No entries found. Showing closest matches:
rēstagnātĭo, ōnis, f. [restagno], an overflowing, inundation: Euphratis, Plin. 6, 28, 32, § 146; cf. id. 2, 67, 67, § 168: alvi, a rising, id. 11, 37, 66, § 176.
rē-stagno, āre, v. n., to run over, overflow; of bodies of water: paludes restagnantes, Liv. 44, 46, 5: ostium amnis, id. 44, 6, 15; Plin. 5, 5, 5, § 34: restagnantis fecit maris unda paludem, Ov. M. 11, 364: flumen, Luc. 4, 89: palus, Sil. 8, 382; Col. 2, 12, 5; 8, 15, 3.
Transf., of the inundated place: late is locus restagnat, is overflowed, Caes. B. C. 2, 24 fin.; cf.: arva palude, Sil. 4, 752.
rēstaurātĭo, ōnis, f. [restauro], a restoration, renewal (jurid. Lat.): servitutis, Dig. 23, 5, 7: eremodicii, ib. 4, 4, 7 fin.
‡ rēstaurātor, ōris, m. [restauro], a renovator, Inscr. Fabr. 3, 297 al.
rē-stauro, āvi, ātum, 1, v. a., to restore, repair, rebuild (perh. only post-Aug.; for in Liv. 5, 52, 9, and 27, 21, instaurare is the better read.; v. Drak. N. cr.; cf. instauro, reficio, restituo, sarcio).
- I. Lit.: restaurare theatrum igne fortuito haustum, Tac. A. 3, 72: aedem Veneris, id. ib. 4, 43: navem iisdem tabulis, Dig. 7, 4, 10: in pristinum statum, ib. 43, 21, 1, § 6.
- II. Trop., to renew, repeat (syn. redintegro): bellum, Just. 2, 10, 1; 3, 5, 2; 20, 5, 6; 31, 3, 8: accusationem, Dig. 48, 5, 4 fin.: litem, ib. 4, 4, 29: veterem obligationem, ib. 19, 5, 9: actionem, ib. 42, 8, 14; 9, 4, 35.
‡ restĭārĭus, ii, m. [restis], a ropemaker, Fronto, p. 2201 P.
* rēstĭbĭlĭo, īre, v. a. [restibilis], to reestablish, restore: Teucrum regi sapsa res restibiliet, Pac. ap. Fest. p. 325 Müll. (Trag. Rel. p. 99 Rib.).
rē-stĭbĭlis, e, adj. [stabilis; hence, that is made to stand again].
- 1. Lit., in econom. lang.. that is restored or renewed: ager, that is sown or tilled every year (opp. novalis, which lies fallow), Varr. L. L. 5, § 39 Müll.; id. R. R. 1, 44, 2 and 3; so, locus, Cato, R. R. 35, 2: vinetum, Col. 3, 18, 1; 11, 4: segetes, Varr. R. R. 1, 9, 6; Plin. 18, 17, 45, § 162: platanus restibilis facta, flourishing again, id. 16, 32, 57, § 133.
Subst.. restĭbĭle, is, n., fallow land, Col. 2, 10, 6.
- 2. Transf.: fecunditas (mulierum), new, fresh, Plin. 28, 19, 77, § 249.
restĭcŭla, ae, f. dim. [restis], a small rope, a cord, line, Cato, R. R. 110; Varr. R. R. 1, 41, 5; Cic. Scaur. Fragm. p. 261 fin. Orell.; Amm. 14, 7, 15; Vulg. 3 Reg. 7, 23.
(restĭcŭlum or -us, a false read. for reticulum, Dig. 9, 3, 5, § 12.)
rē-stillo, āvi, 1, v. n. and a., to drop back; to fall back in drops.
- * I. Neutr., Prud. adv. Symm. 2, 287.
- * II. Act.: quae (tuae litterae) mihi quiddam quasi animulae restillarunt, have instilled again, Cic. Att. 9, 7, 1 Orell. N. cr. dub. (B. and K. stillarunt).
* rēstinctio, ōnis, f. [restinguo], a quenching (of thirst): voluptas ipsius retinctionis in motu est (after restincta siti), Cic. Fin. 2, 3, 9.
rēstinctus, a, um, Part. of restinguo.
rē-stinguo, nxi, nctum, 3, v. a., to put out, quench, extinguish (class.).
- I. Lit.: ignem restinguunt aquā, Plaut. Cas. 4, 1, 16; so, ignem, Cic. Rosc. Com. 6, 17 (with refrigerare); id. Cat. 3, 1, 2; id. Top. 12, 52; Verg. A. 2, 686; Plin. 20, praef. 1, § 1; Ov. R. Am. 807 al.: flammam, Lucr. 4, 1087; Cic. Sull. 30, 83; Liv. 28, 23: incendium, Catil. ap. Sall. C. 31, 9; id ap. Cic. Mur. 25, 51; Liv. 28, 42: restincto aggere, Caes. B. G. 7, 25 fin.; Hirt. B. G. 8, 43: aes accensum, Plin. 33, 3, 20, § 65: lucernam, id. 31, 3, 27, § 46: fulminis ictum, id. 37, 10, 55, § 150: solem, Lucr. 5, 120: favillas ardentes lacte, Stat. S. 5, 5, 17: faces, id. Th. 11, 413.
Absol.: ut omnis ex castris multitudo ad restinguendum concurreret, to extinguish the flames, Caes. B. G. 7, 24 fin.: aquam ad restinguendum ferre, Liv. 1, 39; cf.: omnes restinguere velle videres, Hor. S. 1, 5, 76.
- 2. Transf., to quench, slake, assuage, allay, mitigate, counteract, etc.: sitim, Cic. Fin. 2, 3, 9; Verg. E. 5, 47: pocula ardentis Falerni lymphā, Hor. C. 2, 11, 19: venena, Plin. 20, 21, 84, § 223; 28, 10, 45, § 158; 29, 4, 23, § 76: ictus scorpionis, id. 24, 8, 29, § 45 et saep.
- II. Trop., to extinguish, exterminate, annihilate, destroy: tum igitur tibi aquae erit cupido, genus qui restinguas tuom, Plaut. Trin. 3, 2, 50: haustas sanguisugas, i. e. to kill, Plin. 29, 4, 17, § 62: pilos spumā inlitā, id. 28, 19, 77, § 252: morbum, id. 26, 1, 5, § 8; cf. nauseam, id. 8, 27, 41, § 99: haec verba una mehercle falsa lacrimula Restinguet, Ter. Eun. 1, 1, 24: illam Ut ne restinguas lacrimis, id. Phorm. 5, 7, 82: animos hominum sensusque morte restingui, Cic. Sest. 21, 47: mentes inflammatas, id. de Or. 1, 51, 219; cf.: bellum restinctum (opp. inflammatum), id. Fam. 11, 12, 1: oriens incendium belli sanguine suo, id. Rep. 1, 1, 1: omnium cupiditatum ardorem, id. Fin. 1, 13, 43; cf.: illā tertiā parte animi, in quā irarum exsistit ardor, sedatā atque restinctā, appeased, id. Div. 1, 29, 61: cupiditates iracundiasque (eloquentiā), id. N. D. 2, 59, 148 Orell. N. cr.: odium, id. Rab. Post. 6, 13: studia, id. Or. 1, 5; Liv. 10, 13: animorum incendia, Cic. Or. 8, 27: sermunculum omnem aut restinxerit aut sedarit, id. Att. 13, 10, 3: ardentem Italiam, Sil. 16, 619: rabies restinguitur, id. 13, 576.
restĭo, ōnis, m. [restis].
- I. A ropemaker, rope-seller, Suet. Aug. 2 fin.; cf. Fronto, p. 2201 P.
- 2. Transf., in a comic lusus verbb., with bucaeda, for one who is scourged with ropes, Plaut. Most. 4, 2, 2.
- II. The title of a poem by Laberius, Gell. 10, 17, 2.
rēstĭpŭlātĭo, ōnis, f. [restipulor], a counter-engagement, counter-obligation, Cic. Rosc. Com. 13, 37 sq.; Gai. Inst. 4, 18, p. 259 Goes.
rē-stĭpŭlor, āri, v. dep. a., to stipulate, promise, or engage in return (syn.: recipio, despondeo), Cic. Rosc. Com. 13, 38; App. Mag. p. 338, 25; Val. Max. 2, 8, 2.
restis, is (acc. more freq. restim, Plaut. Cas. 2, 7, 2; id. Ps. 1, 1, 86; id. Poen. 1, 2, 184; id. Pers. 5, 2, 34; id. Rud. 2, 3, 37; Ter. Ad. 4, 7, 34; id. Phorm. 4, 4, 5; Caecil. ap. Non. 200, 21; Cato, R. R. 77; App. M. 1, p. 109: restem, Plaut. Rud. 4, 3, 97; Mart. 4, 70, 1; Juv. 10, 58; Petr. 45, 4; Inscr. Grut. 715, 10; but abl. usually reste, Juv. 3, 226; 14, 274; Liv. 1, 26, 6; 8, 16, 9; 27, 37, 14; Val. Max. 7, 8, 5; Plin. 17, 10, 11, § 62; Mart. 5, 62, 6: resti, Don. 2, 10, 3, p. 1751; Rhem. Palaem. p. 1374 P.), f. [etym. dub.].
- I. Lit., a rope, cord (syn.: funis, rudens): quae fiunt de cannabi, lino, etc. … ut funes, restes, tegetes, Varr. R. R. 1, 22; cf. id. ib. 1, 23, 6: caedere hodie tu restibus, Plaut. Pers. 2, 4, 11: restim volo mihi emere, id. Ps. 1, 1, 86; cf. id. Poen. 1, 2, 184; id. Pers. 5, 2, 34; id. Cas. 2, 7, 2: paulisper remitte restem, id. Rud. 4, 3, 97: exsolvi restim, id. ib. 2, 3, 37: descendunt statuae restemque sequuntur, Juv. 10, 58: famem Illā reste cavet, of a rope-dancer, id. 14, 274; 3, 226; Mart. 4, 70, 1.
In a game of the Roman youth, the rows of dancers were united by taking hold of a rope (or, acc. to Donatus ad loc., they formed a line by taking hold of hands): tu inter eas restim ductans saltabis, Ter. Ad. 4, 7, 34 Ruhnk.; cf.: in foro pompa constitit; et per manus reste datā, virgines sonum vocis pulsu pedum modulantes incesserunt, Liv. 27, 37 fin. Drak.
Prov.: ad restim res rediit, it has come to the rope, i. e. one might as well hang himself, Caecil. ap. Non. 200, 21; Ter. Phorm. 4, 4, 5: vinctus restibus, Vulg. Judith, 6, 9.
- II. Transf.: restes allii, caepis, the leaves of garlic or onions, Plin. 20, 6, 23, § 51; Mart. 12, 32, 20.
rēstĭto, āre, v. freq. n. [resto], to stay behind, to loiter, tarry, hesitate (ante-class., and several times in Liv. and Pliny the Elder): restitant, occurrunt, obstant, etc., Enn. ap. Non. 147, 10 (Sat. 5 Vahl.): me miserum restitando reddiderunt, Plaut. Capt. 3, 2, 3: at enim restitas, Ter. Eun. 4, 4, 1; Liv. 7, 39 fin. Drak.; 10, 19; 30, 31; Plin. 18, 16, 19, § 50: Menelaus me objurgat? id meis rebus regimen restitat, Enn. ap. Rufin. Fig. § 11, p. 205 Ruhnk. (Trag. v. 264 Vahl.).
* rēstĭtrix, īcis, f. [resisto], she that stays behind: ego hic restitrix, Plaut. Truc. 4, 2, 5.
rē-stĭtŭo, ŭi, ūtum, 3, v. a. [statuo], to put or set up again, i. e. either to replace in its former position, or (more freq.) to restore to its former condition, to rebuild, revive, etc. (freq. and class.; syn.: restauro, renovo, reficio).
- I. In gen.
- A. Lit.: senatus decrevit, ut Minerva nostra, quam turbo dejecerat, restitueretur, Cic. Fam. 12, 25, a, 1: arborem, Verg. G. 2, 272: luxatum femur ex toto, Cels. 8, 20: aedes (with reficere), Cic. Top. 3, 15: domum a Clodio disjectam, i. e. to rebuild, Vell. 2, 45, 3; cf. domum, Suet. Ner. 31: theatrum, id. Claud. 21: statuas (disjectas), id. Calig. 34: tropaea disjecta, id. Caes. 11: fores effractas, Ter. Ad. 1, 2, 40: oppida vicosque, quos incenderant, Caes. B. G. 1, 28: fontes et Flumina, Ov. M. 2, 407: turbatas comas, id. F. 3, 16: ordines, Sall. J. 51, 3; cf. aciem, Liv. 5, 18; 29, 2 al.: inclinatam aciem, Suet. Caes. 62: (eos, qui) quaedam contra naturam depravata habent, restituere et corrigere, Cic. Div. 2, 46, 96: oculos (luminibus orbati), Suet. Vesp. 7: visum, Plin. 25, 8, 50, § 89: pilos, id. 32, 10, 40, § 119: se (apes, with reviviscere), Varr. R. R. 3, 16 fin.; cf.: aliquem a limine mortis, Cat. 68, 4; Verg. Cul. 223; and restinctos, to raise the dead, Ov. P. 3, 6, 35: apes restituunt se ac reviviscunt, Varr. R. R. 3, 16, 38.
- B. Trop., to restore, revive, renew, reform, etc.: unus homo nobis cunctando restituit rem, Enn. ap. Cic. Off. 1, 24, 84; Cic. Att. 2, 19, 2; Liv. 30, 26; Verg. A. 6, 846 Serv.; Macr. S. 6, 1; Ov. F. 2, 242; Aug. ap. Suet. Tib. 21 al. (Ann. v. 313 Vahl.); cf.: rem prolapsam, Liv. 2, 63: res perditas, id. 25, 37; 6, 22: rem impeditam et perditam, Ter. And. 3, 5, 13; and simply rem, Liv. 3, 12 Drak.; 8, 11; 25, 37: veteres clientelas, Caes. B. G. 6, 12: veterem tuam illam calliditatem atque prudentiam, Cic. Rosc. Am. 22, 61: tribuniciam potestatem, id. Agr. 2, 14, 36: tribuniciam intercessionem armis, Caes. B. C. 1, 7: proelium, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 23, 52; Caes. B. G. 7, 87; 1, 53; Liv. 6, 8; cf.: pugnam omnibus locis, id. 4, 38 fin.; 2, 19: damna Romano accepta bello, id. 31, 43: sanitatem, Just. 6, 4, 13: bellum, id. 35, 1, 10; Plin. 20, 6, 23, § 56; cf. vires, Val. Fl. 2, 70: adulescentem corruptum, to reform, Plaut. Trin. 1, 2, 81: suorum a pudore maritimae ignominiae restituti animi, restored, revived, Liv. 35, 27: consolando aliquorum restituere voluntatem aut benevolentiam in dominum, Varr. R. R. 1, 17, 7.
- II. In partic., to give back, deliver up, return, restore a thing belonging to a person or place (syn. reddo).
- A. Lit.: Mi. Paterna oportet reddi filio bona. Ha. Restituentur omnia, Plaut. Poen. 5, 2, 122: tribuni vobis amissa reddent ac restituent? Liv. 3, 68.
With a personal object: virginem suis Restituere ac reddere, Ter. Eun. 1, 2, 67; 4, 6, 8: alicui filium, id. Heaut. 3, 1, 83; id. And. 3, 3, 38; id. Hec. 5, 3, 20: amissa cuique, Caes. B. C. 1, 87: bona iis, id. ib. 2, 21: majorum locum huic, id. B. G. 5, 25: agrum Veientibus, Liv. 2, 13 et saep.: alicui suum familiarem et hospitem, ereptum e manibus hostium, Caes. B. G. 1, 53: Sextus Pompeius civitati restitutus, Cic. Phil. 5, 15, 41: captum victori, Liv. 9, 11: apibus fructum suum, Phaedr. 3, 13, 15: Caesaris imperio restituendus erat, Ov. P. 4, 13, 38: illum restituam huic, hic autem in Alidem me meo patri, Plaut. Capt. 3, 4, 56: aliquem natalibus, to set free, Dig. 40, tit. 11; v. natalis.
With abstr. object: sed etiam meam vocem et auctoritatem et vobis et rei publicae conservatam ac restitutam puto, Cic. Marcell. 1, 2: lucem salutemque redditam sibi ac restitutam, id. Dom. 28, 75.
Without dat.: amissa (opp. adimere), Caes. B. C. 1, 7: fraudata, id. ib. 3, 60 fin. al.: Arpi restituti ad Romanos, Liv. 24, 47; cf.: (Cloelia) sospites omnes Romam ad propinquos restituit, id. 2, 13; 49: aliquem in aliquem locum, Ter. And. 4, 1, 58; cf. Plaut. Mil. 3, 1, 108: (Siciliam) in antiquum statum, Cic. Verr. 1, 4, 12; cf.: civitates afflictas in melius, Suet. Vesp. 17.
- 2. Publicists’ and jurid. t. t., to bring back or restore to his previous state or condition; to recall, reinstate a person condemned, banished, deprived of his property, etc. (cf. reduco): restituebat multos calamitosos … Licinium Denticulam de aleā condemnatum restituit, Cic. Phil. 2, 23, 56: omnes, qui lege Pompeiā condemnati essent, id. Att. 10, 4, 8: quae fuisset justa causa restituendi mei, nisi fuisset injusta eiciendi? id. Mil. 14, 36; cf. id. ib. 15, 39: aliquem (damnatum), Suet. Caes. 41; id. Calig. 15: exsulem, id. Claud. 12: legionem totam cum ignominiā missam, id. Caes. 69: neque enim praetor, si ex eo fundo essem dejectus, ita me restitui jussit, Cic. Caecin. 29, 82; cf. id. ib. 8, 23: nonnullos ambitus Pompeiā lege damnatos in integrum restituit, Caes. B. C. 3, 1: aliquem in integrum, Cic. Clu. 36, 98; Dig. 4, 1, 4; 4, 15 (cf. the whole section, ib. 4, 1: De in integrum restitutionibus); cf.: Sampsiceramum restitui in eum locum cupere, ex quo decidit, Cic. Att. 2, 23, 2: equites Romanos in tribunicium honorem, Caes. B. C. 1, 77 fin.: tribunos plebis in suam dignitatem, id. ib. 1, 22: restitutus in patriam (Camillus) patriam ipsam restituit, Liv. 7, 1 fin.; so, in patriam, Suet. Ner. 3.
- b. Transf.
- (α) Of things, to deliver up again, to make restitution of, restore: in utriusque bonis nihil erat, quod restitui posset, nisi quod moveri loco non poterat, Cic. Verr. 2, 2, 25, § 62; Dig. 43, 8, 2, § 34; 43, 12, 1, § 19 al.
- (β) Of a previous judicial sentence or of injustice committed, to reverse, i. e. to make null and void, to make good again, repair (cf.: rescindo, resolvo): alia judicia Lilybaei, alia Agrigenti, alia Panhormi restituta sunt, Cic. Verr. 2, 2, 26, § 63: qui (praetor) dies totos aut vim fieri vetat aut restitui factam jubet, etc., id. Caecin. 13, 36: ut si ego eum condemnaro, tu restituas, id. Fam. 9, 10, 2; cf.: restitui in integrum aequom est, Ter. Phorm. 2, 4, 11.
- (γ) To compensate for, make good (rare): damnum, Liv. 31, 43, 4; Vulg. Exod. 22, 12: jacturam, Col. 11, 1, 28.
- B. Trop., to restore to a former condition, to re-establish, etc.: ut anno XVI. post reges exactos secederent, leges sacratas ipsi sibi restituerent, restored for themselves, re-established, Cic. Corn. 1, Fragm. 23, p. 450 fin. Orell.: restituit his animos parva una res, Liv. 25, 18; cf. id. 21, 53: ut interfecto Punico praesidio restituerent se Romanis, join themselves again to the Romans, id. 23, 7: ulcera sanitati restituens, restoring, Plin. 20, 6, 23, § 51; cf. id. 14, 18, 22, § 118: Bacchus peccasse fatentem Restituit, restored to his former condition, Ov. M. 11, 135; cf.: cum semel occideris … Non, Torquate, genus, non te facundia, non te Restituet pietas, Hor. C. 4, 7, 24: restituam jam ego te in gaudia, Plaut. Merc. 5, 2, 44: haud facile te in eundem rursus restitues locum, Cic. Prov. Cons. 9, 23; Plaut. Mil. 3, 1, 108; cf.: cives ex servitute in libertatem, Liv. 28, 39: poëtam in locum, Ter. Hec. prol. alt. 13: aliquem rursus in gratiam, id. ib. 3, 1, 11; cf.: fratrem in antiquum locum gratiae et honoris, Caes. B. G. 1, 18: fratrem (sc. in gratiam), Curt. 8, 6, 26: Acarnanas in antiquam formulam jurisque ac dicionis eorum, Liv. 26, 24: vos in amicitiam societatemque nostram, id. 31, 31 fin. et saep.: cum praecipitata raptim consilia neque revocari neque in integrum restitui possint, id. 31, 32: patientiae veteri (Britanniam), Tac. Agr. 16.
rēstĭtūtĭo, ōnis, f. [restituo], a restoring, restoration.
- I. In gen.: domus incendio absumptae, i. e. a rebuilding, Suet. Aug. 57: Capitolii, id. Vesp. 8: theatri, id. Tib. 47: urbis in majus, Just. 2, 14, 2: afflictarum civitatum, Suet. Tit. 8.
Trop.: omnis pristinae fortunae, Suet. Ner. 40: libertatis, Val. Max. 4, 1, ext. 4: lunae, Arn. 6, 196.
- II. In partic.
- 1. A giving back, restitution (in jurid. Lat.), Dig. 50, 16, 22; 36, 1, 1, § 14; 36, 1, 6, § 3.
- 2. The act of replacing, reinstating one condemned or proscribed in his former condition; the restoration of rights which have been forfeited by law: damnatorum, Cic. Agr. 2, 4, 10; Suet. Oth. 2: salus restitutioque, a recalling from exile, Cic. Pis. 15, 35; Quint. 7, 1, 42; 60: in integrum restitutiones, Dig. 4, 1, 3 (v. this entire section: De in integrum restitutionibus); 4, 4, 18, § 1; 4, 4, 20 pr.
rēstĭtūtor, ōris, m. [restituo], a restorer, rebuilder.
- I. Lit.: templorum omnium, Liv. 4, 20: urbium, Inscr. Orell. 1103.
- II. Trop.: salutis meae, Cic. Mil. 15, 39; cf. Quint. 7, 1, 43 and 61: reipublicae, Eum. Grat. Act. ad Constant. 4: Galliarum, Vop. Aur. 9: tanti operis restitutor deus, App. Herm. Trism. p. 92.
rēstĭtūtōrĭus, a, um, adj. [id. II.], of or relating to restitution, restitutory (jurid. Lat.): interdictum, Dig. 43, 1, 1: judicium, ib. 3, 3, 46: actio, ib. 2, 10, 3.
As subst.: in restitutorio agendo (i. e. judicio), Dig. 27, 6, 7.
rēstĭtūtrix, īcis, f. [restitutor], she that gives back, a restorer: omnium generum, quae accipit (terra, with receptrix), App. Trism. p. 77, 31.
1. rēstĭtūtus, a, um, Part. of restituo.
2. Restĭtūtus, i, m., a Roman surname, e. g. Claudius Restitutus, a friend of Pliny the younger, Plin. Ep. 3, 9, 16; 6, 17; Mart. 10, 87.
rē-sto, stĭti, 1 (perf. subj. restaverit, Prop. 2, 34, 53), v. n.
- I. To stop behind, keep back, stand still (very rare and only poet., whereas resisto is class.).
- A. Lit.: si resto, pergit, ut eam: si ire conor, prohibet betere, Pac. ap. Non. 77, 25.
- B. Trop.: impetus haut longe mediis regionibus restat, Enn. ap. Fest. p. 285 Müll. (Ann. v. 475 Vahl.): nullo dominae teritur molimine amator Restat et immerita sustinet aure minas, stands firm, holds out, Prop. 2, 25 (3, 20), 18.
- II. To withstand, resist, oppose (so less freq. than resisto, and not in Cic. or Cæs.).
- A. Of military resistance, to stand firm, hold out, not yield; constr. usually absol.; rarely with dat. or adversum: Illyrii restant sicis sibinisque fodantes, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 336 Müll. (Ann. v. 496 Vahl.): validam urbem multos dies restantem pugnando vicit, Sall. ap. Non. 526, 12 (id. H. 1, 75 Dietsch): quia summā vi restare (milites) nunciabantur, Liv. 4, 58 Drak.: solā virtute militum restantes caeduntur caeduntque, id. 6, 30; 32; 8, 39; 23, 45; 26, 3; 29, 2; 34, 14: dum restat Hector, Prop. 3, 8, 31: nunc in restantes mucronem comminus urget, Sil. 10, 25.
Impers. pass.: ut quā minimā vi restatur, eā parte irrumpat, Liv. 34, 15.
With dat.: paucis plures vix restatis, Liv. 23, 45 fin.: restando adversis, Sil. 10, 125.
With adversum: paulum morae attulere ferrati restantibus laminis adversum pila et gladios, Tac. A. 3, 46.
- B. Apart from milit. lang., in gen.: nunc ratio nulla est restandi, nulla facultas, etc., Lucr. 1, 110: is mihi, dum resto, juvenili guttura pugno Rupit, Ov. M. 3, 626; 7, 411: in quā re nunc tam confidenter restas, stulta? oppose me, Ter. Heaut. 5, 3, 7; cf. Plaut. Most. 5, 2, 50.
Of things: aera claustris restantia vociferantur, Lucr. 2, 450: restantia claustra, Sil. 7, 130.
- III. To be left, remain (syn. remaneo; the predominant signif. of the word; most freq. in the third person): hujus generis reliquias Restare video, Ter. Ad. 3, 3, 91: ego conviviis delector nec cum aequalibus solum qui pauci jam admodum restant, sed cum vestrā etiam aetate, Cic. Sen. 14, 46: ego vivendo vici mea fata, superstes Restarem ut genitor, Verg. A. 11, 161: de bonis quod restat reliquiarum, Plaut. Rud. 5, 1, 7; cf. id. Cist. 1, 3, 40: unam sibi spem reliquam in Etruscis restare, Liv. 10, 16; Cic. Scaur. Fragm. 45, p. 268 Orell.: quae (studia) sola ei in malis restiterunt, id. Sull. 26, 74: omnes composui. Felices! Nunc ego resto, Hor. S. 1, 9, 28; Pers. 3, 97: de viginti Restabam solus, Ov. M. 3, 687: jam labor exiguus Phoebo restabat, id. ib. 6, 486: duae restant noctes de mense secundo, id. F. 2, 857: si e nobis aliquid nisi umbra restat, id. Am. 3, 9, 60: jam duo restabant fata tum, Plaut. Bacch. 4, 9, 35: qui e divisione tripartitā duas partes absolverit, huic necesse est restare tertiam, Cic. Off. 3, 2, 9: infinitae caedi, id. Cat. 3, 10: dona ferens pelago et flammis restantia Trojae, left, remaining from the sea, etc., Verg. A. 1, 679: unum etiam restat amico nostro ad omne dedecus, ut, etc., id. Att. 8, 7: hoc unum restabat, ut, Ov. M. 2, 471; cf.: illud etiam restiterat, ut, etc., Cic. Quint. 9, 33.
Impers.: restat, ut aut summa neglegentia tibi obstiterit, aut, etc., Cic. Quint. 12, 41; so, restat, ut, id. N. D. 2, 16, 44; 17 init.; Hor. Ep. 1, 1, 27 al.
With inf. (mostly poet.): nec aliud restabat quam corrigere, etc., Liv. 44, 4, 8: restabat aliud nihil, nisi oculos pascere, Ter. Phorm. 1, 2, 35; Ov. M. 1, 700; Stat. S. 4, 1, 40.
- 2. In partic., with reference to the future, to remain for, await one (rare and mostly poet.): quid restat, nisi porro ut fiam miser, Ter. Hec. 3, 1, 20: placet (vobis) socios sic tractari, quod restat, ut per haec tempora tractatos videtis? i. e. hereafter, for the future, Cic. Verr. 2, 3, 89, § 208: nudus humi jacet infans … ut aequom est, cui tantum in vitā restet transire malorum, Lucr. 5, 227; Hor. Ep. 1, 6, 27: hoc Latio restare canunt, Verg. A. 7, 270; Ov. F. 2, 749.
rēstrictē, adv., v. restringo, P. a. fin.
* rēstrictim, adv. [restringo], closely, carefully: restrictim cogitata, Afran. ap. Non. 516, 9.
rēstrictĭo, ōnis, f. [restringo], a restriction, limitation (eccl. Lat.): epularum, Aug. Mor. Eccl. Cath. 31.
rēstrictus, a, um, Part. and P. a. of restringo.
rēstringo, inxi, ictum, 3, v. a.
- I. To draw back tightly; to bind back, bind fast, tighten, etc. (in the verb. finit. not anteAug., but in the P. a. class.; syn. religo).
- A. Lit.: laevam, Quint. 11, 3, 131: restrictis ad terga manibus, Plin. 35, 10, 36, § 93: manus, Petr. 73, 4: lacertos, Hor. C. 3, 5, 35; cf.: restringitur vinculis, Tac. A. 14, 64; and: si manus manicis restringantur, App. Flor. 17, p. 357, 29; cf. also: Prometheus quondam silici restrictus membra catenā, Cat. 64, 297: vinclo fasciae in modum laquei restricto, Tac. A. 15, 57.
- B. Trop., to restrain, confine, restrict, check, etc. (syn. retineo): homines ad custodiam pecuniae, Plin. Ep. 1, 8, 9: liberalitatem, Sen. Ben. 1, 4: sumptus candidatorum ambitūs lege, Plin. Ep. 6, 19, 4: delicias frugalitate, id. ib. 5, 19 fin.: animum maestitiā, Tac. A. 16, 16: morsus phalangiorum, Plin. 24, 16, 97, § 154 (Jahn, restinguit): praecipitationem nimbi, App. Mund. p. 61, 21.
- II. To draw back, unfasten, unclose, open (rare): dentes restringere, to show the teeth, Plaut. Capt. 3, 1, 26.
Of dogs: rabie restrictā minari, Lucr. 5, 1065: restrictis forte si labellis riseris, App. poët. Mag. p. 277: restrictis labris, Quint. Decl. 12, 27.
Hence, rēstrictus, a, um, P. a. (acc. to I.), bound fast, bound up, tight, close.
- A. Lit.: togis neque restrictis neque fusis, Suet. Aug. 73: alvus, i. e. costive, Ser. Samm. 28, 519.
Comp.. restrictiores digiti (pedum), i. e. shorter, Suet. Dom. 18.
- B. Trop.
- 1. Close, niggardly, stingy (cf.: parcus, tenax): in aliquo esse restrictus, Cic. Off. 2, 18, 62; id. Att. 10, 11, 2; id. Planc. 22, 54.
Comp., Cic. Fam. 3, 8, 8.
- 2. Moderate, modest: an restrictius arbitraris per orbem terrarum legendum dare memoriam suam, quam, etc., Plin. Ep. 9, 19, 6.
- 3. Strict, stern, rigorous, severe, stringent: summum imperium non restrictum nec perseverum volunt, Tac. A. 15, 48.
Comp.: judicatio, App. Flor. p. 364, 39.
Sup.: restrictissimis regulis, Cod. 1, 17 (2), 10.
Adv.: rēstrictē.
- a. Closely, sparingly: facere (with parce), Cic. Fin. 2, 13, 42: vivere, Nazar. Pan. Constant. 15.
Comp.: restrictius uti rebus praetereuntibus, Aug. Doctr. Chr. 3, 12.
Sup.: restrictissime facere (opp. plenissime), Plin. Ep. 5, 8, 13.
- b. Strictly, exactly, precisely: cetera non tam restricte praefinio, Cic. Leg. 2, 18, 45: restricte tenent illud nomen (sapientium), id. Rep. 3, 4, 7: observare, ne plus reddat quam acceperit, id. Lael. 16, 58.
Sup. of the adj. prob. not found.
rē-strŭo, xi, ctum, 3, v. a., to erect again (eccl. Lat.).
- I. Lit.: aras, Tert. Apol. 6 fin.: statuas dejectas, id. ad Nat. 1, 10.
- II. Trop., to restore: Deus eam restruebat fidem, quam populus destruebat, Tert. Res. Carn. 31.