Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

rēnes, renum (renium, Plin. 21, 29, 103, § 175; 28, 8, 27, §§ 98 and 102; Scrib. Comp. 125; 143.
Sing. rēn, not used.
Collat. form rien, Plaut. ap. Fest. p. 276 Müll.; cf. Charis. p. 24 P.; Prisc. p. 645 P.), m. [φρένες; cf. Lid. and Scott, s. v. φρήν].

  1. I. The kidneys, reins, Cels. 4, 1, 10; Plin. 11, 37, 81, § 206: renum vitia, id. 23, 7, 63, § 121; Plaut. Curc. 2, 1, 21: umores, qui ex renibus profunduntur, Cic. N. D. 2, 55, 137; id. Tusc. 2, 25, 60: renes morbo temptantur acuto, Hor. S. 2, 3, 163; id. Ep. 1, 6, 28 al.
    1. * B. The loins: accingere, Vulg. Exod. 12, 11; id. Dan. 10, 5: canis, Nemes. Cyn. 112.
  2. II. Trop. (eccl. Lat.), the seat of the affections, Vulg. Psa. 138, 12; id. Apoc. 2, 23.

Rhīpaei or Rhīphaei (Rīp-), montes, a range of mountains in the most northern part of Scythia, where are the sources of the Tanais, Mel. 1, 19, 13; 2, 1, 1; 3, 5, 1; Plin. 4, 12, 24, § 78; 6, 5, 5, § 15; Enn. Ann. 4, 5 al.
Less freq. in sing.: Rhipaeus mons, Mel. 1, 19, 18 and 20.
Hence Rhī-paeus or Rhīphaeus (Rīp-), a, um, adj., Rhiphæan: arces, Verg. G. 1, 240: Eurus, id. ib. 3, 382: pruinae, id. ib. 4, 518: grando, Stat. Th. 1, 420: nives, Luc. 4, 118: bruma, Val. Fl. 5, 603; Col. 10, 77: mons, Mel. 1, 19, 13; 2, 1, 1.

rīca, ae, f., a veil to be thrown over the head, worn by the Roman women when sacrificing, Varr. L. L. 5, § 130 Müll.; Plaut. Ep. 2, 2, 48; Lucil., Novius, and Serenus ap. Non. 539, 18 sq.; Massur. Sabin. ap. Gell. 10, 15, 28; Gell. 6, 10, 4; Fest. pp. 288 and 289 Müll.

rīcīnĭātus, a, um, adj. [ricinium], wearing a ricinium: mimi, Auct. ap. Fest. s. v. recinium, p. 277 Müll.

rīcīnĭum, ii, n. [rica], a small veil thrown over the head by the early Romans, esp. by women and mourners, Varr. L. L. 5, § 132 Müll.; id. ap. Non. 549, 32; Cic. Leg. 2, 23, 59; 2, 25, 64; cf. Fest. s. v. recinium, p. 274 Müll.; Lucil. ap. Non. 539, 22.

* 1. rīcīnus, a, um, adj. [rica], veiled: mitra, Varr. ap. Non. 539, 26.

2. rĭcĭnus, i, m.

  1. I. A large kind of vermin that infests sheep, dogs, etc., a tick, tike, Cato, R. R. 96, 2; Varr. R. R. 2, 9, 14; Col. 7, 13, 1; 6, 2, 6; Plin. 22, 18, 21, § 47; Petr. 57; Ser. Samm. 36, 699.
  2. II. A plant, called also cici and croton, Plin. 15, 7, 7, § 25.
  3. III. The germ of the mulberry: ricino Graeci vocant, Plin. 23, 7, 71, § 137.

* ricto, āre, v. n. [ringor], to make the natural cry of a leopard, Spart. Get. 5.

rictum, i, v. rictus init.

rictus, ūs, m. (collat, form rictum, i, n., Lucr. 6, 1195; Cic. Verr. 2, 4, 43, § 94; plur. ricta, Lucr. 5, 1064; cf. Non. 221, 18 sq.) [ringor], the aperture of the mouth, the mouth wide open (esp. for laughing; class.; cf. hiatus): rictus parvissimus, Varr. ap. Non. 456, 9; Lucil. Titin. and Pompon. ib.; Lucr. 6, 1195; Cic. l. l.; Quint. 1, 11, 9; Suet. Claud. 30; Flor. 3, 11 fin.; Hor. S. 1, 10, 7; Juv. 10, 230 al.
Plur., Ov. A. A. 3, 283; id. M. 11, 126.
Of animals, gaping, distended jaws, Ov. M. 1, 741; 2, 481; Juv. 10, 272.
Plur., Lucr. 5, 1064; Ov. M. 3, 674; 4, 97; 6, 378; 11, 59; 14, 65 et saep.

    1. 2. Poet., transf., the opening of the eyes, Luc. 6, 757 Cort.; Sen. Herc. Oet. 1168; 1276.

rīcŭla, ae, f. dim. [rica], a small veil, Turp. ap. Non. 539, 25; 549, 11; Isid. 19, 31, 5.

rīdĕo, si, sum, 2 (dep. collat. form ridetur, Petr. 57, 3; 61, 4), v. n. and a. [Bœot. κριδδέμεν for κρίζειν = γελᾶν, orig. form κριδjεμεν].

  1. I. Neutr., to laugh (cf. cachinnor).
    1. A. In gen.: numquam ullo die risi adaeque Neque hoc quod reliquom est plus risuram opinor, Plaut. Cas. 5, 1, 4: risi te hodie multum, id. Stich. 1, 3, 89: ridere convivae, cachinnare ipse Apronius, Cic. Verr. 2, 3, 25, § 62: M. Crassum semel ait in vitā risisse Lucilius, id. Fin. 5, 30, 92: cum ridere voles, Hor. Ep. 1, 4, 16.
      With si: ridetque (deus), si mortalis ultra Fas trepidat. Hor. C. 3, 29, 31; so id. Ep. 1, 1, 95 sq.; 1, 19, 43; id. A. P. 105: ridentem dicere verum Quid vetat, while laughing, i. e. in a laughing or jesting manner, id. S. 1, 1, 24; cf. Cic. Fam. 2, 4, 1.
      With a homogeneous object: ridere γέλωτα σαρδάνιον, Cic. Fam. 7, 25, 1: tempus flendi et tempus ridendi, Vulg. Eccl. 3, 4.
    2. B. In partic.
      1. 1. To laugh pleasantly, to smile; and ridere ad aliquem or alicui, to smile on one (so almost entirely poet.; syn. renideo): Juppiter hic risit tempestatesque serenae Riserunt omnes risu Jovis omnipotentis, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 1, 254 (Ann. v. 445 sq. Vahl.); cf.: vultu Fortuna sereno, Ov. Tr. 1, 5, 27: ridere ad patrem, Cat. 61, 219.
        1. b. Transf., of things, to laugh or smile, i. q. to look cheerful or pleasant: sedes quietae large diffuso lumine rident, Lucr. 3, 22: tempestas, id. 5, 1395: argentum et pulchra Sicyonia, id. 4, 1125: ille terrarum mihi praeter omnes Angulus ridet, Hor. C. 2, 6, 14: argento domus, id. ib. 4, 11, 6: florum coloribus almus ager, Ov. M. 15, 205: pavonum ridenti lepore, Lucr. 2, 502; cf.: colocasia mixta ridenti acantho, smiling, i. e. glad, Verg. E. 4, 20.
          With dat.: tibi rident aequora ponti, smile upon thee, look brightly up to thee, Lucr. 1, 8; Cat. 64, 285.
      2. * 2. To laugh in ridicule, to mock (cf. II. B. 2.): quandoque potentior Largis muneribus riserit aemuli, Hor. C. 4, 1, 18.
  2. II. Act., to laugh at, laugh over any thing.
    1. A. In gen. (class.; cf. Brix ad Plaut. Men. 478): rideo hunc, Ter. Ad. 4, 2, 9; cf. id. Eun. 5, 6, 7: Acrisium (Juppiter et Venus), Hor. C. 3, 16, 7 et saep.: risi nivem atram, Cic. Q. Fr. 2, 13, 1: joca tua, id. Att. 14, 14, 1: haec ego non rideo, quamvis tu rideas, say in jest, id. Fam. 7, 11, 13: nemo illic vitia ridet, Tac. G. 19; cf.: perjuria amantum (Juppiter), Tib. 3, 6, 49; Ov. A. A. 1, 633; for which: perjuros amantes, Prop. 2, 16 (3, 8), 47.
      Poet., with obj.-clause: Amphitryoniaden perdere Sidonios umeris amictus, Stat. Th. 10, 648.
      Pass.: haec enim ridentur vel sola vel maxime, quae notant et designant turpitudinem aliquam non turpiter, etc., Cic. de Or. 2, 58, 236 sq.: tum enim non sal, sed natura ridetur, id. ib. 2. 69, 279; 2, 70, 281: ridetur ab omni Conventu, Hor. S. 1, 7, 22: ridear, Ov. P. 4, 12, 16: neque acute tantum ac venuste, sed stulte, iracunde, timide dicta aut facta ridentur, Quint. 6, 3, 7: quae in mimis rideri solent, id. 6, 3, 29.
    2. B. In partic.
      1. 1. To smile upon one: quasi muti silent Neque me rident, Plaut. Capt. 3, 1, 21; cf.: cui non risere parentes, Verg. E. 4, 62.
      2. 2. To laugh at, ridicule a person or thing (milder than deridere, to deride): ridet nostram amentiam, Cic. Quint. 17, 55: O rem, quam homines soluti ridere non desinant, id. Dom. 39, 104: ut dederis nobis quemadmodum scripseris ad me, quem semper ridere possemus, id. Fam. 2, 9, 1; cf.: curre et quam primum haec risum veni, id. Cael. 8, 14, 4: versus Enni gravitate minores (with reprehendere), Hor. S. 1, 10, 54: risimus et merito nuper poëtam, Quint. 8, 3, 19: nostram diligentiam, id. 2, 11, 1: praesaga Verba senis (with spernere), Ov. M. 3, 514: lacrimas manus impia nostras, id. ib. 3, 657 al.
        Pass.: Pyrrhi ridetur largitas a consule, Cic. Rep. 3, 28, 40: rideatur merito, qui, etc., Quint. 11, 1, 44; cf. id. 9, 3, 101; Hor. Ep. 2, 2, 106; id. A. P. 356: rideri possit eo, quod, etc., id. S. 1, 3, 30: peccet ad extremum ridendus, id. Ep. 1, 1, 9; cf. Quint. 4, 1, 62; Val. Max. 8, 8, 1.

rīdĭbundus, a, um, adj. [rideo], laughing (ante-class.), Plaut. Ep. 3, 3, 32; cf. Gell. 11, 15, 2 sq.; Cato, Orat. 1, Fragm. 12: ridibunda ea dicitur quae ridentem agit aut simulat, Ter. Sc. ap. Gell. 11, 15, 3.

ridica, ae, f. In agriculture, a stake, prop, a vine-prop, Cato, R. R. 17; 1; Varr. R. R. 1, 8, 4; 1, 26; Col. 4, 26, 1; 11, 2, 12 al.

* ridicŭla, ae, f. dim. [ridica], a little stake, a peg, plug, Sen. Q. N. 1, 3 (al. tendiculae).

rīdĭcŭlārĭus, a, um, adj. [ridiculus], that excites laughter, laughable, droll, funny (ante- and post-class.).
Only as subst.

    1. 1. rīdĭcŭlārĭa, ĭum, n., jests, drolleries: ridicularia fundere, Cato ap. Macr. S. 2, 10; cf. Plaut. As. 2, 2, 64; id. Trin. 1, 2, 28; id. Truc. 3, 2, 16.
    2. 2. rīdĭcŭlārĭus, ii, m., a droll, a jester, Gell. 4, 20, 3.

rīdĭcŭlē, adv., v. ridiculus fin.

rīdĭcŭlōsus, a, um, adj. [ridiculus], laughable, facetious, droll (ante- and postclass.): parasitus ridiculosissimus, Plaut. Stich. 2, 2, 64: negotia, Arn. 5, 175: non ridiculosa ut scribis, sed ridicula mihi forte res accidit, not comical, but ridiculous, Hier. adv. Rufin. 3, 12.

rīdĭcŭlus, a, um, adj. [rideo], that excites laughter.

  1. I. In a good sense, laughable, droll, funny, amusing, facetious (freq. and class.; syn.: jocularis, jocosus).
    1. A. Adj.: quamvis ridiculus est, Plaut. Men. 2, 2, 43; cf.: quando adbibero, alludiabo, tum sum ridiculissimus, id. Stich. 2, 2, 58: si ridiculum hominem quaeret quispiam, id. ib. 1, 3, 17: cavillator facie magis quam facetiis ridiculus, Cic. Att. 1, 13, 2: homines, id. Verr. 2, 1, 46, § 121; id. de Or. 2, 54, 221; Juv. 3, 153: mus, a funny little mouse, Hor. A. P. 139: inest lepos ludusque in hac comoediā: ridicula res est, Plaut. As. prol. 14: ridicula et jocosa res, Cat. 56, 1 and 4: dico unum ridiculum dictum de dictis melioribus . . . nemo ridet, Plaut. Capt. 3, 1, 22; so, dictum, Quint. 6, 3, 6: logos ridiculos vendo, Plaut. Stich. 1, 3, 68: vultus gestusque, Quint. 6, 3, 26 et saep.: ridiculum est, with subject-clause: ridiculum est, te istuc me admonere, Ter. Heaut. 2, 3, 112; so Quint. 6, 3, 94.
      Absol.: hui, tam cito? ridiculum! how comical! Ter. And. 3, 1, 16; so id. ib. 4, 2, 29; id. Eun. 3, 1, 62; id. Phorm. 5, 7, 8.
      Poet. with inf.: (Porcius) Ridiculus totas simul obsorbere placentas, Hor. S. 2, 8, 24.
    2. B. Substt.
      1. 1. rīdĭcŭ-lus, i, m., a jester, buffoon: Gelasimo nomen mihi indidit parvo pater. Quia inde jam a pauxillo puero ridiculus fui, etc., Plaut. Stich. 1, 3, 21 sq.; so id. ib. 17 and 64; 4, 2, 54; id. Capt. 3, 1, 10; 17; Ter. Eun. 2, 2, 13; Vulg. Hab. 1, 10.
      2. 2. rīdĭcŭlum, i, or plur.: rīdĭcŭla, ōrum, n., something laughable, a laughing matter; a jest, joke, etc.: proprium materiae, de quā nunc loquimur, est ridiculum, ideoque haec tota disputatio a Graecis περὶ γελοίου inscribitur, Quint. 6, 3, 22; cf. Cic. de Or. 2, 58, 235 sq. (v. the whole chapter on laughter, when and how it should be excited, etc., Cic. l. l.; and: de risu, Quint. 6, 3): in jaciendo mittendoque ridiculo genera plura suntillud admonemus, ridiculo sic usurum oratorem, ut, etc., Cic. Or. 26, 87: per ridiculum dicere (opp. severe), id. Off. 1, 37, 134: ridiculi causā (with joco), Plaut. Am. 3, 2, 36: mihi solae ridiculo fuit, I had the joke all to myself, Ter. Eun. 5, 6, 3: quatenus sint ridicula tractanda oratori, perquam diligenter videndum estmateries omnis ridiculorum est in istis vitiis, quae, etc., Cic. de Or. 2, 58, 237 sq.; Plaut. Stich. 3, 2, 2: saepe etiam sententiose ridicula dicuntur, Cic. de Or. 2, 71, 286: facetum non tantum circa ridicula consistere, Quint. 6, 3, 19: ridicula aut facimus aut dicimus, etc., id. 6, 3, 25.
  2. II. In a bad sense, laughable, silly, absurd, ridiculous (not freq. till after the Aug. per.; cf. rideo, II. B. 2.): hujus insania, quae ridiaula est aliis, mihi tum molesta sane fuit, etc., Cic. Verr. 2, 4, 66, § 148: ludibria, Lucr. 2, 47: qui ridiculus minus illo (es)? Hor. S. 2, 3, 311: stulta reprehendere facillimum est, nam per se sunt ridicula, Quint. 6, 3, 71; cf. (with stulta), id. 2, 10, 6: poëma (shortly before: inculti versus et male nati), Hor. Ep. 2, 1, 238: pudor, Juv. 11, 55.
    Ridiculum est, with subject-clause: est ridiculum, ad ea quae habemus nihil dicere, quaerere, quae habere non possumus, Cic. Arch. 4, 8; so, putare, id. Div. in Caecil. 18, 59: de confessis praecipere, Quint. 5, 13, 7.
    Adv.: rīdĭ-cŭlē.
        1. a. (Acc. to I.) Laughably, jokingly, humorously: rogitas, Plaut. Trin. 4, 2, 60; Ter. Hec. 4, 4, 46: non modo acute, sed etiam ridicule ac facete, Cic. de Or. 1, 57, 243; 2, 71, 289; id. Fam. 9, 22, 4; Domit. Mars. ap. Quint. 6, 3, 105: ridicule magis hoc dictum quam vere, Phaedr. 3, 4, 5.
        2. b. (Acc. to II.) Ridiculously: insanus, Cic. Verr. 2, 4, 66, § 148; id. Rosc. Com. 6, 19.

rĭēn, v. renes init.

rĭgātĭo, ōnis, f. [rigo], a watering, wetting, moistening, rigation, Col. 11, 3, 48; Pall. Febr. 25, 14 sq.

rĭgātor, ōris, m. [rigo], a waterer (late Lat.), Tert. adv. Valent. 15 fin.

rĭgātus, ūs, m. [rigo], a watering (eccl. Lat.); fig., Ambros. de Isaac, 1, 2; id. in Luc. 6, 85 init.; Ven. Fort. Carm. 7, 21, 3.

rĭgĕ-făcĭo, fēci, 3, v. a. [rigeo], to make stiff, to stiffen, benumb: exercitum, Front. Strat. 2, 5, 23 Oud. N. cr.

rĭgens, entis, Part. and P. a. of rigeo.

rĭgĕo, ēre, v. n. [prob. kindr. with ῤιγέω, frigeo], to be stiff or numb; to stiffen (syn.: concresco, conglacio).

  1. I. Lit. (class.).
      1. 1. With cold: frigore, Lucr. 3, 891; Cic. Tusc. 1, 28, 69 (opp. uri calore): gelu, Liv. 21, 32; Plin. Ep. 5, 6, 30; id. Pan. 82, 5: prata rigent, Hor. C. 4, 12, 3: stagnum, Col. 8, 17, 2: corpora omnibus, Liv. 21, 54; cf. poet.: horridus December, Mart. 7, 95.
      2. 2. Of any physical stiffness: gelido comae terrore rigebant, stood on end, bristled up, Ov. M. 3, 100; so, ora indurata, id. ib. 14, 503: ardua cervix (with horrent setae), id. ib. 8, 284: cerealia dona rigent, i. e. are hardened into gold, id. ib. 11, 122: vestes auroque ostroque, are stiff, stand out, Verg. A. 11, 72; cf.: terga boum plumbo insuto ferroque, id. ib. 5, 405: manicae ex auro, Sil. 4, 155: signa, Lucr. 5, 1427.
  2. II. Poet., transf., to stand stiff or upright: (pars summa scopuli) riget, Ov. M. 4, 526; 6, 573: late riget Tmolus, id. ib. 11, 150: sine frondibus arbos, id. ib. 13, 691: illitterati num minus nervi rigent? Hor. Epod. 8, 17.
  3. III. Trop., to remain unmoved, inert (very rare): feritas immota riget, Mart. 5, 31, 5.
    Hence, rĭgens, entis, P. a., stiff, inflexible, rigid, unbending (mostly post-class.).
      1. 1. Lit.: secui madidas ungue rigente genas, Ov. H. 5, 72: lorica ex aere, Verg. A. 8, 621: aqua, i. e. frozen, Mart. 14, 117: pars mundi ipsis aquilonis conceptaculis rigentissima, Sol. 15: caput (with praedurum), rigid, Quint. 11, 3, 69; cf. id. 2, 13, 9: interque rigentes (partes terrae), Tib. 4, 1, 165: gelu flumina, Plin. Pan. 82, 5.
      2. 2. Trop., stubborn, inflexible, unyielding: animus, Sen. Hippol. 413; cf.: vir tot malis, id. Thyest. 304.

rĭgesco, gui, 3, v. inch. n. [rigeo], to grow stiff or numb; to stiffen, harden (poet.).

  1. I. Lit.
      1. 1. With cold: vestes indutae, Verg. G. 3, 363: aquae in grandines, Plin. 2, 63, 63, § 155.
      2. 2. From other causes: oratori eloquentissimo, dum ad dicendum componitur, summa riguerunt, Sen. Ira, 2, 3, 3: stillata sole rigescunt electra, Ov. M. 2, 364: ubera, id. ib. 9, 357: lacerti, id. ib. 4, 554: Gorgone corpora visā, id. ib. 5, 209 et saep.: si Parthi vos nihil calficiunt, nos non nihil frigore rigescimus, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 4.
  2. II. Transf., to stand erect, stand up, to bristle up: sensi metu riguisse capillos, Ov. F. 1, 97.
  3. III. Trop.: numquam corrupta rigescent Saecula? i. e. will grow serious or manly, Claud. in Eutr. 2, 113.

rĭgĭdē, adv., v. rigidus fin.

rĭgĭdĭtas, ātis, f. [rigidus], stiffness, hardness of wood, Vitr. 2, 9.

rĭgĭdo, āre, v. a. [rigidus], to harden, make firm (very rare); trop.: (virtus) rigidari quidem, amplius intendi non potest, Sen. Ep. 71, 20.

rĭgĭdus, a, um, adj. [rigeo], stiff, hard, inflexible, rigid (mostly poet. and in postAug. prose; cf. durus).

  1. I. Lit.: pruinae, Lucr. 2, 521; cf.: rigidum permanat frigus ad ossa, id. 1, 355: tellus, Verg. G. 2, 316: aqua, Ov. Tr. 3, 10, 48: umbrae, Lucr. 5, 764: frigus, id. 1, 356: cervicem rectam oportet esse non rigidam aut supinam, Quint. 11, 3, 82; cf. id. 11, 3, 160; so, cervix, Liv. 35, 11; Suet. Tib. 68; Ov. Tr. 1, 4, 14: artus morte, Lucr. 6, 1196: crura, Cic. N. D. 1, 36, 101: rostrum, Ov. M. 5, 673: cornu, id. ib. 9, 85: setae, id. ib. 8, 428: capilli, id. ib. 10, 425: oculi (with extenti), Quint. 11, 3, 76 et saep.: quercus, Verg. E. 6, 28; cf. columnae, Ov. F. 3, 529: malus, id. H. 5, 53.
    In mal. part.: illud, Petr. 134, 11; cf. Mart. 6, 49, 2.
    Hence: custos ruris, i. e. Priapus, Ov. F. 1, 391; Auct. Priap. 46; and absol.: rĭgĭda, f., Cat. 56, 7: silices, hard, Ov. M. 9, 613; 225: saxum, id. ib. 4, 517: mons, hard, rocky, id. ib. 8, 797: Niphates, Hor. C. 2, 9, 20: ferrum, Ov. R. Am. 19: serae, id. F. 1, 124: ensis, Verg. A. 12, 304; Ov. M. 3, 118: hasta, Verg. A. 10, 346: unguis, Ov. Am. 2, 6, 4 et saep.
  2. II. Trop., stiff, hard, inflexible, rigid; hardy, stern, rough (syn.: tristis, severus): vox, hard, harsh, Quint. 11, 3, 32: Sabini, rough, rude, unpolished, Hor. Ep. 2, 1, 25; Ov. M. 14, 797: Getae, Hor. C. 3, 24, 11; Ov. Tr. 5, 1, 46: fossor, hardy, Mart. 7, 71, 4; cf. manus, Ov. M. 14, 647: virtutis verae custos rigidusque satelles, stern, inflexible, Hor. Ep. 1, 1, 17; so, censor, Ov. A. A. 2, 664: parens, id. M. 2, 813: senes, id. F. 4, 310: mens, id. H. 3, 96: vultus, id. ib. 4, 73: rigidi et tristes satellites, Tac. A. 16, 22: (Cato) rigidae innocentiae, Liv. 39, 40, 10; cf. of the younger Cato: rigidi servator honesti, Luc. 2, 389; so, mores, Ov. R. Am. 762: rigida duraque sententia Macri, Plin. Ep. 4, 9, 19; Sen. Ep. 11, 10; 21, 3; 81, 4: Mars, rough, fierce, Ov. M. 8, 20: leo, Mart. 10, 65, 13.
    Comp.: quis non intellegit Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem? too stiff, hard, harsh, Cic. Brut. 18, 70: similis in statuariis differentiajam minus rigida Calamis fecit, Quint. 12, 10, 7.
    Sup.: Abdera fatua et stoliditatis rigidissimae, Arn. 5, 164.
    Hence, adv.: rĭgĭdē.
        1. a. Inflexibly; in a straight line, Vitr. 2, 3, 2; Sen. Ben. 2, 17, 4.
        2. b. Rigorously, severely, Ov. Tr. 2, 251.
          Comp.: disciplinam militarem rigidius adstringere, Val. Max. 9, 7 fin.

rĭgo āvi, ātum, 1, v. a. [cf. Gr. βρέχω, to wet; Germ. Regen, rain].

  1. I. To wet, moisten, water, bedew any thing with a liquid (mostly poet. and in post-Aug. prose; cf.: irrigo, madefacio).
    1. A. Lit.: imbres omnia maria ac terras sparguntque rigantque, Lucr. 6, 612: Nilus rigat Aegyptum, id. 6, 714; Hor. C. 3, 3, 48 (for which, irrigat, Cic. N. D. 2, 52, 130); so, prata (fons), Lucr. 5, 602; Ov. F. 5, 210; cf.: lucum perenni aquā (fons). Liv. 1, 21: campos (Euphratis) accolae, Plin. 6, 27, 31, § 130: arbores, id. 17, 26, 40, § 249; cf. seminaria (opp. conspergere), Col. 5, 6, 8: quā Tanais Getas rigat, Tib. 4, 1, 146: lacrimis ora, Verg. A. 9, 251: fletibus ora, Ov. M. 11, 419; id. P. 2, 11, 9; id. A. A. 1, 532; Luc. 4, 180; Sen. Hippol. 990 al.
      Absol.: nubes nimbique rigantes, Lucr. 6, 521; so, accolae, Curt. 8, 9, 10.
      1. 2. Poet., transf.: natos vitali rore, i. e. to suckle, Cic. poët. Div. 1, 12, 20: solis uti lux ac vapor cernuntur terras rigare, bedew, flood, Lucr. 4, 203; cf. id. 5, 592: Babylonica, to wet (sc. with urine), id. 4, 1026.
    2. B. Trop., to water, bedew, etc.: omnium ingenia, Auct. Her. 4, 6, 9: ora alicujus Philetaeā aquā, Prop. 3 (4), 3, 52; Ov. Am. 3, 9, 26.
  2. II. Like irrigo, to lead, convey, or conduct water or any other liquid to a place (very rare).
    1. A. Lit.: aquam Albanam emissam per agros rigabis (= ad rigandum diduces), an old oracle in Liv. 5, 16 fin. Drak. N. cr.: vitalem sanguinem per venas, Plin. 11, 37, 69, § 182.
    2. B. Trop.: hinc motus per membra rigantur, are directed, conveyed, Lucr. 2, 262: somnum per pectora, Furius ap. Macr. S. 6, 1 (for which, irrigat, Lucr. 4, 908; Verg. A. 1, 692).

Rigŏdūlum, i, n., a town in the territory of the Treviri, on the Mosella, now Reol, Tac. H. 4, 71.

rĭgor, ōris, m. [rigeo], stiffness, inflexibility, rigidity, numbness, hardness, firmness, rigor (not freq. till after the Aug. per.; not in Cic.; cf. durities).

  1. I. Lit.: tandem bruma nives affert pigrumque rigorem, Lucr. 5, 746: cervicis, stiffness, rigidity, Plin. 28, 12, 52, § 192; 32, 8, 28, § 89; cf.: immobilis faciei, Quint. 9, 3, 101: vultus (in portraits), Plin. 35, 9, 35, § 58: nervorum, i. e. a cramp, spasm, Cels. 2, 1 and 7; so too simply rigor; and in plur., Plin. 26, 12, 81, § 130; 35, 6, 27, § 46.
    1. B. Esp.
      1. 1. A straight course or direction: fluminis, Dig. 43, 12, 1, § 5; cf. stillicidii, ib. 8, 2, 41; hence, in the agrimensores, a straight line or course (opp. flexus), Front. Expos. Form. p. 38 Goes.; Aggen. Limit. p. 46 fin.; Sicul. Fl. p. 5; Front. Colon. p. 120 al.
      2. 2. Hardness, firmness: auri, Lucr. 1, 492: ferri, Verg. G. 1, 143: saxorum, Ov. M. 1, 401 (with durities): lapidis, Plin. 36, 16, 25, § 126: arborum, Vitr. 2, 9; Plin. 16, 40, 77, § 209; Col. 4, 16, 4 al.
  2. II. Transf., the stiffness produced by cold, for cold itself, chilliness, Lucr. 5, 640; 6, 368 (opp. calor); 307 (opp. ignis); cf. Alpinus, Ov. M. 14, 794: septentrionis, Tac. A. 2, 23: caeli et soli, Plin. 17, 24, 37, § 217: recentissimus aquae, Col. 9, 14, 7: torpentibus rigore nervis, Liv. 21, 58 fin. et saep.
  3. III. Trop., hardness, inflexibility, stiffness, roughness, severity, rigor (cf.: severitas, asperitas, morositas): accentus rigore quodam minus suaves habemus, Quint. 12, 10, 33 (cf. rigidus, II. init.): te tuus iste rigor, positique sine arte capillidecet, rudeness, Ov. H. 4, 77: nocuit antiquus rigor et nimia severitas, Tac. H. 1, 18 fin.: animi, id. A. 6, 50; cf. Plin. 7, 19, 18, § 79; Sen. Ira, 1, 16, 13 (opp. constantia): disciplinae veteris, Tac. H. 1, 83: juris, Dig. 49, 1, 19.

* rĭgōrātus, a, um, adj. [rigor], stiff, upright: traduces, Plin. 17, 23, 35, § 211.

rĭgŭus, a, um, adj. [rigo] (perh. not ante-Aug.).

  1. I. Act., that waters, irrigates; watering, irrigating: in vallibus amnes, Verg. G. 2, 485.
  2. II. Pass., watered, wellwatered: hortus, Ov. M. 8, 646; 10, 190; 13, 797: pratum, Col. 2, 16, 3: mons scatebris fontium, Plin. 5, 1, 1, § 6.
    Transf.: quae plurimo lacte rigua bos est, i. e. distended with milk, Sol. 2.
    Hence, subst.: rĭgŭa, ōrum, n., well-watered places: circa Babylonis rigua, Plin. 9, 57, 83, § 175; 17, 26, 39, § 247; so once in sing.: rĭgŭus, i, m. (sc. ager), a well-watered place, id. 17, 26, 41, § 250.

rīma, ae, f. [for rigma, from rig, ringor; hence, that gapes, yawns],

  1. I. a cleft, crack, chink, fissure (cf. hiatus): angusta, Hor. Ep. 1, 7, 29: cava, Prop. 1, 16, 27: patet, Ov. M. 11, 515; cf. hiscit, Plin. 17, 14, 24, § 108: tabernae rimas agunt, are cracked, Cic. Att. 14, 9, 1; so, rimas agere, Ov. M. 2, 211; 10, 512; and in a like sense, ducere, id. ib. 4, 65: facere, to make, id. Tr. 2, 85: explere, to stop up, Cic, Or. 69, 231; cf.: nec te signata juvabunt Limina, persuasae fallere rima sat est, Prop. 4 (5), 1, 146.
      1. 2. = cunnus, Juv. 3, 97.
        Poet.: ignea rima micans, i. e. a flash of lightning (qs. cleaving the sky), Verg. A. 8, 392; imitated by Plin. 2, 43, 43, § 112.
  2. II. Transf., comically: plenus rimarum sum: hac atque hac perfluo, I am full of chinks, i. e. can keep nothing to myself, conceal nothing, Ter. Eun. 1, 2, 25 (opp. tacere, continere); Plaut. Curc. 4, 2, 24.

rīmābundus, a, um, adj. [rimor], examining, considering (post-class.): haec, App. M. 2, p. 116, 28.

* rīmātim, adv. [rima], through the chinks: speculabunda, Mart. Cap. 2, § 112.

rīmātor, ōris, m. [rimor], an investigator (late Lat.), Arn. 5, p. 161.

rīmo, āre, v. rimor fin.

rīmor, ātus, 1, v. dep. a. [rima].

  1. I. Orig. belonging to agricultural lang., to lay open, tear up, turn up the ground: rastris terram rimantur, Verg. G. 3, 534.
    Of animals, to root up, turn up, grub through: volucres rimantur prata Caystri, Verg. G. 1, 384: stagna et paludes (volucres), Col. 8, 15, 1: paludem (sues), id. 7, 9, 7.
  2. II. Transf., to tear up, turn over insearch of any thing; to pry into, search, examine, explore (not freq. till after the Aug. per.).
    1. A. Lit.: vultur Viscera rimatur epulis, rummages for food, Verg. A. 6, 599: haruspex Pectora pullorum rimatur et exta catelli, Juv. 6, 551: humum pilis et lanceis, Tac. H. 2, 29: partes rimatur apertas, Qua vulnus letale ferat, Verg. A. 11, 748: oculis caeli plagas, Varr. ap. Non. 382, 12; Stat. Th. 11, 526; cf.: elatis naribus auras, Ov. Hal. 77; cf.: rimatus fustem cunctis vastiorem, App. M. 3, p. 141, 14.
      Absol.: quod cuique repertum Rimanti, Verg. A. 7, 508.
    2. B. Trop., to examine thoroughly, investigate (syn.: scrutor, investigo, indago): hanc quidem rationem naturae difficile est fortasse traducere ad id genus divinationis; sed tamen id quoque rimatur quantum potest, Posidonius (the figure taken from the haruspices or augurs), * Cic. Div. 1, 57, 130: mihi cuncta rimanti, Quint. 3, 4, 6; cf. id. 5, 13, 23; 12, 8, 14: secreta, Tac. A. 6, 3: metus ejus, id. ib. 14, 57: offensas, id. H. 4, 11 al.
      1. 2. To find out, comprehend: ego autem rimari non queo, unde hoc sit, etc., Cic. Fin. 1, 3, 10.
        Note:
        1. a. Act. collat. form, rīmo, āre, Att. ap. Non. 382, 10; Poët. ap. Fest. s. v. ruspari, p. 265 Müll.; cf. Prisc. p. 799 P.
        2. b. rī-mātus, a, um, pass., Sid. Ep. 7, 2.

rīmōsus, a, um, adj. [rimor], full of cracks, chinks, or fissures (poet. and in post-Aug. prose).

  1. I. Lit.: fores, Prop. 2, 17 (3, 9), 16: cymba, Verg. A. 6, 414: aedificium (with fissum), Col. 1, 5, 10: vasa, Juv. 3, 270.
    Comp.: pulmo, Gell. 17, 11, 1.
  2. II. Trop.: quae rimosā bene deponuntur in aure, i. e. that keeps nothing secret, Hor. S. 2, 6, 46: nihil in (animā) rimosum est ac remissum, Ambros. Cant. Cantic. 1, § 52.

rīmŭla, ae, f. dim. [rimor], a small crack, chink, or fissure, Cels. 8, 4 (al. rimae): cavernarum, Lact. 8, 14.

ringor, rictus, 3, v. dep. n., to open wide the mouth, to show the teeth (very rare).

  1. I. Lit.: saltat ridens, ringitur, Pompon. ap. Non. 517, 30 (Com. Rel. p. 206 Rib.).
  2. II. Trop., to be vexed, angry; to chafe, snarl (the fig. borrowed from a growling dog): ille ringitur, tu rideas, Ter. Phorm. 2, 2, 27 Don.: ringeris quoties aliquem in fastis saepius legeris, Sen. Ep. 104, 9: sapere et ringi, Hor. Ep. 2, 2, 128; Sid. Carm. 23, 86.

rīpa, ae, f. [etym. dub.; cf. rivus],

  1. I. the bank of a stream (while litus is the coast, shore of the sea; v. Döderl. Syn. Part. 3, p. 208; freq. and class. in sing. and plur.), Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 41 Vahl.): ripas radentia flumina rodunt, Lucr. 5, 256: ex utrāque parte ripae fluminis, Caes. B. G. 1, 38, 5: Romulus urbem perennis amnis posuit in ripā, Cic. Rep. 2, 5, 10; Hor. C. 1, 2, 19: viridissima gramine ripa, Verg. G. 3, 144: turba ad ripas effusa ruebat, id. A. 6, 305: umbrosa, Hor. C. 3, 1, 23: declivis, Ov. M. 5, 591; Liv. 1, 37.
    Comically: ripis superat mihi atque abundat pectus laetitiā meum, Plaut. Stich. 2, 2, 6: vos mihi amnes estis, vestrā ripā vos sequar, id. Poen. 3, 3, 18.
  2. II. Transf., the shore of the sea: villa semper mare recte conspicitnumquam ex ripā, sed haud paulum submota a litore (sc. respergitur), never (immediately) from the bank, but (rather) a good way back from the shore, Col. 1, 5, 5: sentiantAequoris nigri fremitum, et trementes Verbere ripas, Hor. C. 3, 27, 22: maris ripa, App. M. 11, p. 264, 29; Plin. 9, 15, 20, § 50.

Rīpaeus, v. Rhip-.

rīpārĭenses or rīpārenses, ĭum, m. [ripa], troops stationed on the bank of a river, Vop. Aur. 38; Cod. Th. 7, 1, 18; 7, 4, 14.

rīpārĭus, a, um, adj. [ripa], that frequents the banks of rivers: hirundines, bank-martins, sand-martins, Plin. 30, 4, 12, § 33.

rīpensis, e, adj. [ripa], situated or stationed on a river’s bank (post-class.): Dacia, on the bank of the Danube, Amm. 26, 7, 12: milites, = riparienses, Cod. Th. 7, 20, 4; hence, militia, id. ib. 22, 8.

Rīpeus and Rīphaeus, v. Rhiph-.

Rīpheus (dissyl.), ĕi, and ĕos, m., a Centaur, killed by Theseus, Ov. M. 12, 352.

* rīpŭla, ae, f. dim. [ripa], a little bank or margin, Cic. Att. 15, 16, B.

riscus, i, m., = ῤίσκος, a trunk, chest, Ter. Eun. 4, 6, 16; Dig. 34, 2, 26; Hier. in Ezech. 4, 15.

rīsĭbĭlis, e, adj. [rideo], that can laugh, risible: unus homo, Mart. Cap. 4, § 398.

rīsĭlŏquĭum, ii, n. [risus-loquor], a tattling and laughing at the same time (postclass.), Tert. Poenit. 10.

* rīsĭo, ōnis, f. [rideo], a laughing, laughter, laugh: quot risiones! Plaut. Stich. 5, 2, 10.

* rīsĭto, āre, v. freq. a. [rideo], to laugh over or at any thing: dicta risitantes, Naev. ap. Non. 209, 31.

rīsor, ōris, m. [rideo], a laugher, mocker, banterer, Hor. A. P. 225; Firm. Math. 5, 2.

rīsus, ūs, m. [rideo],

  1. I. a laughing, laughter, laugh (equally freq. in sing. and plur.): risum moverequid sit risus, Cic. de Or. 2, 58, 235 sq.; cf. the whole chapter, De risu, Quint. 6, 3: alicui risum magis quam stomachum movere, Cic. Att. 6, 3, 7; cf.: risum judicis movere, Quint. 6, 3, 1: risus populi factus est, Cic. Verr. 2, 4, 12, § 27; cf.: risus facere, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 1: miros risus nos edere, Cic. Q. Fr. 2, 8 (10), 2; for which: ne spissae risum tollant coronae, Hor. A. P. 381: risus captare, Cic. Tusc. 2, 7, 17; so, risum captare, Quint. 6, 3, 26; 8, 3, 48: mediocris quidam est risus consecutus non in te, sed, etc., Cic. Fam. 5, 2, 2: in eam tabulam magni risus consequebantur, id. Q. Fr. 2, 6, 5: togam sum ejus magno hominum risu cavillatus, id. ib. 2, 10 (12), 2: risu cognoscere matrem, Verg. E. 4, 60: amara lento Temperet risu, Hor. C. 2, 16, 26: proditor Gratus puellae risus, id. ib. 1, 9, 21; id. S. 1, 4, 34: risui sorori fuit, Liv. 6, 34; Just. 1, 4, 12; 44, 2, 4: nimis aegre risum continui, Plaut. As. 3, 2, 36: nequeo risu me admoderarier, id. Mil. 4, 2, 81: risu emoriri, Ter. Eun. 3, 1, 42: risu clandestino rumpier, Afran. ap. Non. 503, 14: unde oriebantur risus dulcesque cachinni, Lucr. 5, 1403: paene ille timore, ego risu corrui, Cic. Q. Fr. 2, 8 (10), 2.
  2. II. Transf., an object of laughter: deus omnibus risus erat, Ov. F. 1, 438.
      1. 2. A jest, a practical joke, mockery: qui per jocum deos inridens, jussit, etc. … qui risus populo cladem attulit, Cic. N. D. 2, 3, 7.
      2. 3. Personified, as a deity, App. M. 3, p. 134, 12.

rītĕ, adv. [perh. an old abl. form collat. with ritu, as, on the other hand, diu with die, and noctu with nocte; subst. rite = ritu, is now found only in rite nefasto libatus, Stat. Th. 11, 285].

      1. 1. Lit., according to religious ceremonies or observances; and pregn., with due religious observances or rites, according to religious usage: nocturna mulierum sacrificia ne sunto praeter olla quae pro populo rite fient, Cic. Leg. 2, 9, 21: rite veteres, rite etiam vestri coluere divos, id. poët. Div. 1, 13, 21: neque duobus nisi certis deis rite una hostia fieri, Liv. 27, 25, 9: exsequiis rite solutis, Verg. A. 7, 5: centum mactabat rite bidentes, id. ib. 7, 93: deos apprecati, Hor. C. 4, 15, 28: Latonae puerum canentes, id. ib. 4, 6, 37: rebus divinis perpetratis, Liv. 1, 8: pecora sacrificant, id. 41, 18: votum solvi, id. 31, 9: templa sacerdotum rite dicata manu, Ov. F. 1, 610.
      2. 2. Transf., in gen., in a proper or just manner; fitly, duly, rightly, aright, well: quod fit rite id ratum ac rectum est, Varr. L. L. 7, § 88 Müll.: rite significat bene ac recte, Paul. ex Fest. p. 272 ib.: idque ut rite intellegas te facere, Afran. ap. Charis. p. 193 P.: hunc deum rite beatum dixerimus, rightly, with justice or reason, Cic. N. D. 1, 20, 52; so, habere, id. ib. 2, 24, 62: appellari, id. Fin. 2, 12, 37; Ov. M. 3, 264; 14, 433 al.: creatus tribunus, Quint. 2, 4, 35: rebus paratis, Verg. A. 4, 555: memor, id. ib. 5, 25: aperire partus, Hor. C. S. 13: mens rite Nutrita, id. C. 4, 4, 25: si maxima Juno Rite vocor, Ov. M. 3, 264; id. H. 7, 108: QVON RITE RECTE DE FINIBVS CVM VELIENS. ACTVM SIT, Inscr. Orell. 137: deos veneror, Ut, quod de meā re huc veni, rite venerim, at the right time, fortunately, Plaut. Poen. 5, 1, 18; Verg. A. 10, 254: Nymphas venerabar, Rite secundarent visus, id. ib. 3, 36.
        1. b. In the usual way, manner, or fashion; according to custom or usage: retinentes pocula rite, Lucr. 1, 495: campestres Scythae, Quorum plaustra vagas rite trahunt domos, Hor. C. 3, 24, 10: religatos rite videbat Carpere gramen equos, Verg. A. 9, 352.
        2. c. Esp., in the manner or form prescribed by law, legally, formally, solemnly: hic enim rite productust patri, Plaut. Bacch. 3, 3, 51: rite creatus tribunus, Quint. 2, 4, 35: matrimonium rite confectum, Tert. ad Uxor. 2, 3.

rītŭālis, e, adj. [ritus], relating to religious rites or ceremonies, ritual: rituales nominantur Etruscorum libri, in quibus praescriptum est, quo ritu condantur urbes, arae, aedes sacrentur, quā sanctitate muri, quo jure portae, quomodo tribus, curiae, centuriae distribuantur, exercitus constituantur, ordinentur ceteraque ejusmodi ad bellum ac pacem pertinentia, Fest. p. 285 fin. Müll.
Plur. as subst.: rītŭālĭa, ium, n., ceremonial rites, Amm. 17, 7, 10.
Hence, adv.: rītŭālĭter, according to religious usage, with religious ceremonies: ritualiter consecrata mensula, Amm. 29, 1, 29.

rītus, ūs (gen. rituis, Varr. ap. Non. 494, 30; abl. rite nefasto, Stat. Th. 11, 285; v. rite), m. [etym. unknown], orig. belonging to relig. lang.

  1. I. Lit., the form and manner of religious observances; a religious usage or ceremony, a rite (cf. caerimonia): Graeco ritu sacra non Romano facere, Varr. L. L. 7, § 88 Müll.: sacra diis aliis Albano ritu, Graeco Herculi facit, Liv. 1, 7: quo haec privatim et publice modo rituque flant, discunto ignari a publicis sacerdotibus, Cic. Leg. 2, 8, 20; cf.: morem ritusque sacrorum Adiciam, Verg. A. 12, 836: de more rituque priscae religionis, Suet. Tit. 5: ex patriis ritibus optuma colunto, Cic. Leg. 2, 9, 21; 2, 16, 40: tempestates, quae populi Romani ritibus consecratae sunt, id. N. D. 3, 20, 51: regina dei (sc. Bacchi) Ritibus instruitur, Ov. M. 6, 591: sacrificos docuit ritus, id. ib. 15, 483: profanos ritus exuere, Tac. A. 2, 85 fin.: lustrari magico ritu, Ov. M. 10, 398.
  2. II. Transf., in gen., a custom, usage, manner, mode, way: ritus, mos vel consuetudo, Fest. p. 273 Müll.; cf. id. p. 289 ib.
        1. a. Usually in abl. sing. and with a foll. gen., after the usage, wont, manner, or fashion of any thing.
          1. (α) With gen.: more ferarum Quadrupedumque ritu, Lucr. 4, 1265: qui pecudum ritu ad voluptatem omnia referunt, Cic. Lael. 9, 32: pecudum, ferarumque, Liv. 3, 47; 5, 44; Quint. 8, 3, 81; Ov. M. 6, 717; 15, 222: latronum vivere, Cic. Phil. 2, 25, 62: juvenum, Hor. A. P. 62: Lucili, id. S. 2, 1, 29: Herculis (petiisse laurum), id. C. 3, 14, 1; cf. Dianae (cincta, etc.), Ov. M. 1, 695; 9, 89; 10, 536: fluminis, Hor. C. 3, 29, 34: tempestatis, id. S. 2, 3, 268: non hominis sed accipitris, Just. 27, 2, 8: volucri ritu flammarum, Lucr. 1, 1102.
          2. (β) With adj.: haec mulier cantherino ritu astans somniat, Plaut. Men. 2, 3, 46: ritu barbarico esse, id. Cas. 3, 6, 19: res quaeque suo ritu procedit, Lucr. 5, 923: novo Sublime moliar atrium, Hor. C. 3, 1, 46: aleatorio, Gell. 18, 13, 6; cf.: rancida quo perolent projecta cadavera ritu, in the way that, such as, Lucr. 6, 1157.
        2. b. In other cases (mostly poet. and post-Aug.), habit, custom, usage: cognosse Sabinae Gentis ritus, Ov. M. 15, 5: referre Cyclopum, id. ib. 15, 93: humanos, id. ib. 9, 500: in alienos ritus mores legesque verti, Liv. 24, 3, 12: ritus dissimiles habuere duo examina apium, Plin. 11, 10, 10, § 23: moresque tractamus innumeros, id. 7, 1, 1, § 6: externas caerimonias, Aegyptios Judiacosque ritus compescuit, Suet. Tib. 36; Sil. 15, 40: de ritu nuptiarum, Dig. 23, tit. 2.

* rīvālīcĭus, a, um, adj. [rivalis], of or relating to those who make use of the same brook: lex, Fest. s. v. sifus, p. 240 Müll.

rīvālis, e, adj. [rivus].

  1. I. Of or belonging to a brook, brook-: alecula, Col. 8, 15, 6.
    Hence,
  2. II. Subst.: rīvāles, ium, m., those who have or use the same brook, neighbors.
    1. A. Lit.: si inter rivales, id est qui per eundem rivum aquam ducunt, sit contentio de aquae usu, Dig. 43, 20, 1, § 26; 43, 20, 3, § 5; Gell. 14, 1, 4.
    2. B. Trop.: rī-vālis, is, m., one who has the same mistress as another; a competitor in love, a rival: eadem est amica ambobus; plur.: rivales sumus, Plaut. Stich. 3, 1, 30; 5, 4, 47; id. Bacch. Grex 4; Cat. 57, 9.
      Sing., Naev. ap. Charis. p. 214 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 37; 2, 3, 63: militem ego rivalem recipiendum censeo, id. ib. 5, 8, 42; Ov. Am. 2, 19, 60; id. A. A. 2, 539; Suet. Oth. 3 al.
      Abl.: rivale, Ov. R. Am. 791.
      Of animals, Col. 7, 3, 4.
        1. b. Prov.: se amare sine rivali, to be fond of one’s self without a rival, i. e. to be alone in esteeming one’s self: o di, quam ineptus! quam se ipse amans sine rivali! Cic. Q. Fr. 3, 8, 5; so, sine rivali te et tua solus amares, Hor. A. P. 444.

rīvālĭtas, ātis, f. [rivalis, II. B.], rivalship, rivalry in love (cf. aemulatio, rivalry in gen.), Cic. Tusc. 4, 26, 56; between women, App. M. 10, p. 250, 16: rivalitatem non amat victoria, P. Syri Sent. 575 Rib.

rīvātim, adv. [rivus], like a brook or brooks: fluunt aquae de Ponto, Macr. S. 7, 12, 36.

rīvĭfīnālis, e, adj. [rivus-finis], bounded by a brook: tractus, Sicul. Flacc p. 12 Goes.

rīvīnus, ἀντίζηλος, Gloss. Philox. (i. q. rivalis).

* rīvo, āre, v. a. [rivus], to lead or draw off: fontes in atria, Paul. Nol. Carm. 28, 614.

rīvŏra, um, n. [rivus], rivulets, drains, Agrim. p. 235; 237; 258 Goes.

‡ rīvōsus, ῤειδώδης, Gloss. Lat. Gr.

rīvŭlus, i, m. dim. [rivus], a small brook, a rill, rivulet.

  1. I. Lit.: Almonis, Prud. στεφ. 10, 160; Vulg. Job, 20, 17: aquarum, id. Cant. 5, 12.
  2. II. Trop. (only in Cic., who, on the other hand, uses rivus in the lit. sense): influxit non tenuis quidam e Graeciā rivulus in hanc urbem, sed abundantissimus amnis illarum disciplinarum et artium, Cic. Rep. 2, 19, 34: rivulos consectari, fontes rerum non videre, id. de Or. 2, 27, 117; so (opp. fontes) id. Ac. 1, 2, 8; id. Cael. 8, 19 (but the correct read. is ramuli, Cels. 7, 4, 1).

rīvus, i, m. [root ri- (li-), to flow, drop; Gr. λίμνη; cf. liris; Sanscr. rīna, flowing; cf. ripa], a small stream of water, a brook (cf.: fluvius, amnis).

  1. I. Lit.: rivus est locus per longitudinem depressus, quo aqua decurrat, cui nomen est ἀπὸ τοῦ ῤεῖν, Dig. 43, 21 (de rivis), 1: rivorum a fonte deductio, Cic. Top. 8, 33: prostrati in gramine molli Propter aquae rivum, by a waterbrook, Lucr. 2, 30; so, aquae, id. 5, 1392; Hor. C. 3, 16, 29; cf. Inscr. Orell. 51: omnia flumina atque omnes rivos, qui ad mare pertinebant, etc., Caes. B. C. 3, 49; 3, 37; cf. 3, 88 fin.; Hor. Ep. 1, 10, 7: pronus, id. ib. 1, 10, 21; id. C. 1, 29, 11: mobiles, id. ib. 1, 7, 14; cf. celeres, id. ib. 3, 11, 14: gelidi, id. ib. 3, 13, 7; id. Ep. 1, 18, 104: claudite jam rivos, Verg. E. 3, 111: tenuis fugiens per gramina rivus, id. G. 4, 19.
    Prov.: e rivo flumina magna facere, to magnify an insignificant object; or, as we say, to make a mountain of a mole-hill, Ov. P. 2, 5, 22.
    1. B. Transf.
      1. 1. An artificial water-course, channel, canal, Dig. 7, 1, 61; 8, 3, 15; 8, 4, 11.
        1. b. A gutter, Vitr. 8, 6 (7), 1 al.
      2. 2. Of other liquids, a stream, etc. (mostly poet.): manabat venis ferventibus argenti rivus et auri, Lucr. 5, 1256: lactis uberes, Hor. C. 2, 19, 11: sanguinis, Verg. A. 11, 668; Liv. 26, 23; Curt. 4, 9, 13: sudoris, Verg. A. 5, 200: lacrimarum, Ov. M. 9, 655: ignium, Plin. 2, 106, 110, § 236: rivis currentia vina, Verg. G. 1, 132.
  2. II. Trop., a stream (very rare; v. rivulus, II.): liquidus fortunae rivus, Hor. Ep. 1, 12, 9: facundiae rivus, Lact. Opif. Dei, 20 fin.

rixa, ae, f. [perh. root rig, whence ringor; the suffix -sa like noxa from noc-eo; hence, prop., the wide opening of the mouth].

  1. I. A quarrel, brawl, dispute, contest, strife, contention (class.; esp. freq. after the Aug. period; syn.: contentio, altercatio, disceptatio, jurgium): ecce nova turba atque rixa, Cic. Verr. 2, 4, 66, § 148: rixa ac prope proelium fuit, Liv. 2, 18: rixa sedata est, id. 2, 29: in rixā esse, id. 40, 14: in rixam ire, Quint. 6, 4, 13: sive geris jocos Seu rixam et insanos amores, Hor. C. 3, 21, 3: rixa super mero Debellata, id. ib. 1, 18, 8: Academiae nostrae cum Zenone magna rixa est, Cic. Fam. 9, 22, 1: pietatis rixa, Mart. 1, 37, 3: jurgia primum, mox rixa, Tac. H. 1, 64.
    Plur.: corrupta jurgiis aut rixis disciplina, Tac. H. 2, 27 fin.: crebrae, id. G. 22: sanguineae, Hor. C. 1, 27, 4: immodicae, id. ib. 1, 13, 10.
    Prov.: a lasso rixam quaeri, v. lassus.
  2. II. In gen., a battle, contest (very rare): major cum Oceano quam cum ipsis navibus rixa, Flor. 3, 10, 5.
    Of beasts: deque tuo fietInsatiabilibus corpore rixa lupis, Ov. Ib. 170; Col. 9, 15, 4; Plin. 11, 17, 18, § 58.

rixātor, ōris, m. [rixa], a quarrelsome person; a brawler, wrangler, Quint. 11, 1, 29; Firm. Math. 5.

rixātōrĭus, a, um, adj. [rixa], of or relating to a quarrel, brawling, contentious: aliud (with jurgiosum), Fronto Ep. M. Caes. 4, 12.

rixo, āre, v. rixor fin.

rixor, ātus, 1, v. dep. n. [rixa], to quarrel, brawl, wrangle, dispute.

  1. I. Lit. (rare but class.): multo cum sanguine saepe rixantes, Lucr. 6, 1286: cum esset cum eo de amiculā rixatus, * Cic. de Or. 2, 59, 240: de lanā caprinā, Hor. Ep. 1, 18, 15.
    Absol.: non pugnat sed rixatur (orator), Tac. Or. 26: rixantis modo, Quint. 11, 3, 172; 6, 4, 9.
  2. II. Transf., in gen., to oppose; to clash, disagree, conflict: (herbae) dum tenerae sunt vellendae, prius enim aridae factae rixantur, i. e. offer resistance, Varr. R. R. 1, 47: rami arborum inter se, i. e. to grow across each other, Plin. 16, 2, 2, § 6: consonantes asperiores in commissura verborum rixantur, Quint. 9, 4, 37: cum ore concurrente rixari, id. 11, 3, 121 (for which, colluctatio); id. 11, 3, 121, § 56: cum theatro saeculoque, Mart. 9, 27, 9: dum inter se non rixentur cupiditas et timor, Sen. Ep. 56, 5.
    Note: Act. collat. form rixo, āre, Varr. ap. Non. 477, 22 sq.

rixōsus, a, um, adj. [rixa], quarrelsome, pugnacious: aves, Col. 8, 2, 5; cf. Paul. ex Fest. p. 291 Müll.