Lewis & Short

pār, păris (collat. form of the nom. fem. paris, Atta ap. Prisc. p. 764 P.
Abl. pari and pare, acc. to Charis. p. 14 P.; Prisc. p. 763 ib.; the latterpoet.
Gen. plur. usu. parĭum; parum, acc. to Plin. ap. Charis. p. 110 P.), adj. [cf. Sanscr. para, another, and prae], equal (cf.: aequus, similis).

  1. I. Lit.: par est, quod in omnes aequabile est, Cic. Inv. 2, 22, 67: par et aequalis ratio, id. Or. 36, 123: aequo et pari jure cum civibus vivere, id. Off. 1, 34, 124: vita beatapar et similis deorum, id. N. D. 2, 61, 153: est finitimus oratori poëta ac paene par, id. de Or. 1, 16, 70: pari atque eādem in laude aliquem ponere, id. Mur. 9, 21: intelleges de hoc judicium meum et horum par et unum fuisse, id. Sull. 2, 5: pares in amore atque aequales, id. Lael. 9, 32: libertate esse parem ceteris, id. Phil. 1, 14, 34: verbum Latinum (voluptas) par Graeco (ἡδονή) et idem valens, id. Fin. 2, 4, 12: pares ejusdem generis munitiones, of equal size, Caes. B. G. 7, 74: similia omnia magis visa hominibus, quam paria, Liv. 45, 43: pares similesque (affectus), Sen. Ira, 1, 19 et saep.: quod in re pari valet, valeat in hac, quae par estvaleat aequitas, quae paribus in causis paria jura desiderat, Cic. Top. 4, 23: si ingenia omnia paria esse non possunt: jura certe paria debent esse eorum inter se, qui sunt cives in eādem re publicā, id. Rep. 1, 32, 49: necesse est eam esse naturam, ut omnia omnibus paribus paria respondeant, id. N. D. 1, 19, 50; id. Fam. 5, 2, 3: equites Ariovisti pari intervallo constiterunt, Caes. B. G. 1, 43: hi (equites), dum pari certamine res geri potuit, etc., i. e. horsemen against horsemen, id. B. C. 1, 51.
    Poet., with a respective gen. or inf.: aetatis mentisque pares, Sil. 4, 370: et cantare pares et respondere parati, Verg. E. 7, 5.
          1. (β) The thing with which the comparison is made is most freq. added in the dat.: quem ego parem summis Peripateticis judico, Cic. Div. 1, 3, 5: in his omnibus par iis, quos antea commemoravi, id. Clu. 38, 107: omni illi et virtute et laude par, id. Planc. 11, 27: isti par in belligerando, id. Font. 12, 26: par anseribus, as large as, Juv. 5, 114: prodigio par, i. e. extremely rare, id. 4, 97.
            In sup.: QVOIVS FORMA VIRTVTEI PARISVMA FVIT, Epit. of the Scipios, Inscr. Orell. 550: parissumi estis hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20.
            Adverb. (colloq. and very rare): feceris par tuis ceteris factis, Plaut. Trin. 2, 2, 3.
          2. (γ) With gen. (with this case par is treated as a substantive; rare but class.), an equal, counterpart, etc.: ei erat hospes, par illius, Siculus, etc., his counterpart, Plaut. Rud. prol. 49: cujus paucos pares haec civitas tulit, Cic. Pis. 4, 8: quem metuis par hujus erat, Luc. 10, 382: ubique eum parem sui invenies, Front. Ep. ad Amic. 1, 6: vestrae fortitudinis, Phaedr. 4, 15, 6.
          3. (δ) With abl. (rare): scalas pares moenium altitudine, Sall. H. Fragm. ap. Arus. Mess. p. 253 Lindem.: in quā par facies nobilitate suā, Ov. F. 6, 804.
            (ε) With cum (class.): non praecipuam, sed parem cum ceteris fortunae condicionem subire, Cic. Rep. 1, 4, 7: ut enim cetera paria Tuberoni cum Varo fuissent, etc., id. Lig. 9, 27: quem tu parem cum liberis tuis regnique participem fecisti, Sall. J. 14, 9 (cited ap. Arus. Mess. p. 253 Lindem.; but in Cic. Phil. 1, 14, 34, read parem ceteris).
            (ζ) With inter se (class.): sunt omnes pares inter se, Cic. Par. 1, 2, 11; id. de Or. 1, 55, 236.
            (η) With et, atque (ac) (class.): cum par habetur honos summis et infimis, Cic. Rep. 1, 34, 53: omnia fuisse in Themistocle paria et Coriolano, id. Brut. 11, 43: tametsi haudquaquam par gloria sequatur scriptorem et auctorem rerum, Sall. C. 3, 2: quos postea in parem juris libertatisque condicionem atque ipsi erant, receperunt, Caes. B. G. 1, 28; so with atque, id. ib. 5, 13, 2: si parem sapientiam hic habet ac formam, Plaut. Mil. 4, 6, 36: neque mihi par ratio cum Lucilio est ac tecum fuit, Cic. N. D. 3, 1, 3: in quo offensae minimum, gratia par, ac si prope adessemus, Sall. J. 102, 7.
            (θ) The object of comparison is sometimes not expressed: cui repugno, quoad possum, sed adhuc pares non sumus, i.e. not equal to the task, able, Cic. Att. 12, 15: pari proelio, indecisive, Nep. Them. 3, 3: pares validaeque miscentur, Tac. G. 20: cum paria esse coeperunt, Plin. Ep. 4, 14, 6: si periculum par et ardor certaminis eos irritaret, Liv. 24, 39, 6.
    1. B. In partic.
      1. 1. Equal to, a match for any one in any respect: quibus ne di quidem immortales pares esse possint, Caes. B. G. 4, 7 fin.: qui pares esse nostro exercitu (dat.) non potuerint, id. ib. 1, 40, 7; cf.: ille, quod neque se parem armis existimabat, et, etc., Sall. J. 20, 5: non sumus pares, not on an equality, Juv. 3, 104: exime hunc mihi scrupulum, cui par esse non possum, Plin. Ep. 3, 17, 2: habebo, Q. Fabi, parem, quem das, Hannibalem, an opponent, adversary, Liv. 28, 44: inter pares aemulatio, Tac. A. 2, 47: ope Palladis Tydiden Superis parem, Hor. C. 1, 6, 15.
      2. 2. Equal in station or age, of the same rank, of the same age (syn. aequalis): ut coëat par Jungaturque pari, Hor. Ep. 1, 5, 25: si qua voles apte nubere, nube pari, Ov. H. 9, 32; Petr. 25, 5.
        Prov.: pares vetere proverbio cum paribus facillime congregantur, i. e. birds of a feather flock together, Cic. Sen. 3, 7.
      3. 3. Par est, it is fit, meet, suitable, proper, right.
          1. (α) With a subject-clause (class.; syn.: oportet, aequum, justum est): amorin me an rei opsequi potius par sit, Plaut. Trin. 2, 1, 6: posterius istaec te magis par agere’st, id. Pers. 5, 2, 21: canem esse hanc par fuit, id. Curc. 1, 2, 17: par est primum ipsum esse virum bonum, tum, etc., Cic. Lael. 22, 82: sic par est agere cum civibus, id. Off. 2, 23, 83: dubitans, quid me facere par sit, id. Att. 9, 9, 2: quicquid erit, quod me scire par sit, id. ib. 15, 17, 2: quibus (ornamentis) fretum ad consulatūs petitionem aggredi par est, id. Mur. 7, 15; id. Rab. Perd. 11, 31; cf.: ex quo intellegi par est, eos qui, etc., id. Leg. 2, 5, 11.
          2. (β) Ut par est (erat, etc.; class.): ita, ut constantibus hominibus par erat, Cic. Div. 2, 55, 114: ut par fuit, id. Verr. 2, 5, 4, § 10.
          3. * (γ) With ut: non par videtur neque sit consentaneumut, etc., Plaut. Bacch. 1, 2, 31.
      4. 4. Par pari respondere, or par pro pari referre, to return like for like, of a’repartee: par pari respondet, Plaut. Truc. 5, 47; id. Merc. 3, 4, 44; id. Pers. 2, 2, 11; cf.: paria paribus respondimus, Cic. Att. 6, 1, 23: ut sit unde par pari respondeatur, id. ib. 16, 7, 6: par pro pari referto, quod eam mordeat, Ter. Eun. 3, 1, 55 Fleck., Umpfenb., cited ap. Cic. Fam. 1, 9, 19 (Bentl. ex conject. par, pari; cf. Krebs, Antibarb. p. 281, ed. 5).
      5. 5. Paria facere, to equalize or balance a thing with any thing, to settle, pay (post-Aug.): cum rationibus domini paria facere, to pay. Col. 1, 8, 13; 11, 1, 24.
          1. (β) Trop.: cum aliter beneficium detur, aliter reddatur, paria facere difficile est, to return like for like, to repay with the same coin, Sen. Ben. 3, 9, 2: denique debet poenas: non est quod cum illo paria faciamus, repay him, id. Ira, 3, 25, 1: nihil differamus, cotidie cum vitā paria faciamus, settle our accounts with life, id. Ep. 101, 7; Plin. 2, 86, 88, § 202; so, parem rationem facere, Sen. Ep. 19, 10.
      6. 6. Ludere par impar, to play at even and odd, Hor. S. 2, 3, 248: August. ap. Suet. Aug. 71 fin.
      7. 7. Ex pari, adverb., in an equal manner, on an equal footing (post-Aug.): sapiens cum diis ex pari vivit, Sen. Ep. 59, 14.
  2. II. Transf., subst.
    1. A. pār, păris, m., a companion, comrade, mate, spouse: plebs venit, et adcumbit cum pare quisque suo, Ov. F. 3, 526: jungi cum pare suā, id. ib. 3, 193: edicere est ausus cum illo suo pari, quem omnibus vitiis superare cupiebat, ut, etc., Cic. Pis. 8, 18.
      Esp., a table companion, = όμόκλινος: atque ibi opulentus tibi par forte obvenerit, Plaut. Trin. 2, 4, 68 Brix ad loc.: cedo parem quem pepigi, id. Pers. 5, 1, 15 (v. also I. A. γ. supra).
    2. B. pār, păris, n., a pair: gladiatorum par nobilissimum, Cic. Opt. Gen. Or. 6, 17: ecce tibi geminum in scelere par, id. Phil. 11, 1, 2: par nobile fratrum, Hor. S. 2, 3, 243: par columbarum, Ov. M. 13, 833: par mularum, Gai. Inst. 3, 212: par oculorum, Suet. Rhet. 5: tria aut quatuor paria amicorum, Cic. Lael. 4, 15: scyphorum paria complura, id. Verr. 2, 2, 19, § 47: paria (gladiatorum) ordinaria et postulaticia, Sen. Ep. 7, 3: pocula oleaginea paria duo, Lab. Dig. 32, 1, 30.Hence, adv.: părĭter, equally, in an equal degree, in like manner, as well.
    1. A. In gen.: dispartiantur patris bona pariter, Afran. ap. Non. 375, 1: ut nostra in amicos benevolentia illorum erga nos benevolentiae pariter aequaliterque respondeat, Cic. Lael. 16, 56: laetamur amicorum laetitiā aeque atque nostrā, et pariter dolemus angoribus, id. Fin. 1, 20, 65: caritate non pariter omnes egemus, id. Off. 2, 8, 30: ut pariter extrema terminentur, id. Or. 12, 38; Phaedr. 5, 2, 10: et gustandi et pariter tangendi magna judicia sunt, Cic. N. D. 2, 58, 146: nulla pro sociā obtinet, pariter omnes viles sunt, id. ib. 80, 7; Quint. 9, 3, 102: cuncta pariter Romanis adversa, Tac. A. 1, 64: tantumdem est; feriunt pariter, all the same, nevertheless, Juv. 3, 298.
          1. (β) With cum: Siculi mecum pariter moleste ferent, Cic. Verr. 2, 5, 67, § 173: pariter nobiscum progredi, Auct. Her. 3, 1, 1; Verg. A. 1, 572.
          2. (γ) With ut, atque (ac): is ex se hunc reliquit filium pariter moratum, ut pater avusque hujus fuit, Plaut. Aul. prol. 21: pariter hoc fit, atque ut alia facta sunt, id. Am. 4, 1, 11: vultu pariter atque animo varius, Sall. J. 113, 3: pariter ac si hostis adesset, id. ib. 46, 6.
          3. (δ) With etet: pariterque et ad se tuendum et ad hostem petendum, Liv. 31, 35: pariter et habitus et nomina edocebuntur, Quint. 1, 1, 25; Ov. M. 11, 556.
            (ε) With dat. (in late poets, and once in Liv.): pariter ultimae (gentes) propinquis, imperio parerent, the remotest as well as the nearest, Liv. 38, 16; Stat. Th. 5, 121; Claud. Rapt. Pros. 1, 166.
            * (ζ) With qualis: pariter suades, qualis es, Plaut. Rud. 3, 6, 37.
    2. B. In partic.
      1. 1. Like simul, of equality in time or in association, at the same time, together: nam plura castella Pompeius pariter, distinendae manūs causā, tentaverat, at the same time, together, Caes. B. C. 3, 52: pariter decurrere, Liv. 22, 4, 6: ut pariter et socii rem inciperent, id. 3, 22, 6; 10, 5, 7; 26, 48 fin.; cf.: plura simul invadimus, si aut tam infirma sunt, ut pariter impelli possint, aut, etc., Quint. 5, 13, 11; so, pariter multos invadere, id. 5, 7, 5: pariter ire, id. 1, 1, 14; 1, 12, 4; Tac. H. 4. 56; Plin. 26, 8, 40, § 66.
          1. (β) With cum (so commonly in Cic.): conchyliis omnibus contingere, ut cum lunā pariter crescant pariterque decrescant, Cic. Div. 2, 14, 33; cf. id. de Or. 3, 3, 10: studia doctrinae pariter cum aetate crescunt, id. Sen. 14, 50: pariter cum vitā sensus amittitur, id. Tusc. 1, 11, 24: equites pariter cum occasu solis expeditos educit, Sall. J. 68, 2; 77, 1; 106, 5: pariter cum collegā, Liv. 10, 21, 14; 27, 17, 6.
          2. (γ) With et, atque, que: inventionem et dispositionem pariter exercent, Quint. 10, 5, 14; 1, 1, 25: quibus mens pariter atque oratio insurgat, id. 12, 2, 28: seriis jocisque pariter accommodato, id. 6, 3, 110.
          3. (δ) With dat. (poet.), Stat. Th. 5, 122: pariterque favillis Durescit glacies, Claud. Rapt. Pros. 1, 165.
      2. 2. In order to give greater vivacity to the expression, reduplicated: pariterpariter, as soon as (poet. and in post-Aug prose): hanc pariter vidit, pariter Calydo nius heros Optavit, Ov. M. 8, 324; Plin. Ep. 8, 23 fin.
      3. 3. In like manner, likewise, also: pariterque oppidani agere, Sall. J. 60, 1: postquam pariter nymphas incedere vidit, Ov. M. 2, 445.

părĭter, adv., v. par fin.