Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

sā̆crĭcŏla, ae, comm. [sacer-colo], one who conducted the sacra, a sacrificer, sacrificing priest or priestess (post-Aug.), Tac. H. 3, 74 (for which, sacrificuli, Suet. Dom. 1); App. Flor. 4, p. 361, 36; Macr S. 5, 19; Amm. 22, 14, 3.
In apposition: reges sacricolae, i. e. sacrificing, Prud. adv. Symm. 1, praef. 47.

* sā̆crĭfer, fĕra, fĕrum, adj. [sacer-fero], bearing sacred things: rates (Aeneae), Ov. F. 4, 252.

sā̆crĭfĭcālis, e, adj. [sacrificium], of or belonging to sucrifices, sacrificial (postAug.): apparatus, Tac. A. 2, 69: epulae, App. M. 9, p. 217, 16: ministeria et instrumenta, Tert. adv. Haer. 40; Macr. S. 3, 2.

* sā̆crĭfĭcātĭo, ōnis, f. [sacrifico], a sacrificing, sacrifice: omnis (with precatio), Cic. N. D. 2, 27, 67.

sā̆crĭfĭcātor, ōris, m. [sacrifico], a sacrificer (post class.), Tert. Spect. 8 fin.

* sā̆crĭfĭcātus, ūs, m. [sacrifico], a sacrificing, sacrifice: nullum uspiam pecus sacrificatui, habemus, App. M. 7, p. 192, 22.

sā̆crĭfĭcĭŏlus, i, m. dim. [sacrificus], he who sacrifices: rex, the priest who makes the offerings formerly made by the king (v. rex, I.), Varr. L. L. 6, 4, 31.

sā̆crĭfĭcĭum, ii, n. [sacrificus], a sacrifice (class. and very freq. in sing. and plur.).

        1. (α) Sing.: M. Popillius cum sacrificium publicum cum laenă faceret, quod erat flamen Carmentalis, Cic. Brut. 14, 56: epulare sacrificium facere, id. de Or. 3, 19, 73; cf.: sacrificio Apollini facto, Liv. 45, 27: sacrificium lustrale parare, id. 1, 28: sacrificio rite perpetrato, id. 44, 37 fin.: sollemne et statutum sacrificium, Cic. Tusc. 1, 47, 113: decem ingenui decem virginesad id sacrificium adhibiti, Liv. 37, 3: sacrifici genus est, Ov. P. 3, 2, 57.
        2. (β) Plur.: Druides sacrificia publica ac privata procurant, Caes. B. G. 6, 13: sacrificiis studere, id. ib. 6, 21: sacrificiis sollemnibus factis, Cic. Phil. 5, 9, 24; so, sollemnia, Liv. 5, 52: anniversaria, Cic. Verr. 2, 4, 57, § 128: publice ejusdem generis habent sacrificia, Caes. B. G. 6, 16; Cic. Fragm. ap. Quint. 9, 2, 96: sacrificia laeta, Liv. 36, 1: aliquem sacrificiis interdicere, Caes. B. G. 6, 13: sacrificia facere Libero Liberaeque, Col. 12, 18, 4: rex sacrificiorum, v. rex, A. 1.

sā̆crĭfĭco (ante-class. collat. form sā̆-crŭfĭco), āvi, ātum, 1, v. n. and a. (dep. collat. form sā̆crĭfĭcor, āri, ante-class., Varr. L. L. 6, § 18 Müll.; id. R. R. 2, 8, 1; 2, 11, 5; id. ap. Non. 480, 2 sq.; cf. Gell. 18, 12 fin., and Varr. L. L. 9, § 105 ib.; so, late Lat., sacrificati, Christians who sacrifice to the gods under persecution, Cypr. Ep. 52) [sacer-facio], to make or offer a sacrifice, to sacrifice (freq. and class.).

        1. (α) Neutr. absol.: nunc sacruficabo, Plaut. Rud. 4, 7, 37; 1, 2, 44 sq.; id. Aul. 3, 6, 43; id. Mil. 3, 1, 117; id. Poen. 1, 2, 109; Ter.Phorm. 4, 4, 21: principem in sacrificando Janum esse voluerunt, Cic. N. D. 2, 27, 67; Liv. 25, 1 (repeatedly); 44, 14; Quint. 1, 10, 33; Ov. M. 14, 84 al.; cf.: noctu sacruficatum ire, Plaut. Poen. 1, 2, 107.
          With dat.: si sacruficem summo Jovi, etc., Plaut. Ps. 1, 3, 31: alicui deo, id. Am. 3, 3, 28; id. Truc. 2, 4, 69: Herculi sacrificare velle se dixit, Curt. 4, 2, 3.
          With abl.: summo Jovi argento, Plaut. Most. 1, 3, 84: Orco hostiis, id. Ep. 2, 1, 7: Junoni reginae majoribus hostiis, Liv. 22, 1, 17; 28, 38, 8; 32, 1, 13; 36, 21, 9; and so without a dat., id. 37, 47, 5; 40, 2, 4; 42, 20, 3.
          With pro: pro populo, Liv. 4, 54, 7; 26, 33, 8; Varr. R. R. 2, 8, 1.
          Impers. pass.: secundum segetes huic deo sacrificatur, Varr. L. L. 6, 3, 16: pure et caste a matronis sacrificatum, Liv. 27, 37: cui (Angeronae) sacrificatur a. d. XII. Kal. Januar., Plin. 3, 5, 9, § 65; 16, 6, 8, § 24.
        2. (β) Act., Plaut. Stich. 1, 3, 97: ullum turis granum, id. Poen. 2, 3: pecora, Liv. 41, 18: ignavam suem, Ov. F. 4, 414: hoc poculum deis, Varr. L. L. 5, § 122 Müll.: lustra Apollini pro me exercitibusque et classibus, Liv. 45, 41.
          Pass.: eo die Junoni mulieres sacrificantur, Varr.L.L. 6, 18: nec duobus nisi certis diis una sacrificari oportere, Val. Max. 1, 1, 8: editi dii quibus sacrificaretur, Liv. 30, 2, 13; 35, 43, 3; 37, 37, 2: in pelliculis sacrificatorum animalium, Plin. 36, 21, 39, § 151.

sā̆crĭfĭcŭlus, i, m. [sacrifico], one who conducts the sacrifices, a sacrificer, sacrificing priest: sacrificuli ac vates ceperant hominum mentes, Liv. 25, 1; Suet. Dom. 1 (for which, sacricolae, Tac. H. 3, 74).
In apposition: rex, a high-priest, Liv. 2, 2, 1; cf. id. 6, 41, 9; v. rex, I.: vates, id. 35, 48 fin.

sā̆crĭfĭcus, a, um, adj. [sacrifico], of or belonging to a sacrificing, sacrificial (poet.; not ante-Aug.): securis, Ov. M. 12, 249: dies, id. ib. 13, 590: ritus, id. ib. 15, 483: arae, Val. Fl. 8, 243: vestis, Sil. 3, 27: os, of those sacrificing, praying, Ov. F. 1, 130: Ancus, mindful of sacrifices or of religion in gen., id. ib. 6, 803; cf.: Numa, Luc. 9, 478: jugum, where human sacrifices were offered, Val. Fl. 4, 110: preces, Sen. Med. 38: rex, v. rex, I.

sā̆crĭlĕgē, adv., v. sacrilegus fin.

sā̆crĭlĕgĭum, ii, n. [sacrilegus] (not ante-Aug.).

  1. I. The robbing of a temple, stealing of sacred things, sacrilege: sacrilegium est, rem sacram de templo surripere, Quint. 7, 3, 10; cf. id. 7, 3, 22; 5, 10, 39; Liv. 29, 8; 29, 18; 32, 1; 42, 3 al.; Quint. 5, 14, 11; 7, 3, 21; Tac. Agr. 6 fin.; Phaedr. 4, 11, 3 al.
    In plur., Suet. Caes. 54 fin. (with rapinae).
  2. II. Violation or profanation of sacred things, sacrilege (post-Aug.): cum in caelum insanitis, non dico sacrilegium facitis, sed operam perditis, Sen. Vit. Beat. 27, 1: non sine quodam sacrilegi metu, Flor. 2, 17, 12: aliquem sacrilegii damnare, Nep. Alcib. 6, 4: parum se grate gerere sacrilegium est, Sen. Ben. 1, 4, 4; Curt. 4, 3, 23.

sā̆crĭlĕgus, a, um, adj. [sacer-lego],

  1. I. that steals sacred things, that robs a temple, sacrilegious: sacrilegas admovere manus, Liv. 29, 18: altare sacrilegum, Vulg. Jos. 22, 16; cf.: quorum templis et religionibus iste bellum sacrilegum habuit indictum, Cic. Verr. 2, 5, 72, § 188.
    As subst. (so usually): sā̆crĭlĕgus, i, m., one who robs or steals from a temple, one who commits sacrilege: sacrilego poena est, neque ei soli, qui sacrum abstulerit, sed etiam ei, qui sacro commendatum, Cic. Leg. 2, 16, 40: non sacrilegum, sed hostem sacrorum religionumque, id. Verr. 2, 1, 3, § 9: an sacrilegus, qui, ut hostes urbe expelleret, arma templo affixa detraxit? Quint. 5, 10, 36; cf. id. 3, 6, 38; 3, 6, 41; 4, 2, 68 (v. sacrilegium init.): cavendum ne fortiori subjungatur aliquid infirmius, ut sacrilego fur, Quint. 9, 4, 23: punit furta sacrilegus, Sen. Ira, 2, 28, 8; Vulg. Act. 19, 37.
  2. II. Transf., in gen., that violates or profanes sacred things, sacrilegious, impious, profane (freq. since the Aug. per.).
        1. a. Adj.: hominem perditum Miserumque, et illum sacrilegum, Ter. Eun. 3, 1, 29; Ov. M. 4, 23; cf.: o genera sacrilega! Ter. Ad. 3, 2, 6: quorum civis Romanus nemo erat sed Graeci sacrilegi, Cic. Verr. 2, 3, 28, § 69: sacrilegos ignes admovere templis, Tib. 3, 5, 11: manus, id. 2, 4, 26; Hor. C. 2, 13, 2; Ov. F. 3, 700; id. Am. 1, 7, 28: dextra, id. M. 14, 539: meretricum artes, id. A. A. 1, 435: nefas (Catilinae), Mart. 9, 70, 2: hami (on account of the preceding sacris piscibus), id. 4, 30, 12.
          Sup.: exi e fano, sacrilegissime, Plaut. Rud. 3, 4, 1.
        2. b. Subst., an impious, wicked, or profane person: parricida, sacrilege, perjure, etc., Plaut. Ps. 1, 3, 129; Ter. Ad. 2, 4, 1; id. Eun. 5, 3, 2; 5, 3, 13; Sall. C. 14, 3; Ov. M. 8, 792; 8, 817.
          With gen.: nuptiarum, i. e. a violator of marriage vows, an adulterer, Cod. Just. 9, 9, 29 fin.
          In fem.: sā̆crĭlĕga, ae, Ter. Eun. 5, 1, 13; Ov. M. 11, 41.
          Adv.: sā̆crĭlĕgē, sacrilegiously, impiously (late Lat.), Tert. Apol. 12.

sacrĭma, ōrum, n., new wine offered to Bacchus: sacrima appellabant mustum, quod Libero sacrificabant pro vineis et vasis et ipso vino conservandis, sicut praemetium de spicis, quas primum messuissent, sacrificabant Cereri, Fest. pp. 318 and 319 Müll.; cf.: sacrima, ἀπαρχὴ γλεύκους, Gloss. Philox.

Sā̆crĭ-portus, ūs, m. [sacer].

  1. I. A place in Latium, near Prœneste, where Sylla conquered the younger Marius (called in Appian, B. C. 1, 78, [?*(I(EROS LIMH/N ?]), Liv. Epit. 87; Vell. 2, 26, 1; Flor. 3, 21, 23; Aur. Vict. Vir. Ill. 68 and 75; per tmesin: quot apud Sacri cecidere cadavera portum, Luc. 2, 134.
  2. II. A small town on the Gulf of Tarentum, Liv. 26, 39.
    (
  3. III. Dub., and resting only on the authority of Sext. Ruf. Region.: Urbis Romanae, a square in Rome in the fourth region, also called Sā̆crĭpor-ticus.

†† sacrĭum, ii, n. [Scyth.], Scythian amber, Plin. 37, 2, 11, § 40.