Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

cŭris or quĭris, ītis, f. [Sabine], a spear, Ov. F. 2, 477; cf. Macr. S. 1, 9, 16; Paul. ex Fest. p. 49, 10 Müll.; v. Quirites.
Hence, Cŭrītis (Quĭrītis), is, f., a surname of Juno as protector of spearmen, Mart. Cap. 2, § 149; Inscr. Orell. 1303 sq.; 8659.

Quĭrĭāna māla, v. Quiriniana.

Quĭrīna, ae, f., a Roman tribe: Quirina tribus a Curensibus Sabinis appellationem videtur traxisse, Fest. p. 254 Müll.; Cic. Quint. 6, 24; id. Fam. 8, 8, 5 and 6; Inscr. Grut. 56, 11 et saep.

Quĭrīnālis, e (abl. QVIRINALE, Kalend. in lnscr. Orell. 2, p. 396), adj. [Quirinus].

  1. I. Of or belonging to Quirinus (Romulus), Quirinal: Quirinalis flamen, priest of Romulus, Varr. L. L. 7, § 45 Müll.: lituus, such as Romulus bore (an historical prolepsis), Verg. A. 7, 187: trabea, id. ib. 7, 612: collis Quirinalis, the Quirinal Hill, the Quirinal, one of the seven hills of Rome, now Monte Cavallo: collis Quirinalis ob Quirini fanum: sunt qui a Quiritibus, qui cum T. Tatio Curibus venerunt Romam, quod ibi habuerunt castra, Varr. L. L. 5, § 51 Müll.; cf.: Quirinalis collis qui nunc dicitur, olim Agonus appellabatur, ante quam in eum commigrarent fere Sabini Curibus venientes, post foedus inter Romulum et Tatium ictum: a quo hanc appellationem sortitus est: quamvis existiment quidam quod in eo factum sit templum Quirino, ita dictum, Fest. p. 254 Müll.; and: templa Deo (Quirino) fiunt: collis quoque dictus ab illo, Ov. F. 2, 511: collis Quirinalis terticeps cis aedem Quirini, an ancient formula in Varr. L. L. 5, § 51 Müll.; also, Quirinale jugum, Ov. F. 6, 218: Quirinalis porta dicta sive quod ea in collem Quirinalem itur, seu quod proxime eam est Quirini sacellum, Paul. ex Fest. p. 255 Müll.
  2. II. Subst.: Quĭrīnā-lĭa, ĭum, n., the festival in honor of Romulus, celebrated annually on the 17th of February (XIII. Cal. Mart.), the Quirinal festival, Cic. Q. Fr. 2, 3, 4; 2, 13, 3.

Quĭrīnĭāna and Quĭrĭāna māla, a kind of apple, Cato, R. R. 7; Varr. R. R. 1, 59; Plin. 15, 14, 15, § 50; Macr. S. 2, 15, 2.

1. Quĭrīnus, i, m. [from Quiris for Cures, a Sabine town; falsely derived from curim, a Sabine word, = hasta, Macr. S. 1, 9, 16; cf. Ov. F. 2, 475 sqq., or from curia, Corss. Ausspr. 2, p. 357 sq.], a proper name.

  1. I. Of Romulus, after his deification: Quirine pater, veneror, Horamque Quirini, Enn. ap. Non. 120, 3 (Ann. v. 121 Vahl.); cf. Gell. 13, 22, 2: tertia (lux) dicta Quirino. Qui tenet hoc nomen, Romulus ante fuit. Sive quod hasta curis priscis est dicta Sabinis (Bellicus a telo venit in astra Deus): Sive suum regi nomen posuere Quirites: Seu quia Romanis junxerat ille Cures, Ov. F. 2, 475 sqq.; cf. Cic. Rep. 2, 10, 20: duos flamines adjecit. Marti unum, alterum Quirino, Liv. 1, 20: Remo cum fratre Quirinus, Verg. A. 1, 292; hence, populus Quirini, i. e. the Romans, Hor. C. 1, 2, 46: urbs Quirini, i. e. Rome, Ov. Tr. 1, 8, 37: turba Quirini, id. M. 14, 607.
    Poet., transf.: gemini Quirini, i. e. Romulus and Remus, Juv. 11, 105.
  2. II. Of Janus: Janum Quirinum semel atque iterum a conditā Urbe clausum, i. e. the temple of Janus, Suet. Aug. 22; August. in Monum. Ancyr. Macr. S. 1, 9; Serv. Verg. A. 7, 610; cf.: Janus Quirini, Hor. C. 4, 15, 9.
  3. III. Of Augustus (poet.), Verg. G. 3, 27.
  4. IV. Of Antony (poet.): altera classis erat tenero damnata Quirino, Prop. 4 (5), 6, 21.

2. Quĭrīnus, a, um, adj. [1. Quirinus, I.], of or belonging to Quirinus, i. e. Romulus, Quirinal (poet.): spolia ex umeris Quirinis (al. Quirini), Prop. 4 (5), 10, 11: collis, i. e. the Quirinal, Ov. M. 14, 836.
Hence, as subst.: Quĭrīna, q. v.
And hence, perh., subst., the poet. appellation Quirinus, given to Augustus and Antony, cited under 1. Quirinus.

1. quĭris or cŭris [Sabine], a spear: sive quod hasta curis (al. quiris) est dicta Sabinis, Ov. F. 2, 477.

2. Quĭrīs, ītis, and mostly plur., Quĭ-rītes, tĭum (or tum, Aus. Prof. 22, 9), m. [Cures].

  1. I. Originally, the inhabitants of the Sabine town Cures, the Quirites (very rare): prisci Quirites, Verg. A. 7, 710 Serv.: veteres illi Sabini Quirites, Col. praef. § 19.
    After the Sabines and the Romans had united in one community, under Romulus, the name of Quirites was taken in addition to that of Romani, the Romans calling themselves, in a civil capacity, Quirites, while, in a political and military capacity, they retained the name of Romani: post foedus Titi (Tatii) et Romuli placuit, ut quasi unus de duobus fieret populus. Unde et Romani Quirites dicti sunt, quod nomen Sabinorum fuerat a civitate Curibus; et Sabini a Romulo Romani dicti sunt, Serv. Verg. A. 7, 710; cf. Liv. 1, 13.
    Joined with populus Romanus, the technical expression is usually POPVLVS ROMANVS QVIRITIVM, qs. the Roman commonwealth of Quirite citizens, the Roman nation of Quirites; but not unfreq. also in apposition: POPVLO ROMANO QVIRITIBVS (like homines prisci Latini, and populus priscorum Latinorum): QVOD BONVM FORTVNATVM FELIXQVE SALVTAREQVE SIET POPVLO ROMANO QVIRITIVM, REIQVE PVBLICAE POPVLI ROMANI QVIRITIVM … OMNES QVIRITES, PEDITES ARMATOS PRIVATOSQVE VOCA INLICIVM HVC AD ME, Tab. Censor. ap. Varr. L. L. 6, § 86 Müll.: populo Romano Quiritium, Liv. 8, 9; 41, 16: populus Romanus Quiritium, id. 1, 32: populi Romani Quiritium, id. 1, 24; 32; 10, 28; 22, 10 al.
    In the other form: POPVLD ROMANO QVIRITIBVS, Inscr. Marin. Fratr. Arv. tab. 24, 1, 34; cf. id. ib. 41, 2, 24; so, an ancient formula ap. Gell. 1, 12, 14, acc. to the MSS.; so, too, id. 10, 24, 3; Macr. S. 1, 4 fin.
    We rarely meet with the form populo Romano Quiritibusque, Liv. 8, 6 (al. om. que); cf. Paul. ex Fest. s. v. dici, p. 67 Müll.: devovisse eos se pro patriā Quiritibusque Romanis, Liv. 5, 41: Quiritium Romanorum exercitus, id. 26, 2: factum hoc populi Romain Quiritibus ostentum Cimbricis bellis, to the citizens of the Roman nation, Plin. 16, 32, 57, § 132.
    It was a reproach for soldiers to be addressed as Quirites, Tac. A. 1, 42; Suet. Caes. 70; Lampr. Alex. Sev. 52 sq.; Luc. 5, 358: Quiritium fossae dicuntur, quibus Ancus Marcius circumdedit urbem, quam secundum ostium Tiberis posuit, ex quo etiam Ostiam, et quia populi opera eas faceret, appellavit Quiritium, Fest. p. 254 Müll.: jus Quiritium, full Roman citizenship: ago gratias, domine, quod et jus Quiritium libertis necessariae mihi feminae, et civitatem Romanam Harpocrati iatraliptae meo indulsisti, Plin. Ep. 10, 6 (22), 1: Latinis jus Quiritium (constituit), Suet. Claud. 19: Latini jus Quiritium consequuntur his modis, beneficio principali, etc., Ulp. Reg. tit. 4, de Latinis.
    Sing.: Quiris (also Quiritis, acc. to Prisc. p. 633 P.), a Roman citizen, a Quirite: ollus Quiris Leto datus, an ancient formula in Fest. p. 254 Müll.: dona Quiritis, Hor. Ep. 1, 6, 7: reddere jura Quiriti, Ov. M. 14, 823: minimum de plebe Quiritem, id. Am. 1, 7, 29; Juv. 8, 47: quibus una Quiritem Vertigo facit, makes a Roman citizen, sets free (for in the ceremony of manumission the slave was turned around), Pers. 5, 75: quis te redonavit Quiritem Dis patriis? an uninjured Roman citizen, Hor. C. 2, 7, 3: epulis repleto Quirite, i. e. populo Romano, Claud. Carm. 12, 16: Romani more Quiritis, i. e. civis, Luc. 2, 386: Quiris Eoüs, an eastern Roman, i. e. an inhabitant of Constantinople, Sid. Carm. 1, 31.
    In fem.: Q. TVLLIVS Q. F. PONTIFEX SACR. IVNONIS QVIRITIS, Inscr. Grut. 308, 1.
  2. II. (Poet. transf.) Of bees, citizens, commonalty: ipsae regem, parvosque Quirites Sufficiunt, Verg. G. 4, 201.

* quĭrītātĭo, ōnis, f. [quirito], a plaintive cry, a scream, shriek: quiritatio facta, Liv. 33, 28.

quĭrītātus, ūs, m. [quirito], a plaintive cry, a wail, scream, shriek (post-Aug.): ululatus feminarum, infantium quiritatus, Plin. Ep. 6, 20, 14: lamentabiles, Val. Max. 9, 2, 1; 6, 2, 8.

Quĭrītes, v. Quiris.

quĭrīto, āre (in a dep. form: de Fenestellā quiritatur, Varr. ap. Diom. p. 377 P.), v. n. and a. [Quirites, i. e. to cry: pro fidem, Quirites!], orig., to implore the aid of the Quirites or Roman citizens; hence, in gen.

  1. I. Neutr., to raise a plaintive cry, to wail: quiritare dicitur is, qui Quiritum fidem clamans implorat, Varr. L. L. 6, § 68 Müll.: ut quiritare urbanorum, sic jubilare rusticorum, id. ib. 6, § 68 ib.: clare quiritans, Lucil. ap. Non. 21, 21: vox quiritantium, Liv. 39, 8.
    1. B. In partic., of an orator, to scream, shriek, Quint. 3, 8, 54.
  2. II. Act.
    1. A. To shriek out, cry aloud something: illi misero quiritanti, Civis Romanus natus sum, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32, 3.
    2. B. To bewail, lament, aliquid: insanā voce casum mariti, App. M. 8, p. 203, 33; 8, p. 209, 27.

quirrīto, āre, v. n., to utter the natural sound of the boar, to grunt: quirritant verres, Auct Carm. Philom. 55.