Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

băbae or păpae, interj., = βαβαί or παπαί, an exclamation of wonder and joy, odds bodkins! wonderful! strange!

  1. I. Form babae: huic babae! basilice te intulisti et facete, Plaut. Pers. 5, 2, 25; so id. Ps. 1, 3, 131; id. Cas. 5, 2, 26; id. Ep. 1, 1, 52; v. under II.; Petr. 37, 9.
  2. II. Form papae: Ep. Cadum tibi veteris vini propino. St. Papae! Plaut. Stich. 3, 1, 24; 5, 7, 3; id. Rud. 5, 2, 33; id. Bacch. 2, 2, 29; id. Men. 5, 5, 20; Ter Eun. 2, 1, 23; 2, 2, 48; 3, 1, 26.

2. Bacis (Bacchis, Pacis), acc. Bacem, a sacred bull, worshipped at Hermonthis in Upper Egypt, Macr. S. 1, 21.

Graeci, ōrum, m., = Γραικοί,

  1. I. the Grecians, Greeks: contendunt Graecos, Graios memorare solent sos, Enn. ap. Fest. p. 301 Müll. (Ann. v. 358 Vahl.): eos septem, quos Graeci sapientes nominaverunt, Cic. Rep. 1, 7: apud Graecos, id. ib. 1, 3, 5; id. Fl. 27, 64: quia Graecorum sunt antiquissima quaeque Scripta vel optima, etc., Hor. Ep. 2, 1, 28.
    Sing.: Graecus, i, m., a Greek: processit ille, et Graecus apud Graecos non de culpa sua dixit, etc., Cic. Fl. 7, 17: ignobilis, Liv. 39, 8, 3: Graecus Graecaque, Plin. 28, 2, 3, § 12.
  2. II. Derivv.
    1. A. Grae-cus, a, um, adj., of or belonging to the Greeks, Greek, Grecian: plus te operae Graecis dedisse rebus videodeinde nullam Graecarum rerum significationem daret, Cic. de Or. 2, 36, 152 sq.; cf. litterae, id. Brut. 20, 78.
      In neutr. absol.: Graeca leguntur in omnibus fere gentibus, Cic. Arch. 10, 23: lingua (opp. Latina), id. Fin. 1, 3, 10: ludi, founded on Greek subjects, id. Fam. 7, 1, 3 (opp. Osci); id. Att. 16, 5, 1: homines, Grecian people, Greeks, id. Mil. 29, 80; id. Tusc. 2, 27, 65: testis, id. Fl. 5, 11: more bibere, i. e. to drink healths, id. Verr. 2, 1, 26, § 66: Graeca fide mercari, i. e. without credit, with ready money, Plaut. As. 1, 3, 47: nux, i. e. an almond, Cloat. ap. Macr. S. 2, 44: pantherae, from Asiatic Greece, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 5: rosa, a kind of rose, Plin. 21, 4, 10, § 18: ovis, perh. Tarentine, Plaut. Merc. 3, 1, 27: via, perh. to Magna Graecia, Cic. Fam. 7, 1, 3.
      Prov.: ad Calendas Graecas, i. q. our next day after never (since the Greeks had no Calends), August. ap. Suet. Aug. 87.
      Hence, subst.: Graecum, i, n., the Greek language, Greek (rare): Graeco melius usuri, Quint. 5, 10, 1: librum e Graeco in Latinum convertere, Cic. Off. 2, 24, 87.
      Adv. in two forms,
      1. 1. Graece, in the Greek language, in Greek: cum ea, quae legeram Graece, Latine redderem, Cic. de Or. 1, 34, 155: Acilius qui Graece scripsit historiam, id. Off. 2, 32, 115: loqui, id. Tusc. 1, 8, 15: optime scire, id. de Or. 2, 66, 265; cf. nescire, id. Fl. 4, 10: licet legatum Graece scriptum non valeat, Ulp. Fragm. 25, 9: omnia Graece, Juv. 6, 188.
      2. 2. Graecātim, in the Greek manner: amiciri, Tert. Pall. 4.
    2. B. Graecĭa, ae, f., the country of the Greeks, Greece: ad Trojam cum misi ob defendendam Graeciam, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 13, 28 (Trag. v. 362 Vahl.): quod de Corintho dixi, id haud scio an liceat de cuncta Graecia verissime dicere, Cic. Rep. 2, 4, 8; id. Tusc. 2, 15, 36: Graecia capta ferum victorem cepit, Hor. Ep. 2, 1, 156: magna, Ov. H. 16, 340.
      In apposition: terra, Gell. 1, 1, 2; M. Aur. ap. Fronto Ep. 2, 9 Mai.
      1. 2. Transf.: Magna Graecia, Lower Italy, inhabited by Greeks, Plin. 3, 10, 15, § 95; 3, 5, 6, § 42; Cic. de Or. 2, 37, 154; 3, 34, 139; id. Lael. 4, 13; id. Tusc. 1, 16, 38; called also Mājor Graecia, Liv. 31, 7, 11; Sen. Cons. ad Helv. 6 med.; Sil. 11, 21; whereas by a Greek proper it is called Parva Graecia, Plaut. Truc. 2, 6, 55; and absol.: Graecia, Cic. Arch. 5, 10.
        Poet.: Major Graecia, in gen., for Italy: Itala nam tellus Graecia major erat, Ov. F. 4, 64.
    3. C. Grae-cānĭcus, a, um, adj., of Greek origin, in the Greek manner or fashion, Grecian, Greek (rare; not in Cic.): alia (verba) Graeca, alia Graecanica, i. e. words borrowed from the Greeks, Varr. L. L. 10, § 70 Müll.: torcula, Plin. 18, 31, 74, § 317: pavimentum, id. 36, 25, 63, § 188: color, id. 34, 9, 20, § 98: toga, i. e. pallium, Suet. Dom. 4: milites, living in the Greek manner, voluptuously, Vulc. Avid. Cass. 5.
      Hence, adv.: Graē-cānĭce, in Greek: dicere, Varr. L. L. 9, § 89 Müll.
    4. D. Graecŭlus, a, um, adj. dim., Grecian, Greek (mostly in a depreciating, contemptuous sense): ineptum sane negotium et Graeculum, thorough Greek, Cic. Tusc. 1, 35, 86: motus quidam temerarius Graeculae contionis, id. Fl. 10, 23: cautio chirographi, i. e. not to be relied upon, id. Fam. 7, 18, 1: homines, id. de Or. 1, 11, 47: ferrum, Flor. 2, 7, 9: civitas Massilia, id. 4, 2, 24 Duk.
      Subst.:
      1. 1. Graecŭlus, i, m.
          1. (α) A paltry Greek, Cic. de Or. 1, 22, 102; id. Pis. 29, 70.
            Prov.: Graeculus esuriens in caelum, jusseris, ibit, Juv. 3, 78.
            In the form Graecŭlĭo, Petr. 76 fin.
          2. (β) Post-Aug., without any odious accessory notion, for Graecus: vitis, Col. 3, 2, 24: mala, Plin. 15, 14, 15, § 50: rosa, id. 21, 4, 10, § 18.
      2. 2. Graecŭla, ae, f., a Greekling, a weak imitator of Greek women, Juv. 6, 186.
    5. E. Graecĭen-sis, e, adj., Grecian (post-Aug. and very rare): mare, Plin. 4, 21, 18, § 51: scimpodium, Gell. 19, 10, 1.
  3. F. Graecālis, e, adj., Grecian, Greek (late Lat.): lapides, inscribed with Greek letters, Front. de Col. p. 116 Goes.

Pa pro parte (leg. patre) et po pro potissimum positum est in Saliari carmine, Fest. p. 205 Müll.

păbillus, i, m. dim. [pabo], a small wheelbarrow (late Lat.), Lampr. Elag. 29.

păbo, ōnis, m., a one-wheeled vehicle, a wheelbarrow: pabo vehiculum unius rotae, Gloss. Isid.

pābŭlāris, e, adj. [pabulum], of or fit for fodder: vicia, Col. 2, 14, 1; Pall. 1, 6, 14; Plin. 18, 16, 41, § 142.

pābŭlārĭus, a, um, adj. [pabulum], of or belonging to fodder or pasture: PABVLARIORVM COLLEGIVM, perh. the farmers of the public pastures, Inscr. Don. cl. 9, n. 3 and 20.

pābŭlātĭo, ōnis, f. [pabulor], pasture.

  1. I. Lit., Varr. R. R. 3, 16; Col. 7, 9 fin.
  2. II. Transf., in milit. language, a collecting of fodder, a foraging: omnes nostras pabulationes frumentationesque observabat, Caes. B. G. 7, 16; 1, 15: premi pabulatione, id. B. C. 1, 78: pabulatione intercludi, id. B. G. 7, 44; Hirt. B. G. 8, 7; 11.

pābŭlātor, ōris, m. [pabulor].

  1. I. A fodderer, a herdsman; only according to the gloss: pabulator pastor, qui bubus pabula praebet, Isid. Gloss.
  2. II. In milit. lang., a forager, Caes. B. C. 1, 55; id. B. G. 5, 17; Hirt. B. G. 8, 11; Liv. 27, 43; 29, 2.

pābŭlātōrĭus, a, um, adj. [pabulator], of or for fodder: corbis, Col. 6, 3, 5; 11, 2, 99.

pābŭlor, ātus, 1, v. dep. n. and a. [pabulum].

  1. I. Neutr.
    1. A. To eat fodder, to feed, graze (syn. pascor): capella placide et lente pabulatur, Col. 7, 6, 9; 8, 15, 6: pabulantia jumenta, Front. p. 2203 P.
    2. B. To seek fodder, seek for food; hence, in gen., to seek a subsistence; of fishermen: ad mare huc prodimus pabulatum, Plaut. Rud. 2, 1, 6.
      1. 2. In partic., in milit. lang., to forage: angustius pabulantur, Caes. B. C. 1, 29; 1, 40; Liv. 6, 30: cum Caesar pabulandi causā tres legiones misisset, Caes. B. G. 5, 17: pabulantes nostros profligant, Tac. A. 12, 38 fin.
  2. * II. Act., to nourish, manure: fimo pabulandae sunt oleae, Col. 5, 9, 13.

pābŭlōsus, a, um, adj. [pabulator], abounding in fodder (late Lat.): insula, Sol. 22, 2.

pābŭlum, i, n. [from the root pa, whence also pa-sco], food, nourishment.

  1. I. Lit.
    1. A. Of men (only poet.): dura mundi, Lucr. 5, 944: dira (of the human food of Polyphemus), Val. Fl. 4, 105; Stat. Th. 12, 566.
    2. B. Of animals, food, fodder (very freq. and class.): bubus pabulum parare, Cato, R. R. 54, 1: pabulo pecoris student (Numidae), Sall. J. 90, 1: secare pabulum, Caes. B. G. 7, 14: supportare, id. B. C. 3, 58: consumere, id. B. G. 7, 18: conquirere, Hirt. B. G. 8, 10: comparare, Nep. Eum. 8: hirundo Pabula parva legens, Verg. A. 12, 475: pabula decerpere, Ov. M. 13, 943: pabula carpsit ovis, id. F. 4, 750; id. P. 1, 2, 122: praebere feris, Lucr. 4, 685; 5, 991: pabula laeta, id. 2, 364; 875: luna feras ducit ad pabula, Petr. 100: viciam conserere in pabulum, Col. 11, 2, 71: cervi noctu procedunt ad pabula, Plin. 8, 32, 50, § 117: subus serpentes in pabulo sunt, id. 11, 53, 115, § 279: ager frugum pabulique laetus, i. e. food for men and beasts, Sall. H. 2, 91 Dietsch; id. J. 90, 1.
  2. II. Trop., food, nourishment, sustenance (class.): Acheruntis pabulum, food for Acheron (said of one who deserves to die), Plaut. Cas. 2, 1, 11: piscibus in alto credo praehibent pabulum, id. Rud. 2, 6, 29: amoris, Lucr. 4, 1063: est enim animorum ingeniorumque naturale quoddam quasi pabulum consideratio contemplatioque naturae, Cic. Ac. 2, 41, 127: studii atque doctrinae, id. Sen. 14, 49: dederatque gravi nova pabula morbo, Ov. M. 8, 876.
    Of manure: pabula fesso praebere novali, Col. 10, 84; 2, 5, 1.
    Of nourishment for the mind: quasi pabula quaedam animo ad sublimiora scandendi conquirens, Amm. 14, 5, 6.

pac-, v. pag-.

pācālis, e, adj. [pax], of or belonging to peace, peaceful (poet.): olea, Ov. M. 6, 101: laurus, peaceful, that betokens peace, id. ib. 15, 591: flammae, on the altar of the goddess of peace, id. F. 1, 719.

pācātē, adv., v. 2. paco, P. a. fin.

pācātĭo, ōnis, f. [2. paco], a peace-making, pacification, peace, Front. Strat. praef.

pācātor, ōris, m. [2. paco], a peace-maker, pacificator, subjugator (post-Aug.): gentium, Sen. Ben. 5, 15, 6: terrarum, id. ib. 1, 13, 3: orbis, id. Herc. Oet. 1990: terrae Iberae, Sil. 16, 246: Nemeae, id. 2, 483: Rheni, Claud. Laud. Stil. 3, 13: orbis, Num. ap. Eckh. D. N. 7, p. 190.

pācātōrĭus, a, um, adj. [pacator], peace-promoting, pacific (post-class.): judicium, Tert. adv. Marc. 4, 29.

Pācātŭla, ae, f. dim. [pacata], a female proper name, Hier. Ep. 128, n. 4.

pācātum, i, n., v. pacatus, under 2. paco.

pācātus, a, um, Part. and P. a., from 2. paco.

paccĭus, ii, m., a poet mentioned by Juvenal, 7, 12.

Pācensis, e, adj. [Pax Julia].

  1. I. Of or belonging to the city of Pax Julia (in Lusitania), the modern Beja; hence, Pā-censes, ĭum, m., the inhabitants of that city. Inscr. Grut. 199, 4.
  2. II. Pacensis colonia, the city of Forum Julii, the mod. Frejus, Plin. 3, 4, 5, § 35.
  3. III. The colony of Deultum, in Thrace, the mod. Derkon, Num. ap. Mionnet. Descr. des Medaill. 1, p. 383.

Păchȳnum, i, n., and Păchȳnus (-os), i (Păchynus, Avien. Perieg. 645; Prisc. Perieg. 482), m. and f., = Πάχυνος, the south-eastern promontory of Sicily, looking towards Greece, now Capo Passaro: ipsius promuntorium Pelorus vocatur vergens in Italiam, Pachynum in Graeciam, Lilybaeum in Africam, Plin. 3, 8, 14, § 87: classis Pachynum appulsa, Cic. Verr. 2, 5, 33, § 87; Liv. 25, 27: metas lustrare Pachyni, Verg. A. 3, 429; 7, 289: obversa Pachynos ad austros, Ov. M. 13, 725; voc. Pachyne, id. ib. 5, 351.

Pācĭda, v. Pagidas, II.

Pācĭdĭānus, i, m., a famous gladiator, whose combat with Æserninus, the Samnite, mentioned by Lucilius, became proverbial, Lucil. ap. Non. 393, 30; Cic. Opt. Gen. Or. 6, 17; id. Tusc. 4, 21, 48; id. Q. Fr. 3, 4, 2; Hor. S. 2, 7, 97 (al. Placidianus).

pācĭfer, fēra, fŏrum, adj. [pax-fero], peace-bringing, that makes or announces peace, peaceful, pacific (poet. and postclass.): sermo, Luc. 3, 305: oliva, Verg. A. 8, 116: laurus, Plin. 15, 30, 40, § 133; of the same: virga, Val. Fl. 4, 139.
A frequent epithet of the gods; of Mercury: Cyllenius, Ov. M. 14, 291; so Inscr. Orell. 1411; of Jupiter, Inscr. Gud. 7, 7; of Mars, Inscr. Orell. 1353; of Apollo, Inscr. Grut. 38, 7; of Hercules, ib. 49, 1; 1013, 4; of Minerva, Inscr. Rein. cl. 1, 228; of Genius (perh. of Mercury), Inscr. Orell. 1412: Christus, Tert. adv. Marc. 3, 21.

pācĭfĕro, āre [pax-fero], to keep peace: pacifero, εἰρήνην ἄγω, Gloss. Gr. Lat.

pācĭfĭcātĭo, ōnis, f. [pacifico], a peacemaking, pacification (class.): spes pacificationis, Cic. Att. 7, 8, 4: opem et gratiam alicujus ad pacificationem quaerere, id. ib. 9, 11, 2; id. Fam. 10, 27, 2: ubi ista pacificatio perpetrari nequivit, Gell. 7, 3, 3.

pācĭfĭcātor, ōris, m. [pacifico], a peacemaker, pacificator (class.; cf. pacator): Allobrogum, Cic. Att. 1, 13, 2: Servius pacificator, id. ib. 15, 7, 1; Liv. 27, 30, 4; Quint. 11, 3, 119: Karthaginiensium, Just. 18, 2, 4.

* pācĭfĭcātōrĭus, a, um, adj. [pacificator], peace-making, pacificatory: legatio, Cic. Phil. 12, 1, 3.

pācĭfĭcē, adv., v. pacificus fin.

pācĭfĭco, āvi, ātum, 1, v. a. (ante- and post-class.; also, pācĭfĭcor, ātus, v. dep.; v. in the foll., and cf. Prisc. p. 799 P.) [paxfacio], to make or conclude a peace (not in Cic. or Cæs.).

  1. I. Lit.: quo Metellus initio, Jugurthā pacificante, praesidium imposuerat, at the beginning of Jugurtha’s negotiations for peace, Sall. J. 66, 2: legati pacificatum venerunt, Liv. 5, 23; cf. id. 7, 40; Vulg. Col. 1, 20.
          1. (β) As a deponent: pacificari cum altero statuit, Just. 6, 1, 2: pacificatus cum Carthaginiensibus, id. 23, 1, 1: set satine tecum pacificatus sum, Antipho? have I quite made my peace with you? i. e. are you entirely reconciled? Plaut. Stich. 4, 1, 14.
  2. II. Transf., in gen., to pacify, appease (poet.): caelestes pacificasset, Cat. 68, 75: divos, Sil. 15, 423: mentem suam, to soothe, quiet, Sen. Agam. 224: aures Pieriis modis, Claud. in Ruf. 2, praef. 20.

pācĭfĭcus, a, um, adj. [pacificator], peacemaking, pacific, peaceable (class.): persona, * Cic. Att. 8, 12, 4: secures, the axes in the fasces of the lictors, Luc. 7, 63: Janus, Mart. 8, 66.
Plur. as subst.: beati pacifici, Vulg. Matt. 5, 9.
Esp.: victimae pacificae, peaceofferings, Vulg. Exod. 29, 28: hostiae, id. ib. 32, 6.
As subst.: pācĭfĭca, ōrum, n., peace-offerings: obtulit pacifica, Vulg. 2 Reg. 6, 17 et saep.
Hence, adv.: pācĭ-fĭcē, pacifically, peaceably (post-class.): consulere, Cypr. Ep. 41; Vulg. Gen. 26, 31.

păcĭo, ōnis, f., a contract, covenant (ante-class. for pactio): pacionem antiqui dicebant, quam nunc pactionem dicimus: unde et pacisci adhuc et paco in usu remanet, Fest. p. 250 Müll. (perh. too, ap. Fest. s. v. nuptias, p. 170, instead of ratio we should read pacio, acc. to the conject. of Dac. on the preced. passage).

păcisco, ĕre, 3, v. n. and a. [collat. form of dep. paciscor, q. v.], to agree, contract, bargain, covenant (class. only in perf. part. pass.): id quoque paciscunt, Naev. ap. Non. 474, 17: paciscit, obsides ut reddant, id. ib. 18.
Hence, pactus, a, um, in pass. signif., agreed upon, settled, determined, covenanted, stipulated (class.).

  1. A. In gen.: pactum pretium, Cic. Off. 3, 29, 107: pacta praemia, id. Q. Fr. 3, 3, 2: dies, id. Cat. 1, 9, 24: merces, Hor. C. 3, 3, 22: foedus, Cic. Sest. 14, 33: cum hoste pactae induciae, id. Off. 1, 10, 33.
    In the abl. absol.: quidam pacto inter se ut victorem res sequeretur, ferro decreverunt, by agreement, Liv. 28, 21, 5; Sil. 14, 97.
  2. B. In partic., betrothed: haec tibi pacta’st Callicli filia, Plaut. Trin. 5, 2, 59: cujus filio pacta est Artavasdis filia, Cic. Att. 5, 21, 2: alii pacta puella, Tac. A. 1, 55: Turnus, cui pacta Lavinia fuerat, Liv. 1, 2: conjux, Verg. A. 10, 722.
    Hence, as subst.
    1. 1. pacta, ae, f., a betrothed woman: gremiis abducere pactas, Verg. A. 10, 79: pacta ejus, Menelai filia, Vell. 1, 1, 3; Juv. 6, 200.
    2. 2. pactus, i, m., a betrothed husband, a man engaged or promised in marriage: proles Amissum didicere patrem, Marpissaque pactum, Stat. Th. 3, 172.
    3. 3. pactum, i, n., an agreement, covenant, contract, stipulation, compact, pact (cf.: conventio, pactio, obligatio): pactum est, quod inter aliquos convenit, Cic. Inv. 2, 22, 68; cf. Auct. Her. 2, 13, 20: pacta et promissa semperne servanda sint, Cic. Off. 3, 24, 92: mansit in condicione atque pacto, id. Verr. 1, 6, 16: pacti et conventi formula, id. Caecin. 18, 51; cf.: ex pacto et convento, id. Att. 6, 3, 1: pacta conventaque, Sen. Ben. 3, 15, 1: stare pacto, Liv. 9, 11: pactum violans, Vulg. Mal. 2, 10 et saep.
      Hence (eccl. Lat.), the covenant of God: dereliquerunt pactum Domini, Vulg. Deut. 29, 25; id. 3 Reg. 11, 11; id. 2 Par. 6, 14.
      Poet.: sacrum, i. e. a marriagecontract, Val. Fl. 8, 401; cf. Juv. 6, 25.
        1. (β) Transf., in gen., abl. pacto (like ratione and modo), manner, way, means (class.): percontat Aeneas, quo pacto Troiam urbem liquerit, Naev. Bell. Pun. 2, 1: si non fecero ei male aliquo pacto, Plaut. Bacch. 3, 6, 27; id. Am. prol. 137: nescio quo pacto semper hoc fit, how, Cic. Mur. 21, 43; id. Quint. 17: non tacebo umquam alio pacto, nisi, etc., Plaut. Rud. 5, 3, 46: aliquo pacto verba his dabo, Ter. Heaut. 4, 4, 13: quoquo pacto tacito est opus, id. Ad. 3, 2, 44: si nullo alio pacto, id. Phorm. 2, 1, 71: alio pacto docere, Cic. Inv. 1, 21, 30: fieri nullo pacto potest, ut, etc., id. Fin. 1, 8, 27; Ter. And. 1, 5, 12: servi mei si me isto pacto metuerent, Cic. Cat. 1, 7, 17; Hor. Ep. 1, 6, 10; 1, 8, 13: hoc pacto, Verg. G. 2, 248.

păciscor, pactus, 3, v. dep. n. and a. (act. collat. form, v. supra) [1. paco], to make a bargain, contract, or agreement with any one; to covenant, agree, stipulate, bargain, contract respecting any thing (cf.: transigo, stipulor, pango).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.
          1. (α) Neutr.: pacisci cum illo paululā pecuniā potes, Plaut. Bacch. 4, 8, 24; Cic. Verr. 2, 3, 14, § 36; Ov. M. 4, 702: paciscitur magnā mercede cum Celtiberorum principibus, ut, etc., Liv. 25, 33; cf.: pacti sunt inter se, ut die statutā, Just. 1, 10, 4; 16, 4, 7; 38, 3, 5; cf. esp. id. 3, 6, 10: votis pacisci, Ne Cypriae Tyriaeque merces Addant avaro divitias mari (= votis transigere cum dis), Hor. C. 3, 29, 59: de mercedibus, Suet. Gram. 7.
          2. (β) Act.: quae pacisci modo scis, set quod pacta’s, non scis solvere, Plaut. Ps. 1, 2, 89: argentum, id. ib. arg. 1, 9: quam (provinciam) sibi pactus erat, Cic. Sest. 25, 55: rem, Auct. Her. 2, 13, 20: pecuniam cum aliquo, Auct. B. Alex. 55: omnibus proscriptis, reditum salutemque pactus est, Vell. 2, 77, 2: ab aliquo vitam, Sall. J. 26, 1; so, pactus in singulos (homines) minas decem a tyranno, Plin. 35, 10, 36, § 99: cum Xerxe nuptias filiae, Just. 2, 15, 14.
            With object-clause: Leucippo fieri pactus uterque gener, Ov. F. 5, 702: dimitti (eum) pactus, si, etc., Plin. 8, 7, 7, § 18.
            In part. fut. pass.: ut firma fierent paciscenda, Amm. 31, 12, 13.
    2. B. In partic., of a marriage-contract, to betroth a woman (syn.: despondeo, spondeo): ex quā pactus esset vir domo, in matrimonium duceret, Liv. 4, 4, 10: Etutam pacto fratri eum invidisse, id. 44, 30, 4.
  2. II. Trop., to barter, hazard, stake (poet.): vitam pro laude, Verg. A. 5, 230: letum pro laude, id. ib. 12, 49: aevum pro luce, Stat. Th. 1, 317.

1. păco, ĕre, prim. of paciscor and pango, to make or come to an agreement, to agree together respecting any thing: NI CVM EO PACIT TALIO ESTO, Lex XII. Tab.; cf. Dirks, Uebers. p. 516 sq.

2. pāco, ăvi, ātum, 1, v. a. [pax], to bring into a state of peace and quietness, to make peaceful, to quiet, pacify, subdue, soothe (class.; cf.: pacifico, placo).

  1. I. Lit.: pacare Amanum, Cic. Fam. 15, 4, 8: omnem Galliam, Caes. B. C. 1, 7: qui nuper pacati erant, id. B. G. 1, 16: civitates, id. ib. 7, 65: Hispanias, id. B. C. 1, 85: bimarem Isthmon, Ov. M. 7, 405: regiones, Hirt. B. Alex. 26: Asiam, Just. 38, 7, 2: Erymanthi nemora, Verg. A. 6, 803: MARE A PRAEDONIBVS, Monum. Ancyr. fin. ap. Grut. 233; Ov. F. 2, 18.
  2. II. Transf., of things as objects: incultae pacantur vomere silvae, are subdued, tilled, Hor. Ep. 1, 2, 45: et pacare metu silvas, Manil. 4, 182: saltus remotos pacabat cornu, Stat. Th. 4, 250: incertos animi aestus, to quiet, Claud. IV. Cons. Honor. 225; cf. feras, to tame, Aus. Epigr. 1, 19: dolorem, id. Idyll. 6, 100.
    Hence, pācā-tus, a, um, P. a., pacified, quieted, peaceful, quiet, calm, tranquil, undisturbed (opp. hostilis; class.).
    1. A. Lit.: pacatae tranquillaeque civitates, Cic. de Or. 1, 8, 30: in provinciā pacatissimā, id. Lig. 2, 4: pacatissima et quietissima pars, Caes. B. G. 5, 24: nec hospitale quicquam pacatumve, Liv. 21, 20: pacato agmine transire, id. 40, 47: pacati status aëris, Lucr. 3, 292: pacata posse omnia mente tueri, Lucr. 5, 1203: mare, Hor. C. 4, 5, 19: vultus, Ov. F. 1, 3: pacatus mitisque adsis, id. M. 431: coloni, Manil. 4, 141.
      As subst.: pācātum, i, n., a friendly country: vagi milites in pacato, Liv. 8, 34: ex pacatis praedas agere, i. e. from countries at peace with Rome, Sall. J. 32, 3: qui medius inter pacata et hostilia fuit, Danubius et Rhenus, Sen. Q. N. 6, 7, 1.
    2. B. Trop.: oratio pacatior, Cic. Brut. 31, 121: cujus ne pacatam quidem nequitiam quisquam ferre posset, id. Phil. 5, 9, 24.
      And in the neutr. as subst.: nec diu in pacato mansit gens, on friendly terms, Liv. 23, 27, 9.
      Hence, adv.: pācātē, peaceably, quietly (post-Aug.).
      Comp.: pacatius ad reliqua secessimus, Petr. 10; Aug. Ep. 111.
      Sup.: pacatissime et commodissime, Aug. Soliloq. 2, 7.

Pacōnĭus, i, m., the name of a Roman gens. So M. Paconius, Cic. Mil. 27, 74; another M. Paconius, Suet. Tib. 61; Tac. A. 3, 66.

Păcŏrus, i, m.

  1. I. A son of Orodes, king of Parthia, the conqueror of Crassus; he was afterwards conquered by Ventidius Bassus, the legate of Antony, Cic. Att. 5, 18, 1; id. Fam. 15, 1, 2; Just. 42, 4, 6; 16.
  2. II. Pacorus II., a king of the Parthians in the time of Domitian, Plin. Ep. 10, 16, 2; Mart. 9, 36, 3.
  3. III. A Roman surname, Inscr. Grut. 39, 4; 102, 1.

pacta, ae, f., v. pactus, under pacisco fin. 1.

* pactīcĭus or -tĭus, a, um, adj. [paciscor], agreed upon, stipulated, Gell. 1, 25, 8.

* pactĭlis, e, adj. [pango], plaited together, wreathed: corona, Plin. 21, 3, 8, § 11 (opp. sutilis).

pactĭo, ōnis, f. [paciscor].

  1. I. In gen., an agreeing, covenanting; an agreement, covenant, contract, bargain, pact (syn. pactum): est autem pactio duorum plurinmve in idem placitum et consensum, Dig. 2, 14, 1: in pactionibus faciendis legem spectare, Cic. Q. Fr. 1, 1, 12: pactionem facere de aliquā re, id. Rosc. Com. 12, 34, and 14, 40: nefarias cum multis pactiones conflare, id. Har. Resp. 20, 42: pactionem cum aliquo facere, ut, etc., id. Att. 4, 18, 2: condiciones pactionesque bellicas perturbare perjurio, id. Off. 3, 29, 108; id. Caecin. 18, 51: arma per pactionem tradere, Liv. 9, 11: summā fide in pactione manere, Nep. Ag. 2, 4: talibus pactionibus pacem facere, conditions, id. Dion. 5: interpositā pactione, Just. 7, 6, 4; 22, 2, 3: pactionem de republicā facere, id. 35, 1, 4: collegam suum Antonium pactione provinciae perpulerat, ne, etc., by making over to him his province according to agreement, Sall. C. 26, 4: pactionem nuptialem facere, Liv. 4, 4: praemiorum, a promise, Cic. post Red. in Sen. 13, 31.
  2. II. In partic.
    1. A. An agreement, compact, between the farmers general and the inhabitants of a province: pactiones cum aliquo conficere, Cic. Fam. 13, 65, 1; id. Att. 5, 13, 1.
    2. B. A corrupt bargaining, an underhand agreement or compact: nonnullos pactionis suspicionem non vitasse, Cic. Verr. 2, 1, 7, § 17: Aulum spe pactionis perpulit, uti, etc., Sall. J. 38, 2; cf. id. C. 26, 4.
    3. C. A truce: aut pax aut pactio, Flor. 4, 12, 24.
    4. D. Pactio verborum, a form of words: ex pactione verborum, quibus jusjurandum comprehenditur, on account of the form of oath, Cic. Rosc. Com. 16, 46; cf.: deos cum pactionibus adorare et formulis, Arn. 7 med.
    5. E. A marriage-contract: hic eam rem volt, scio, mecum adire ad pactionem (= mecum pacisci), Plaut. Aul. 2, 2, 25.

pactītĭus, a, um, v. pacticius.

pactĭuncŭla, ae, f. dim. [pactio], an agreement: pactio, pactiuncula, Not. Tir.

Pactōlus, i, m., = Πακτωλός,

  1. I. a river in Lydia which was said to bring down golden sands, the mod. Sarabat, Verg. A. 10, 142; Plin. 5, 29, 30, § 110; Hyg. Fab. 191; Ov. M. 11, 142: Pactolus aureas undas agens, Varr. ap. Non. 243, 20.
    Prov., of wealth: tibique Pactolus fluat, Hor. Epod. 15, 20; cf. Prop. 1, 14, 11; Juv. 14, 299.
    Hence,
  2. II. Pactōlis, ĭdis, f. adj., of or belonging to the Pactolus: nymphae Pactolides, Ov. M. 6, 16.

* pactor, ōris, m. [paciscor], one who makes a contract, a contractor, negotiator: societatis pactores, Cic. Verr. 2, 5, 21, § 55.

pactum, i, n., v. pacisco fin.

Pactŭmējus, i, m., a supposititious son of Canidia, Hor. Epod. 17, 50.

1. pactus, a, um, Part. and P. a., from pacisco.

2. pactus, a, um, Part., from pango.

3. pactus, i, m., v. pacisco fin.

Pactyē, ēs, and Pactya, ae, f., = Πακτύη, a town of Thrace, now Doghan Arslan, Nep. Alc. 7, 4; Plin. 4, 11, 18, § 48.

Pācŭvĭus (Pācŭus), i, m.,

  1. I. the name of a Roman gens. So esp. Pacuvius, a celebrated Roman poet, a native of Brundisium, nephew of Ennius, and contemporary of P. Scipio Africanus, Cic. Opt. Gen. Or. 1, 1; id. Brut. 64, 229; id. Fin. 1, 2, 4; id. Or. 11, 36; Hor. Ep. 2, 1, 56; Quint. 10, 1, 97. He is also said to have distinguished himself as a painter, Plin. 35, 4, 7, § 19.
    Sync. form: Pacui discipulus dicor, porro is fuit Enni, Enniu’ musarum, Varr. ap. Non. 88, 4; Plin. 35, 4, 7, § 19 Jan.
    Hence,
  2. II. Pā-cŭvĭānus, a, um, adj., Pacuvian: physicus, Cic. Div. 1, 57, 131: testudo, described by Pacuvius, Tert. Pall. 3: ex quibus est Pacuvianum illud: nam si qui, etc., that Pacuvian verse, Gell. 14, 1, 34.

Pădaei, ōrum, m., a people of farther India, at the mouth of the Indus. Acc. to Herodotus (3,99) they were cannibals.
Sing. collect.: vicinus Phoebo tenet arva Padaeus, Tib. 15, 1, 145.

Pădanĕus, a, um, v. Padus, A.

Pădānus, a, um, v. Padus, B.

†† pădi, ōrum, m. [Gallic], pitch-pines, Plin. 3, 16, 20, § 117.

Pădus, i, m., the Po, the principal river of Italy, Liv. 5, 33, 10; Mel. 2, 4, 4 sq.; Plin. 3, 16, 20, § 117: sive Padi ripis, Verg. A. 9, 680: populiferque Padus, Ov. Am. 2, 17, 32.
Hence,

  1. A. Pădānĕus, a, um, adj., of or on the Po: silvae, Sol. 33.
  2. B. Pădā-nus, a, um, adj., of or belonging to the Po: silvae, Sol. 20: culices, Sid. Ep. 1, 8.

Pădūsa, ae, f., a canal running from the Po to Ravenna, now the canal of St. Alberti: piscosove amne Padusae, Verg. A. 11, 457; cf. Plin. 3, 16, 20, § 119.

Paean, ānis, m., = Παιάν.

  1. I. An appellation of Apollo, as the healing deity: signum Paeanis, Cic. Verr. 2, 4, 57, § 127: Paeana voca, Ov. M. 14, 720; Juv. 6, 172; cf. Fest. p. 222 Müll.; Macr. S. 1, 17.
  2. II. Transf.
    1. A. A religious hymn, orig. in honor of Apollo, but also transf. to other deities, a festive hymn, hymn of triumph or praise, a pœan: conclamant socii laetum paeana secuti, Verg. A. 10, 738; id. ib. 6, 657: Herculeum paeana canunt, Stat. Th. 4, 157: paeanem citare, Cic. de Or. 1, 59, 251.
      As a simple exclamation, like hymenaee: dicite io Paean, et io bis dicite Paean, shout huzza! Ov. A. A. 2, 1.
    2. B. The prevailing foot in the versification of such hymns, consisting of one long syllable and three short ones, Cic. Or. 64, 215 and 218 (commonly written paeon, q. v.).

Paeānītis, ĭdis, f., and paeānītes, acc. em or en, m., a precious stone, now unknown, Plin. 37, 10, 66, § 180.
Form in -tes, Sol. 9, 22; Prisc. Perieg. 440; Isid. Orig. 14, 4, 13.

Paeantĭădes, Paeantĭus, Pae-as, v. Poeant-.

paeantis, ĭdis, m., a precious stone, otherwise unknown, Sol. 9; Isid. Orig. 14, 4.

paedăgōga, ae, f. [paedagogus], a governess, Hier. Ep. 128, n. 4.

paedăgōgātus, ūs, m. [paedagogus], education, instruction (post-class.), Tert. adv. Val. 13.

paedăgōgĭānus, a, um, adj. [paedagogium], of or belonging to the paedagogium (post-class.): puer, Amm. 26, 6, 15; 29, 3, 3: qui ministeriales et paedagogiani exsistunt, reared to serve at court, Cod. Th. 8, 7, 5.

paedăgōgīum, ii, n., = παιδαγωγεῖον,

  1. I. the place where boys of servile birth intended for pages were educated, the pages’ hall (not ante-Aug.), Plin. Ep. 7, 27, 13.
  2. II. Transf.
    1. A. In gen., the boys in a paedagogium: paedagogium pretiosā veste succingitur, Sen. Vit. Beat. 17, 2; id. Ep. 123, 7.
    2. B. In partic., boys reared for vice: ingenuae conditionis paedagogia, Suet. Ner. 28; cf. Plin. 33, 12, 54, § 152.

paedăgōgo, āre, v. a. [paedagogus], to educate, instruct (ante- and post-class.): depulsum mammā paedagogandum accipit, Pac. ap. Fest. s. v. repotia, p. 281 Müll.; Fulg. Planc. Contin. Virg. fin.

paedăgōgus, i, m., = παιδαγωγός, lit. a slave who took the children to school and had the charge of them at home, a governor, preceptor, pedagogue (cf. praeceptor).

  1. I. Lit.: non paedagogum jam me, sed Ludum vocat, Plaut. Bacch. 1, 2, 31: nutrices et paedagogi, Cic. Lael. 20, 74: tamquam quicquam aliud sit sapiens quam humani generis paedagogus, Sen. Ep. 89, 11: de paedagogis hoc amplius, ut aut sint eruditi plane, aut se non esse eruditos sciant, Quint. 1, 1, 8; cf. id. 1, 1, 11; 1, 2, 10; 25; 1, 3, 15; 6, 1, 41 et saep.
    Terence jestingly gives the name paedagogus to a young man who accompanied his sweetheart to and from school. Ter. Phorm. 1, 2, 94.
          1. (β) Adj.: lex paedagoga, Paul. Nol. Carm. 21, 681 (cf.: lex paedagogus, Vulg. Gal. 3, 24).
  2. II. Transf.
    1. A. In gen., a leader, guide, Suet. Galb. 14: unicuique nostrum paedagogum dari deum inferioris notae, Sen. Ep. 110, 1; cf. id. ib. 50, 2; Col. 1, 1, 13.
    2. B. A pedant: hic dux, hic ille est paedagogus, Plaut. Ps. 1, 5, 32; cf. Suet. Ner. 37.

paedĕros, ōtis, m., = παιδέρως.

  1. I. A precious stone.
    1. A. An opal, Plin. 37, 6, 22, § 84.
    2. B. An amethyst, Plin. 37, 9, 40, § 123.
  2. II. A plant, a kind of bear’s-foot, Plin. 22, 22, 34, § 76.

Paedīa, ae, f., = παιδεία (personified), a doctrine, learning, Mart. Cap. 7, 728; cf. id. 6, 578.

paedīcātor, ōris, m. [1. paedico], one given to unnatural vice, Licin. Calv. ap. Suet. Caes. 49.

1. paedīco (pēdīco, Auct. Priap. 68), āre, v. a. [παιδικός], to practise unnatural vice.

  1. I. Lit.: amores, Cat. 21, 4: puerum, Mart. 11, 94, 6.
    Of various forms of unnatural lewdness, Mart. 11, 104, 17; id. 7, 67, 1.
  2. II. Transf., of the tunic, Mart. 11, 99, 2.

2. paedīco, ōnis, m. [1. paedico], one who practises unnatural vice, Mart. 6, 33, 1; 12, 86, 1.

paedĭdus, a, um, adj. [paedor], nasty, filthy, stinking: paedidos sordidos significant atque obsoletos: tractum vocabulum a Graeco, quia παῖδες, i. e. pueri, talis sint aetatis, ut nesciant a sordibus abstinere, Paul. ex Fest. p. 222 Müll.: senex, Lucil. ap. Non. 166, 13 (al. perditus, al. arthriticus): paedidissimi servi, Petr. 34, 5.

paedor, ōris, m. [root pu-; Sanscr. pūje, to be rotten, stink; Gr. πύθομαι, πύον; cf. pus, puter, etc.], nastiness, filth (syn.: illuvies, sordes).

  1. I. Lit.: barba paedore horrida, Poët. ap. Cic. Tusc. 3, 12, 26: membra horrida paedore, Lucr. 6, 126; plur., Cic. Tusc. 3, 26, 62: exuere paedorem, Tac. A. 6, 44: longus in carcere paedor, Luc. 2, 72; Sen. Agam. 991.
  2. II. Transf., a stink, stench (post-class.): sine paedore, Aug. Civ. Dei, 14, 24.

paegnĭārĭus, a, um, adj. [paegnium], of or belonging to play. Thus the name paegniarii was given to gladiators who fought only in jest, Suet. Calig. 26: APRILIS PAEGNIAR., Inscr. Orell. 2566.

Paegnĭum, ii, n., = Παίγνιον (plaything), a Roman slave-name, Plaut. Pers. 5, 1, 20.

paelex (pēlex, and, only in inscriptions, pellex), icis, f. [akin to Sanscr. pallavaka, girl; Gr. παλλακίς, concubine], a kept mistress, concubine of a married man.

  1. I. Lit.: antiqui proprie eam pelicem nominabant, quae uxorem habenti nubebat. Cui generi mulierum etiam poena constituta est a Numā Pompilio hāc lege: paelex aram Junonis ne tangito, etc., Paul. ex Fest. p. 222 Müll.; cf. Gell. 4, 3, 3: libro Memorialium Masurius scribit: pelicem apud antiquos eam habitam, quae, cum uxor non esset, cum aliquo tamen vivebat eamque nunc vero nomine amicam, paulo honestiore concubinam appellari, Dig. 50, 16, 144; Plaut. Cist. 1, 1, 39; id. Merc. 4, 1, 24 et saep.
    With gen. of the wronged wife: filiae paelex, Cic. Clu. 70, 199; id. Or. 30, 108: tune eris et matris paelex et adultera patris? Ov. M. 10, 347: illa Jovis magni paelex, metuenda sorori, id. H. 14, 95: fugit (Medea) ulta paelicem, Magni Creontis filiam, Hor. Epod. 5, 63: horrida, Juv. 2, 57.
    Poet., of the cows, as rivals of Pasiphaë, who had become enamoured of a bull, Ov. A. A. 1, 321.
  2. II. Transf.
    1. A. A kept mistress, concubine, in gen. (post-class.): virginem constupratam servo suo paelicem dederat, Curt. 10, 1, 5: Artaxerxi regi Persarum ex paelicibus centum et quindecim filii fuere, Just. 10, 1, 1; cf.: Granius Flaccus scribit, pelicem quosdam vocare eam, quae uxoris loco sine nuptiis in domo sit. Dig. 50, 16, 144.
    2. B. A male prostitute (postclass.), Paul. ex Fest. p. 222 Müll.: Dolabella eum (Caesarem) pelicem reginae (appellavit), as the favorite of King Nicomedes, Suet. Caes. 49; in apposition, pelices ministri, Mart. 12, 97, 3.
    3. * C. Comically, a substitute: quoties pelex culcita facta mea est (sc. matellae), Mart. 14, 119, 2.

Paeligni, v. Peligni.

paemĭnōsus, a, um, adj. In econom. lang., full of chinks, uneven, rough: area, Varr. R. R. 1, 51 (cited Non. 163, 14).

paene (less correctly pēne), adv. [etym. dub.], nearly, almost, as I may say (class.): fores paene effregisti, Plaut. Bacch. 4, 2, 4; id. Am. 4, 2, 6; id. Bacch. 4, 9, 26; id. Truc. 2, 6, 37: aliquem paene perdere, Ter. Heaut. 4, 6, 10: paene amicus, Cic. Fam. 1, 4, 1: paene communis, id. ib. 15, 1, 1: Brutum non minus amo, quam tu: paene dixi quam te, id. Att. 5, 20, 6; id. Rosc. Com. 6, 16: non solum in omnibus civitatibus, sed paene etiam in singulis domibus, factiones sunt, Caes. B. G. 6, 10: quam paene furvae regna Proserpinaevidimus, Hor. C. 2, 13, 21: paene manu, quod amo, tanta est vicinia, tango: Saepe sed, heu! lacrimas hoc mihi paene movet, Ov. H. 18, 179.
Rarely with subj.: nisi nostri equites acutius vidissent, paene concedente adversario superasset, Cic. Fam. 8, 4, 1: legiones duas paene delessent, ni, etc., Amm. 16, 2, 10.
Paene sometimes follows the word it qualifies: omnibus par paene laus tribuitur, Cic. de Or. 3, 7, 28: totidem paene reperiantur genera, id. ib. 3, 9, 34: cuncta paene, id. ib. 3, 32, 127; 3, 55, 209: divini paene est viri, id. Rep. 1, 29, 45; 2, 20, 35; id. Div. 1, 1, 2; id. Leg. 2, 2, 4: et crescere paene opus, Liv. 31, 1, 5; 3, 53, 7; 9, 7, 1; 4, 27, 11: nudā paene cathedrā, Juv. 1, 65.
Sup.: ita mea consilia perturbat paenissume (penissime), utterly, completely, Plaut. Most. 3, 1, 127: me paenissume perdidit, id. Aul. 3, 4, 7: paenissime os alicui sublinere, id. ib. 4, 6, 2; App. M. 8, p. 203; id. Mag. p. 336, 25; cf. Prisc. p. 608 and 1008 P.

paeninsŭla (pēn-), ae, f. [paene-insula], a peninsula, Liv. 26, 42; Cat. 31, 1; Plin. 3, 10, 15, § 95.

paenĭtendus, paenĭtens, v. paeniteo fin.

paenĭtentĭa, ae, f. [paeniteo], repentance, penitence (not in Cic.; cf. Aus. Ep. 12, 10).
Absol.: celerem paenitentiam sequi, Liv. 31, 32: nec poenā commilitonum exterriti, nec paenitentiā conversi, Tac. A. 1, 45: fidelissimus est ad honesta ex paenitentiā transitus, Sen. Q. N. 3, praef. 3.
Plur.: serae dant poenas turpes paenitentiae, Phaedr. 1, 13, 2.
With gen.: coepti, Quint. 12, 5, 3: dicti, id. 9, 2, 60: gestae rei, Plin. 17, 12, 19, § 94; 10, 23, 33, § 67: paenitentiam agere, to repent: eo usque processum est, ut non paeniturum pro non acturo paenitentiam dixerit (Sallustius), Quint. 9, 3, 12: ejus (facinoris), Curt. 8, 6, 23; Plin. Ep. 7, 10, 3; Sen. Suas. 6, 11; 7, 10; Vulg. Matt. 3, 2 al.

paenĭtentĭālis, is, m. (sc. presbyter) [paenitentia], a priest appointed to hear the confession of penitents; a confessor, Inscr. Murat. 419, 2; Cassiod. Hist. Eccl. 9, 35.

paenĭtĕo (less correctly poen-), ui, no sup., ēre, 2, v. a. and impers. [root in poena, q. v.; Gr. ποινή].

  1. I. Pers.
    1. A. Act., to cause to repent, to displease (anteclass. and late Lat.): et me quidem haec conditio nunc non paenitet, causes me no regret, Plaut. Stich. 1, 1, 50: quod male emptum est semper paenitet, Cat. ap. Plin. 18, 5, 6, § 26: paenitemini et credite Evangelio, repent, Vulg. Marc. 1, 15; id. Act. 3, 19.
    2. B. Neutr., to repent, be sorry: momenta certaminum assuefaciebant militem minus jam tandem aut virtutis aut fortunae paenitere suae, Liv. 22, 12, 10: etiam nunc paenitere suā sponte Aequos quam pati hostilia malle, id. 3, 2, 4: Athenienses primi paenitere coeperunt, Just. 11, 3, 3: paenituit populus, Vulg. Ecclus. 48, 16: non vult paenitere, id. Apoc. 2, 21.
      Esp., in part. pres.: Lepidus paenitens consili, Sall. H. 1, 49 Dietsch: paenitens facti, Suet. Vit. 15; cf. id. Claud. 43 init.; cf. II. A. ε and ι infra.
  2. II. Impers.
    1. A. It repents one, etc., i. e. I, you, etc., repent; I, etc., repent, am sorry, grieve, rue, etc.
          1. (α) Aliquem alicujus rei: non paenitere me consilii de tuā mansione, Cic. Att. 9, 10, 8: quem … in eam diem vitae non paenituerat, Just. 13, 1, 5: neque te, neque quenquam arbitror tuae paeniturum laudis, App. ap. Non. 158, 5: galeatum sero duelli paenitet, Juv. 1, 170.
          2. (β) Alicujus rei alone: bonae mentis paenituisset, Sen. Q. N 4, praef. 7: paenitebatque modo consilii, modo paenitentiae ipsius, Curt. 10, 7, 12.
          3. (γ) Aliquem alone: si eos quidem non paeniteret, Cic. Fam. 9, 5, 2.
          4. (δ) With acc. of person, foll. by inf.: efficiunt ut me non didicisse minus paeniteat, Cic. de Or. 2, 19, 77.
            (ε) With neutr. pron. as subj. (cf. I. B. supra; Zumpt, Gr. § 442, explains the pron. in these passages as acc., but v. Krebs, Antibarb. p. 876): sapientis est nihil, quod paenitere possit, facere, Cic. Tusc. 5, 28, 81: sequitur ut nihil paeniteat, id. ib. 5, 18, 53: quaeri oportet utrum id facinus sit, quod paenitere fuerit necesse, id. Inv. 2, 13, 43.
            (ζ) Foll. by rel. adverb. clause: etsi solet eum, cum aliquid fecit, paenitere, Cic. Att. 8, 5, 1.
            (η) With quod: valde ego ipsi, quod de suā sententiā decesserit, paenitendum puto, Cic. Att. 7, 3, 6: paenitet quod non ab adultero coepi, Quint. Decl. 335.
            (θ) With dat. of agent: consilii nostrinobis paenitendum, Cic. Fam. 9, 5, 2.
            (ι) Absol.: tanta vis fuit paenitendi, Cic. Tusc. 4, 37, 79: corrigere errorem paenitendo, id. Fragm. ap. Lact. 6, 24: Sallustius usque eo processit, ut non paeniturum pro non acturo paenitentiam dixerit, Quint. 9, 3, 12: paenitet et torqueor, Ov. P. 1, 2, 60; Prud. Cath. 2, 26.
    2. B. It discontents or displeases one, i. e. one is vexed, angry, offended, dissatisfied (class.; cf. taedet).
          1. (α) Aliquem alicujus rei: ut me imperii nostri paeniteret, Cic. Rep. 6, 16, 16: num hujusce te gloriae paenitebat? id. Phil. 1, 13, 33; cf. id. Rep. 3, 35, 47: num igitur, si ad centesimum annum vixisset, senectutis suae eum paeniteret? id. Sen. 6, 19: paenitere se virium suarum, Liv. 8, 23: paenituit multos vanae sterilisque cathedrae, Juv. 7, 203.
          2. (β) With quod and subj.: se paenitere, quod animum tuum offenderit, Cic. Att. 11, 13, 2.
    3. C. It concerns, is a care to, makes anxious, dissatisfies; and with negative, it is enough, satisfies (mostly anteclass.): an paenitet te, quanto hic fuerit usui? are you not satisfied? Plaut. Ps. 1, 3, 71: paenitetne te, quot ancillas alam? id. Truc. 2, 6, 52: duas dabo, una si parum’st; et si duarum paenitebit, addentur duae, are not enough, not satisfactory, id. Stich. 4, 1, 34: an paenitebat flagitii te auctore quod fecisset Adulescens? was it not enough? Ter. Eun. 5, 6, 12; id. Heaut. 1, 1, 20; id. Phorm. 1, 3, 20: an paenitet vos, quod salvum atque incolumem exercitum traduxerim? Caes. B. C. 2, 32: quod a senatu quanti fiam minime me paenitet, Cic. Att. 1, 20, 2; cf.: tam diu velle debebis (discere), quoad te quantum proficias non paenitebit, id. Off. 1, 1, 2.
      Hence,
    1. A. paenĭtens, entis, P. a., repenting, repentant, penitent.
          1. (α) Absol.: optimus est portus paenitenti mutatio consilii, Cic. Phil. 12, 2, 7.
          2. (β) With gen.: Lepidum paenitentem consilii, Sall. ap. Charis. p. 224 P.
          3. (γ) With de: signa paenitentis de matrimonio dederat, Suet. Claud. 43.
            Hence, adv.: paenĭtenter, with regret, repentantly (late Lat.): auguria paenitenter omissa, Min. Fel. Oct. 26.
    2. B. paenĭ-tendus, a, um, to be repented of, blamable, objectionable (perh. not ante-Aug.).
      1. 1. Affirmatively: itaque hic ager sive exercetur, seu cessat, colono est paenitendus, Col. 3, 2: paenitendae rei recordatio, Sen. Brev. Vit. 10, 2.
      2. 2. With a negative: sub haud paenitendo magistro, Liv. 1, 35, 5; 25, 6, 10; 40, 6, 3: dicta non paenitenda, Gell. 1, 3, 2: gens Flavia reipublicae non paenitenda, Suet. Vesp. 1.

paenĭtĕor, ēri [collat. form of paeniteo], to repent, Vulg. Marc. 1, 15; id. Act. 3, 19.

paenĭtūdo, ĭnis, f. [paeniteo], repentance (ante- and post-class. for paenitentia), Pac. ap. Non. 152, 30; 169, 25; Sid. Ep. 6, 9; Hier. Ep. 84; Ambros. Laps. Virg. 8, 33.

1. paenŭla (pēn-), ae, f.,

  1. I. a woollen outer garment covering the whole body, a kind of cloak or mantle, worn on journeys, and also in the city in rainy weather (cf.: laena, lacerna): paenulam in caput induce, ne te noscat, Pompon. ap. Non. 537, 8; so Lucil. ib.: paenulā irretitus, Cic. Mil. 20, 54: incolumi Rhodosfacit quod Paenula solstitio, Hor. Ep. 1, 11, 18; Plin. 8, 48, 73, § 190: non quaerenda est homini, qui habet virtutem, paenula in imbri, Varr. ap. Non. 537, 12: et multo stillaret paenula nimbo, Juv. 5, 79; cf. Varr. ap. Non. l. l.: paenulis intra Urbem frigoris causā ut senes uterentur, permisitmatronas tamen intra Urbem paenulis uti vetuit, Lampr. Alex. Sev. 27; Vulg. 2 Tim. 4, 13.
    In later times also worn by orators, Tac. Or. 39.
    Prov.: paenulam alicui scindere, i. e. to press one strongly to stay (opp.: vix paenulam alicui attingere), Cic. Att. 13, 33, 4.
  2. II. Transf., a covering, cover, envelope, protection, Varr. ap. Non. 448, 27: libertas paenulast tergo tuo, Plaut. Most. 4, 2, 75 Lorenz: ne paenula desit olivis, Mart. 13, 1, 1: supra catinum paenula, ut infundibulum inversum, est attemperata, Vitr. 10, 12.

2. Paenŭla, ae, m., a Roman surname, Liv. 25, 19, 9.

paenŭlārĭus, ii, m. [paenula], a maker of mantles or mantillas, pœnula-maker: consequitur paenularium, Novat. ap. Non. 148, 33 (acc. to Non., paenularium is a neutr., having the sense of theca et vagina paenula, a receptacle in which the pœnula is kept): CN. COSSVTIVS PAENVLARIVS, Inscr. Grut. 646, 5.

paenŭlātus, a, um, adj. [paenula], wearing the pœnula, Cic. Mil. 10, 28; 20, 54; Sen. Ben. 3, 28, 4; Mart. 2, 57; Sid. Ep. 8, 6.

paenŭlĕus, a, um, adj. [paenula], of the pœnula, pœnulean, Lampr. Diadum. 2.

paenultĭmus (pēn-), a, um, adj. [paene-ultimus],

  1. I. the last but one (post-class. for proximus a postremo, Cic. Or. 64, 217): paenultima meta November, Aus. Ecl. Quotae Cal. Sint Mens. 12.
  2. II. Subst.: pae-nultĭma, ae, f. (sc. syllaba), the penultimate syllable, the penult: paenultimam circumflectere, Gell. 4, 7, 2.

A maximum of 100 entries are shown.