Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

2. părĭo, pĕpĕri, părĭtum, and partum, 3 (fut. part. parturam, Plaut. Am. 2, 2, 86; fut. paribis for paries, Pompon. ap. Non. 508, 3; inf. parire, Enn. ap. Varr. L. L. 5, § 59 Müll., and in Diom. p. 378 P.; Plaut. Fragm. ap. Philarg. Verg. E. 2, 63), v. a. [cf. Gr. root πορ- in ἔπορον, gave, πέπρωται, is fated; Lat. portio, partus, puerpera, perh. parare], to bring forth, to bear; of animals, to drop, lay, spawn, etc. (syn. gigno).

  1. I. Lit.: si quintum pareret mater ejus, asinum fuisse pariturum, Cic. de Or. 2, 66, 267: ut ea liberos ex sese pareret, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 3: gallinas teneras, quae primum parient, concludat, Cato, R. R. 89; so, quae gallina id ovum peperisset, Cic. Ac. 2, 18, 57; cf.: ova parire solet, etc., Enn. l. l. (Ann. v. 10 Vahl.): nam audivi feminam ego leonem semel parire, Plaut. l. l.
    Of plants, to flower, Plin. 16, 25, 39, § 94.
    1. B. Transf
      1. 1. Of males, to beget (poet.): apud tragicos: et jam leo pariet, at pater est, Quint. 8, 6, 34; Caecil. ap. Non. 464, 22 (in a corrupt passage).
      2. 2. In gen., to bring forth, produce: ligna putrefacta per imbres Vermiculos pariunt, Lucr. 2, 899: ut sarmentum in pariendis colibus vires habeat majores, Varr. R. R. 1, 32, 2; cf. id. ib. 1, 41, 5: fruges et reliqua, quae terra pariat, Cic. N. D. 1, 2; Plin. 16, 37, 68, § 174; 31, 10, 46, § 112: spiritum, Vulg. Isa. 26, 18.
  2. II. Trop., to produce, create, bring about, accomplish, occasion, devise, invent, procure, acquire, etc. (syn.: genero, creo, gigno): ars dicendi habet hanc vim, non ut aliquid pariat et procreet, verum ut educet atque confirmet, Cic. de Or. 2, 87, 356: qui famam multo peperere labore, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 188 (Ann. v. 427 Vahl.): dolorem, voluptatem, Cic. Fin. 1, 15, 49: discidium, Lucr. 1, 220: taedium, Quint. 9, 4, 43: spinosiora multa pepererunt, Cic. Or. 32, 114; so, quibus etiam verba parienda sunt, id. Fin. 3, 1, 3; and: hinc fabulae Scyllam et Charybdim peperere, Just. 4, 1, 13: ne quicquam nobis pariant ex se incommodi, Plaut. Most. 2, 1, 17: alicui aegritudinem, id. Trin. 2, 2, 35: fiduciam, Sall. H. 1, 41, 22 Dietsch: alicni curas, Prop. 1, 18, 23: obsequium amicos, veritas odium parit, Ter. And. 1, 1, 41: sibi maximam laudem, Cic. Off. 2, 13, 47: meis laboribus dignitas salusque pariatur, id. Cat. 4, 1, 1; id. Sull. 17, 49: praedā improbe partā, id. Fin. 1, 16, 51: aliquem honeste partis bonis privare, id. Quint. 23, 74; id. Sull. 28, 77: sibi salutem, Caes. B. C. 3, 69: ante partam rei militaris gloriam amittere, id. B. G. 6, 39: gratiam ingentem apud aliquem, Liv. 34, 44: sibi decus et victoriam, id. 30, 14: amicos officio et fide, Sall. J. 10, 4: alicui somnum mero, Tib. 1, 7, 27 (6, 23): qui sibi letum Insontes peperere manu, Verg. A. 6, 434; Tib. 4, 13, 20.
    Hence, partus, a, um, P. a., that has borne: parta nutrici consociata, etc., the ewe that has dropped the lamb, Col. 7, 4, 3.
    1. B. Gained, acquired.
      Hence, as subst.: parta, ōrum, n., acquisitions, possessions: quod majus dedecus est parta amittere, quam omnino non paravisse, Sall. J. 31, 17; cf. id. C. 51, 42; d. H. 1, 41, 17 Dietsch: tantis parta malis curā majore metuque Servantur, Juv. 14, 303.

pars, partis (gen. sing. PARTVS, Inscr. Corp. Lat. 197, 12; acc. partim, Cic. de Or. 2, 22, 94; Liv. 26, 46, 8; 31, 36, 9; 23, 11, 11; Sall. J. 89, 1; id. H. 2, 41, 1; v. infra fin.; abl. parti, Plaut. Men. 3, 2, 14; Varr. R. R. 1, 13, 5; Lucr. 1, 1113; 4, 515; nom. plur. parteis, Varr. L. L. 5, 4, 21; gen. plur. partum, Caes. ap. Charis. p. 114 P.), f. [root por; Gr. ἔπορον, gave; πέπρωται, is given, destined; Lat. portio; cf. parare], a part, piece, portion, share, etc.

  1. I. In gen.: ne expers partis esset de nostris bonis, Ter. Heaut. 4, 1, 39: urbis, imperil, Cic. Verr. 2, 5, 32, § 84: duae partes frumenti, id. ib. 2, 3, 19, § 48: magnas partes habuit publicorum, id. Rab. Post. 2, 4: dare partes amicis, id. ib.: Belgae pertinent ad inferiorem partem fluminis Rheni, Caes. B. G. 1, 1: copias in quattuor partes distribuerat, Sall. J. 101, 3: locare agrum partibus, Plin. Ep. 9, 37, 3: pars occidentalis Jordanis, the west side, Vulg. Jos. 23, 4.
      1. 2. Magna, bona, multa, major, maxima pars, many, a good many, the majority: magna pars in iis civitatibus, Cic. Balb. 8, 21: major pars populi, id. Agr. 2, 9, 22: maxima pars hominum, Hor. S. 2, 3, 121; cf.: minor pars populi, Cic. Agr. 2, 7, 18: multa pars mei, Hor. C. 3, 30, 6.
      2. 3. Pars, some, partitively (= partim): faciunt pars hominum, Plaut. Trin. 1, 1, 13; id. Most. 1, 2, 33; id. Capt. 2, 1, 36: pars levem ducere equitum jacturam; pars, etc., Liv. 22, 8; cf. id. 21, 7; 23; 20: pars triumphos suos ostentantes, Sall. J. 31, 10: poscebantque pericula, pars virtute, multi ferocia et cupidine praemiorum, Tac. H. 5, 11: tergora deripiunt costis et viscera nudant: Pars in frusta secant, Verg. A. 1, 212.
        Rarely of a single person: cum pars Niliacae plebis, cum verna Canopi, Crispinus ventilet, etc., Juv. 1, 26.
      3. 4. Parte, in part, partly: (poma) quae candida parte, Parte rubent, Ov. M. 3, 483: melichloros est geminus, parte flavus, parte melleus, Plin. 37, 11, 73, § 191.
        Esp., with magnā, maximā, etc.: ab semisomnis ac maximā parte inermibus refringi, Liv. 9, 24, 12 Weissenb. ad loc.: invalido exercitu et magnā parte pestilentiā absumpto, id. 24, 34, 14: quod saxum magnā parte ita proclive est, id. ib.; 41, 6, 6.
      4. 5. Pro parte, for one’s share or quota, Cic. Verr. 2, 2, 59, § 145.
      5. 6. Ex parte, in part, partly: ex parte gaudeo, Cic. Q. Fr. 3, 1, 3, § 9: de decem viris sacrorum ex parte de plebe creandis, Liv. 6, 42, 2.
        Esp.,
        1. b. Ex ullā, ex aliquā, ex magnā, ex maximā parte, in any, etc., degree, measure, etc.: si ullā ex parte sententia hujus interdicti infirmata sit, Cic. Caecin. 13, 38; id. Rosc. Com. 12, 33: ex magnā parte tibi assentior, id. Att. 7, 3, 3: aut omnino, aut magnā ex parte, id. Tusc. 1, 1, 1: saucii ex magnā parte milites, Liv. 21, 56, 8: ne minimā quidem ex parte, not in the slightest degree, Cic. Off. 1, 22, 76.
      6. 7. Multis partibus, by a great deal, much: omnibus partibus, in all respects, altogether: non multis partibus malit, Cic. Fin. 3, 11, 36: quoniam numero multis partibus esset inferior, Caes. B. C. 3, 84; 3, 80: in Hortensii sententiam multis partibus plures ituros, Cic. Fam. 1, 2, 2; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 3: omnium virorum bonorum vitam omnibus partibus plus habere semper boni quam mali, in all respects, every way, Cic. Fin. 5, 31, 91.
      7. 8. In parte, in part, partly (cf. ex parte, supra): in parte expeditior, in parte difficilior, Quint. 5, 7, 22; 11, 2, 34: in parte verum videtur, id. 2, 8, 6; 4, 5, 13; 10, 7, 25.
      8. 9. Pro meā, tuā, suā parte, or simply pro parte (for the stronger pro virili parte, v. virilis, II. 2.), for my, your, or his share, to the best of my, your, his, etc., ability: quibus aliquid opis fortasse ego pro meā, tu pro tuā, pro suā quisque parte ferre potuisset, Cic. Fam. 15, 15, 3: pro meā parte adjuvi, ut, etc., id. ib. 5, 2, 9: sciunt ii, qui me norunt, me pro illā tenui infirmāque parte id maxime defendisse, ut, etc., id. Rosc. Am. 47, 136: quisquis adest operi, plus quam pro parte laborat, Ov. F. 4, 301.
        Likewise,
      9. 10. In partem, i. q. pro parte, ἐν μέρει, for one’s share, to the best of one’s ability: quodsi pudica mulier in partem juvet Domum (i. e. quae ad eam proprie pertinet), Hor. Epod. 2, 39 (for which: age sis tuam partem nunc iam hunc delude, Plaut. As. 3, 3, 89 Fleck., where others read tu in partem).
      10. 11. Acc. absol.: magnam, maximam partem, in great part, for the most part: magnam partem ex iambis nostra constat oratio, Cic. Or. 56, 189; Liv. 5, 14: maximam partem ad arma trepidantes caedes oppressit, id. 9, 37, 9: maximam partem lacte atque pecore vivunt, Caes. B. G. 4, 1.
        So, bonam partem, Lucr. 6, 1249.
      11. 12. In eam partem.
        1. a. On that side: in eam partem accipio, i. e. in that sense, Ter. Eun. 5, 2, 37: in eam partem peccant, quae cautior est, Cic. Rosc. Am. 20, 56.
        2. b. On that account, with that intent, to the end that: moveor his rebus omnibus, sed in eam partem, ut salvi sint vobiscum omnes, Cic. Cat. 4, 2, 3: has litteras scripsi in eam partem, ne me motum putares, id. Att. 16, 1, 6.
      12. 13. In aliam partem, in the opposite direction: antehac est habitus parcus … is nunc in aliam partem palmam possidet, for the opposite quality Plaut. Most. 1, 1, 32.
      13. 14. In utramque partem, on both sides, for and against, pro and con: nullam in partem, on neither side: in mitiorem, in optimam partem, in the most mild or most favorable manner, Cic. Att. 15, 23 init.: magna vis est fortunae in utramque partem, vel secundas ad res, vel adversas, id. Off. 2, 6, 19: neutram in partem, id. ib.: neque ego ullam in partem disputo, id. Verr. 2, 5, 3, § 6: mitiorem in partem interpretari, id. Mur. 31, 64: in optimam partem aliquid accipere, id. Att. 10, 3, 2; id. Fam. 14, 2, 3: in partem aliquem vocare, to call upon one to take his share, to summon to a division of any thing, id. Caecin. 4, 12.
      14. 15. Nullā parte, by no means, not at all, Ov. H. 7, 110; Quint. 2, 16, 18.
        1. b. Omni parte, and omni a and ex parte, in every respect, entirely: gens omni parte pacata, Liv. 41, 34; Hor. S. 1, 2, 38: quod sit omni ex parteperfectum, Cic. Lael. 21, 79: omnique a parte placebam, Ov. H. 15, 45.
      15. 16. Per partes, partly, partially: quod etsi per partes nonnumquam damnosum est, in summā tamen fit compendiosum, Col. 1, 4, 5: per partes emendare aliquid, Plin. Ep. 2, 5, 10; Dig. 12, 1, 13.
      16. 17. In omnes partes, in every respect, altogether: Brundusii jacere in omnes partes est molestum, Cic. Att. 11, 6, 2; id. Fam. 4, 10, 2; 13, 1, 2.
  2. II. In partic.
    1. A. A party, faction, side, etc. (usu. in plur.; syn. factio).
          1. (α) Sing.: timeo huic nostrae parti, quid hic respondeat, Ter. And. 2, 5, 8: cum non liceret mihi nullius partis esse, Cic. Fam. 10, 31, 1: a parte heredum intraverant duo, Plin. Ep. 6, 31, 10: nec ex advocatis partis adversae judex eligendus, of the opposite party, Quint. 5, 6, 6; 7, 9, 14; 12, 9, 19 et saep.: ut alius in aliam partem mente atque animo traheretur, Caes. B. C. 1, 21.
            Hence, esp.: ex alterā parte, on the other hand: omnia ex alterā parte collocata, Cic. Off. 3, 3, 11: si videatis catenas, non minus profecto vos ea species moveat, quam si ex alterā parte cernatis, etc., Liv. 22, 59, 15: idem ex alterā parte et ancilla fecit, Petr. 18 fin.: parvuli amplexi patrem tenebant. Ex alterā parte uxor maritum osculis fatigabat, Just. 23, 2, 9; cf. Cic. Or. 32, 114.
          2. (β) Plur. (class.; esp. freq. in Tac.), Cic. Phil. 13, 20, 47: erat, inquit, illarum partium, id. Quint. 21, 69: in duas partes discedunt Numidae, Sall. J. 13, 1: ita omnia in duas partes abstracta sunt, id. ib. 41, 5: mihi a spe, metu, partibus rei publicae animus liber erat, id. C. 4, 2: ducere aliquem in partes, Tac. A. 15, 51: trahere, id. ib. 4, 60: transire in partes, id. H. 1, 70.
    2. B. In plur., a part, character, on the stage: primas partes qui aget, is erit Phormio, the first part, the principal character, Ter. Phorm. prol. 27: cur partes seni Poëta dederit, quae sunt adulescentium, a youthful part, id. Heaut. prol. 1; 10: esse primarum, secundarum, aut tertiarum partium, Cic. Div. in Caecil. 15, 51: servus primarum partium, id. Fl. 27, 65.
      1. 2. Transf. beyond the lang. of the theatre, a part, function, office, duty, etc.
        In plur. (class.): sine illum priores partes hosce aliquot dies Apud me habere, Ter. Eun. 1, 2, 71: in scribendo priores partes alicui tribuere, Cic. Q. Fr. 3, 4, 4: puero me hic sermo inducitur, ut nullae esse possent partes meae, so that I could not take a part in it, id. Att. 13, 19, 4: constantiae, moderationis, temperantiae, verecundiae partes, id. Off. 1, 28, 98: has partes lenitatis et misericordiae, quas me natura ipsa docuit semper egi libenter, id. Mur. 3, 6: partes accusatoris obtinere, id. Quint. 2, 8; id. Rosc. Am. 34, 95: tuum est hoc munus, tuae partes, etc., id. Fam. 11, 5, 3: promitto atque confirmo, meimperatoris suscepturum officia atque partes, id. ib. 3, 10, 8: Antonii audio esse partes, ut de totā eloquentiā disserat, id. de Or. 2, 7, 26: transactis jam meis partibus ad Antonium audiendum venistis, id. ib. 2, 4, 15; id. Att. 7, 26, 2: ut ad partes paratus veniat, qs. prepared to act his part, Varr. R. R. 2, 5; so, ad partes parati, Ov. Am. 1, 8, 87; cf. Liv. 3, 10; Gai. Inst. 4, 160; Mos. et Rom. Leg. Coll. 14, 3, 2.
        In sing. (mostly post-Aug.): haec igitur tibi reliqua pars est, … ut rem publicam constituas, etc., Cic. Marc. 9, 27: pars consilii pacisque, Tac. H. 3, 46: videri alia quoque hujus partis atque officii, Quint. 11, 3, 174: pars defensoris tota est posita in refutatione, id. 5, 13, 1: neglegentiae, humilitatis, id. 9, 4, 35 et saep. (v. Bonnell, Lex. Quint. p. 627).
    3. C. A lot, portion, fate: hancine ego partem capio ob pietatem praecipuam? Plaut. Rud. 1, 3, 4.
    4. D. A portion, share, of food, Petr. 33: equiti Romano avidius vescenti partes suas misit, Suet. Calig. 18.
      Also, the remains of a meal, App. M. 2, p. 125 med.
    5. E. A task, lesson: puer frugi est, decem partes dicit, Petr. 75, 4; 46, 3; 58, 7; Inscr. Grut. 625, 8; Inscr. Orell. 2872.
  3. F. A part, place, region, of the earth.
    In plur., Cic. Fam. 12, 7, 2: Orientis partes, id. Mur. 41, 89: in extremis ignoti partibus orbis, Ov. Tr. 3, 3, 3; cf. Ruhnk. on Ov. H. 18, 197.
  4. G. In counting or calculating, a part, fraction; one half, one third, etc., as the context indicates: tres jam copiarum partes, fourths, Caes. B. G. 1, 12: agri partes duae, thirds, Liv. 8, 1: duabus partibus peditum amissis, id. 21, 40: mulctae novem partes, tenths, Nep. Timol. 4.
  5. H. A part of the body, member: nam lingua mali pars pessima servi, Juv. 9, 121.
    Esp., the private parts, Ov. F. 1, 437; id. A. A. 2, 584; Auct. Priap. 30; 38; Phaedr. 4, 7.
    Of a testicle, Col. 7, 11.
    Hence, adv.: partim (old acc. sing.), partly, in part, a part, some of, some.
    1. A. Lit.
          1. (α) With gen.: cum partim illorum saepe ad eundem morem erat, Cato ap. Gell. 10, 13, 2: atque haud scio an partim eorum fuerint, qui, etc., id. ib. 7, 3, 16: utrum neglegentia partim magistratuum, an, etc., nescio, Quadrig. ap. Gell. 10, 13, 4: Bruttios Apulosque, partim Samnitium ac Lucanorum defecisse ad Poenos, Liv. 23, 11.
            So, repeated: corpora partim Multa virum terrae infodiunt avectaque partim Finitimos tollunt in agros, Verg. A. 11, 204: partimpartim: cum partim ejus praedae profundae libidines devorassent, partim nova quaedam et inaudita luxuries, partim etiam, etc., Cic. Pis. 21, 48: eorum autem ipsorum partim ejus modi sunt, ut, etc., id. Off. 2, 21, 9; 72; id. de Or. 2, 22, 94; 1, 31, 141: partim copiarum ad tumulum expugnandum mittit, partim ipse ad arcem ducit, Liv. 26, 46: eorum autem, quae objecta sunt mihi, partim ea sunt, etc., id. 42, 41, 2; Nep. Att. 7, 2.
          2. (β) With ex: ex quibus partim tecum fuerunt, partim, etc., Cic. Vatin. 7, 16: partim ex illis distracti ac dissipati jacent, id. Leg. 2, 17, 42: cum partim e nobis ita timidi sint, ut, etc., … partim, etc., id. Phil. 8, 11, 32: ex dubiis partim nobis ipsis ad electionem sunt libera, partim aliorum sententiae commissa, Quint. 3, 4, 8.
          3. (γ) Absol. (so most freq.): animus partim uxoris misericordiā Devinctus, partim victus hujus injuriis, partly,partly; in part,in part, Ter. Hec. 1, 2, 92 sq.: partim quae perspexi his oculis, partim quae accepi auribus, id. ib. 3, 3, 3: amici partim deseruerint me, partim etiam prodiderint, Cic. Q. Fr. 1, 3, 5: diuturni silentiinon timore aliquo, sed partim dolore, partim verecundiā, finem hodiernus dies attulit, id. Marc. 1, 1; Quint. 7, 1, 3: partim quodpartim quod, etc., Caes. B. G. 5, 6, 3: partim ductu, partim auspiciis suis, Suet. Aug. 21: partim cupiditatepartim ambitionepartim etiam inscientiā, Quint. 12, 11, 14: Scipio dux partim factis fortibus partim suāpte fortunā quādam ingentis ad incrementa gloriae celebratus converterat animos, Liv. 29, 26, 5: postea renuntiavit foro partim pudore, partim metu, Suet. Rhet. 6.
            Sometimes partim is placed only in the second member of a partitive proposition: Caesar a nobilissimis civibus, partim etiam a se omnibus rebus ornatis, trucidatus, Cic. Div. 2, 9, 23; id. Verr. 2, 2, 65, § 158.
            Sometimes it corresponds to alius, quidam, etc.: bestiarum terrenae sunt aliae, partim aquatiles, aliae quasi ancipites, Cic. N. D. 1, 37, 103: multa inusitata partim e caelo, alia ex terrā oriebantur, quaedam etiam, etc., id. Div. 1, 42, 93: quibusdam placuisse mirabilia quaedam, partim fugiendas esse nimias amicitias, Cic. Am. 13, 45: castra hostium invadunt, semisomnos partim, alios arma sumentes fugant, Sall. J. 21, 2: Gaetulos accepimus, partim in tuguriis, alios incultius vagos agitare, etc., id. ib. 19, 5; 38, 3; 40, 2; cf. id. ib. 13, 2; Gell. 2, 22, 1.
    2. B. Transf.
      1. 1. For the most part, chiefly, principally (ante-class.): mirum quin tibi ego crederem, ut ipse idem mihi faceres, quod partim faciunt argentarii, Plaut. Pers. 3, 3, 28: bubulcis obsequitor, partim quo libentius boves curent, Cato, R. R. 5, 6; 6, 3.
      2. 2. Of time, sometimes (late Lat.), Scrib. Comp. Med. 53.

Parthāon, ŏnis, m., = Παρθάων, son of Agenor and Epicaste, king of Calydon, and father of Œneus: ego te simitu novi cum Parthaone, I know you as well as I do Parthaon, i. e. not at all, Plaut. Men. 5, 1, 45: Parthaone nate, i. e. Œneus, Ov. M. 9, 12; cf. Hyg. Fab. 175; 239 and 242.
Hence,

  1. A. Parthāŏnĭdes, ae, m., a descendant of Parthaon: Parthaonides dux, i. e. Tydeus, the grandson of Parthaon; acc. to others, Meleager, the brother of Tydeus, Val. Fl. 3, 705.
  2. B. Parthāŏnĭus, a, um, adj., Parthaonian: Parthaonia domus, the house of Œneus, Stat. Th. 1, 670.

Parthēni or Parthīni, ōrum, m., = Παρθεινοί or Παρθινοί,

  1. I. a people of Illyria, near Dyrrhachium, Plin. 3, 23, 26, § 145; Cic. Pis. 40, 96; Caes. B. C. 3, 11; 3, 41; Liv. 29, 12.
  2. II. A people of Dalmatia, Plin. 3, 22, 26, § 143.

Parthĕnĭa, ae, f., another name for the isle of Samos, because Juno dwelt there when a virgin, Plin. 5, 31, 37, § 135; Lact. 1, 17.

Parthĕnĭae, ārum, m., = Παρθενίαι (maidens’ children), a name given to the colonists of illegitimate birth who emigrated with Phalantus from Sparta and founded Tarentum, the Parthenians, Just. 3, 4, 7 (= spurii, id. 20, 1, 15).

Parthĕnĭānus, a, um, v. Parthenius, V.

Parthĕnĭas, ae, m., = Παρθενίας (maidish).

      1. 1. An epithet of Virgil, on account of the purity of his morals, Serv. Verg. A. praef.; Aus. Idyll. 13 fin.
      2. 2. A river in Asia, a tributary of the Tigris, Plin. 6, 27, 31, § 129.

parthĕnĭcē, ēs, f., = παρθενική, a plant, called also parthenium, Cat. 61, 194.

parthĕnĭcon, i, n., = παρθενικόν, a plant, called also pulegium, App. Herb. 92.

parthĕnis, ĭdis, f., = παρθενίς, a plant, called also artemisia, Plin. 25, 7, 36, § 73.

parthĕnĭum, ii, n., = παρθένιον, the name of several plants.

  1. I. A plant, called also perdicium, Plin. 22, 17, 20, § 43.
  2. II. A plant, called also leucanthes or tamnacus, Plin. 21, 30, 104, § 176.
  3. III. A plant, called also linozostis, hermupoa, and mer curialis, Plin. 25, 5, 18, § 38.
  4. IV. A plant, called also chrysocollis, q. v.

Parthĕnĭus, ĭi, m., = Παρθένιος.

  1. I. A mountain in Arcadia, now Partheni, Liv. 34, 26; Mel. 2, 3, 5; Plin. 4, 6, 10, § 21.
    1. B. Adj.: Parthenii saltus, Verg. E. 10, 57; so, nemus, Ov. M. 9, 188; Stat. Th. 4, 285: valles, Ov. H. 9, 49: antra, Prop. 1, 1, 11.
  2. II. A river in Paphlagonia, now Bartan Tchai, Mel. 1, 19; Plin. 6, 2, 2, § 5; Val. Fl. 5, 104; Ov. P. 4, 10, 49.
  3. III. A Grecian erotic poet and grammarian, an instructor of Virgil, Suet. Tib. 70; Gell. 9, 9, 3; 13, 26, 1; Macr. S. 5, 17.
  4. IV. A silversmith, famous in the time of Juvenal, Juv. 12, 43.
  5. V. A male proper name, Mart. 9, 50, 3.
    Hence, Parthĕnĭānus, a, um, adj.: toga, given by Parthenius, Mart. l. l:

Parthĕnon, ōnis, m., = Παρθενών,

  1. I. the celebrated temple of Athene on the Acropolis of Athens, the Parthenon, Plin. 34, 8, 19, § 54.
    Hence,
  2. II. Transf., a portico in the villa of Pomponius Atticus, Cic. Att. 13, 40, 1.

Parthĕnŏpaeus, i, m., = Παρθενοπαῖος, the son of Meleager and Atalante, one of the seven who went against Thebes: inclutus armis Parthenopaeus, Verg. A. 6, 480; Stat. Th. 4, 248; cf. Hyg. Fab. 99.

Parthĕnŏpē, ēs, f., = Παρθενόπη,

  1. I. one of the Sirens, who, on the departure of Ulysses, threw herself, for grief, into the sea, and was cast up on the shore where Naples afterwards stood; on this account that city was in early times called by her name, Sil. 12, 33; Verg. G. 4, 564; Ov. M. 15, 712.
    Hence,
  2. II. Parthĕnŏpēĭus, a, um, adj., of or belonging to Parthenope, i. e. to Naples, Neapolitan: moenia, Ov. M. 14, 101.

Parthĕnŏpŏlis, is, f., = Παρθενόπολις,

  1. I. a city in Lower Mœsia, on the Euxine Sea, Plin. 4, 11, 18, § 44; Eutr. 6, 6.
  2. II. A town in Bithynia, Plin. 5, 32, 43, § 148.

Parthi, ōrum, m., = Πάρθοι,

  1. I. the Parthians, a Scythian people, situated to the north-east of the passes of the Caspian and south of Hyrcania, famed in antiquity as roving warriors and skilful archers, Just. 41, 1, 2; Cic. Att. 5, 18, 1; id. Phil. 11, 14; Verg. G. 4, 314; Hor. C. 2, 13, 18; id. S. 2, 1, 15; Ov. A. A. 1, 209: Parthis mendacior, Hor. Ep. 2, 1, 112; Tac. A. 2, 1; 6, 34; Vulg. Act. 2, 9.
    In sing., Inscr. Orell. 2982.
    Collect., the Parthian, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 5, 1: ecce! fugax Parthus, Ov. R. Am. 155: versis animosus equis, Hor. C. 1, 19, 12.
    Hence,
    1. A. Parthus, a, um, adj., of or belonging to the Parthians, Parthian: eques, Cic. Fam. 9, 25, 1; Ov. Tr. 2, 228: manu, id. F. 5, 580: rex, Juv. 6, 407.
    2. B. Parthĭa, ae, f., = Παρθία, the country of the Parthians, Parthia, the mod. Kohestan, Plin. 6, 15, 17, § 44; Luc. 8, 350.
    3. C. Par-thĭcus, a, um, adj., of or belonging to the Parthians, Parthian, Parthic: equitatus, Flor. 4, 9, 3: regnum, Plin. 37, 2, 8, § 2: bellum, with the Parthians, Cic. Fam. 2, 10, 2; 12, 19, 2: damna, Luc. 1, 106: pellis, leather dyed of a scarlet-red, prepared by the Parthians, Dig. 39, 4, 16, § 7; hence, too: cingula, of Parthian leather, Claud. Rapt. Pros. 2, 94: PARTHICVS as a surname of the emperor Trajan, Inscr. Orell. 795 sq.; of the emperor Septimius Severus, ib. 905 sq.
    4. D. Parthĭēnē, ēs, f., for Parthia, the country of the Parthians, Parthiene, Parthia, Curt. 6, 2, 12; 6, 3, 3 et saep.
    5. E. Parthĭēni, ōrum, another name for Parthi, the Parthians, Curt. 4, 12, 11; 9, 10, 17.
  2. F. Parthĭcārĭus, a, um, adj., of or belonging to Parthian peltry or wares: negotiatores, Imp. Const. Cod. Just. 10, 47, 7: PRAETOR, one who had jurisdiction over the dealers in Parthian peltry, Inscr. Grut. 350, 7.

Parthīnus, v. 3. Parthus.

1. Parthus, a, um, v. Parthi, A.

2. Parthus, i, m., a Parthian; v. Parthi.

3. Parthus, i, f., a city in Illyria, near Dyrrachium; hence, Parthīni (Par-thēni), ōrum, m., the inhabitants of Parthus, Parthinians, Mel. 2, 3, 11; Plin. 3, 22, 26, § 143; Cic. Pis. 40, 96; Caes. B. C. 3, 11; 41; 42; Liv. 29, 12; 33, 34 fin.; Fasti Capitol. ap. Grut. 297; Marin. Frat. Arv. p. 607.
In sing.: Parthīnus, i, m.

    1. 1. An appellation of C. Asinius Pollio, the conqueror of the Parthinians; hence, Parthina gens, of Asinius Pollio, Suet. Aug. 19.
    2. 2. In gen.: PARTHINVS, a surname, Inscr. Murat. 1186, 8.

partĭālĭter, adv. [pars], partly (late Lat.), Cael. Aur. Tard. 2, 1, 36.

Partĭānus, a, um, adj., a various read. for Parianus, Plin. 32, 10, 53, § 146.

partĭārĭus, a, um, adj. [pars],

  1. I. that shares with another; shared, that is shared with another (ante- and post-class.): colonus, who pays his rent with a part of the produce, Dig. 19, 2, 25: pecora partiaria pascenda suscipere, so that their increase is shared between the owner and the herdsman, Cod. Just. 2, 3, 8: legatarius, to whom a share of the property is left, Gai. Inst. 2, 254; 257; Ulp. Fragm. 24, 25: res, that is shared with many: honor, App. M. 4, p. 156.
    1. B. Abl. adverb.: partiario, on shares: calcem partiario coquendam dare, Cato, R. R. 16; 137; App. M. 9, p. 229 fin.
  2. II. Subst.: partĭārĭus, ii, m., a sharer, partaker: AGELLVLI, Inscr. Grut. 1004, 4: erroris, Tert. adv. Marc. 3, 16: sententiae, id. Res. Carn. 2.

partĭātim, adv. [pars], in different parts or places (post-class.), Cael. Aur. Acut. 1, 11.

partĭbĭlis, e, adj. [pars], divisible (postclass.): anima, Claud. Mam. Stat. Anim. 1, 18 (al. partilis).

partĭceps, cipis, adj. [pars-capio], sharing, partaking, participant (class.; syn.: consors, socius); constr. usually with gen., rarely also with dat. or with prepp.

  1. I. Adj.
          1. (α) With gen.: fac participes nos tuae sapientiae, Plaut. Ep. 2, 2, 81: nuntii, Ter. Heaut. 3, 1, 19: esse participem leti, i. e. to be mortal, Lucr. 3, 462: animus rationis compos et particeps, Cic. Univ. 8: fortunarum omnium socius et particeps, id. Font. 17, 47: artis, id. Div. 1, 18, 34; id. Inv. 2, 30, 92: virtutes ita copulatae conexaeque sunt, ut omnes omnium participes sint, id. Fin. 5, 23, 67: praedae ac praemiorum, Caes. B. C. 3, 82: secreti honesti, Juv. 3, 52.
          2. (β) With dat.: aliquem participem studiis habere, Ov. P. 2, 5, 41 (al. studii): alicujus consilii fortibus viris esse participem, Curt. 6, 7, 8; cf. id. 6, 6, 36: sceleris in regem suum, id. 6, 24: Natalis particeps ad omne secretum Pisoni erat, Tac. A. 15, 50.
          3. (γ) With a prep.: non licet donati obsoni me participem fieri, Plaut. Truc. 4, 2, 34 Speng.: particeps in tribulatione, Vulg. Apoc. 1, 9.
          4. (δ) With a rel.-clause: is speculatum huc misit me, ut, quae fierent, fieret particeps, Plaut. Aul. 4, 1, 19.
  2. II. Subst., a sharer, partaker, partner.
    Esp., a comrade, fellow-soldier: praeda per participes aequiter partita est, Liv. Andron. ap. Non. p. 512, 32: me et semul participes meos praedā onerabo, Plaut. Ps. 2, 1, 14: praedam participes petunt, id. Most. 1, 3, 154: meus particeps, Ter. Heaut. 1, 1, 98: hujus belli ego particeps et socius et adjutor esse cogor, Cic. Att. 9, 10, 5: in quādam conjuratione quasi participes nominati, Suet. Calig. 56; cf. Curt. 6, 8, 5.

partĭcĭpālis, e, adj. [particeps], sharing, partaking, participant (ante-and postclass.): curae, Dig. 1, 11, 1 (al. principali).
In gram., participial: verba, Varr. L. L. 10, § 34 Müll.

partĭcĭpātĭo, ōnis, f. [participo], a sharing, partaking, participation (postclass.): imperii, Spart. Jul. 6 fin.; Aug. Quaest. 83, n. 24; Vulg. 1 Cor. 10, 16.

partĭcĭpātor, ōris, m. [participo], a participator (late Lat.), Just. Imp. Fid. Conf. ap. Agapet. Pap. Ep. 1.

partĭcĭpātum, i, n., v. participo fin.

partĭcĭpātus, ūs, m. [participo], a sharing, participation, partnership (post-class.), Spart. Sev. 8 fin.: ad participatum imperii Severum vocans, id. Pesc. 5: filio Diadumeno in participatum ascito, Capitol. Macr. 5; Mart. Cap. 1, § 20.

partĭcĭpĭālis, e, adj. [participium], in gram., of the nature of a participle, participial: verba, Quint. 1, 4, 29; cf. so of supines and gerunds, Prisc. p. 808; 822 P.
Adv.: partĭcĭpĭālĭter, in the manner of a participle, participially, Fest. s. v. ostentum, p. 194 Müll.; so id. ib. s. v. torrens, p. 352 Müll.

partĭcĭpĭum, ii, n. [particeps], a sharing, partaking, participation.

  1. I. Lit. (post-class.): omni ad illa participio in posterum abstinere, Cod. Just. 1, 4, 34, § 3.
    Far more freq.,
  2. II. Transf., in gram., a verbal form which partakes of the functions of a noun, a participle, Varr. L. L. 8, § 58; 9, § 110 Müll.; Quint. 1, 4, 19; 27; 1, 5, 47 et saep.

partĭcĭpo, āvi, ātum, 1, v. a. and n. (collat. dep. form partĭcĭpor, Dig. 4, 4, 9, § 1) [id.], to share; viz., to cause to partake of, to impart; and also, to partake of, participate in (in both senses mostly ante- and post-class.; syn.: communico, partior, impertior).

  1. I. To make partaker of, to give a share of, to acquaint with, make privy to, impart, inform of any thing.
    1. A. Lit.: aliquem sermone suo de amicā eri, Plaut. Mil. 2, 2, 108: servum sui consilii, id. Cist. 1, 3, 17: ubi sint, quid agant, ecqui bene agant, Neque participant nos, neque redeunt, id. Stich. 1, 1, 33.
      Pass.: non licet donati obsoni me participem fieri? Ast. Si volebas participari, etc., id. Truc. 4, 2, 34: uti dentes sensu participentur, Lucr. 3, 692: sequitur igitur, ad participandum alium ab alio homines naturā esse factos, Cic. Leg. 1, 12, 33.
    2. B. Transf.: aliquid cum aliquo, to share with, impart to one: suas laudes cum aliquo, Liv. 3, 12, 5; Spart. Hadr. 26.
      With dat. (late Lat.): non participabant aliis ii, quibus aliquid affluebat, Lact. 5, 6, 1.
      Pass.: participato cum eo (fratre) regno, Just. 34, 2, 8: participato imperio, Treb. Gall. 12 init.: nec cum quoquam participatis nocturnis imaginibus, App. M. 8, 9, p. 205, 19.
  2. II. To share in, partake of, participate in any thing: pestem parem, Enn. ap. Cic. Tusc. 2, 17, 39 (Trag. v 22 Vahl.): lucrum, damnum, Dig. 17, 2, 55: consilium alicujus, Mamert. Grat. Act. Jul. init.: ad participandas ejusmodi voluptates, Gell. 15, 2, 7: de uno pane, Vulg. 1 Cor 10, 17.
    With abl. alone: patrio sepulchro participans, Vulg. 2 Macc. 5, 10.
    Hence, partĭcĭpā-tum, i, n. (lit. made to participate; hence), in gram., a participle (post-class.), Mart. Cap. 3, § 227.

partĭcŭla, ae, f. dim. [pars], a small part, a little bit, a particle.

  1. I. In gen. (class.): tenuissimae particulae, Cic. de Or. 2, 39, 162: ut ne qua particula in hoc sermone praetermissa sit, id. Rep. 1, 24, 38: caeli, id. ib. 1, 39, 179: justitiae, id. Off. 2, 11, 40: particula parva, id. Pis. 35, 85: arenae, Hor. C. 1, 28, 23: undique desectam, id. ib. 1, 16, 14: minutae rerum particulae, Quint. 3, 11, 21; cf. Val. Max. 6, 9, 7: malorum, Juv. 13, 14.
  2. II. In partic.
    1. A. In rhet. lang., a clause of a sentence, Quint. 9, 4, 69; 4, 5, 25; 7, 10, 6; 8, 3, 63; 10, 3, 30.
    2. B. In gram., a particle, Gell. 2, 17, 6; 2, 19, 3; 7, 7, 6; 11, 3, 2 et saep.

partĭcŭlāris, e, adj. [particula], of or concerning a part, partial, particular (postclass.): propositiones aliae universales, aliae particulares, App. Dogm. Plat. 3, p. 35, 34: publicatio, Cod. Just. 9, 6, 6.
Adv.: partĭcŭlārĭter, particularly, App. Dogm. Plat. 3, p. 33, 32; so opp. generaliter, Firm. Math. 1, 5 fin.; opp. universaliter, Aug. Retract. 1, 5 fin.

partĭcŭlātim, adv. [particula], part after part, bit by bit, one by one, piecemeal, singly, severally: si summatim, non particulatim narrabimus, by particulars, Auct. Her. 1, 9: grex particulatim facilius quam universus convalescit, Col. 7, 6, 5: quamvis fundus particulatim venerit, omnes partes servitus sequitur, Dig. 8, 3, 23; Varr. ap. Serv. Verg. G. 2, 267; opp. ubique, Lact. 2, 10, 23: hominem particulatim excarnefacere, Sen. Ep. 24, 13; Varr. R. R. 2 praef. § 2.

partĭcŭlātĭo, ōnis, f. [particulo], a dividing into small parts or pieces (postclass.), Mart. Cap. 9, § 953.

partĭcŭlo, ōnis, m. [particula], a sharer, partaker, participator (ante-class.). particulones dicti sunt coheredes, quod partes patrimonii sumant, Non. 20, 6 sq.

partĭlis, e, adj. [pars], divisible, single (post-class.): corporeum omne, quod partile, Aug. Trin. 12, 9; Cael. Aur. Tard. 2, 1, 44: Nemesis partilibus praesidens fatis, i. e. over the fate of individuals, Amm. 14, 11, 25.
Adv.: partĭlĭter, partially, in part: cum ea, quae fiant, non partiliter fiant, sed ad census summam redeant, not in favor of a part, Arn. 1, 8; 6, 192.

partim, v. pars fin.

1. partĭo, ōnis, f. [pario], a bearing, bringing forth young (ante-and post-class.): horresco misera, mentio quoties fit partionis, Plaut. Truc. 1, 2, 92; Afran. ap. Non. 217, 31: mulieris, Gell. 3, 16, 9; 12, 1, 20.
Of hens, a laying of eggs: hae (gallinae) ad partiones sunt aptiores, Varr. R. R. 3, 9, 4.

2. partĭo, ĭi or īvi, ītum, 4, v. a., and partĭor, partītus (inf. dep. partirier, Aus. Epigr. 139, 8), 4, v. dep. [pars], to share, part; to divide, distribute (Cic., Cæs., and Quint. use the verb. finit. almost exclusively in the dep. form; v. infra; but the part. perf. was employed by them also in a pass. sense; syn.: communico, participo).

  1. I. Lit.
          1. (α) Form partĭo, īre: tu partem laudis caperes, tu gaudia mecum Partisses, Lucil. ap. Non. 475, 23: aeternabilem divitiam partissent, Att. ib. 475, 24: praedam, Plaut. As. 2, 2, 5: bona sua inter aliquos, id. Mil. 3, 1, 113: bona testamento, Afran. ap. Non. 475, 21: (sol) aetheris oras Partit, Lucr. 5, 684: consules designati provincias inter se partiverant, Sall. J. 43, 1; Cic. Leg 3, 3, 7: regnum Vangio ac Sido inter se partivere, Tac. A. 12, 30.
            Pass.: pes enim, qui adhibetur ad numeros, partitur in tria, ut necesse sit partem pedis aequalem esse, etc., Cic. Or. 56, 188.
          2. (β) Form partĭor, ītus, īri: genus universum in species certas partietur ac dividet, Cic. Or. 33, 117; id. Rosc. Com. 17, 53: id ipsum in ea, quae decuit membra partitus est, id. Univ. 7: pupillis bona erepta cum eo partitus est, id. Verr. 2, 4, 17, § 37: suum cum Scipione honorem partitur, Caes. B. C. 3, 82: id opus inter se Petreius atque Afranius partiuntur, id. ib. 1, 73 fin.; cf. id. ib. 1, 38, and Cic. Phil. 14, 6, 15: (praedam) socios partitur in omnes, Verg. A. 1, 194: partiri limite campum, id. G. 1, 126: tecum lucellum, Hor. S. 2, 5, 82: lintres, id. Ep. 1, 18, 61: qui numquam partitur amicum, solus habet. Juv. 3, 121.
          3. (γ) In a dub. form: dulcemque in ambos caritatem partiens, Phaedr. 3, 8, 13; so, pensa inter virgines partientem, Just. 1, 3, 2.
            The forms partiturus, Caes. B. C. 1, 4, 3, and partiendum, Cic. Fin. 1, 7, 22, are to be attributed, on account of the other examples of this word in Cic. and Cæs. (v. supra), to partior.
          4. (δ) Part. perf.: partītus, a, um, in pass. signif., shared, parted, divided, distributed: (animi natura) partita per artus, Lucr. 3, 710: divisio in sex partita, Varr. R. R. 1, 37, 4: membra partita ac distributa, Cic. de Or. 3, 30, 119: Caesar partitis copiis cum C. Fabio legato, Caes. B. G. 6, 6; cf.: partito exercitu, id. ib. 6, 33; 7, 24, 5: regionibus partitum imperium, Liv. 27, 7; Ov. A. A. 3, 593: carcere partitos equos, parted, separated by the barriers, id. F. 4, 680.
            Hence, partītō, adverb. abl., distributively: dividere, Reg. tit. 24, 25.
  2. II. Transf.
    1. * A. To cause to share or participate in any thing = participare: eandem me in suspitionem sceleris partivit pater, Enn. ap. Non. 475, 25 (Trag. v. 368 Vahl.).
    2. * B. Inter se, to agree among themselves: vos inter vos partite, Plaut. Am. 4, 4 (5), 1.
      Hence, * adv.: partītē, with proper divisions, methodically: dicere, Cic. Or. 28, 99.

partītĭo, ōnis, f. [2. partio], a sharing, parting, partition; a division, distribution.

  1. I. In gen.: si quā in re discrepavit ab Antonii divisione nostra partitio, Cic. de Or. 3, 30, 119: aequabilis praedae partitio, id. Off. 2, 11, 40: aerarii, id. Sest. 24, 54; esp., the division of an inheritance, id. Caecin. 5, 15; id. Leg. 2, 20, 50 sqq.: partitionem artium facere, id. de Or. 1, 6, 22; id. Fin. 1, 13, 45; Quint. 3, 4, 1: nec partitione minuitur, Aug. Civ. Dei, 10, 3 init.
  2. II. In partic.
    1. A. In philos. lang., a logical division into parts or members, a partition: definitiones aliae sunt partitionum, aliae divisionum: partitionum, cum res ea, quae proposita est, quasi in membra discerpiturdivisionum autem definitio formas omnes complectitur, quae sub eo genere sunt, quod definitur, etc., Cic. Top. 5, 28; cf.: in partitione quasi membra sunt: ut corporis caput, umeri, manus, latera, crura, pedes et cetera: in divisione formae sunt, quas Graeci ἰδέας vocant: nostri, si qui haec forte tractant, species appellant, id. ib. 6 fin.; so id. ib. 8, 34; Quint. 4, 5, 1 sqq.; 15, 10, 63; 7, 1, 1.
    2. B. In rhet., a rhetorical division into parts or heads, a partition, the Gr. διαίρεσις; also used as a title of rhetorical treatises: recte habita in causā partitio illustrem et perspicuam totam efficit orationem, Cic. Inv. 1, 22, 31 sq.; Quint. 1, 2, 13.
      So the title of Cicero’s treatise De Partitione Oratoriā.

partītō, v. 2. partio, Part. perf. fin.

partītor, ōris, m. [partior], a divider, distributer: cum te partitorem ad partiendas merces missum putares, Cic. Vatin. 5, 12 dub. (al. portitorem); cf. partitor, μεριστής, Gloss. Philox.

partĭtūdo, ĭnis, f. [pario], a bearing, bringing forth young, parturition (ante-and post-class.): propinqua partitudo, Plaut. Aul. 1, 1, 36; 2, 3, 9 (both passages cited ap. Non. 217, 28 and 30); Cod. Th. 9, 42, 10; Sulp. Sev. Chron. 1, 9, 3.

partītus, a, um, Part., from 2. partio.

partor, ōris, v. postpartor.

partŭālis, e, adj. [2. partus], of or belonging to bearing or birth: sanguis, Tert. adv. Marc. 4, 20.

Partŭla, ae, f. [2. partus], the goddess who presides over birth, Tert. Anim. 37.

* partūra, ae, f. [2. pario], bearing, Varr. R. R. 2, 1, 26 (al. paritura).

partŭrĭbundus, a, um [parturio], in travail, De Miracc. S. Steph. 2, 2, 2.

partŭrĭo, īvi or ĭi, 4 (imperf. parturibat, Phaedr. 4, 21, 1), v. desid. a. [2. pario], to desire to bring forth, to be in travail or labor; said of women and of animals.

  1. I. Lit.: vereor ne parturire intellegat, Ter. Hec. 3, 3, 53: tu (Lucina) voto parturientis ades, Ov. F. 3, 256: parturiens canis, Phaedr. 1, 18, 3.
    Prov.: parturiunt montes, nascetur ridiculus mus, said of those who promise great things, but accomplish little or nothing; like the Engl. expression, great cry and little wool, Hor. A. P. 139 (after the Greek proverb, ὤδινεν ὄρος, εἶτα μῦν ἀπέτεκεν); cf., also, Phaedr. 4, 21, 1 sq.
  2. II. Transf.
    1. A. To be big or pregnant with any thing; to brood over, meditate, purpose, Cic. Mur. 39, 84: ut aliquando dolor populi Romani pariat, quod jamdiu parturit! id. Phil. 2, 46, 118; so, quod diu parturit animus vester, aliquando pariat, Liv. 21, 18, 12: ingentes parturit ira minas, Ov. H. 12, 208; cf.: filioli mei quos iterum parturio, Vulg. Gal. 4, 19.
    2. * B. To be anxious or concerned: quā (securitate) frui non possit animus, si tamquam parturiat unus pro pluribus, Cic. Lael. 13, 45; App. M. 7, 4.
    3. C. In gen., to bring forth, produce, yield, generate, etc. (poet.): quis Parthum paveatQuis Germania quos horrida parturit Fetus, incolumi Caesare? Hor. C. 4, 5, 26: et nunc omnis ager, nunc omnis parturit arbos, is budding forth, Verg. E. 3, 56; id. G. 2, 330; cf. Col. poët. 10, 10: neque parturit imbres Perpetuos (Notus), Hor. C. 1, 7, 16: felicemque uterum, qui nomina parturit annis, i. e. the yearly consuls, Claud. Cons. Prob. et Olybr. 204: parturit innumeros angusto pectore mundos, to conceive, imagine, id. Cons. Mall. Theod. 81, 3.
      Hence, P. a. as subst.: partŭrĭens, entis, f., a woman in labor: dolores parturientis, Vulg. Osee, 13, 13; id. Psa. 47, 6.

partŭrītĭo, ōnis, f. [parturio], a desiring to bring forth, labor, travail (late Lat.).

  1. I. Lit., Hier. adv. Jovin. 1, n. 22.
  2. II. Transf., a bearing or bringing forth, parturition: novae vitae, Aug. Conf. 8, 6: cordis, id. Ep. 34 (al. 31).
  3. III. Any grievous pains: inferni, Capreol. Epist. ad Vital. et Const.

1. partus, a, um, Part. and P. a., from 2. pario.

2. partus, ūs (gen. parti, Pac. ap. Non. 486, 6: partuis, Varr. ib. 8; dat. sing. partu, Prop. 1, 13, 30; dat. plur. partibus, App. M. 9, 33), m. [2. pario], a bearing, bringing forth, birth (equally common in the sing. and plur.).

  1. I. In abstr.: propinquitas parti, Pac. ap. Non. 486, 6: cum esset gravida Auria, et jam appropinquare partus putaretur, Cic. Clu. 11, 31; cf. Ov. M. 9, 673: antequam veniret partus ejus, peperit, the time for bearing, Vulg. Isa. 66, 7: Diana adhibetur ad partus, Cic. N. D. 2, 27, 69: maturos aperire partus Lenis, Hor. C. S. 13: partūs discrimen subire, Juv. 6, 592: (Dejanira) Oenei partu edita, begotten, Poët. ap. Cic. Tusc. 2, 8, 20.
    1. B. Trop.: et Graeciae quidem oratorum partus atque fontes vides, i. e. beginnings, Cic. Brut. 13, 49.
  2. II. In concr., the young or offspring of any creature, the fœtus or embryo: bestiae pro suo partu propugnant, Cic. Tusc. 5, 27, 79: Veneri partus suus, Verg. A. 7, 321: partus Missos ad Orcum, Hor. C. 3, 4, 40: tanti partus equae constat, Juv. 6, 626: partum ferre, i. e. to be pregnant, Plin. 8, 32, 50, § 112; so, partum gerere, id. 8, 47, 72, § 187: partum eniti, to bear, bring forth, id. 7, 3, 3, § 34: partum edere, id. 7, 3, 3, § 35: partum reddere, id. 10, 12, 15, § 32: partum abigere, to cause abortion, id. 14, 18, 22, § 116: partum eicere, id. 24, 6, 20, § 30: partum mortuum pellere, id. 22, 21, 26, § 54: partum trahere, id. 20, 8, 30, § 74: partus gravidarum extorquere tormentis, Flor. 3, 4.
    Leg. maxim: partus sequitur ventrem, Gai. Inst. 1, 78; Ulp. Fragm. 5, 9.
    Of plants, Varr. R. R. 1, 8 fin.; Col. 3, 10, 16; Plin. 17, 2, 2, § 13.
    1. B. Trop.: neque concipere aut edere partum mens potest, nisi, etc., Petr. 118.

3. partus, gen., from pars, v. pars init.