 16, 5 al.
  2. II. Meton., an epithet of Mark Antony: certamen cum percussore, cum latrone, cum Spartaco, Cic. Phil. 4, 6, 15.

Spartānus, a, um, v. Sparta, A.

spartārĭus, a, um, adj. [spartum], of or belonging to broom, bearing broom: Carthago, New Carthage, in Spain, Plin. 31, 8, 43, § 94.
Plur. subst.: spartārĭa, ōrum, n., places where broom grows, Plin. 11, 8, 8, § 18.

spartĕŏlus, i, m. [sparteus], a watchman against fire (so called from the ropes made of broom that were used at fires), Schol. Juv. 14, 305; Tert. Apol. 39 med.

spartĕus, a, um, adj. [spartum], of broom, made or consisting of broom: funes, Cato, R. R. 3 fin.; Col. 12, 52, 8: spirae, Pac. ap. Fest. p. 330 Müll. (Trag. Rel. p. 107 Rib.): serilia, id. ap. Fest. p. 343 (Rib. 1. 1. p. 91): urnae, amphorae, Cato, R. R. 11, 2: solea, Col. 6, 12, 2: helcium, App. M. 9, p. 220, 20.
As subst.: spartĕa, ae, f., a shoe made of broom, Col. 6, 12, 3; 6, 15, 1; Pall. 1, 24, 2; id. Nov. 7, 6; Veg. 1, 26, 3 al.

Sparti and Spartoe (dissyl.), ōrum, m., = Σπάρτοι (the Sown, from σπείρω), the armed men who sprang up from the dragon’s teeth sown by Cadmus, Hyg. Fab. 178; Amm. 19, 8, 11; Varr. ap. Gell. 17, 3, 4; Lact. 3, 4, 9.

Spartĭăcus, a, um, v. Sparta, C.

Spartĭānus, i, m.: Aelius, a Roman historian of the time of Diocletian, one of the scriptores Historiae Augustae; v. Teuffel, Röm. Lit. p. 887 sqq.

Spartĭātes, ae, v. Sparta, E.

Spartĭātĭcus, a, um, v. Sparta, B.

Spartĭcus, a, um, v. Sparta, D.

spartŏpŏlĭos, i, f., = σπαρτοπόλιος, an unknown kind of precious stone, Plin. 37, 11, 73, § 191 (Jan. dub.; al. spartopolia).

spartum (-ton), i, n., = σπάρτον,

  1. I. a plant originally growing in Spain, of which ropes, mats, nets, etc., were made (still called in Spain esparto), Spanish broom: Stipa tenacissima, Linn.; Plin. 19, 2, 7, § 26; 24, 9, 40, § 65; Varr. ap. Gell. 17, 3, 4; id. R. R. 1, 23, 6; Liv. 22, 20.
  2. II. Transf., a rope made of broom, Plin. 28, 4, 11, § 46; 35, 11, 40, § 137.

spărŭlus, i, m. dim. [2. sparus], a kind of fish, a bream, Ov. Hal. 106; Mart. 3, 60, 6.

1. spărus, i, m. (neutr. collat. form, plur. spara, Lucil. ap. Fest. pp. 330 and 331 Müll.; and id. ap. Non. 224, 2), a small missile weapon with a curved blade, a huntingspear (syn. venabulum), Varr. and Sisenn. ap. Non. 555, 20 sq.; Sall. C. 56, 3; Liv. 34, 15; Verg. A. 11, 682 Serv.; Sil. 3, 388; 8, 523; Isid. 12, 6, 31.

2. spărus, i, m., a kind of fish, the gilt-head, gilt-bream: Sparus aurata, Linn.; Cels. 2, 18 med.

spasmus, i, m., = σπασμός, a cramp, convulsion, spasm (post-Aug. for convulsio), Plin. 22, 8, 9, § 21; 24, 7, 24, § 40; 30, 12, 36, § 110; Scrib. Comp. 171; Cael. Aur. Acut. 2, 3, 18.
Collat. form spasma, ătis, n., = σπάσμα, Plin. 28, 17, 72, § 237.

spastĭcus, a, um, adj., = σπαστικός, afflicted with the cramp or spasms, spastic, Plin. 20, 22, 89, § 243; 21, 19, 17, § 132; 25, 5, 24, § 60.

Spătălē, ēs, f., = σπατάλη, deliciae, the name of a nymph, Claud. Nupt. Hon. 167; Mart. 2, 52, 2.

spătălĭum, v. spathalium.

spatalō-cinaedus, i, m. [σπαταλός], a lewd person, Petr. 23, 3.

spătangĭus, ii, m., = σπάταγγος, a kind of sea-urchin, Cod. Th. 14, 20, 1.

spătha, ae, f., = σπάθη.

  1. I. A broad, flat, wooden instrument for stirring any liquid, a spattle, spatula, Col. 12, 42, 3; Plin. 34, 11, 26, § 111; Scrib. Comp. 45; Cels. 7, 12 fin.; 8, 15.
  2. * II. A batten, or broad piece of wood, used by the early weavers for driving home the threads of the woof or tram, Sen. Ep. 90, 20.
  3. III. A broad, two-edged sword without a point (the Italian spada), Veg. Mil. 2, 15; Tac. A. 12, 35 fin.; App. M. 1, p. 103, 39; 9, p. 236, 28; Spart. Hadr. 10; Capitol. Max. jun. 3; Tert. Cult. Fem. 13.
  4. IV. A spathe of a palmtree, Plin. 16, 26, 48, § 112.
  5. V. A kind of tree, called also elate, Plin. 23, 5, 53, § 99; Scrib. Comp. 269 (called also spathe, Plin. 12, 28, 62, § 134 al.).

spăthălĭum (spătăl-) or -ĭon, ii, n., = σπαθάλιον and σπατάλιον, a kind of bracelet, Plin. 13, 25, 52, § 142; Inscr. Orell. 2510; Tert. Cult. Fem. 13.

spăthē, ēs, v. spatha, V.

spăthŭla, ae, v. 1. spatula.

spătĭātor, ōris, m. [spatior], one who walks about, a promenader, Cato ap. Fest. p. 344 Müll.; and id. ap. Macr. S. 2, 10 med.

spătĭŏlum, i, n. dim. [spatium], a small space (post-class.), Pall. 1, 38; Arn. 4 fin.

spătĭor, ātus, 1, v. dep. n. [id.].

  1. I. To take a walk, to walk about, promenade (class.; cf.: ambulo, deambulo): cum resideret, deinde spatiaretur, Cic. Rosc. Am. 21, 59: in xysto, id. Opt. Gen. 3, 8: aggere in aprico, Hor. S. 1, 8, 15: Pompeiā in umbrā (i. e. porticu), Prop. 4 (5), 8, 75: Pompeiā sub umbrā, Ov. A. A. 1, 67: in porticibus, Petr. 90: summā harenā, Ov. M. 2, 573 et saep.
  2. II. In gen., to walk about or along, to go, proceed, = incedere (poet. and in postAug. prose): (Dido) ante ora deum pingues spatiatur ad aras, Verg. A. 4, 62: lato arvo, Ov. M. 4, 87; cf. id. ib. 11, 64; Quint. 11, 3, 131; cf. id. 11, 3, 135: cornix sola in siccā secum spatiatur harena, Verg. G. 1, 389: pompa spatietur, will move along, Prop. 2, 13, 19 (3, 5, 3): lato spatiata campo, Sil. 4, 71.
    1. B. Transf., of things, to spread out, expand: spatiantia passim Bracchia compescit, Ov. M. 14, 629: spatiantes alae, his spreading wings, id. ib. 4, 364: radices in summā tellure spatiantur, Plin. 17, 10, 12, § 65: intus, ut in metallis, spatiante venā, id. 17, 8, 4, § 45: morbum nosse, et vires ejus, antequam spatientur, opprimere, Sen. Ira, 3, 10, 4.

spătĭōsē, adv., v. spatiosus fin.

spătĭōsĭtas, ātis, f. [spatiosus], wideness, spaciousness: exactissima, Sid. Ep. 2, 2 med.

spătĭōsus, a, um, adj. [spatium], roomy, of great extent, ample, spacious; poet., large, long, broad, etc. (mostly poet. and in postAug. prose; not in Cic.; syn.: latus, amplus, laxus).

  1. I. Lit.: stabulum, Col. 6, 2, 2: insula, Plin. 4, 12, 26, § 82: loca, Quint. 11, 2, 18: aequor, Plin. 4, 1, 1, § 4: amnis, id. 4, 20, 34, § 112: colles, Luc. 6, 106: volumina fumi, id. 3, 505: taurus (opp. parva vipera), Ov. R. Am. 421: corpus, id. M. 3, 56: ossa pectoris (with ingentes umeri), Val. Fl. 4, 244: mergus in guttura, Ov M. 11, 754: limes, id. ib. 15, 849: ulmus, id. ib. 14, 661: frons cornibus, id. ib. 3, 20 (Merkel, speciosa): voces, i. e. of many syllables (corresp. to amplitudo dactyli), Quint. 9, 4, 136 et saep.
    Comp.: spatiosiora quam decem pedum, Col. 5, 5, 3 (opp. contractiora): Andromache spatiosior aequo, Ov. A. A. 2, 645; id. Am. 1, 14, 3: quo non spatiosior alter innumeras cepisse rates, Sil. 8, 481 al.
    Sup.: spatiosissima sedes hominum deorumque, Plin. Pan. 63 fin.
  2. II. Trop.
    1. A. Of time, long, long-continuing, prolonged: nox, Ov. H. 1, 9: tempus, id. Am. 1, 8, 81: aevum, id. M. 8, 529: senectus, id. ib. 12, 186: vetustas, id. ib. 15, 623: bellum, id. ib. 13, 206.
    2. B. Of other things, great, comprehensive: magna et spatiosa res est sapientia: vacuo illi loco opus est, Sen. Ep. 88, 33.
      Adv.: spătĭōsē.
      1. 1. Widely, greatly, extensively, Plin. 19, 5, 29, § 92; 31, 11, 47, § 129.
        Comp., Plin. Ep. 3, 18, 1; Ov. Am. 3, 6, 85.
      2. 2. Long; comp., at a later time, Prop. 3, 20, 11 (4, 20, 3).

spătĭum, ii, n. [root spa-, to draw; Gr. σπάω; span-, to stretch; Gr. σπάνις, want; cf.: πένομαι, πένης; Germ. spannen; Dor. σπάδιον (= στάδιον), race-course; cf. Lat. penuria], room, a space (very freq. and class.).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: est natura loci spatiumque profundi, Quod neque percurrere flumina possint, Nec, etc. … Usque adeo passim patet ingens copia rebus; Finibus exemptis, Lucr. 1, 1002; 5, 370; 1, 389: locus ac spatium, quod inane vocamus, id. 1, 426; cf. id. 1, 523: per totum caeli spatium diffundere sese (solis lux), id. 4, 202; cf.: tres pateat caeli spatium non amplius ulnas, Verg. E. 3, 105: flumen Dubis paene totum oppidum cingit: reliquum spatium, quā flumen intermittit, mons continet, Caes. B. G. 1, 38: temporibus rerum et spatiis locorum animadversis, id. B. C. 3, 61 fin.: quod spatium non esset agitandi, Nep. Eum. 5, 4: spatium loci, Quint. 8, 3, 84: spatio distante, Ov. M. 11, 715.
    2. B. In partic.
      1. 1. A (limited) space, distance, interval (syn. intervallum): siderum genus spatiis immutabilibus ab ortu ad occasum commeans, Cic. N. D. 2, 19, 49: magno spatio paucis diebus confecto, Caes. B. G. 3, 29: itineris spatium, id. B. C. 1, 24 fin.: viae spatium, the distance, length, Ov. M. 8, 794: trabes paribus intermissae spatiis (shortly before: paribus intervallis), Caes. B. G. 7, 23; cf.: alios ineunt cursus aliosque recursus Adversi spatiis, Verg. A. 5, 584 Coningt. ad loc.: hic locus aequo fere spatio ab castris utrisque aberat, Caes. B. G. 1, 43: inter duas acies tantum erat relictum spatii, ut, etc., id. B. C. 3, 92: cum Viridorix contra eum duum milium spatio consedisset, id. B. G. 3, 17: magnum spatium abesse, id. ib. 2, 17: quo tanta machinatio ab tanto spatio institueretur? id. ib. 2, 30: tormentorum usum spatio propinquitatis interire, id. B. C. 2, 16 fin.: jamque tenebat Nox medium caeli spatium, Hor. S. 2, 6, 101: illi medio in spatio chorus Occurrit, Verg. A. 10, 219: dimidium fere spatium confecerat, cum, etc., Nep. Eum. 9, 1: spatium discrimina fallit, the distance, Ov. M. 8, 577.
        1. b. Size, bulk, extent: dum spatium victi considerat hostis (serpentis), Ov. M. 3, 95: elephantis, Luc. 9, 732: oris Et colli, ov. M. 2, 672: dat spatium collo, id. ib. 3, 195: breve lateris, Juv. 6, 503; cf.: quod sit homini spatium a vestigio ad verticem, Plin. 7, 17, 17, § 77: spatia montis, id. 35, 1, 1, § 2: spatium admirabile rhombi, very large, Juv. 4, 39: vasti corporis, Sen. Hippol. 806: plantae Herculis, Gell. 1, 1, 2: trahit aures in spatium, in length, i. e. lengthens them out, Ov. M. 11, 176; so, in spatium, id. ib. 2, 197; 7, 783; Sil. 13, 562.
      2. 2. An open space for walking, racing, etc., in.
        1. a. A walk, promenade; a public place or square, etc. (cf. ambulatio): urbs delubris distincta spatiisque communibus, Cic. Rep. 1, 26, 41: templaque et innumeris spatia interstincta columnis, i. e. colonnades, porticos, Stat. S. 3, 5, 90: quin igitur ad illa spatia nostra sedesque pergimus, ubi cum satis erit deambulatum, requiescemus, Cic. Leg. 1, 4, 14: spatia silvestria, id. ib. 1, 5, 15: orator ex Academiae spatiis, id. Or. 3, 12 (quoted by Quint. 12, 2, 23, and by Tac. Or. 32): Academiae non sine causā nobilitata spatia, Cic. Fin. 5, 1, 1: locus planis Porrectus spatiis, in level spaces, i. e. plains, Hor. Ep. 1, 7, 42: ille actus habenā Curvatis fertur spatiis, Verg. A. 7, 381.
        2. b. A race-course, track: sicut fortis equus, spatio qui saepe supremo Vicit Olympia, Enn. Ann. 18, 22: nec vero velim quasi decurso spatio a calce ad carceres revocari, Cic. Sen. 23, 83: amat spatiis obstantia rumpere claustra, Hor. Ep. 1, 14, 9: cum carceribus sese effudere quadrigae, Addunt in spatia, Verg. G. 1, 513 Forbig. ad loc.: hic ad Elei metas et maxuma campi Sudabit spatia, id. ib. 3, 202: signoque repente Corripiunt spatia audito, id. A. 5, 316: tritumque relinquunt Quadrijugi spatium, Ov. M. 2, 168; cf.: equi Pulsabant pedibus spatium declivis Olympi, id. ib. 6, 487: abstulere me velut de spatio Graeciae res immixtae Romanis, Liv. 35, 40, 1: nobilis equos cursus et spatia probant, Tac. Or. 39.
        3. c. Poet., in gen., room or space in a building: Phocus in interius spatium pulchrosque recessus Cecropidas ducit, the inner space, the interior, Ov. M. 7, 670.
      3. 3. Transf., the action of walking, a walk, promenade; a turn, course: cum in ambulationem ventum esset, Scaevolam, duobus spatiis tribusve factis, dixisse, etc., Cic. de Or. 1, 7, 28; cf. id. Rep. 1, 12, 18; Suet. Aug. 83: si interdum ad forum deducimur, si uno basilicae spatio honestamur, Cic. Mur. 34, 70: septem spatiis circo meruere coronam, Ov. Hal. 68: (agitatores) septimo spatio palmae appropinquant, Sen. Ep. 30, 13.
  2. II. Trop.
    1. A. Of time.
      1. 1. In gen., a space of time, interval, period: spatia omnis temporis non numero dierum sed noctium finiunt, Caes. B. G. 6, 18: spatium praeteriti temporis, Cic. Arch. 1, 1: quantum fuit diei spatium, as the portion of the day allowed, Caes. B. G. 2, 11 fin.: annuum spatium, id. B. C. 3, 3: annuum, menstruum, diurnum, nocturnum, Cic. Inv. 1, 26, 39: dierum triginta, id. Verr. 2, 2, 39, § 96: parvo dilexit spatio Minoida Theseus, Prop. 2, 24, 43 (3, 19, 27): spatio brevi, Hor. C. 1, 11, 6: in brevi spatio mutantur secla animantum, Lucr. 2, 77; so, in brevi spatio, Ter. Heaut. 5, 2, 2: aliquid longo spatio tenere, Cic. Off. 2, 23, 81: me ex comparato et constituto spatio defensionis in semihorae curriculum coëgisti, id. Rab. Perd. 2, 6: hoc interim spatio conclave illud concidisse, id. de Or. 2, 86, 353: spatia annorum, Prop. 3 (4), 21, 31: spatium juventae Transire, Ov. M. 15, 225: illa diesincerti spatium mihi finiat aevi, id. ib. 15, 874: post sexagesimum vitae spatium, i. e. after the sixtieth year, Plin. 7, 50, 51, § 170.
      2. 2. In partic.
        1. a. Of a portion of time in which to do any thing, space, time, leisure, opportunity: neque, ut celari posset, tempus spatium ullum dabat, Ter. Hec. 3, 3, 14: nisi tempus et spatium datum sit, Cic. Quint. 1, 4: irae suae spatium et consilio tempus dare, Liv. 8, 32: ubicumque datum erat spatium solitudinis, Ter. Hec. 1, 2, 55: quantum spatii nobis datur, Cic. de Or. 1, 59, 252: tempus inane peto, requiem spatiumque furori, Verg. A. 4, 433: ne properes, oro; spatium pro munere posco, Ov. R. Am. 277: proin quicquid est, da tempus ac spatium tibi. Quod ratio non quit, saepe sanavit mora, Sen. Agam. 2, 129.
          Esp.: spatium (aliquid, nihil spatii, etc.) alicui faciendi or ad faciendum aliquid, time to do a thing: breve spatium’st perferundi quae minitas mihi, Plaut. Capt. 3, 5, 85: ut Ne esset spatium cogitandi ad disturbandas nuptias, Ter. And. 1, 2, 11: quam longum spatium amandi amicam tibi dedi! id. Hec. 4, 4, 62: dare alicui spatium ad se colligendum, Cic. Caecin. 2, 6: ad scribendum, id. Fam. 15, 17, 1: pila in hostes coniciendi, Caes. B. G. 1, 52; 4, 13; Ov. M. 10, 163: nec fuit spatium ad contrahenda castra, Caes. B. G. 7, 40: cum erit spatium, utrumque praestabo, Cic. Att. 5, 14, 1: si spatium ad dicendum habuissemus, id. Verr. 1, 18, 56: spatium sumamus ad cogitandum, id. Fin. 4, 1, 1; id. de Or. 1, 33, 150: sex dies ad eam rem conficiendam spatii postulant, Caes. B. C. 1, 3 fin.: vix explicandi ordines spatium Etruscis fuit, Liv. 2, 46, 3: spatium Vitellianis datum refugiendi, Tac. H. 2, 25.
          Rarely with dat.: spatium quidem tandem adparandis nuptiis, vocandi, sacruficandi dabitur paululum, Ter. Phorm. 4, 4, 20.
        2. b. A year of life: quosdam (morbos) post sexagesimum vitae spatium non accidere, Plin. 7, 50, 51, § 170.
        3. c. Metrical time, measure, quantity: trochaeus, qui est eodem spatio quo choreus, Cic. Or. 57, 193; cf. Quint. 1, 5, 18: neu sermo subsultet imparibus spatiis ac sonis, miscens longa brevibus, etc., id. 11, 3, 43; cf. id. 11, 3, 40; 11, 3, 17 al.
    2. B. (Acc. to I. B.) A path, course, race, track: ut eadem spatia quinque stellae dispari motu cursuque conficiant, Cic. de Or. 3, 45, 178: quid mihi opu’st, decurso aetatis spatio, cum meis gerere bellum? Plaut. Stich. 1, 2, 14: prope jam excurso spatio, Ter. Ad. 5, 4, 6: te vero, mea quem spatiis propioribus aetas Insequitur, Verg. A. 9, 275: deflexit jam aliquantulum de spatio curriculoque consuetudo majorum, Cic. Lael. 12, 40; cf.: quemadmodum simus in spatio Q. Hortensium ipsius vestigiis persecuti, id. Brut. 90, 307: currenti spatium praemonstra, Lucr. 6, 93: pede inoffenso spatium decurrere vitae, Ov. Tr. 3, 4, 33; Sen. Troad. 398.

spătŭla (spăth-), ae, f. dim. [spatha].

  1. * I. A broad piece: porcina, a leg of pork, Apic. 4, 3, § 174 sqq.
  2. * II. A little palmbranch, Vulg. Lev. 23, 40.

spătŭlē, ēs, f., = σπατάλη, lewdness, voluptuousness: spatula eviravit omnes Venerivaga pueros, Varr. ap. Non. 46, 12.

spĕcĭālis, e, adj. [species], not general, individual, particular, special (post-Aug. for singularis, proprius): genera specialia, Sen. Ep. 58, 9: illud generalehoc speciale, Quint. 5, 10, 43: quaestiones, id. 3, 5, 9: status, id. 3, 6, 22: tractatus, id. 5, 7, 35: nomen speciale cognationis, Dig. 38, 20, 10: quod speciale semper habuerunt, proper, peculiar, Treb. XXX. Tyr. 14.
Adv.: spĕ-cĭālĭter, particularly, specially, specifically (cf.: singillatim, nominatim, proprie): generatim atque specialiter aliquid disponere, Col. 12, 2, 3: distinctae, id. 3, 19; opp. generaliter, Quint. 5, 10, 43; Cels. 5, 24, 4: exprimere, Dig. 44, 4, 2: facere, ib. 45, 1, 58.

spĕcĭālĭtas, ātis, f. [specialis], particularity, peculiarity, Anton. Gramm. ap. Front. Diff. Verb. p. 2197 P.; Tert. adv. Marc. 5, 8; Isid. 2, 25, 6.

spĕcĭālĭter, adv., v. specialis fin.

spĕcĭārĭa, ae, f. [species], perh. a female spice-dealer, Inscr. Orell. 4302.

(spĕcĭārĭus, a, um, a false read., Caes. B. C. 3, 53 fin.)

spĕcĭātim, adv. [species], in particular, specially (post-class.); opp. generatim, Mart. Cap. 9, § 939.

* spĕcĭātus, a, um, adj. [species], shaped, formed, Tert. adv. Herm. 40.

spĕcĭes, ēi (gen. sing. specie or specii, Matius ap. Gell. 9, 14, 15; gen. and dat. plur. were not in use in Cicero’s time, but formarum, formis were used instead; cf. Cic. Top. 7, 30.
At a later period were introduced: specierum, Pall. Oct. 14, 15; Cod. Just. 1, 2, 10; Cael. Aur. Tard. 1, 5, § 151; cf. Charis. p. 18 P.; and Diom. p. 281 P.: speciebus, App. ad Asclep. p. 92, 25; Cod. Just. 11, 9, 1 al.; Dig. 28, 2, 29, § 10), f. [specio].

  1. I. Act., a seeing, sight, look, view (rare; cf. aspectus): speciem quo vortimus, Lucr. 4, 242; so id. 4, 236 (for which, a little before, visus); 5, 707; 5, 724; Vitr. 3, 2 fin.; 5, 9: si tantis intervallis nostra species potest id animadvertere, id. 9, 4: qui sensus nostros specie primā acerrime commovent, Cic. de Or. 3, 25, 98: qui doloris speciem ferre non possunt, id. Tusc. 2, 23, 54.
  2. II. Pass., prop. that which is seen in a thing, i. e. the outward appearance, outside, exterior; shape, form, figure, mien, etc. (freq. and class.; syn. forma).
    1. A. Lit.: praeter speciem stultus, Plaut. Most. 4, 2, 49: quod speciem ac formam similem gerit ejus imago, Lucr. 4, 52; cf.: quae species formaque pugnae, qui motus hominum non ita expictus est, ut, etc., outlines, contours, Cic. Tusc. 5, 39, 114: esse aliquem humanā specie et figurā, id. Rosc. Am. 22, 63: hominis esse specie deos confitendum est, id. N. D. 1, 18, 48: edepol specie lepida mulier! Plaut. Rud. 2, 4, 2; cf.: bellanvidetur specie mulier? id. Bacch. 4, 7, 40; id. Most. 1, 3, 23; id. Mil. 4, 2, 10; 4, 6, 20: urbis speciem vidi, id. Pers. 4, 4, 2; so, species praeclara oppidi, Cic. Rep. 3, 32, 44; id. Verr. 2, 4, 58, § 129: sphaerae (Archimedeae), etc., id. Rep. 1, 14, 21: navium, Caes. B. G. 4, 25; cf.: nova atque inusitata, id. ib. 2, 31: horribilis, id. ib. 7, 36: agro bene culto nihil potest esse specie ornatius, Cic. Sen. 16, 57: horum hominum species est honestissima, id. Cat. 2, 8, 18: ad speciem magnifico ornatu, as to outward appearance, id. Verr. 2, 1, 22, § 58: populi, id. Rep. 3, 33, 45: nec ulla deformior species est civitatis, quam illa, in quā opulentissimi optimi putantur, id. Rep. 1, 34, 51: speciem honesti habere, the look or semblance of what is right, id. Off. 3, 2, 7: turba majorem quam pro numero speciem ferens, Curt. 3, 2, 3; cf.: fallaces sunt rerum species, quibus credimus, Sen. Ben. 4, 34, 1.
      1. 2. Something seen, a spectacle, sight, appearance: ponite itaque ante oculos miseram quidem illam ac flebilem speciem, Cic. Phil. 11, 3: non tulit hanc speciem furiatā mente Coroebus, Verg. A. 2, 407 (cf. I. supra).
      2. 3. Trop., that which is seen by the mind, an idea, notion: hanc illi ἰδέαν appellabant: nos recte speciem possumus dicere, Cic. Ac. 1, 8, 30; cf. id. Top. 7, 30: insidebat in ejus mente species eloquentiae, id. Or. 5, 18: excellentis eloquentiae speciem et formam adumbrabimus, id. ib. 14, 43: species, forma et notio viri boni, id. Off. 3, 20, 81; cf.: prima sit haec forma et species et origo tyranni, id. Rep. 2, 29, 51: qui species alias veri scelerisque capiet, Hor. S. 2, 3, 208: utinam non inanes species anxio animo figuraret, Curt. 7, 1, 36.
    2. B. In partic.
      1. 1. A look, show, seeming, appearance, semblance, pretence, cloak, color, pretext, etc. (opp. that which is real, actual, etc.).
        1. a. In gen.: obiciuntur saepe formae, quae reapse nullae sunt, speciem autem offerunt, Cic. Div. 1, 37, 81: ista securitas specie quidem blanda sed reapse, etc., id. Lael. 13, 47: cujus rei species erat acceptio frumenti, Sall. J. 29, 4: fraudi imponere aliquam speciem juris, Liv. 9, 11: specie liberāre verā, etc., id. 35, 31; cf.: litteras inanis vanā specie libertatis adumbratas esse, id. 33, 31, 2 Weissenb. ad loc.: plurimi ibi a fallaci equitum specie agasonibusque excepti sunt, id. 7, 15, 7: si dux primam speciem adpropinquantis terroris sustinuisset, id. 44, 6, 6 Weissenb. ad loc.: quae (nomina) primā specie admirationem, re explicatā risum movent, Cic. Fin. 4, 22, 61: quaedam humanitatis habent primam speciem ut misericordia, id. Tusc. 4, 14, 32: similitudinem quandam speciemque sapientium gerere, id. Off. 3, 4, 16: si speciem utilitatis voluptas habere dicetur, id. ib. 3, 33, 120.
          Hence,
        2. b. Esp. with gen. of that which is assumed or pretended, under pretext of, under pretence of, etc.
          1. (α) With abl.: fortis viros specie quādam virtutis adsimulatae tenebat, Cic. Cael. 6, 14.
          2. (β) With sub: sub specie tutelae liberūm ejus invasisse regnum, Curt. 9, 2, 7; 10, 6, 21; Liv. 44, 24, 4.
          3. (γ) With per: per speciem celebrandarum cantu epularum, Liv. 9, 30, 8: per speciem auxilii Byzantiis ferendi, re ipsā, etc., id. 39, 35, 4; 40, 13, 8; 42, 52, 8.
          4. (δ) With in: si quis in speciem refectionis (viae) deteriorem viam facit, Dig. 43, 11, 1, § 2.
            Adverb.: in speciem, for a show, as a pretence: haud dubio in speciem consensu fit ad Poenos deditio, Liv. 24, 1, 8: dilatā in speciem actione, re ipsā sublatā, id. 3, 9, 13; so, ad speciem tabernaculis relictis, Caes. B. C. 2, 35 fin.; id. B. G. 1, 51; Quint. Cic. Pet. Cons. 5, 18 al.
      2. 2. Also with gen.: in speciem, after the manner, in the fashion, like (cf. tamquam; poet.): inque chori ludunt speciem, Ov. M. 3, 685: in montis speciem curvari, id. ib. 15, 509; cf.: scorpiones vermiculos ovorum specie pariunt, Plin. 11, 25, 30, § 86.
      3. 3. Pregn., like the Engl. show, for ornament, display, splendor, beauty (cf.: dignitas, venustas): ut in usum boni sint et in speciem populo, Plaut. Most. 1, 2, 42: fuit pompa, fuit species, fuit incessus saltem Seplasiā dignus et Capuā, Cic. Pis. 11, 24: adhibere quandam in dicendo speciem atque pompam, id. de Or. 2, 72, 294: speciem candoremque caeli, id. Tusc. 1, 28, 68; cf. id. N. D. 2, 37; 2, 39: specie et motu capere homines, id. Brut. 62, 224: triumpho praebere speciem, Liv. 34, 52, 10: addere speciem, id. 37, 40; 9, 40: si fortunatum species et gratia praestat, Hor. Ep. 1, 6, 49; cf. id. ib. 2, 2, 203: ducit te species, id. S. 2, 2, 35: speciem Saturnia vaccae probat, Ov. M. 1, 612: juvenis, Juv. 10, 310: corporis, Curt. 7, 9, 19; Vitr. 3, 2.
    3. C. Transf.
      1. 1. Concr. (for simulacrum, i. q. εἴδωγον).
        1. a. An appearance in sleep, a vision, apparition (mostly poet.), Lucr. 1, 125: repetit quietis Ipsa suae speciem, Ov. M. 9, 473: voce suā specieque viri turbata soporem Excutit, id. ib. 11, 677: in quiete utrique consuli eadem dicitur visa species viri, etc., Liv. 8, 6: per nocturnas species, id. 26, 19; cf.: mirabundi velut ad somni vanam speciem, id. 33, 32, 7; Sil. 13, 394; Curt. 3, 6, 7.
        2. b. A likeness, image, statue: tum species ex aere vetus conciditEt divum simulacra peremit fulminis ardorSancta Jovis speciesHaec tardata diu species tandem celsā in sede locata, Cic. poët. Div. 1, 12, 21.
      2. 2. Reputation, honor: o speciem dignitatemque populi Romani, quam reges pertimescant, Cic. Dom. 33, 89.
      3. 3. The particular thing among many to which the looks are turned; hence, a particular sort, kind, or quality, a species: species pars est generis, App. Asclep. p. 78, 26: harum singula genera minimum in binas species dividi possunt, etc., Varr. R. R. 3, 3, 3; cf.: genus est id, quod sui similes communione quādam, specie autem differentes, duas aut plures complectitur partes, Cic. de Or. 1, 42, 189: primum illud genus quaerimus, ex quo ceterae species suspensae suntHomo species est, ut Aristoteles ait, canis species: commune his vinculum animal, Sen. Ep. 58, 7; Varr. R. R. 1, 9, 4; id. L. L. 10, § 18; Cic. Inv. 1, 27, 40; id. Or. 10, 33; id. Top. 18, 68; Quint. 3, 6, 26; 3, 10, 2; 5, 10, 90 al.: codicillis multas species vestis, argenti specialiter reliquit, many kinds or sorts, Dig. 34, 2, 19; cf. ib. 41, 1, 7.
        1. b. In later jurid. lang., a special case: proponitur apud eum species talis: Sutor puero discenti cervicem percussit, etc., Dig. 9, 2, 5 fin.; 31, 1, 85.
        2. c. In late Lat., goods, wares (that are classed together; cf. assortment); publicae, Cod. Just. 1, 2, 10: annonariae, ib. 11, 73, 3: vendenda sit species, i. e. wine, Pall. Oct. 14, 3.
          Esp., spices, drugs, etc., Macr. S. 7, 8 med.; Dig. 39, 4, 16, § 7; Pall. Oct. 14 fin.

* spĕcillātus, a, um, adj. [specillum, dim. of speculum], furnished with little mirrors: patina argentea, Vop. Prob. 4, § 5.

spĕcillum, i, n. [specio], a surgical instrument for examining diseased parts of the body, a probe, Cic. N. D. 3, 22, 57; Cels. 5, 28, 12; 7, 8; 6, 9 med.; Plin. 7, 53, 54, § 183; 32, 7, 24, § 75.

spĕcĭmen, ĭnis, n. [specio], that by which a thing is seen, known, or recognized.

  1. I. Lit., a mark, token, proof, example, indication, evidence, sign (class.; used only in sing.; cf.: exemplum, exemplar): nunc specimen specitur, nunc certamen cernitur, Plaut. Cas. 3, 1, 2; cf. id. Bacch. 3, 2, 15: tum Specimen cernitur, quo eveniat aedificatio, id. Most. 1, 2, 52: hoc specimen verum esse videtur, Quam celeri motu rerum simulacra ferantur, Lucr. 4, 209: ingenii specimen est quoddam transilire ante pedes posita, Cic. de Or. 3, 40, 160: ingenii, ingenui hominis, id. Fragm. Pis. 1, 2: popularis judicii, id. Brut. 50, 188: eximium consilii specimen, Liv. 8, 7, 18: anticum specimen animorum, id. 38, 17, 20: securitatis, Plin. 7, 55, 56, § 196: Solis avi, Verg. A. 12, 164: tellus Tale dabit specimen, id. G. 2, 241: matris Horae, Val. Fl. 6, 57: specimen dare alicui in aliquā re, to furnish proof, Cic. Div. in Caecil. 8, 27; cf.: Romanae fidei specimen gentibus dare, Liv. 38, 58, 6; 25, 36, 16: virtutis, id. 5, 26, 10 Weissenb. ad loc.: ad specimen virtutis ostendendum, id. 28, 21, 3.
  2. II. Transf., a pattern, model, example, ideal (so a favorite word with Cic.): specimen sationis et insitionis origo Ipsa fuit Natura, Lucr. 5, 1361; cf. id. 5, 186: specimen humanitatis, salis, suavitatis, leporis, Cic. Tusc. 5, 19, 55: temperantiae prudentiaeque specimen est Q. Scaevola, id. N. D. 3, 32, 80: innocentiae, id. Pis. 39, 95: is ordo ceteris specimen esto, id. Leg. 3, 3, 10: num dubitas, quin specimen naturae capi deceat ex optumā quāque naturā? id. Tusc. 1, 14, 32: unicum antiquitatis specimen, Tac. A. 3, 4.
    1. B. An ornament, honor: antiquum imperii, Sen. Thyest. 223: egregium, id. Phoen. 80: summum, Amm. 23, 6, 23: tibi specimen gloriosum arrogaris, App. M. 1, p. 112 fin.

spĕcĭo (spĭcĭo, v. infra), spexi, 3, v. a. [Sanscr. spac-, see; Gr. σκέπ-τομαι, σκοπός; Lat.: specto, speculum, etc.], to look, look at, behold (ante-class.): quod nos cum praepositione dicimus aspicio apud veteres sine praepositione spicio dicebatur, Fest. s. v. auspicium, p. 2 Müll.: spectare dictum ab specio antiquo, quo etiam Ennius usus: vos epulo postquam spexit, et quod in auspiciis distributum est, qui habent spectionem, qui non habeant; et quod in auguriis etiam nunc augures dicunt avem specereSpeculum, quod in eo specimus imaginem, etc., Varr. L. L. 6, § 82 Müll. (Vahl. has restored the verse of Ennius, Ann. 402, in this way: quos ubi rex populos spexit de cantibus celsis; cf. infra, Fest. p. 330 Müll.); cf.: posteaquam avim de templo Anchisa spexit, Naev. B. Pun. 1, 10: spicit quoque sine praepositione dixerunt antiqui. Plautus (Mil. 3, 1, 100): flagitium est, si nihil mittetur, quo supercilio spicit. Et spexit, Ennius, l. VI.: quos ubi rexspexit de montibu’ celsis, Fest. p. 330 Müll.; cf. Cato ib. s. v. spiciunt, p. 344: nunc specimen specitur, nunc certamen cernitur, Plaut. Cas. 3, 1, 2; id. Bacch. 3, 2, 15: nisi mihi credis, spece, id. Truc. 5, 8.

spĕcĭōsē, adv., v. speciosus fin.

spĕcĭōsĭtas, ātis, f. [speciosus], good looks, beauty (eccl. Lat.): naturalis, Tert. Cult. Fem. 2 fin.; Ambros. de Isaac, 7, § 60 al.; Vulg. 1 Macc. 1, 27.

spĕcĭōsus, a, um, adj. [species] (acc. to species, II. B. 3.), good-looking, showy, handsome, beautiful, splendid, brilliant (not freq. till after the Aug. period; syn.: venustus, pulcher, formosus, spectabilis).

  1. A. Lit. (not so in Cic.): hunc speciosum pelle decorā, Hor. Ep. 1, 16, 45: femina, Quint. 5, 10, 47: puer, Petr. 41, 6: corpora, Quint. 11, 3, 26: nec id speciosum fieri putabo, id. 5, 12, 19: in certaminibus speciosa atque robusta, id. 11, 3, 26: ministerium, Vell. 2, 111, 3: familia, id. 2, 59, 2.
    Comp.: familiam nemo speciosiorem producit, Sen. Ep. 87, 6: si plenior aliquis et speciosior et coloratior factus est, Cels. 2, 2.
    Sup.: homo (Alcibiades), Quint. 8, 4, 23: corpus, id. 2, 15, 9: filia, Petr. 140, 2.
  2. B. Trop.: reversionis has speciosas causas habes, well-sounding, plausible, specious, Cic. Att. 16, 7, 6; cf.: specioso titulo uti vos, Romani, Graecarum civitatium liberandarum video, Liv. 35, 16: dictu speciosa, id. 1, 23: gerentis bellum Romanos speciosum Graeciae liberandae tulisse titulum, id. 42, 52, 15; 36, 17, 13; cf. Quint. 8, 6, 8: magis necessarium quam speciosum, ministerium, Liv. 4, 8, 6: dicere aliquod speciosum, Quint. 1, 5, 3: speciosum dicendi genus, id. 10, 1, 127: vocabula rerum, Hor. Ep. 2, 2, 116: miracula, id. A. P. 144: speciosa locis morataque recte Fabula, id. ib. 319: speciosa nomina culpae Imponis, Ov. M. 7, 69: specioso eripe damno, from this splendid misery, id. ib. 11, 133.
    Comp.: cum speciosius quid dicendum est, Quint. 11, 3, 84: speciosior rhetorice quam dialectice, id. 2, 20, 7: speciosiore stili genere, id. 7, 1, 54: gestarum rerum ordinem sequi speciosius fuit, id. 3, 7, 15.
    Sup.: longe speciosissimum genus orationis, Quint. 8, 6, 49.
    Adv.: spĕcĭōsē, showily, handsomely, splendidly.
    1. 1. Lit.: vehi, i. e. in a painted or ornamented vessel, Plin. 35, 7, 31, § 49.
      Comp.: speciosius instratus equus quam uxor vestita, Liv. 34, 7: tractet arma, Hor. Ep. 1, 18, 52: quo speciosius ingrediantur sublimes, Col. 2, 2, 22.
      Sup.: contorta hasta (with optime emissa), Quint. 9, 4, 8.
    2. 2. Trop.: dictum, Quint. 9, 4, 14: translatum, id. 2, 5, 9.
      Sup.: usus est, Quint. 8, 6, 18.

spectābĭlis, e, adj. [specto].

  1. I. In gen., that may be seen, visible: corpus caeli, Cic. Univ. 8 (al. aspectabile); so, corpus, Ov. Tr. 3, 8, 35: purus ab arboribus, spectabilis undique campus, i. e. open, id. M. 3, 709.
  2. II. Pregn., that is worth seeing, notable, admirable, remarkable (only poet. and in post-Aug. prose): Niobe Vestibus intexto Phrygiis spectabilis auro, Ov. M. 6, 166: quod sit roseo spectabilis ore, id. ib. 7, 705: heros, id. ib. 7, 496: mons topiario naturae opere, Plin. 4, 8, 15, § 29: flumen portu, id. 5, 1, 1, § 13: texenda spectabili subtilitate, id. 16, 37, 68, § 174: pulchra et spectabilis victoria, Tac. Agr. 34 fin.: mater spectabile tela duxit opus, Val. Fl. 1, 429.
    1. B. Under the emperors: Spectabilis, a title of high officers: apud virum Spectabilem proconsulem, Cod. Just. 2, 7, 11 fin.: judices, ib. 7, 62, 32: praefectus vigilum, Dig. 1, 15, 3.

spectābĭlĭtas, ātis, f. [spectabilis, II. B.], the office or dignity of a Spectabilis (late Lat.), Cod. Just. 9, 27, 5; 12, 26, 1 al.

spectācŭlum (contr. spectāclum, Prop. 4 (5), 8, 21 and 56), i, n. [specto], a show, sight, spectacle (class.).

  1. I. In gen.: lepidum spectaculum, Plaut. Poen. 1, 1, 81: superarum rerum atque caelestium, Cic. N. D. 2, 56, 140: bis terque mutatae dapis, Hor. Epod. 5, 34: potius quam hoc spectaculum viderem, Cic. Mil. 38, 103: capere oblatae spectacula praedae, Ov. M. 3, 246; cf. id. ib. 7, 780: scorti procacis, Liv. 39, 43: Euripi, id. 45, 27: non hoc ista sibi tempus spectacula poscit, Verg. A. 6, 37: spectaclum ipsa sedens, i. e. exposed to public view, in the sight of all, Prop. 4 (5), 8, 21: neque hoc parentes Effugerit spectaculum, Hor. Epod. 5, 102.
    Esp. in the phrases: spectaculum (alicui) praebere, spectaculum (spectaculo) esse alicui: circuitus solis et lunae spectaculum hominibus praebent, Cic. N. D. 2, 62, 155; so, praebere, Liv. 45, 28: praebent spectacula capti, Ov. A. A. 2, 581: o spectaculum illud hominibus luctuosum, cedere e patriā servatorem ejus, manere in patriā perditores! Cic. Phil. 10, 4, 8; cf. id. Corn. 1, § 19: homini non amico nostra incommoda spectaculo esse nolim, id. Att. 10, 2, 2: insequitur acies ornata armataque, ut hostium quoque magnificum spectaculum esset, Liv. 10, 40 fin.
  2. II. In partic.
    1. A. Lit., in the theatre, circus, etc., a public sight or show, a stageplay, spectacle (cf.: munus, ludi, fabula): spectacula sunt tributim data, Cic. Mur. 34, 72: apparatissimum, id. Phil. 1, 15, 36: gladiatorium, Liv. 39, 42: gladiatorum, id. 28, 21 fin.; Plin. 2, 26, 25, § 96: circi, Liv. 7, 2: scenae, Ov. A. A. 3, 351: ludorum, Suet. Aug. 14: athletarum, id. ib. 44; id. Ner. 12: naumachiae, id. Caes. 44: nondum commisso spectaculo, Liv. 2, 36, 1: interesse spectaculo, id. 2, 38, 4: inter matutina harenae spectacula, Sen. Ira, 3, 43, 2: meridianum, id. Ep. 7, 3.
    2. B. Transf., the place whence plays are witnessed, the seats of the spectators, seats, places in the theatre, the amphitheatre: spectacula ruunt, Plaut. Curc. 5, 2, 47: ex omnibus spectaculis plausus est excitatus, Cic. Sest. 58, 124: resonant spectacula plausu, Ov. M. 10, 668: loca divisa patribus equitibusque, ubi spectacula sibi quisque facerent, Liv. 1, 35, 8: spectaculorum gradus, Tac. A. 14, 13: spectaculis detractus et in harenam deductus, Suet. Calig. 35; id. Dom. 10.
      1. 2. In gen., the theatre: ingressum spectacula, Suet. Calig. 35: in caelum trabibus spectacula textis surgere, Calp. Ecl. 7, 23.
      2. 3. The spectators: spectacula tantum este, viri, Sil. 2, 230: virtutis, id. 8, 556.
    3. C. A wonder, miracle: spectacula septem, the seven wonders of the world: in septem spectaculis nominari, Vitr. 2, 8, 11: numerari inter septem omnium terrarum spectacula, Gell. 10, 18, 4.

spectāmen, ĭnis, n. [specto].

  1. * I. = specimen, a mark, sign, proof: spectamen bono servo id est, Ut absente ero rem sui eri diligenter Tutetur, Plaut. Men. 5, 6, 1.
  2. II. = spectaculum, a sight, scene, spectacle (Appuleian): miserum funestumque spectamen aspexi, App. M. 4, p. 151, 35: novum et memorandum, id. ib. 7, p. 193, 23.

spectāmenta sunt quae spectantur, Front. Diff. Voc. p. 2203 P.

spectātē, adv., v. specto fin.

spectātĭo, ōnis, f. [specto], a looking, beholding, contemplation of a thing, a sight, view (rare but class.).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen., absol.: homo ad artificem suum (deum) spectat: quam spectationem Trismegistus θεωρίαν rectissime nominavit, Lact. 7, 9 med.: apparatūs spectatio, Cic. Fam. 7, 1, 2: animum levare spectatione, id. Att. 13, 44, 2.
      Plur.: quae scenicis moribus ad spectationes populo comparantur, Vitr. 10 praef.
    2. * B. In partic., an examining, proving, testing of money: pecuniae, Cic. Verr. 2, 3, 78, § 181.
  2. * II. Trop., respect, regard, consideration: Macedonicum bellum nomine amplius quam spectatione gentis fuit, Flor. 2, 7, 3.

spectātīvus, a, um, adj. [specto], contemplative, speculative: thesin a causā sic distinguunt, ut illa sit spectativae partis, haec activae, Quint. 3, 5, 11: opp. actualis, Isid. 2, 24, 9.

spectātor, ōris, m. [specto], a looker-on, beholder, observer, spectator (class.).

  1. I. In gen.: sunt homines quasi spectatores superarum rerum atque caelestium, Cic. N. D. 2, 56, 140: unicus caeli siderumque (Ar chimedes), Liv. 24, 34, 2: testis et spectator, Cic. de Or. 1, 24, 112: spectator laudum tuarum, id. Fam. 2, 7, 2: Leuctricae calamitatis, id. Off. 2, 7, 26: certaminis, Liv. 1, 28; Quint. 10, 5, 19; Mart. 10, 51, 9.
  2. II. In partic.
    1. A. A spectator in a theatre, at games, etc.: nunc, spectatores, clare plaudite, Plaut. Am. 5, 3, 3; so id. ib. prol. 66; id. Cas. grex 1; id. Cist. 4, 2, 9; id. Ps. 2, 4, 30; id. Stich. 5, 3, 1; Cic. Har. Resp. 11, 22.
    2. B. An examiner, judge, critic: spectator probator, ut pecuniae spectatores dicuntur, Don. Ter. Eun. 3, 5, 18 (cf. specto, I. B. 3., and spectatio, I. B.): elegans formarum spectator, critic, connoisseur, Ter. Eun. 3, 5, 18: proprii ponderis, Claud. Laud. Stil. 1, 147: acrior virtutis, Liv. 42, 34, 7.

spectātrix, īcis, f. [spectator].

  1. I. She that looks at or observes a thing, Plaut. Merc. 3, 4, 12; 5, 2, 1; Sen. Cons. ad Marc. 18 med.; Ov. Am. 2, 12, 26: scelerum, Luc. 3, 129.
  2. II. She that judges or tries: incorrupta praeteritorum (posteritas), Amm. 30, 8, 1: humanorum, id. 22, 3, 12: spectatrix dijudicatrixque omnium rerum, App. Dogm. Plat. 2, p. 15, 23.

spectātus, a, um, Part. and P. a. of specto.

spectĭle, v. spetile.

spectĭo, ōnis, f. [specio], in the lang. of augurs, an observing of the auspices; hence, also, the right of observing them (which belonged to the magistrates), Varr. L. L. 6, § 82 Müll.; Cic. Phil. 2, 32, 81; Fest. s. h. v. p. 333.

specto, āvi, ātum, 1, v. freq. a. [specio], to look at, behold; to gaze at, watch, observe, etc. (freq. and class.; syn.: adspicio, speculor, conspicor, contueor).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.
          1. (α) With acc.: speculum a speciendo, quod ibi se spectant, Varr. L. L. 5, § 129 Müll.; cf. id. ib. 6, § 82 ib.: si vis videre ludos jucundissimosamores tuos si vis spectare, Plaut. Poen. 1, 1, 81: spectare aliquid et visere, Cic. Tusc. 1, 19, 44: taceas, me spectes, Plaut. As. 3, 3, 90: quid illas spectas? id. Rud. 3, 4, 54; id. Am. 1, 1, 268: ere, ne me spectes, Ter. Eun. 5, 5, 18: corpora, Lucr. 4, 1102: ingentes acervos, Hor. C. 2, 2, 24: gaude quod spectant oculi te mille loquentem, id. Ep. 1, 6, 19: cum modo me spectas oculis protervis, Ov. H. 16 (17), 77: spectari tergo, id. A. A. 3, 774: Zoroaster primus siderum motus diligentissime spectasse dicitur, Just. 1, 1, 9.
          2. (β) With rel.clause: tacitus te sequor, Spectans quas tu res hoc ornatu geras, Plaut. Bacch. 1, 2, 2: specta quam arcte dormiunt, id. Most. 3, 2, 144; cf.: saepe tui, specto, si sint in litore passus, Ov. H. 18 (19), 27.
          3. (γ) Absol.: vise, specta tuo arbitratu, Plaut. Most. 3, 2, 106: Am. Sosia, age me huc aspice. So. Specto, id. Am. 2, 2, 119: quam magis specto, minus placet mihi hominis facies, id. Trin. 4, 2, 19: alte spectare, Cic. Rep. 6, 23, 25: populo spectante, Hor. Ep. 1, 6, 60.
          4. (δ) With ad, in, per, or adv. of place: spectare ad carceris oras, Enn. Ann. 1, 102: quaeso huc ad me specta, Plaut. Most. 3, 2, 149; so, ad me, Afran. ap. Isid. Orig. 12, 8, 16: ad dexteram, Plaut. Poen. 3, 4, 1: tota domus, quae spectat in nos solos, Cic. Off. 1, 17, 58: ego limis specto Sic per flabellum clanculum, Ter. Eun. 3, 5, 53: quoquo hic spectabit, eo tu spectato simul, Plaut. Ps. 3, 2, 69.
            (ε) Impers. pass. with subj. or final clause: cum plausu congregari feros (pisces) ad cibum assuetudine, in quibusdam vivariis spectetur, Plin. 10, 70, 89, § 193: spectandum ne quoi anulum det, Plaut. As. 4, 1, 33.
            (ζ) With inf.: spectet currere Gangem, Sen. Herc. Oet. 629: minaces ire per caelum faces specta, id. ib. 325.
    2. B. In partic.
      1. 1. To look at or see (a play or an actor) as a spectator, to look on: fabulam, Plaut. Bacch. 2, 2, 37: Megalesia, Cic. Har. Resp. 11, 22; Hor. A. P. 190: ludos, id. S. 2, 6, 48; 2, 8, 79; id. Ep. 2, 1, 203; Suet. Aug. 40; 53 al.: Circenses, id. ib. 45; id. Claud. 4: pugiles, id. Aug. 45: artifices saltationis, id. Tit. 7 al.
        With inf.: spectavi ego pridem Comicos ad istum modum Sapienter dicta dicere atque is plaudier, Plaut. Rud. 4, 7, 23: matronae tacitae spectent, tacitae rideant, id. Poen. prol. 32: jam hic deludetur (Amphitruo), spectatores, vobis spectantibus, id. Am. 3, 4, 15; cf. id. ib. prol. 151.
        Hence, very often in inscrr. and tesseris: GLADIATORIIS SP., i. e. spectatus, of a gladiator who had stood the first public fight, Inscr. Orell. 2561 sq.; cf.: Morcelli delle tessere degli spettacoli Roma, Becker, Antiq. 4, p. 562.
      2. 2. Of localities, to look, face, lie, be situated towards any quarter (syn.: prospicio, vergo); constr. usu. with ad, in, inter, etc., or an adv. of place; less freq. with acc.: (hujus insulae) alter angulus ad orientem solem, inferior ad meridiem spectat, Caes. B. G. 5, 13; so, ad orientem solem, id. ib. 7, 69: ad fretum, Cic. Verr. 2, 5, 66, § 169: ager, qui in ventum Favonium spectet, Varr. R. R. 1, 24, 1: in urbem … in Etruriam, Liv. 5, 5; v. also infra: Aquitania spectat inter occasum solis et septentriones, is situated to the north-west, Caes. B. G. 1, 1 fin.: quare fit, ut introversus et ad te Spectent atque ferant vestigia se omnia prorsus, Lucil. ap. Non. 402, 7; cf.: ut ora eorum deorsum spectent, Col. 12, 16, 4: vestigia Omnia te adversum spectantia, nulla retrorsum, Hor. Ep. 1, 1, 75: quo (villae) spectent porticibus, Varr. R. R. 1, 4, 4: Creta altior est, quā spectat orientem, Sall. ap. Serv. Verg. A. 6, 23 (H. 3, 58 Dietsch): Acarnania solem occidentem et mare Siculum spectat, Liv. 33, 17, 5: mediterranea regio est, orientem spectat, id. 25, 9, 10; 30, 25, 11: quae et Tanaim et Bactra spectant, Curt. 7, 7, 4; Plin. Ep. 5, 6, 15; Vell. 1, 11, 3: ab eo latere, quo (Gadis) Hispaniam spectat, Plin. 4, 21, 36, § 120; 6, 17, 20, § 53.
        Transf., of nations: Belgae spectant in septentriones et orientem solem, Caes. B. G. 1, 1, 6: Masaesyli in regionem Hispaniae spectant, Liv. 28, 17.
      3. 3. To examine, try, test: (argentum) dare spectandum, Plaut. Pers. 3, 3, 35: ut fulvum spectatur in ignibus aurum, Tempore sic duro est inspicienda fides, Ov. Tr. 1, 5, 25; cf.: qui pecuniā non moveturhunc igni spectatum arbitrantur, as having stood the test of fire, Cic. Off. 2, 11, 38; cf. spectatio, I. B., and spectator, I. B.
  2. II. Trop.
    1. A. In gen., to look at, behold, see, regard, consider (very rare): specta rem modo! Plaut. Bacch. 4, 6, 14: audaciam meretricum specta, Ter. Eun. 5, 5, 24: importunitatem spectate aniculae, id. And. 1, 4, 4: suave, E terrā magnum alterius spectare laborem, Lucr. 2, 2: caeli signorum admirabilem ordinem spectat, Cic. Fragm. ap. Non. 402, 17: ad te unum omnis mea spectat oratio, Cic. Deiot. 2, 5.
    2. B. In partic.
      1. 1. To look to a thing, as to an end or guide of action; hence, to have in view, bear in mind; to aim, strive, or endeavor after; to meditate; to tend, incline, refer, pertain, or have regard to a thing (freq. and class.; syn.: contendo, pertineo, tendo): juvenes magna spectare et ad ea rectis studiis debent contendere, Cic. Off. 2, 13, 45: nec commune bonum poterant spectare, Lucr. 5, 958: rem, non hominem, spectari oportere, Auct. Her. 1, 6, 9: nihil spectat nisi fugam, Cic. Att. 8, 7, 1: Pompeius statuisse videtur, quid vos in judicando spectare oporteret, id. Mil. 6, 15: nos ea, quae sunt in usu vitāque communi, non ea quae finguntur aut optantur spectare debemus, id. Lael. 5, 18: ingenti consensu defectionem omnes spectare, Liv. 22, 22, 21: arma et bellum, id. 3, 69, 2: Romani, desperatā ope humanā, fata et deos spectabant, id. 5, 16, 8; Curt. 9, 7, 2; Just. 13, 1, 8: tota domus quae spectat in nos solos, relies on, Cic. Off. 1, 17, 58: in philosophiā res spectatur, non verba penduntur, id. Or. 16, 51: mores, id. Off. 2, 20, 69; so (with sequi) id. de Or. 2, 50, 204: quem locum probandae virtutis tuae spectas? do you seek? Caes. B. G. 5, 44: noli spectare, quanti homo sit, Cic. Q. Fr. 1, 2, 4, § 14: me spectasse semper, ut tibi possem quam maxime esse conjunctus, id. Fam. 5, 8, 3: ad imperatorias laudes, id. Vatin. 10, 24: ad suam magis gloriam quam ad salutem rei publicae, id. Sest. 16, 37: ad vitulam, Verg. E. 3, 48: cum plebes Nolana de integro ad defectionem spectaret, Liv. 23, 16, 2; so id. 23, 6, 4: ab scelere ad aliud spectare mulier scelus, id. 1, 47, 1; 34, 56, 10.
        Of subjects not personal: et prima et media verba spectare debent ad ultimum, Cic. Or. 59, 200: ad arma rem spectare, id. Fam. 14, 5, 1; cf.: rem ad seditionem spectare, Liv. 25, 3, 19: ad vim spectare res coepit, id. 1, 9, 6; cf.: si ad perniciem patriae res spectabit, Cic. Off. 2, 23, 90: aliquid anquirunt, quod spectet et valeat ad bene beateque vivendum, id. ib. 2, 2, 6: ea non tam ad religionem spectant, quam ad jus sepulcrorum, belong to, concern, id. Leg. 2, 23, 58: quoniam de eo genere beneficiorum dictum est, quae ad singulos spectant: deinceps de iis, quae ad universos pertinent, disputandum est, id. Off. 2, 21, 72; cf. id. ib. 1, 3, 7: artem negabat esse ullam, nisi quae cognitis et in unum exitum spectantibus, Cic. de Or. 1, 20, 92: nostra consilia sempiternum tempus spectare debent, id. ib. 2, 40, 169: solvendi necessitas debitorem spectat, Dig. 2, 14, 42: res eo spectat, ut poenā non videamini esse contenti, Cic. Lig. 5, 13: hoc eo spectabat, ut eam (Pythiam) a Philippo corruptam diceret, id. de Div. 2, 57, 118: summa judicii mei spectat huc, ut meorum injurias ferre possim, Anton. ap. Cic. Phil. 13, 20, 46: quo igitur haec spectat oratio? Cic. Att. 8, 2, 4; cf. id. Phil. 13, 20, 46: quorsum haec omnis spectat oratio? id. ib. 7, 9, 26 et saep.: quia quicquid ad corpus spectat, et immortalitatis est expers, vanum sit, Lact. 3, 12, 33.
      2. 2. (Acc. to I. B. 3.) To judge of; to try, test (syn. probo): nemo illum ex trunco corporis spectabat, sed ex artificio comico aestimabat, Cic. Rosc. Com. 10, 28: alicujus animum ex animo suo, Ter. And. 4, 1, 22: non igitur ex singulis vocibus philosophi spectandi sunt, sed ex perpetuitate atque constantiā, Cic. Tusc. 5, 10, 31: ex meo otium tuum specto, id. Att. 12, 39: quod ego non tam fastidiose in nobis quam in histrionibus spectari puto, id. de Or. 1, 61, 258: ubi facillime spectatur mulier, quae ingenio’st bono? Plaut. Stich. 1, 2, 59; cf.: hominem in dubiis periclis, Lucr. 3, 55: beneficium a deteriore parte, Sen. Ben. 2, 28, 2.
        Hence, spectātus, a, um, P. a. (acc. to II. B. 2.).
    1. A. Tried, tested, proved (syn.: probatus, cognitus): tuam probatam et spectatam maxime adulescentiam, Lucil. ap. Non. 437, 14: homines spectati et probati, Cic. de Or. 1, 27, 124: fides spectata et diu cognita, id. Div. in Caecil. 4, 11; Ov. P. 2, 7, 82: pietas spectata per ignes, id. F. 4, 37: integritas, Liv. 26, 49, 16; cf.: homo in rebus judicandis spectatus et cognitus, Cic. Verr. 1, 10, 29: spectata ac nobilitata virtus, id. Fl. 26, 63: spectata multis magnisque rebus singularis integritas, id. Phil. 3, 10, 26: rebus spectata juventus, Verg. A. 8, 151: utebatur medico ignobili, sed spectato homine, Cleophanto, id. Clu. 16, 47: mores, Plaut. Pers. 2, 1, 4: ni virtus fidesque vestra spectata mihi forent, Sall. C. 20, 2.
      Sup.: id cuique spectatissimum sit, quod occurrerit, etc., let that be the best test of each, Liv. 1, 57, 7.
      With subject-clause: mihi satis spectatum est, Pompeium malle principem volentibus vobis esse quam, etc., Sall. H. 3, 61, 23 Dietsch.
    2. B. In gen., looked up to, respected, esteemed, worthy, excellent: fecere tale ante alii spectati viri, Plaut. Merc. 2, 2, 47: in perfecto et spectato viro, Cic. Lael. 2, 9: homines, id. Div. in Caecil. 7, 24: castitas, Liv. 1, 57, 10.
      Comp.: quo non spectatior alter, Sil. 1, 440.
      Sup.: auctoritas clarissimi et spectatissimi viri atque in primis probati, Cic. Fam. 5, 12, 7: spectatissima femina, id. Rosc. Am. 50, 147.
      Of things (Plinian): paeninsula spectatior (with flumen clarum), Plin. 4, 18, 32, § 107: spectatius artificium, id. 11, 1, 1, § 1: spectatissima laurus, id. 15, 30, 40, § 134.
      Hence, adv.: spectātē, splendidly, excellently: spectatissime florere, Plin. 21, 1, 1, § 2: spectatissime ministrere, Amm. 28, 3, 9.

spectrum, i, n. [specio], an appearance, form, image of a thing; an apparition, spectre, the Gr. εἴδωλον (much less freq. than simulacrum and species): spectra Catiana … nam quae Democritus εἴδωλα, Catius Insuber Epicureus spectra nominat, Cic. Fam. 15, 16, 1 sq.: spectra Catiana, Cass. ap. Cic. Fam. 15, 19, 1.

* spectus, ūs, m. [specio], look, appearance, aspect: spectu sine praepositione Pacuvius in Duloreste usus est, cum ait: spectu protervo ferox, Fest. s. h. v. p. 330 Müll.; Pac. Fragm. Trag. v. 147 Rib.

1. spĕcŭla, ae, f. [specio].

  1. I. A high place from which to look out, a look-out, watch-tower: specula, de quo prospicimus, Varr. L. L. 6, § 82 Müll.: praedonum adventum significabat ignis e speculā sublatus, Cic. Verr. 2, 5, 35, § 93: dat signum speculā ab altā, Verg. A. 3, 239; Luc. 6, 279: tamquam ex aliquā speculā prospexi tempestatem futuram, Cic. Fam. 4, 3, 1; id. Phil. 7, 7, 19; Col. 7, 3 fin. al.
    Plur., Liv. 29, 23’ specularum significationem Sinon invenit, Plin. 7, 56, 57, § 202; Stat. Th. 6, 547; App. de Mundo, p. 69, 40.
    1. * B. Trop., a watchtower: stetit Caesar in illā amicitiae speculā, Plin. Pan. 86, 4.
  2. II. In gen.
    1. A. In speculis esse, to be on the watch or lookout: nunc homines in speculis sunt, observant, quemadmodum sese unusquisque vestrum gerat, Cic. Verr. 1, 16, 46; cf. id. Deiot. 8, 22: in speculis omnis Abydos erat, Ov. H. (17), 18, 12: in speculis atque insidiis relicti, Cic. Mur. 37, 79: diem unum in speculis fuit, Liv. 34, 26: gentis paratas pendere in speculis, Claud. B. Get. 569.
    2. B. Poet., like σκοπιά, a high place, height, eminence: in speculis summoque in vertice montis Planities ignota jacet, Verg. A. 11, 526; so of the summits of mountains, id. E. 8, 59; id. A. 10, 454; of the high walls of a city, id. ib. 11, 877; 4, 586.

2. spēcŭla, ae, f. dim. [spes; cf. recula, from res], a slight hope (rare but class.): estne quid in te speculae? Plaut. Pers. 2, 5, 9; id. Cas. 2, 4, 27: ulla nec specula est, id. Rud. 3, 3, 3; Cic. Clu. 26, 72: oblectabar speculā, id. Fam. 2, 16, 5: cassae speculae renuntias fortiter, App. M. 6, p. 175, 17: tenui speculā solabar clades ultimas, id. ib. 10, p. 253, 5.

* spĕcŭlābĭlis, e, adj. [speculor], that may be seen, visible: Sunion, Stat. Th. 12, 624.

spĕcŭlābundus, a, um, adj. [speculor], on the look-out, on the watch; watching for any thing (post-Aug.): Festus Hadrumeto, ubi speculabundus substiterat, etc., Tac. H. 4, 50: ab ostio speculabunda, Mart. Cap. 2, § 112.
With acc.: speculabundus ex altissimā rupe identidem signa, Suet. Tib. 65.

* spĕcŭlāmen, ĭnis, n. [speculor], a looking at, observing: glaucum, Prud. Apoth. 88.

spĕcŭlar, āris, v. specularis, II. fin.

spĕcŭlāris, e, adj. [speculum].

  1. I. In gen., of or belonging to a mirror, like a mirror (post-Aug.): speculari ratione, in the manner of a mirror, Sen. Q. N. 1, 5, 9.
  2. II. In partic.: specularis lapis, a kind of transparent stone, muscovy-glass, isinglass-stone, mica, Plin. 36, 22, 45, § 150 sqq.; 9, 35, 56, § 113; Petr. 68; Lact. Opif. Dei, 8 med.
    Hence, spĕcŭlārĭa, ōrum, n., window panes, a window, Sen. Ep. 90, 25; 86, 11; id. Prov. 4, 9; id. Q. N. 4, 13, 7; Plin. 19, 5, 23, § 64; Plin. Ep. 2, 17, 4 and 21; Mart. 8, 14; Juv. 4, 21; Col. 11, 3, 52; Pall. 1, 20, 1 al.
    In sing.: per corneum specular, Tert. Anim. 53 med.

spĕcŭlārĭus (contr. collat. form SPECLARIVS, Inscr. Orell. 4284), ii, m. [speculum], a mirror-maker, Dig. 50, 6, 6; Cod. Th. 13, 4, 2; Cod. Just. 10, 64, 1; Inscr. Orell. 6296.
Called also ‡ SPECVLARIARIVS (or contr. SPECLARIA), Inscr. Orell. 6351 sq.

spĕcŭlātĭo, ōnis, f. [speculor].

  1. I. A spying out, exploration, observation (late Lat.): speculationibus fidis doctus, Amm. 26, 10, 4; 27, 2, 4: turris speculationis, Greg. Mag. in Job, 31, 85.
  2. II. A contemplation, speculation, Boëth. Consol. Phil. 4, 1; 5, 2; Aus. Mos. 326.

spĕcŭlātīvus, a, um, adj. [speculor], speculative (late Lat.): philosophia, Boëth. ap. Porphyr. Dial. 1, p. 2.
Hence, subst.: spĕcŭlātīva, ae, f., = contemplativa (sc. philosophia), Cassiod. Var. 1, 45.

spĕcŭlātor (also written spĭcŭl-), ōris, m. [speculor], in milit. lang., a looker-out, spy, scout, explorer, éclaireur (syn. explorator).

  1. I. Lit.: speculator, quem mittimus ante, ut respiciat quae volumus, Varr. L. L. 6, § 82 Müll.: repentinus, Cic. Verr. 2, 5, 63, § 164; Caes. B. G. 2, 11; 5, 49 fin.; Cic. N. D. 2, 56, 140; Sall. J. 101, 1; 106, 2; Liv. 3, 40, 13; 22, 33, 1; 28, 2, 2 al.
    These scouts formed a special division in each legion, Auct. B. Hisp. 13; Tac. H. 1, 25; Inscr. Orell. 1222; 3518 al.
    Under the emperors they were employed as special adjutants, messengers, and body-guards of a general, Suet. Calig. 44; Tac. H. 2, 73; Suet. Aug. 74; id. Claud. 35; id. Galb. 18; id. Oth. 5; Tac. H. 1, 24 Lips.; 2, 11; 2, 33; Sen. Ira, 1, 16, 15; id. Ben. 3, 25; Vulg. Marc. 6, 27 (where the Greek has also σπεκουλάτωρ) al.
  2. II. Transf., in gen., a searcher, explorer, investigator, examiner: physicus, id est speculator venatorque naturae, Cic. N. D. 1, 30, 83; id. Div. in Caecil. 16, 51: ad has excipiendas voces speculator ex convivis Persei missus, Liv. 40, 7: Cleonis fuisse publice praepositos χαλαζοφύλακας, speculatores futurae grandinis, Sen. Q. N. 4, 6, 1: quo tu matutinus speculator amicae? Prop. 2, 29 (3, 27), 31: apes consumptis in proximo floribus speculatores ad pabula ulteriora mittunt, Plin. 11, 8, 8, § 19: Fabius cautā speculator mente futuri, Sil. 1, 679.

A maximum of 100 entries are shown.