Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

servĭa, ae, v. seriva.

Servĭānus, a, um, v. Servius.

* servĭcŭlus, i, m. dim. [servus], a little slave, Tert. Idol. 10.

Servīlĭānus, a, um, v. Servilius.

servīlis, e, adj. [servus], of or belonging to a slave, slavish, servile (class.).

  1. I. Lit. (syn. famularis): tumultus, the servile war, insurrection of the slaves, Caes. B. G. 1, 40: imperium, like that of masters over slaves, Sall. H. 1, 9 Dietsch: bellum, Flor. 3, 19, 2; Cic. Imp. Pomp. 10, 28: terror, dread of the slaves, of a servile insurrection, Liv. 3, 16: manus, a band of slaves (with latrones), Hor. Epod. 4, 19: capita, Liv. 27, 16: caput, Dig. 4, 5, 3: de uxoribus in servilem modum quaestionem habent, like slaves, Caes. B. G. 6, 19; cf. Hor. S. 1, 8, 32: inscriptio (i. e. triumphi de servis), Flor. 3, 19, 8: operae (i. e. servis dignae), id. 2, 18, 10: nil servile habet, Hor. S. 2, 7, 111: servilia fingere, Tac. A. 16, 2: caedi discentes, deforme atque servile est, Quint. 1, 3, 14; cf. verbera, Just. 1, 5, 2: causa, Dig. 4, 5, 3, § 1: adfinitates, ib. 23, 2, 14, § 3: cognationes, ib. 23, 2, 14, § 3: condicio, ib. 48, 20, 1: necessitas, ib. 3, 8, 19, § 2.
  2. II. Trop.: serviles nuptiae (opp. liberales), Plaut. Cas. prol. 68 and 73: schema, id. Am. prol. 117: vestis, Cic. Pis, 38, 92: color, id. ib. 38, 1: indoles, Liv. 1, 5: gestus (with humilis), Quint. 11, 3, 83: vernilitas, id. 1, 11, 2: litterae, i. e. the lower branches of learning (writing, reading, arithmetic, etc.; opp. liberales, the higher branches), Sen. Tranq. 9: jugum, Cic. Phil. 1, 2, 6: munus, id. Sull. 19, 55.
    Hence, adv., like a slave, slavishly, servilely.
        1. * a. servīle: gemens, Claud. B. Gild. 364.
        2. b. servīlĭter (class.): serviliter ficti dominum consalutamus, Petr. 117, 6: ne quid serviliter muliebriterve faciamus, Cic. Tusc. 2, 23, 55; so Tac. H. 1, 36: saevire, Flor. 1, 23, 1.
          Comp. and sup. of the adj. and adv. do not occur.

Servīlĭus, i, m.; Servīlĭa, ae, f., the name of a Roman gens.

  1. I. Masc.
    1. A. C. Servilius Ahala, Liv. 4, 13 sq.; v. Ahala.
    2. B. Cn. and Q. Servilius Caepio, consuls, the former A.U.C. 613, the latter the following year, Cic. Font. 11, 23; cf. id. Brut. 25, 97; 25, 43; 25, 161; id. Att. 12, 5, 3 al.
    3. C. Another Cn. Servilius Caepio, Cic. Att. 12, 20, 2.
    4. D. Q. Servilius Caepio, consul A.U.C. 648, Vell. 2, 1, 3; cf. Cic. Brut. 35, 135; id. de Or. 2, 28, 124; id. Inv. 1, 49, 92.
    5. E. Q. Servilius Caepio, quœstor A.U.C. 654, Auct. Her. 1, 12, 21; 2, 12, 17; Cic. Fragm. Scaur. 1, 2, 45 B. and K. al.
      Others of the same name are mentioned, Cic. Fin. 3, 2, 8; id. Fam. 3, 10, 2; 3, 11, 1; id. Q. Fr. 1, 3, 7.
  2. F. C. Servilius Casca, an assassin of Cœsar, Cic. Phil. 2, 11, 27.
  3. G. P. Servilius Casca, an assassin of Cœsar, Cic. Phil. 2, 11, 27; id. Ep. ad Brut. 1, 17, 1; id. Att. 16, 15, 3 al.
  4. H. C. Servilius Glaucia, prœtor, slain by Marius A.U.C. 654, Cic. Brut. 62, 224; id. Cat. 3, 6, 15.
  5. K. C. Servilius Isauricus, a successful general, a friend of Cicero, Cic. Att. 12, 21, 1; id. Prov. Cons. 9, 22 et saep.
  6. L. Another P. Servilius Isauricus, proconsul in Asia A.U.C. 708, to whom are addressed the letters, Cic. Fam. 13, 66-72; cf. id. Q. Fr. 2, 3, 2; 3, 4, 6.
  7. II. Fem. Servilia, Cic. Att. 14, 21, 3; 15, 11, 1; 15, 12, 1 al.
    Hence,
    1. A. Servīlĭus, a, um, adj., of or belonging to a Servilius, Servilian; familia, Plin. 34, 13, 38, § 137: lex, scilicet judiciaria, introduced by Q. Servilius Caepio, Cic. de Or. 2, 55, 223; id. Clu. 51, 140, id. Brut. 43, 161; Tac. A. 12, 60: de pecuniis repetundis, by C. Servilius Glaucia, id. Rab. Post. 4, 9; id. Balb. 24, 54; id. Scaur. 1, 2; Ascon. ap. Scaur. p. 21; single fragments of which, still extant, are collected and explained in C. A. Klenze, Fragmenta legis Serviliae, Berol. 1825: agraria, proposed by P. Servilius Rullus, but defeated through the opposition of Cicero (Oratt. de lege Agr. III.); Servilius lacus, a place in Rome, in the eighth region, Cic. Rosc. Am. 32, 89; Sen. Prov 3, 7; cf. Fest. pp. 238 and 139.
    2. B. Servīlĭānus, a, um, adj., of or belonging to a Servilius, Servilian; horti, Suet. Ner. 47; Tac. A. 15, 55; id. H. 3, 38; cf. Plin. 36, 5, 4, § 23.

servĭo, īvi and ii, ītum, 4 (imperf. servibas, Plaut. Capt. 2, 1, 50; fut. servibo, id. Men. 5, 9, 42; id. Merc. 3, 2, 3; Ter. Hec. 3, 5, 45: servibit, Plaut. Pers. 4, 4, 76; id. Trin. 2, 2, 27), v. n. (once pass., v. I. B. infra) [servus], to be a servant or slave, to serve, be in service (freq. and class.).

  1. I. Lit.
          1. (α) Absol.: Ha. Quid tu, servusne es, an liber? Ps. Nunc quidem etiam servio, Plaut. Ps. 2, 2, 16: nunc qui minus servio, quam si forem serva nata? id. Rud. 1, 3, 37: in liberatā terrā liberatores ejus servire, Liv. 34, 50: per centum annos, id. 39, 37, 5: an addictus, quem lex servire, donec solverit, jubet, servus sit, Quint. 7, 3, 26: qui Libertate caret, Serviet aeternum, Hor. Ep. 1, 10, 41: servire liberaliter, Ter. And. 1, 1, 11: serviet utiliter (captivus), Hor. Ep. 1, 16, 70 et saep.: servire juste (opp. injuste imperare), Cic. Rep. 3, 18, 28; id. Phil. 6, 7, 19: vincti per centum annos servistis, Liv. 39, 37: servit vetus hostis Cantaber, serā domitus catenā, Hor. C. 3, 8, 21.
          2. (β) With dat. of the person to whom service is rendered, to be enslaved to, to serve: justum est, tuos tibi servos tuo arbitratu serviat, Plaut. Bacch. 4, 9, 71: lenoni, Ter. Phorm. 1, 2, 33: servitum tibi me abducito, ni fecero, Plaut. Ps. 1, 5, 105: venire in eum locum, ubi parendum alteri et serviendum sit, Cic. Rab. Post. 8, 22; cf.: sive regi sive optimatibus serviant, id. Rep. 1, 35, 55: ut hoc populorum intersit, utrum comi domino an aspero serviant, etc., id. ib. 1, 33, 50: Athenas victas Lacedaemoniis servire pati, Nep. Alcib. 9, 4: minata, Servitura suo Capitolia nostra Canopo, Ov. M. 15, 827.
          3. (γ) With apud: tam ille apud nos servit, quam ego nunc hic apud te servio, Plaut. Capt. 2, 2, 62: filius meus illi apud vos servit captus in Alide, id. ib. 2, 2, 80: hoc pacto apud te serviam, id. Aul. 1, 1, 12: apud lenonem, id. Poen. 4, 2, 87: si quis apud nos servisset, etc., Cic. de Or. 1, 40, 182.
          4. (δ) With homogeneous object: servitutem: qui in servitute est eo jure, quo servus, aut, ut antiqui dixerunt, qui servitutem servit, Quint. 7, 3, 26: tu usque a puero servitutem servivisti in Alide, Plaut. Capt. 3, 4, 12: quorum majorum nemo servitutem servivit, Cic. Top. 6, 29; id. Mur. 29, 61: qui (cives) servitutem servissent, Liv. 40, 18, 7; 45, 15, 5: neque erile negotium plus curat quam si non servitutem serviat, Plaut. Mil. 2, 6, 2; 3, 1, 150 (not servitute, v. Ritschl ad h. l.).
            So with dat. of person: me servitutem servire huic homini optumo, Plaut. Capt. 2, 3, 31; id. Aul. 4, 1, 6; id. Rud. 3, 4, 42; cf.: sed is privatam servitutem servit illi an publicam? id. Capt. 2, 2, 84 (v. infra, II.): ego haud diu: ab ineunte adulescentiā tuis servivi servitutem imperiis, id. Trin. 2, 2, 21; and with apud: apud hunc servitutem servio, id. Mil. 2, 1, 17.
    1. B. Pass. (perh. only in the foll. passage): adsuescamusservis paucioribus serviri, Sen. Tranq. 9, 3.
  2. II. In gen., with dat. of object (a person or thing), to be devoted or subject to; to be of use or service to; to serve for, be fit or useful for; to do a service to, to comply with, gratify, humor, accommodate; to have respect to, to regard or care for; to consult, aim at, to accommodate one’s self to, etc. (so esp. freq. in Cic.; cf.: pareo, appareo, ministro): tibi servio atque audiens sum imperii, Plaut. Truc. 1, 2, 25; Cic. Div. in Caecil. 15, 48: quoniam sibi (rei publicae) servissem semper, numquam mihiut jam mihi servirem, consulerem meis, id. Planc. 38, 92; cf.: servire populo, id. ib. 4, 11; id. Fin. 5, 9, 27 et saep.: cum is, qui imperat aliis, servit ipse nulli cupiditati, id. Rep. 1, 34, 52; cf.: cum homines cupiditatibus iis, quibus ceteri serviunt, imperabunt, id. Lael. 22, 82: aetati hujus, id. Fin. 5, 9, 27: mori alicujus, Nep. Them. 1, 3: semper aut belli aut pacis serviit artibus, Vell. 1, 13, 3: amori aliorum flagitiosissime, Cic. Cat. 2, 4, 8: auribus alicujus, Caes. B. C. 2, 27: bello, id. B. G. 7, 34: brevitati, Cic. de Or. 2, 80, 327: commodis alicujus, id. Rep. 1, 4, 8; id. Q. Fr. 1, 1, 8, § 24; id. Inv. 2, 45, 132: rei publicae commodis, id. Div. in Caecil. 20, 64; cf.: compendio suo privato, Caes. B. C. 3, 32: constantiae, Cic. Fam. 5, 16, 5: dignitati (with consulere rei publicae), id. Sest. 10, 23: dolori meo, id. ib. 6, 14: existimationi, id. Verr. 1, 10, 29; id. Att. 5, 11, 5: famae, id. ib. 5, 10, 2: gloriae, id. Tusc. 5, 3, 9: gravitati vocum aut suavitati, id. Or. 54, 182: vel honori multorum vel periculo (with obedire tempori), id. Brut. 69, 242: indulgentiae, id. Cael. 32, 79: iracundiae (with parere dolori), id. Prov. Cons. 1, 2: laudi et gloriae, id. Cat. 1, 9, 23: laudi existimationique, id. Verr. 2, 1, 2, § 5: numeris (orationis), id. Or. 52, 176: oculis civium, id. Phil. 8, 10, 29: pecuniae, id. Tusc. 5, 3, 9: personae, id. Off. 3, 29, 106: petitioni, id. Verr. 1, 9, 24: posteritati, id. Tusc. 1, 15, 35: rei familiari, id. Rosc. Am. 15, 43; cf. rei, Ter. Hec. 2, 1, 27: rumori, Plaut. Trin. 3, 2, 14; Caes. B. G. 4, 5 fin.: tempori, Cic. Sest. 6, 14; id. Tusc. 3, 27, 66; id. Att. 8, 3, 6; 10, 7, 1: utilitati salutique, id. Q. Fr. 1, 1, 9, § 27: valetudini, id. Fam. 16, 18, 1: vectigalibus, id. de Or. 2, 40, 171: venustati vel maxime, id. ib. 2, 78, 316; 2, 80, 327: verbis praecedentibus, Quint. 9, 4, 63.
    Pass. impers.: ut communi utilitati serviatur, Cic. Off. 1, 10, 31: concisum est ita, ut non brevitati servitum sit, sed magis venustati, id. de Or. 2, 80, 327.
          1. (β) With homogeneous object (cf. supra, I. δ): ab ineunte adulescentiā Tuis servivi servitutem imperiis et praeceptis, paterMeum animum tibi servitutem servire aequom censui, Plaut. Trin. 2, 2, 21 sqq.
    1. B. Transf., of things.
      1. 1. In gen., to help, assist, be serviceable to, be useful for (post-Aug.): ut totus truncus alienigenis surculis serviat, Col. 4, 29, 14; cf.: tabularia debent servire gallinis, id. 6, 3, 2: chartis serviunt calami, Plin. 16, 36, 64, § 157: candelae luminibus et funeribus serviunt, id. 16, 37, 70, § 178: eademque materia et cibis et probris serviat, id. 33, 12, 54, § 152: laetor quod domus aliquando C. Cassi, serviet domino non minori, Plin. Ep. 7, 24, 8.
      2. 2. Esp., jurid. t. t., of buildings, lands, etc., to be subject to a servitude: praedia, quae serviebant, Cic. Agr. 3, 2, 9; so, aedes, id. Off. 3, 16, 67: neque servire quandam earum aedium partem in mancipi lege dixisset, id. de Or. 1, 39, 178: eodem numero (incorporalium) sunt et jura praediorum urbanorum et rusticorum, quae etiam servitutes vocantur, Gai. Inst. 2, 14 fin.; Paul. Sent. 1, 17; cf. Dig. 8, 2, 20, §§ 3 and 5; 8, 6, 8, § 1 al.; and v. servitus, II. B., and servus, II.

servĭtĭum, ii, n. [servus].

  1. I. In abstr., the condition of a slave or servant, slavery, servitude (not so in Cic., who has servitus).
    1. A. Lit.: hoc tibi pro servitio debeo, as your servant, * Ter. And. 4, 1, 52: cum secum ipse reputaret, quam gravis casus in servitium ex regno foret, Sall. J. 62, 9: neque desistam abstrahere a servitio civitatem nostram, Brut. ap. Cic. Ep. ad Brut. 1, 16, 9: militibus nostris Jugurthae servitium minari, Sall. J. 94, 4: genus servitii insolitum, id. H. 2, 81 Dietsch: servitii pretium, id. ib. 3, 61, 20; 3, 61, 1; 4, 61, 11: ductus ab creditore in servitium, Liv. 2, 23, 6: justum pati servitium (just before: regia servitus), id. 41, 6, 9: cum domus Assaraci Phthiam Servitio premet, Verg. A. 1, 285: aliquem servitio levare, to free from slavery, Hor. S. 2, 5, 99: servitio exire, Verg. E. 1, 41: servitium subire, Ov. Tr. 4, 6, 8.
    2. B. Transf., in gen., servitude or subjection of any kind: animi imperio, corporis servitio magis utimur, Sall. C. 1, 2: illi etiam tauros primi docuisse feruntur Servitium, Tib. 2, 1, 41; 2, 4, 1; Ov. A. A. 3, 488; cf. Verg. G. 3, 168; Col. 8, 8, 4: qui servitium (amoris) ferre fatentur, Ov. Am. 1, 2, 18: tanto infensius servitium, Tac. A. 1, 81 fin.
  2. II. In concr., a body of servants, the class of slaves (collect.; class. in sing. and plur.).
          1. (α) Sing.: ita nunc servitium’st, such are servants nowadays, Plaut. Curc. 2, 3, 21: Lycurgus agros locupletium plebi, ut servitio, colendos dedit, Cic. Rep. 3, 9, 16: ut a servitio caveremus (cf. just before: examina tanta servorum immissa in populum Romanum), id. Har. Resp. 12, 25: nulline motus in Siciliā servorum Verre praetorefacti esse dicuntur? … coeptum esse in Siciliā moveri aliquot locis servitium suspicor, id. Verr. 2, 5, 4, § 9: ex omni faece urbis ac servitio, id. Pis. 4, 9: calonum servitiique tertia (pars), Vell. 2, 82, 3; cf.: servitii decem milia offerebat, Tac. A. 12, 17: qui (gladiatores) e servitio Blaesi erant, id. ib. 1, 23 et saep.
          2. (β) Plur.: servitia ad caedem et inflammandam urbem incitavit, Cic. Cael. 32, 78: vincula soluta sunt et servitia incitata, id. Leg. 3, 11, 25: opera facessant, servitia sileant, id. Fl. 38, 97; Sall. C. 24, 4; 46, 3; 50, 1; 56, 5; id. J. 66, 1; Liv. 2, 10; 6, 12; 28, 11; Col. 11, 1, 3 et al.
    1. B. Transf., of drones among bees: sunt autem fuciquasi servitia verarum apium, Plin. 11, 11, 11, § 27.
      1. 2. = servi, servants as individuals: servitia regum superborum, Liv. 2, 10, 8: inopia servitiorum, id. 28, 11, 9: dilapsis etiam infimis servitiorum, Tac. H. 3, 84.

servītor, ōris, m. [servio], a servant, servitor (late Lat.), Auct. Serm. ad Fratr. ap. Aug. 43 med.; Inscr. Orell. 2363.

* servĭtrītĭus, a, um, adj. [servus-tritus, from tero], galled by slavery: stabulum, as a term of abuse, Plaut. Pers. 3, 3, 13 dub. (Ritschl ex conj.: stabulum servitutium).

servĭtūdo, ĭnis, f. [servus], slavery, servitude (perh. only in the foll. passages): servitudinis homines expertos, Liv. 24, 22, 2 Drak. N. cr. dub. (Weissenb. servitutis): eritudo servitudo, Paul. ex Fest. p. 83 Müll.: servitudo, δουλεία, Gloss. Philox.

servĭtūs, ūtis (gen. plur. servitutium, Dig. 8, 2, 32 fin.; 8, 3, 1 fin.; and acc. to Ritschl also Plaut. Pers. 3, 3, 14), f. [servus], the condition of a servus; slavery, serfdom, service, servitude (freq. and class.).

  1. I. Lit.: servitus est constitutio juris gentium, quā quis dominio alieno contra naturam subicitur, Dig. 1, 5, 4; Just. Inst. 1, 3, 2: servitutem servire, Plaut. Capt. 2, 3, 31 (v. this freq. occurring phrase under servio, I. δ): quibus nunc aerumna mea libertatem paro, Quibus servitutem mea miseria deprecor? Enn. ap. Gell. 6, 16, 9 (Trag. v. 173 Vahl.): domi fuistis liberi: Nunc servitus si evenit, etc., Plaut. Capt. 2, 1, 4: qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater servitutis, id. Am. 1, 1, 24 Fleck.: quis hoc imperium, quis hanc servitutem ferre potest? Cato ap. Gell. 10, 3, 17: ipsam (mulierem) in servitutem adjudicare, Cic. Div. in Caecil. 17, 56: ista corruptela servi si impunita fueritfit in dominatu servitus, in servitute dominatus, id. Deiot. 11, 30: mors servituti anteponenda, id. Off. 1, 23, 81: servitutem perpessi, id. Phil. 8, 11, 32: aliae nationes servitutem pati possunt, populi Romani est propria libertas, id. ib. 6, 7, 19: servitutem pati, id. ib. 6, 7, 19: similitudo servitutis id. Rep. 1, 27, 43: hunc nimis liberum populum libertas ipsā servitute afficit, etc … Nimia illa libertas in nimiam servitutem cadit, id. ib. 1, 44, 68: socios nostros in servitutem abduxerunt, id. Pis. 34, 84: servitutis jugum, id. Rep. 2, 25, 47: Themistocles cum servitute Graeciam liberasset, id. Lael. 12, 42: conjuges in servitutem abstrahi, Caes. B. G. 7, 14; addicere aliquem in servitutem, Liv. 3, 56; Caes. B. G. 7, 77: liberum populum servitute adficere, Cic. Rep. 1, 44, 68: asserere aliquem in servitutem, Liv. 3, 44, 5; 34, 18, 2; Suet. Tib. 2.
          1. * (β) As a verbal noun with dat.: opulento homini hoc servitus dura est, this serving or being servant of a rich man, Plaut. Am. 1, 1, 12.
  2. II. Transf.
    1. A. In gen. (acc to servio, II.), servitude, subjection: numquam salvis suis exuitur servitus muliebris; et ipsae libertatem, quam viduitas et orbitas facit, detestantur, Liv. 34, 7 Drak.: silvestres gallinae in servitute non foetant, in confinement, Col. 8, 12; so id. 8, 15, 7: hujus tanti officii servitutem astringebam testimonio sempiterno, Cic. Planc. 30, 74: est enim in illis ipsa merces auctoramentum servitutis, id. Off. 1, 42, 150; cf.: ut se homines ad servitutem juris astringerent, Quint. 2, 16, 9; 7, 3, 16.
    2. B. The government, rule, dominion of a master: tibi Apud me justa et clemens servitus, Ter. And. 1, 1, 9.
    3. C. (Acc. to servio, II. B.) Jurid. t. t., of buildings, lands, etc., a liability resting upon them, an easement, servitude: servitutes praediorum rusticorum sunt hae: iter, actus, via, aquaeductus, Dig. 8, 3, 1: jura praediorum urbanorum, quae servitutes vocantur, Gai. Inst. 2, 14: servitute fundo illi imposita, Cic. Q. Fr. 3, 1, 2, § 3: specus servitutis putat aliquid habituros, id. Att. 15, 26, 4.
    4. D. Concr. (for the class. servitium), slaves, servants (collect.); poet. of lovers: adde quod pubes tibi crescit omnis, Servitus crescit nova (= catervae amatorum semper novorum). Hor. C. 2, 8, 18; cf. Plaut. Pers. 3, 3, 14 Ritschl.

Servĭus, i, m.

  1. I. A Roman proper name, esp. in the Sulpician gens; whence Servii is sometimes used for Sulpicii, Oth. ap. Tac. H. 2, 48.
    Esp., Servius Sulpitius Rufus, an eminent jurist and statesman, contemporary with Cicero, alled Servius, Dig. 47, 2, 76, § 1; Gai. Inst. 2, 244; v. Sulpicius.
    Hence, Servĭānus, a, um, adj., of or belonging to Servius Sulpitius the jurist, Servian: actio, Dig. 20, 1, 3; for which also simply Servĭāna, ae, ib. 20, 1, 1; 20, 1, 7; 20, 1, 10.
  2. II. Servius Tullius, the sixth king of Rome; v. Tullius.
  3. III. Servius Maurus Honoratus, a grammarian under Valentinian, a commentator on Vergil.