No entries found. Showing closest matches:
occa, ae, f. [occo], a harrow (post-class.); occa rastrum, Gloss. Isid.: occa βωλοκόπημα, Gloss. Philox.; Veg. Vet. 1, 56.
† occăbus, i, m., = ὄκκαβος, an armlet, a collar: ὄκκαβος τὰ περὶ τὸν βραχίονα ψέλλια, Hesych.: OCCABO ET CORONA, Insci Orell. 2263; 2322; so Inscr. Murat. 333.
* occaecātĭo (obcaec-), ōnis, f. [occaeco], a hiding, concealing: occatio occaecatio est, Seren. ap. Non. 61, 31.
occaeco (obc-), āvi, ātum, 1, v. a. [obcaeco], to make blind, to blind, to deprive of sight.
- I. Lit.
- A. In gen. (only postAug.; cf. excaeco): quidam subito occaecati sunt, are made blind, lose their sight, Cels. 6, 6, 57: requirendum est, num oculi ejus occaecati sint, id. 8, 4: in occaecatum pulvere effuso hostem, Liv. 22, 43, 11; Plin. 10, 3, 3, § 9.
- B. Transf.
- 1. To make dark; to darken, obscure: solem vides, Satin’ ut occaecatus est prae hujus corporis candoribus, Plaut. Men. 1, 2, 66: densa caligo occaecaverat diem, Liv. 33, 7, 2.
Absol.: noctis et nimbūm occaecat nigror, Poët. ap. Cic. de Or. 3, 39, 157.
- 2. To hide, conceal (so in Cic.): terra semen occaecatum cohibet, Cic. Sen. 15, 51: fossas, Col. 2, 2, 9; 10.
- II. Trop.
- A. Of speech, to make dark, obscure, unintelligible: obscura narratio totam occaecat orationem, Cic. de Or. 2, 80, 329.
- B. Mentally, to make blind, to blind: stultitiā occaecatus, Cic. Fam. 15, 1, 4: occaecatus cupiditate, id. Fin. 1, 10, 33: nec quid agerent, ira et pavore occaecatis animis, cernebant, Liv. 38, 21, 7: consilia, id. 42, 43, 3: occaecatus irā, id. 8, 32, 17.
- C. To render senseless, deprive of feeling, to benumb (poet.): timor occaecaverat artus, Verg. Cul. 198.
(oc-caedes, a false read. in Plaut. Stich. 5, 4, 52; v. Ritschl ad h. l.)
occălesco, lui, ĕre, v. inch. n. [ob-calesco], to become warm, Cels. 4, 24.
* occallātus (obc-), a, um, adj. [obcallum], rendered callous, indurated, blunted: occallatae fauces, Sen. Q. N. 4, 13, 8.
occallesco (obc-), lui, 3, v. inch. n. [ob-calleo], to get a thick skin; to grow or become callous.
- I. Lit.: latera occallescunt plagis, Plaut. As. 2, 4, 13; Cels. 4, 24.
Poet., of one metamorphosed into a swine: os sensi occallescere rostro, Ov. M. 14, 282.
- II. Trop., to become callous, hardened, insensible: jam prorsus occallui, Cic. Att. 2, 18, 4: longā patientiā occallui, Plin. Ep. 2, 15, 2: sic mores occalluere, Col. 8, 16, 6.
‡ occāmen, ĭnis, n. [occo], a harrowing: occamen, concisio (sc. glaebarum), Gloss. Isid.
oc-căno (obc-), ui, 3, v. n., milit., to blow. sound a wind instrument (very rare; not in Cic. or Cæs.): cornicines occanuere, Sall. Fragm. ap. Diom. p. 370 P. (Hist. 1, 71): tum Sentius occanere cornua jussit, Tac. A. 2, 81; v. occino.
occanto (obc-), āvi, ātum, 1, v. a. [obcanto], to bewitch, charm (post-class.): aliquem, Paul. Sent. 5, 23, 9: mulier occantata, App. Mag. p. 327, 2.
occāsĭo, ōnis, f. [occĭdo, a falling out, a happening, hap; hence], an occasion, opportunity, fit time, convenient season, favorable moment for doing any thing; εὐκαιρία, καιρός (syn.: opportunitas, locus, facultas).
- I. In gen.: occasio est pars temporis, habens in se alicujus rei idoneam faciendi aut non faciendi opportunitatem … in occasione, ad spatium temporis, faciendi quaedam opportunitas intellegitur adjuncta, Cic. Inv. 1, 27, 40: tempus actionis opportunum Graece εὐκαιρία, Latine appellatur occasio, id. Off. 1, 40, 142: occasio opportunitas temporis casu quodam provenientis est, Paul. ex Fest. p. 178 Müll.: dum datur mihi occasio Tempusque, Plaut. Men. 3, 3, 30; cf.: nunc occasio est et tempus, id. Ps. 4, 2, 3; Ter. Heaut. 2, 2, 4: an ego occasionem tantam, tam brevem, tam optatam, tam insperatam Amitterem? id. Eun. 3, 5, 56: minima, Suet. Calig. 14; cf. summa, Ter. Phorm. 5, 7, 2 infra: occasionem nancisci, Afran. ap. Non. 308, 13: quem, si interficere voluisset, quantae quoties occasiones, quam praeclarae fuerunt, Cic. Mil. 14, 38: occasio opprimendi, id. ib. 15: inrumpendi in urbem, Curt. 4, 5, 16: resistendi, id. 7, 4, 4: majores occasiones ad opitulandum haberem, more opportunities, Planc up. Cic. Fam. 10, 8, 2: ut primum occasio data est rem publicam defendendi, as soon as an opportunity presented itself, Cic. Fam. 12, 242: occasionem sibi ad occupandam Asiam oblatam esse arbitratur, has presented itself, id. Imp. Pomp. 2, 4: amplam occasionem calumniae nactus, id. Verr. 2, 2, 25, § 61: occasio mirifica, id. Att. 2, 14, 2: opportuna, Val. Max. 5, 4, 3: quo faciliorem occasionem Salvio praebuit perficiendi conata, Suet. Galb. 17: occasio minor opinione, id. Caes. 3: tam bona, Plaut. Most. 2, 2, 9: lepida, id. Mil. 4, 1, 30: bellissima, Petr. S. 25: occasionem amittere, to lose, let slip, Cic. Caecin. 5, 15: omittere, Suet. Cal. 14; so, praetermittere, Caes. B. C. 3, 25: capere, to seize, Plaut. Ps. 4, 3, 5: arripere, Liv. 35, 12, 17: occasiones quaerere, Sen. Ben. 3, 14, 4: rapere de die, Hor. Epod. 13, 4: amplecti, Plin. Ep. 2, 13, 1: sumere, Plin. 2, 1, 1, § 3: occasione uti, Just. 38, 5, 1: non deesse occasioni, not to miss, to profit by, Caes. B. C. 3, 79: cunctationem hostium suam fore occasionem rati, Curt. 4, 6, 13: dum datur mihi occasio tempusque, Plaut. Men. 3, 3, 29: ne a fortunā datam occasionem liberandae Graeciae dimitterent, Nep. Milt. 3, 3; id. Alc. 8, 5: cujus (rei) se occasio dederit, Quint. 12, 2, 12: (paratus) depugnare, si occasio tulerit, mori, si casus inciderit, etc., Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 6: occasionem aperire ad invadendum, Liv. 4, 53, 9: occasionem sibi ad occupandam Asiam oblatam esse, Cic. Imp. Pomp. 2, 4: occasione datā, should an opportunity offer, id. Phil. 7, 6, 18; cf.: occasione oblatā simultates deponere, Suet. Caes. 73: praebere, id. Galb. 17: offerre, id. Aug. 16: per occasionem, on a favorable opportunity, Liv. 30, 3: rem inmaturam nisi per occasionem aperire noluerat, id. 1, 5, 5; 1, 53, 7; 2, 11, 2; Sall. C. 51, 6: fratris memoriā per omnem occasionem celebratā, on every occasion, Suet. Claud. 11; id. Aug. 67: ad occasionem aurae evehi, the wind being fair, taking advantage of a fair wind, id. ib. 97: levia proelia ex occasione hujus aut illius partis oriebantur, Liv. 24, 3, 17: ex occasione, as occasion offered, Suet. Caes. 60: occasione omni, on every occasion, id. Claud. 42.
With inf.: nunc adest occasio Benefacta cumulare = occasio cumulandi, Plaut. Capt. 2, 3, 63: nunc est illa occasio inimicum ulcisci, id. Pers. 4, 7, 15: agere tuam rem occasio est, id. Poen. 3, 3, 46; 5, 4, 42; id. Curc. 1, 1, 60; cf.: summa eludendi occasio’st mihi nunc senes Et Phaedriae curam adimere, Ter. Phorm. 5, 6, 45.
With ut and subj.: fuit occasio, si vellet, jam pridem argentum ut daret, Plaut. Ps. 1, 3, 51: quoniam occasio fuit Mea virtute parta ut quantum velles sumeres, id. Bacch. 4, 4, 22: rara haec occasio est, ut referri possint divini honores, Quint. 3, 7, 17.
- B. Personified: Occasio, Opportunity, as a goddess, Phaedr. 5, 8; Aus. Epigr. 12, 3.
- II. In partic.
- 1. Opportunity.
- a. Facility or means of having a thing: solitudinis, Tac. A. 15, 50.
- b. A supply, stock (post-Aug.): oleae, Col. 9, 1: lapidum, Plin. 36, 26, 65, § 191: vetusti olei, id. 23, 4, 40, § 82.
- 2. A pretext, plea, plausible explanation: hāc illi opus est occasione, ne illum talium precum pudeat, Quint. 3, 8, 47: occasiones et ex causis et ex dictis adversariorum oriuntur, id. 6, 1, 5; 12, 10, 13: quantulacunque adeo est occasio, sufficit irae, Juv. 13, 183.
- 3. Occasion, motive, reason: non habeo ullam occasionem, ut apud te falsa fabuler, Plaut. Ep. 5, 1, 38.
- 4. Milit. t. t., a dash, raid, surprise: occasionis esse rem, non proelii, they were undertaking a surprise, not a battle, Caes. B. G. 7, 45, 9: cujus (belli) maxima momenta in occasionibus sunt, Sen. Ira, 3, 21, 1: occasionibus imminere, Front. 2, 5, 22.
- 5. A cause (late Lat.): cum calcis ictu mortis occasio praebita videatur, Mos. et Rom. Leg. Coll. 1, 10, 1.
occāsĭōnālĭter, adv. [occasio], as occasions arise (eccl. Lat.), Ps.-Aug. ad Fratr. Erem. Serm. 18.
occāsĭuncŭla, ae, f. dim. [occasio], an occasion, opportunity (ante- and post-class.): nimis argute me obrepsisti in eāpse occasiunculā, Plaut. Trin. 4, 2, 132; Schol. Bob. ad Cic. Planc. 34; Hier. in Isa. 7, 21, v. 3.
‡ occāsīvus, a, um, adj. [2. occasus], of or belonging to setting or going down: occasivus δυτικός, Gloss. Gr. Lat.
1. occāsus, a, um, Part., from occĭdo.
2. occāsus, ūs, m. [occĭdo].
- I. A falling, going down (class.; cf. obitus).
- A. Lit., a going down, setting, of the heavenly bodies; esp. of the sun: ante occasum Maiae, Verg. G. 1, 225: ortus occasusque signorum, the rising and setting of the constellations, Quint. 1, 4, 4: solis, Caes. B. G. 1, 50; 2, 11; 3, 15; Liv. 9, 32.
Absol.: praecipiti in occasum die, Tac. H. 3, 86.
- B. Transf., the quarter of the heavens in which the sun sets, sunset, the west: inter occasum solis et septentriones, Caes. B. G. 1, 1: ab ortu ad occasum, Cic. N. D. 2, 19, 49.
Plur., Ov. M. 2, 190: ager Longus in occasum, Verg. A. 11, 317: de terrā occasus solis, Vulg. Zach. 8, 7.
- C. Trop., downfall, ruin, destruction, end, death: post obitum occasumque vestrum, Cic. Pis. 15, 34: occasus interitusque rei publicae, id. ib. 8, 18: id. Sull. 11, 33: Iliaci cineres et flamma extrema meorum, Testor, in occasu vestro, etc., Verg. A. 2, 432; cf. Trojae, id. ib. 1, 238: post L. Aelii nostri occasum, death, Cic. Ac. 1, 2, 8: odii, Quint. Decl. 9, 18.
- * II. For occasio, an occasion, opportunity, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 178 Müll. (Ann. v. 164; 171; 292 Vahl.).
occātĭo, ōnis, f. [occo], a harrowing (class.): terra semen occaecatum cohibet: ex quo occatio, quae hoc efficit, nominata est, Cic. Sen. 15, 51; Col. 11, 2, 62; Plin. 18, 20, 49, § 180.
occātor, ōris, m. [occo],
- I. a harrower, Col. 2, 13, 1; cf.: occatorem Verrius putat dictum ab occaedendo quod caedat grandis globos terrae, cum Cicero venustissime dicat ab occaecando fruges satas, Paul. ex Fest. p. 181 Müll.
Trop.: sator sartorque scelerum, et messor maxume. Ty. Non occatorem prius audebas dicere? Plaut. Capt. 3, 5, 3.
- II. Personified, the Roman god who prospered the harrower’s work, Serv. Verg. G. 1, 21.
occātōrĭus, a, um, adj. [occator], of or belonging to a harrower; of or for harrowing (post-Aug.): opera, Col. 2, 13, 2.
occĕcurri, v. occurro init.
occēdo (obc-; occīdo, v. infra), essi, essum, 3, v. n. [ob-cedo], to go towards, go to, go up to one (ante-class.): in conspectum alicujus occedere, Plaut. Most. 5, 2, 4: obviam alicui, to go to meet, id. As. 2, 3, 24; 2, 4, 6; id. Stich. 5, 2, 24; Varr. R. R. 3, 17.
In the collat. form occīdo: cui nos occidimus, Varr. R. R. 3, 17, 10 Schneid. N. cr.; cf.: occidamus Plautus ponit pro contra cedamus, cum plurimae aliae praepositiones familiares huic verbo sint, Paul. ex Fest. p. 181 Müll.
occēlo (obc-), āre, 1, v. a. [ob-celo], to conceal (late Lat.), Fulg. Serm. 11; Fulg. Rusp. ad Monim. 2, 5 init.
* occensus (obc-), a, um, Part. [obcandeo], burnt, burnt up: omnes occisi obcensique in nocte serenā, Enn. ap. Paul. ex Fest. s. v. ob, p. 201 Müll. (Ann. v. 388 Vahl.).
occentātĭo, ōnis, f. [occento], a sounding, braying (post-class.): bucinarum, Symm. Or. ap. Valent. 2, 14.
occento (obc-), āvi, ātum, 1, v. a. [obcanto], to sing at or before, i. e.,
- I. To serenade a person: senem, Plaut. Stich. 4, 1, 66.
Absol.: quid, si adeam ad fores atque occentem? Plaut. Curc. 1, 2, 57: hymenaeum, id. Cas. 4, 3, 9 (dub.; al. offundam).
- II. In a bad sense, to sing a satirical song or pasquinade against any one (class.): occentassint antiqui dicebant, quod nunc convicium fecerint dicimus: quod id clare, et cum quodam canore fit, ut procul exaudiri possit, Paul. ex Fest. p. 181 Müll.: si quis occentavisset, sive carmen condidisset, quod infamiam faceret flagitiumve alteri, XII. Tab. ap. Cic. Rep. 4, 10, 12 (Fragm. ap. Aug. Civ. Dei, 2, 9); cf. Rein’s Criminalrecht, p. 357 sq.
With acc. of the place: ostium, to sing a lampoon or pasquinade before one’s door, Plaut. Pers. 4, 4, 20; id. Merc. 2, 3, 73.
- B. Transf., of birds of ill omen: bubo occentans funebria, singing dismal songs, Amm. 30, 5, 16.
occentus, ūs, m. [occino], a singing, a cry (post-Aug.): soricum, Plin. 8, 57, 82, § 223: soricis, Val. Max. 1, 1, 5; Amm. 16, 8, 2.
occepso, v. occipio init.
occepto, āvi, 1 (old perf. subj. occeptassit; v. in the foll.), v. freq. a. [occipio], to begin (Plautin.): occeptat insanire, Plaut. Men. 5, 5, 18 and 32.
Absol.: si attigerit sive occeptassit, Plaut. Rud. 3, 4, 70.
occhi, ōrum, m., a kind of tree in Hyrcania, resembling the fig-tree, from which honey flowed in the morning, perh. the manna sainfoin, Hedysarum Alhagi of Linn., Plin. 12, 8, 18, § 34.
Occĭa, ae, f., the name of a Vestal, Tac. A. 2, 86.
occĭdānĕus, a, um, adj. [occidens], of or belonging to the west, western, west- (postclass.): ventus, Innocent. Cas. Litter. p. 228 Goes.
occĭdens, entis, Part. and P. a., from 2. occĭdo.
occĭdentālis, e, adj. [occidens], western, westerly, west- (post-Aug.): ab occidentali latere septentrionis, Plin. 18, 34, 77, § 338: ventus, Gell. 2, 22, 22: sidus, Amm. 15, 10 init.: mare, Vulg. Deut. 11, 24: ventus, id. Ezech. 42, 19.
occīdĭo, ōnis, f. [1. occīdo], a massacre, utter destruction, extermination (rare before the Aug. period; syn.: clades, strages, caedes): orare ne in occidione victoriam poneret, Liv. 3, 28.
Esp. freq. in the phrase occidione occidere or caedere, to cut off completely, cut down with utter destruction: equitatus occidione occisus, Cic. Fam. 15, 4, 7; id. Phil. 14, 14, 36; Liv. 28, 43; 2, 51; 9, 38 et saep.: omnes occidione caesi, Just. 26, 2, 5; 28, 2, 1; so, occidione occumbere, to be wholly cut off, Tac. A. 12, 38: equi, viri, cuncta victa occidioni dantur, every thing captured was destroyed, id. ib. 13, 57: occidioni exempti, id. ib. 12, 56 fin.
Of animals and plants: nec ad occidionem gens interimenda est, Col. 9, 15, 3: occidionem gregis prohibens, id. 7, 5, 16: nec ad occidionem universum genus perduci patimur, id. 4, 17, 3.
occīdĭum, ii, n. [1. occīdo], destruction, ruin (post-class.): occidium sentit jam jamque futurum, Prud. Apoth. 695 (al. excidium).
1. occīdo (obc-), cīdi, cīsum, 3 (occisit for occiderit, Lex Num. Pompil. ap. Paul. ex Fest. s. v. occisum. pp. 178 and 179; also Lex XII. Tab. ap. Macr. S. 1, 4), v. a. [ob-caedo], to strike down, strike to the ground; to beat, smash, crush.
- I. Lit.
- A. In gen. (very rare): aliquem pugnis, Ter. Ad. 4, 2, 20: occare id est comminuere, ne sit glaeba: quod ita occidunt, occare dictum, to crush, Varr. R. R. 1, 31, 1: occisum ad mortem, wounded to death, Vulg. Apoc. 13, 3.
- B. In partic., to strike or cut down; to cut off, kill, slay (class. and very freq.; syn.: interficio, trucido, obtrunco): summus ibi capitur meddix: occiditur alter, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 123 Müll. (Ann. v. 296 Vahl.): L. Virginius filiam suā manu occidit, Cic. Fin. 2, 20, 66: ejus copias, id. Phil. 14, 14, 36: ipse pro castris fortissime pugnans occiditur, Caes. B. G. 5, 36: occidione occidere, to completely cut off, destroy; v. occidio: ad unum omnes, to cut off all to the last man, Liv. 3, 23: aliquem veneno, to destroy with poison, Suet. Claud. 44; Just. 3, 2, 1: occisus videtur non tantum qui per vim aut per caedem interfectus est, velut jugulatus … sed et is qui veneno Necatus dicitur, Paul. Sent. 3, 5, 2 sqq.; cf.: et occidet eum lingua viperae, Vulg. Job, 20, 16: occisa sunt in terrae motu, id. Apoc. 11, 13: dedistine ei gladium qui se occideret? Plaut. Trin. 1, 2, 92: cum ipse se conaretur occidere, Cic. ap. Quint. 5, 10, 69; so, se occidere, Curt. 6, 10, 18; Quint. 7, 3, 7; Suet. Vit. 10; Eutr. 1, 8; 6, 24; Lact. 3, 18, 8; cf.: occidit, adversariumne? immo vero aiunt se et eum, quem defendit, Cic. de Or. 2, 74, 302.
- II. Transf.
- A. To plague to death; to torture, torment, pester (cf. exanimo, II. B.; very rare; not in Cic. or Cæs.): occidis me, cum istuc rogitas, Plaut. Ps. 4, 1, 21: aliā occidis fabulā, id. Men. 5, 5, 23: occidis saepe rogando, Hor. Epod. 14, 5: legendo, id. A. P. 475.
- B. To ruin, undo: occidisti me tuis fallaciis, Ter. Phorm. 4, 3, 67.
Hence, oc-cīsus, a, um, P. a., ruined, lost, unfortunate, undone (Plautin.): occisa est haec res, nisi, etc., Plaut. Capt. 3, 4, 7.
Sup.: occisissimus sum omnium, qui vivunt, I am the most unfortunate, Plaut. Cas. 3, 5, 53.
2. occĭdo, cĭdi, cāsum, 3, v. n. [obcado], to fall down, fall.
- I. Lit.
- A. In gen. (rare): et alia Signa de caelo ad terram occidunt, Plaut. Rud. prol. 8: ut alii super alios occiderent, Liv. 21, 35: arbores ita inciderant, ut momento levi impulsae occiderent, id. 23, 24.
- B. In partic.
- 1. Of the heavenly bodies, to go down, set (class.): prope jam occidente sole, Pac. ap. Cic. Div. 1, 14, 24: soles occidere, et redire possunt: Nobis, cum semel occidit brevis lux, Nox est perpetua una dormienda, Cat. 5, 4: Capra, Aquila, Canicula, Col. 11, 2, 94: occasura pars caeli, i. e. western, Plin. 2, 25, 23, § 92: SOL OCCASVS SVPREMA TEMPESTAS ESTO, i. e. sundown, sunset, Lex XII. Tab.; cf. Gell. 17, 2, 10 (Varr. L. L. 6, § 5 Müll., gives, instead of it, OCCASVS SOLIS; v. 2. occasus); so, ante solem obcasum, before sunset, Plaut. Ep. 1, 2, 41: donec lux occidat, Juv. 13, 158.
Fig.: non occidet ultra sol tuus, Vulg. Isa. 60, 20.
- 2. Pregn., to fall, perish, die (class.; syn.: obeo, pereo, intereo): exstincto calore, occidimus ipsi et extinguimur, Cic. N. D. 2, 9, 23: in bello, id. Fam. 9, 5, 2: Eudemus proelians ad Syracusas occidit, id. Div. 1, 25, 53: sperans hostium saevitiā facile eum occasurum, Sall. J. 7, 2: occiderit ferro Priamus? Verg. A. 2, 581: dextrā suā, to die by one’s own hand (by suicide), id. ib. 12, 659: minimo vulnere, Ov. M. 6, 265.
- II. Transf., to perish, be ruined, lost, etc.
- A. Of persons: sin plane occidimus, Cic. Q. Fr. 1, 4, 4.
So, esp., occidi, an exclamation of despair, I am lost, undone, Plaut. Stich. 2, 3, 75; Ter. And. 3, 4, 26: nulla sum, nulla sum: tota tota occidi, Plaut. Cas. 3, 5, 1: occidimus funditus, Verg. A. 11, 413.
- B. Of things: non hercle occiderunt mihi etiam fundique atque aedes, I have not yet lost, Plaut. Truc. 1, 2, 72: occidit spes nostra, is gone, id. Most. 2, 1, 2: lumen (oculorum), Lucr. 3, 414: dolus, Plaut. Truc. 2, 5, 6: causa, Lucr. 2, 790: rem publicam occidere, Cic. Dom. 30, 96: vita, id. Tusc. 1, 45, 109: occidit ornatus (mundi), perishes, id. Ac. 2, 38, 119: vestra beneficia occasura esse, id. Mil. 36, 100.
Hence, occĭdens, entis, P. a.; as subst., m., the quarter of the setting sun, the west, the occident (class.): ab oriente ad occidentem, Cic. N. D. 2, 66, 164: vel occidentis usque ad ultimum sinum, Hor. Epod. 1, 13: cui se oriens occidensque submiserat, Plin. 7, 30, 31, § 112: validissima in se civium arma viribus occidentis coepta, Tac. H. 2, 6: partes mundi, Paul. ex Fest. p. 339 Müll.
3. occīdo, for occedo, q. v.
occĭdŭālis, e, adj. [occiduus], western (post-class.): occidualis Oceanus, Prud. adv. Symm. 2, 597.
occĭdŭus, a, um, adj. [2. occĭdo, I.].
- I. Lit.
- A. Going down, setting (poet. and in post-class. prose): sole jam fere occiduo, Gell. 19, 7, 2: occiduo sole, Ov. M. 1, 63: oriens occiduusque dies, id. F. 4, 832: nox, Calp. Ecl. 3, 82; Stat. Th. 3, 33: Phoebus, Ov. M. 14, 416.
- B. Transf., western: ab occiduo sole, Ov. F. 5, 558: occiduae aquae, id. ib. 1, 314: occiduae primaeque domus, in the west and in the east, Stat. S. 1, 4, 73; id. Th. 1, 200: Mauri, Luc. 3, 294: montes, Val. Fl. 2, 621: hora, the evening hour, hour of sunset, Calp. Ecl. 5, 34.
As subst.: occiduus (sc. sol), the west, Isid. 5, 35, 8.
- II. Trop.
- A. Sinking, failing: labitur occiduae per iter declive senectae, Ov. M. 15, 227.
- B. Frail, perishable: exsortes animae carnis ab occiduo, Paul. Nol. Carm. 34, 306.
‡ occillātor, ōris, m. [occillo], a harrower: occillator, βωλοκόπος, Gloss. Philox.
* occillo, āre, v. a. [occo], to break, smash: qui mi advenienti os occillet probe, Plaut. Am. 1, 1, 28 Fleck. (dub.; Ussing, suggillet).
occĭno, ŭi (perf. occecini, Liv. 6, 41, 8: occanui, Serv. ad Verg. G. 2, 38, 4), 3, v. n. [ob-cano].
- I. To sing or chirp inauspiciously, to croak, etc. (not in Cic. or Cæs.): si occinuerit avis, i. e. if by its chirping it gives an unfavorable omen, Liv. 6, 41, 8: corvus voce clarā occinuit, id. 10, 40 fin.: occinentes in eum adversum corvi, Val. Max. 1, 4, 2.
- II. In gen., to sing, chirp, cry: animalia inter se, App. Flor. p. 349, 20.
occĭpĭo, cēpi (coepi), eptum, 3 (fut. perf. occepso for occepero, Plaut. Am. 2, 2, 41; id. Cas. 5, 4, 22: occepsit for occeperit, id. As. 4, 1, 49), v. a. and n. [ob-capio], to begin, commence any thing (not in Cic. or Cæs.).
- I. Act.: nunc quod occepi, obsonatum pergam, Plaut. Mil. 3, 1, 154: cantationem, id. Stich. 5, 5, 19: quaestum, Ter. And. 1, 1, 52: sermonem cum aliquo, id. Eun. 4, 1, 8: magistratum, to enter upon, Tac. A. 3, 2; 6, 45; Liv. 3, 19; 4, 37.
Pass.: istuc quicquid est, quā hoc occeptum est causā, loquere, Ter. Heaut. 4, 1, 36; Plaut. Ps. 4, 1, 49.
- (β) With inf.: ne aliam rem occipiat loqui, Plaut. Trin. 4, 3, 35: agere armentum, Liv. 1, 7: concubia vexillum flagitare occipiunt, Tac. A. 1, 39; id. H. 2, 16.
Pass.: (fabula) occepta est agi, Ter. Eun. prol. 22.
- II. Neutr., to begin, commence.
- A. In gen.: a meridie nebula occipiebat, Liv. 29, 27, 6 Hertz (Weissenb. excepit): modo dolores occipiunt primulum, Ter. Ad. 3, 1, 2: hiems, Tac. A. 12, 12: juventas occipit puero, Lucr. 5, 889.
- B. Esp., in formula, ita ut occepi, in resuming a discourse or topic after an interruption: ita ut occepi, si animum advortas, dicam, Plaut. Trin. 4, 2, 52 Brix ad loc.; id. Stich. 4, 2, 1; id. Curc. 1, 1, 43 al.
occĭpĭtĭum, ii, n. [ob-caput], the back part of the head, the poll, the occiput: in occipitio quoque habet oculos, pessima, Plaut. Aul. 1, 1, 25: umeris ad occipitium ductis, Quint. 11, 3, 160; Cels. 4, 2; Suet. Tib. 68: ne post occipitium exercitus relinqueret, behind his back, Varr. ap. Non. 245, 15.
Of animals, Plin. 11, 29, 35, § 107.
Prov.: frons occipitio prior est; v. frons; cf.: frontemque domini plus prodesse quam occipitium, Plin. 18, 5, 6, § 31.
occĭput, ĭtis, n. [ob-caput], the back part of the head, the poll, occiput (less freq. than occipitium), Pers. 1, 62; Aus. Epigr. 12, 8.
occīsĭo, ōnis, f. [1. occīdo], a massacre, slaughter, murder (class. but rare, except in eccl. Lat.; sometimes interchanged in the MSS. with occidio): si caedes et occisio facta non erit, Cic. Caecin. 14, 41: parentis, id. Inv. 1, 26, 37; App. M. 6, p. 184; Aur. Vict. Vir. Ill. 14: aestimati sumus sicut oves occisionis, Vulg. Psa. 43, 21: gladium ad occisionem, id. Jer. 15, 3.
occīsĭtantur, saepe occiduntur: C. Gracchus, in Paul. ex Fest. p. 201 Müll. [1. occīdo].
* occīsor, ōris, m. [1. occīdo], a slayer, murderer: regum, Plaut. Mil. 4, 2, 64.
occīsōrĭus, a, um, adj. [occisor], of or for slaughter (eccl. Lat.): animalia, Tert. Anim. 33 init.
occīsus, a, um, Part. and P. a., from 1. occīdo.
occlāmĭto (obcl-), 1, v. freq. a. [obclamito], to cry out, cry aloud, bawl: ne occlamites, Plaut. Curc. 1, 3, 27; id. Am. 3, 2, 3.
occlaudo (obcl-), ĕre, v. occludo.
occlūdo, si, sum, 3 (sync. form occlusti for occlusisti, Plaut. Trin. 1, 2, 151.
Collat. form occlaudo, Cod. Th. 11, 24, 1), v. a. [obclaudo], to shut or close up.
- I. Lit. (class.): FORES OCLVDITO, Lex Puteol. ap. Haubold, p. 72: occlude ostium: et ego hinc occludam, Plaut. Most. 2, 1, 78: januam, id. ib. 2, 2, 14: aedes, id. Am. 4, 1, 10; Ter. Eun. 4, 7, 14: tabernas, Cic. Ac. 2, 47, 144; id. Cat. 4, 8, 17: furax servus, cui domi nihil sit nec obsignatum nec occlusum, id. de Or. 2, 61, 248: ego occlusero fontem, Att. ap. Non. 139, 8: me non excludet ab se, sed apud se occludet domi, Plaut. Men. 4, 2, 108.
- II. Transf., to restrain, stop: linguam, i. e. to prevent from speaking (ante-class.): occlusti linguam, Plaut. Trin. 1, 2, 151; id. Mil. 3, 1, 10: aures, to close, shut, App. M. 9, p. 628 Oud.: os, Vulg. 1 Macc. 9, 55: libidinem, to restrain, Ter. And. 3, 3, 25.
Hence, occlūsus (obcl-), a, um, P. a., shut or closed up.
Comp.: qui occlusiorem habeant stultiloquentiam, they would keep their foolish talk more to themselves, Plaut. Trin. 1, 2, 185.
Sup.: ostium occlusissimum, Plaut. Curc. 1, 1, 15 (dub.; Fleck. oculissumum).
occlūsus, a, um, Part. and P. a., from occludo.
occo, āvi, ātum, 1, v. a. [root ac, acuo; cf. Germ. eggen, to harrow], to harrow: occare et occatorem Verrius dictum putat ab occaedendo, quod caedat grandis globos terrae: cum Cicero venustissime dicat ab occaecando fruges satas, Paul. ex Fest. p. 181 Müll.: segetes, Hor. Ep. 2, 2, 161: silicia et phasioli occantur tantum, Plin. 18, 21, 50, § 186.
Absol.: nam semper occant prius quam sarriunt rustici, Plaut. Capt. 3, 5, 5.
Of vineyards, to break up and level the ground which has been dug up: occare, id est comminuere, Varr. R. R. 1, 31; Pall. 6, 4, 1.
(occoeno, āre, a corrupt read. in Varr. L. L. 7, § 67 Müll., for which Müll., by conjecture, obscoena; v. Müll. ad loc.)
occoepi, v. occipio.
occŭbĭtus, ūs, m. [occumbo], a going down, setting (eccl. Lat.): solis, Hier. Ep. 108, n. 34; Vulg. Gen. 28, 11; id. Deut. 11, 30.
- 2. Transf., death, Hier. Ep. 27 ext.
occŭbo, āre, 1, v. n. [ob-cubo], to lie in a place; to rest, repose in the grave (poet.): ad tumulum, quo maximus occubat Hector, Verg. A. 5, 371: Paris urbe paternā occubat, id. ib. 10, 706: crudelibus occubat umbris, reposes with the dead, id. ib. 1, 547: flebili leto, Sen. Hippol. 997: consul pro vestrā victoriā morte occubans, Liv. 8, 10, 4.
occulco (obc-), āvi, ātum, 1, v. a. [obcalco]. to tread or trample down (mostly ante-class.): bene occulcato, Cato, R. R. 49, 2: (cohors) occulcata pedibus, Varr. R. R. 1, 13, 4; Liv. 27, 14, 7 Drak. N. cr.
occŭlo (obc-), cŭlŭi, cultum, 3 (plup. sync. occulerat, Val. Fl. 2, 280), v. a. [obcolo], to cover, cover over (syn.: tego, condo, celo, abdo).
- I. In gen. (very rare): terra occulit caput, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 375 Müll. (Trag. v. 141 Vahl.): virgulta multā terrā, Verg. G. 2, 346.
- II. In partic., to cover up, hide, conceal (class.; esp. in the P. a.; v. in the foll.): vitia corporis fuco, Plaut. Most. 1, 3, 118: vulnera, Cic. Att. 5, 15, 2: (feminae) parietum umbris occuluntur, are kept concealed, id. Tusc. 2, 15, 36: hastatos, Liv. 33, 1: se silvā, id. 25, 8, 5: classem in convexo nemorum sub rupe, Verg. A. 1, 310: caligine terras, Ov. M. 1, 600: puncta argumentorum, Cic. de Or. 2, 41, 77: narratum ab iis, to keep secret, conceal, Tac. A. 3, 16: vitia, Quint. 12, 8, 10.
Absol.: si quis et imprudens aspexerit, occulat ille, Tib. 1, 2, 37.
- * B. Of burying: occultum efferre significat sub terram ferre, ponere, Paul. ex Fest. p. 205 Müll.
Hence, occultus (archaic orthogr. OQVOLTVS, S. C. Bacch.; scanned ŏccultus, Plaut. Trin. 3, 2, 39; 86; id. Capt. 1, 1, 15; cf. Brix, Trin. Einleit. p. 14 Ritschl ad Plaut. Trin. l. l. ed. 2), a, um, P. a., hidden, concealed, secret (freq. and class.; syn. abditus): hi saltem in occultis locis prostant, vos in foro ipso, Plaut. Curc. 4, 2, 21: res occultae et penitus abditae, Cic. N. D. 1, 19, 49: occultiores insidiae, id. Verr. 2, 1, 15, § 39: occultior atque tectior cupiditas, id. Rosc. Am. 36, 104: si quid erit occultius et reconditum, id. Fam. 11, 21, 5: cum res occultissimas aperueris in lucemque protuleris, id. Ac. 2, 19, 62: per occultos calles, Verg. A. 9, 383: via, id. ib. 3, 695: nota, Ov. A. A. 3, 630: sapor, Verg. G. 3, 397: crescit, occulto velut arbor aevo, Fama Marcelli, from an obscure, remote age, Hor. C. 1, 12, 45: res, i. e. the hidden laws of nature, Lucr. 1, 145; 424; Cic. Ac. 1, 4, 15 sq.; 2, 41, 127; id. Fin. 3, 11, 37; 4, 7, 18 al.: occulti miranda potentia fati, Juv. 7, 200.
- b. Of persons, close, reserved, secret, not open: si me astutum et occultum lubet fingere, Cic. Fam. 3, 10, 8: ab occultis cavendum hominibus consultisque, Liv. 25, 16, 4; Tac. A. 6, 51.
With gen.: occultus odii, dissembling his hate, Tac. A. 4, 7.
- (β) Occultus, adverbially for occulte, in secret, secretly (Tacitean): qui ejusmodi preces occulti illuderent, Tac. A. 3, 29; 4, 12: patris mei amicitias non occulti ferunt, id. ib. 4, 40.
- C. Neutr. as subst.
- 1. oc-culta, ōrum, plur., secret things or places, secrets: servi, quibus occulta creduntur, Cic. Cael. 23, 57: cui fervens Aestuat occultis animus semperque tacendis, Juv. 3, 50.
With gen.: occulta saltuum scrutari, Tac. A. 1, 61: occulta conjurationis retexere, id. ib. 15, 74: occulta cordis, Vulg. 1 Cor. 14, 25: hominum, id. Rom. 2, 16: ab occultis meis, from my secret sins, id. Psa. 18, 13.
- 2. Sing.: occultum, i, n., secrecy, only in adverb. phrases, in occulto; per occultum; ex occulto, in secret, secretly: SACRA IN OQVOLTOD NE QVIQVAM FECISE VELET, S. C. Bacch.: in occulto mussabant, Enn. Ann. ap. Paul. ex Fest. p. 144 Müll. (Ann. v. 185 Vahl.): Plaut. Trin. 3, 2, 86: stare in occulto, Cic. Clu. 28, 78: per occultum (post-Aug.), Tac. A. 6, 7; 4, 71 fin.; 5, 4; Claud. Cons. Mall. Theod. 124: ex occulto, from a place of concealment, secret place, Ter. Eun. 4, 7, 17: Jugurtha ex occulto repente nostros invadit, Sall. J. 59, 2.
Hence, secretly: ex occulto intervenire, Cic. Clu. 16, 47.
Hence, adv., in three forms: occultē (class.), occultō (ante-class.), and occultim (post-class.), in concealment, in secret, secretly, privately.
- (α) Form occulte: neque id occulte fert, does not keep it secret, makes no secret of it, does not conceal it, Ter. Ad. 3, 2, 30: ea nunc occulte cuniculis oppugnatur, Cic. Agr. 1, 1, 1: proficisci, Caes. B. C. 1, 66: inter se constituere aliquid, id. B. G. 7, 83: labitur occulte, Ov. M. 10, 519: nec clam illud occulteque factum est, Plin. 36, 2, 2, § 6.
- (β) Form occulto, Afran. ap. Charis. p. 186 P. (Com. Rel. v. 295 Rib.).
- * (γ) Form occultim: reptare, Sol. 4.
- b. Comp.: conari occultius, Cic. Deiot. 6, 18: erant praeterea complures paulo occultius consilii hujus participes, Sall. C. 17, 5: Quint. 9, 4, 21.
Sup.: quam potuit occultissime reliquas cohortes duxit, Caes. B. C. 3, 67: castra quam potest occultissime locat, Liv. 9, 2; Sall. J. 91, 3; for which maxime occulte, Sall. J. 35, 4.
occultātĭo, ōnis, f. [2. occulto], a hiding, concealing, concealment (rare but class.): aliae fugā se, aliae occultatione tutantur, by hiding themselves, Cic. N. D. 2, 50, 127: cujus rei nulla est occultatio, * Caes. B. G. 6, 21 fin.: in speluncā, Plin. 7, 45, 46, § 148.
Absol.: occultatione propositā, in the expectation of concealment, Cic. Fin. 2, 22, 73.
- 2. Rhet. t. t., insinuation, suggestion: occultatio est, cum dicimus nos praeterire aut non scire aut nolle dicere id, quod nunc maxime dicimus, Auct. Her. 4, 27, 37; cf. the context.
occultātor, ōris, m. [2. occulto], a hider, concealer, secreter (class.): ille latronum occultator et receptor locus, Cic. Mil. 19, 50.
occultē and occultim, advv., v. occulo, P. a. fin.
1. occultō, adv., v. occulo, P. a. fin.
2. occulto (obc-), āvi, ātum, 1 (occultassis for occultaveris, Plaut. Trin. 3, 2, 1), v. freq. a. [occulo], to hide, conceal, secrete (class.).
With pers. pron.: neque latebrose me abs tuo Conspectu occultabo, Plaut. Trin. 2, 2, 2: noli avorsari, neque te occultassis mihi, id. ib. 3, 2, 1.
The place of concealment usu. expressed by abl. with in: ut aves, tum in hac, tum in illā parte se occultent, Cic. Div. 1, 53, 120: in hortis suis se occultans, id. Att. 9, 11, 1: in quā (latebrā) tabella occultaret suffragium, id. Leg. 3, 15, 34; Plin. 8, 23, 35, § 85; Just. 25, 2, 3; Plin. Ep. 4, 11, 11; or by advv. of place: ibi se occultans, Cic. Phil. 2, 31, 77: cum paucissimis alicubi occultabor, id. Att. 10, 10, 3.
But also by the abl. (of means): Hiempsal reperitur, se occultans tugurio, Sall. J. 12, 5: se latebris, Cic. Imp. Pomp. 3, 7: insulis sese, Caes. B. G. 6, 31, 3; 5, 19, 1; 7, 45, 5; Liv. 7, 14, 8; Tac. A. 2, 17; id. H. 3, 84: quae natura occultavit, Cic. Off. 1, 35, 127: occultare et dissimulare appetitum voluptatis, id. ib. 1, 30, 105; cf., in the contrary order: dissimulare et occultare aliquid, Caes. B. C. 2, 31: intus veritas occultetur, Cic. Fin. 2, 24: legionem silvis, Caes. B. G. 7, 45: aliquid in terram, id. ib. 7, 85 (dub.; Schneider, Nipperdey, Kraner, in terrā): neque occultati humilitate arborum, Sall. J. 49, 5; Ov. M. 2, 686: fugam, Caes. B. G. 1, 27.
Mid.: stellae occultantur, hide themselves, Cic. N. D. 2, 20, 5 (opp. aperiuntur).
With inf.: est res quaedam, quam occultabam tibi dicere, Plaut. Pers. 4, 3, 22.
occultus, a, um, Part. and P. a., from occulo.
occumbo (obc-), cŭbui, cŭbĭtum, 3, v. n. [ob-cumbo, cubo], to fall or sink down (cf.: occido, obeo, oppeto); hence,
- I. To go down, to set, of the heavenly bodies (postclass.): cometes cum oriretur occumberetque, Just. 37, 2, 3: cum sol occumberet, Vulg. Gen. 15, 12; id. 3 Reg. 22, 36.
- II. To fall dying, to die (the class. signif. of the word); constr. absol. or with mortem, morte, or morti.
- (α) Absol.: cum veter occubuit Priamus, fell, Enn. ap. Prisc. p. 607 P. (Ann. v. 17 Vahl.): aut occubuissem honeste, aut victores hodie viveremus, Cic. Att. 3, 15, 4: pro libertate cos occubuisse, Suet. Aug. 12 fin.: circa se dimicans occubuerat, id. Tit. 4: fertur et ante annos occubuisse suos, Ov. A. A. 3, 18: dederat ne ferro occumbere posset, id. M. 12, 207: acie, Suet. Ner. 2.
- (β) With mortem or morte (the vacillation of MSS. between these two forms makes it difficult to ascertain which was the prevailing one; cf. Zumpt, Gr. § 387; Krebs, Antibarb. p. 790): pro patriā mortem (al. morte) occumbere, Cic. Tusc. 1, 42, 102 (Kühner, Moser, Orelli, and Baiter have mortem, Klotz and Fischer morte): quod liberata patria … mortem occubuisset, Liv. 2, 7, 8; 3, 50, 8; 26, 25, 14: qui pugnantes mortem occubuissent, id. 31, 18, 6.
So, too, letum, Enn. ap. Prisc. p. 725 P. (Ann. v. 390 Vahl.): necem voluntariam, Suet. Aug. 13 (al., with inferior MSS., nece voluntariā): ictus clavā morte occubuit, Liv. 1, 7, 7 Weissenb. ad loc.: morte occumbentis, id. 8, 10, 4: ambo pro republicā morte occubuisse, id. 38, 58.
- (γ) With morti (perh. only poet.): pro vostrā vitā morti occumbant obviam. Enn. ap. Serv. Verg. A. 2, 62 (Trag. v. 176 Vahl.); so, certae morti, Verg. A. l. l.: neci, Ov. M. 15, 499.
- (δ) To succumb to, fall by the hand of one (poet.).
With dat.: Rullo ditissimus agri Occumbis, Sil. 5, 260; Claud. B. Get. 74.
With per: per te vidit Vulcani occumbere prolem, Ov. M. 7, 437.
- * III. Like accumbere, to lie at table, Afran. ap. Non. 97, 29.
‡ occŭpātīcĭus ager dicitur, qui desertus a cultoribus propriis, ab aliis occupatur, Paul. ex Fest. pp. 180 and 181 Müll.; cf. occupatorius.
occŭpātĭo, ōnis, f. [occupo], a taking possession of a thing; a seizing, occupying (class.).
- I. Lit. (very rare): fori, Cic. Dom. 3: vetus, a taking possession, seizure, id. Off. 1, 7, 21.
- II. Transf.
- A. Rhet. t. t.: ante occupatio, an anticipation of an opponent’s objections, Cic. de Or. 3, 53, 205 (but in Auct. Her. 4, 27, 37, the true reading is occultatio, q. v.).
- B. A business, employment, occupation (the usual meaning, esp. of public service; cf. studium): in maximis occupationibus tuis numquam intermittis studia doctrinae, Cic. Or. 10, 34: maximis occupationibus distinebar, id. Fam. 12, 30, 2: nullis occupationibus inplicatus, id. N. D. 1, 19, 51: ille aut occupatione aut difficultate tardior tibi erit visus, id. Fam. 7, 17, 2: ab omni occupatione se expedire, id. Att. 3, 20, 2: relaxare se occupatione, id. ib. 16, 16, 2.
With gen.: neque has tantularum rerum occupationes sibi Britanniae anteponendas judicabat, engaging in such trivial affairs, Caes. B. G. 4, 22.
occŭpātōrĭus, a, um, adj. [occupo], that has been taken possession of, already in possession: ager, Sicul. Fl. p. 3 Goes. al.; cf. occupaticius.
1. occŭpātus, a, um, Part. and P. a., from occupo.
2. occŭpātus, ūs, m. [occupo], an employment, occupation (post-class.), Claud. Mamert. ap. Sid. Ep. 4, 2.
Plur.: post magni Alexandri occupatus, Schol. Juv. 6, 83.
occŭpo, āvi, ātum, 1 (occupassis for occupaveris, Plaut. Most. 5, 1, 48: occupassit for occupaverit, id. As. 4, 2, 9), v. a. [obcapio; lit., to lay hold of; hence], to take possession of, seize, occupy any thing (esp. a place; class.; cf.: expugno, obsideo).
- I. Lit.: totam Italiam suis praesidiis obsidere atque occupare cogitat, Cic. Agr. 2, 28, 75: locum, id. Fin. 3, 20, 67: possessiones, id. Phil. 13, 5, 12: urbes, Liv. 33, 31: montem, Tac. A. 4, 47: portum, Hor. C. 1, 14, 2: aditum, to go in, enter, Verg. A. 6, 424: regnum, Cic. Lael. 12, 40: tyrannidem, id. Off. 3, 23, 90: familiam optimam occupavit, has got hold of, has got into, Plaut. Trin. 5, 2, 11: occupando adquirere aliquid, Gai. Inst. 2, 66 sqq.; cf. id. ib. 2, 215: vindemia occupabit sementem, shall reach to, Vulg. Lev. 26, 5.
Poet.: aliquem amplexu, to clasp in one’s arms, to embrace, Ov. F. 3, 509.
- B. Transf.
- 1. To occupy, i. e. to take up, fill with any thing: atrā nube polum, Hor. C. 3, 29, 44: urbem (sc. aedificiis), Liv. 5, 55: caementis Tyrrhenum mare, Hor. C. 3, 24, 3.
- 2. To fall upon, attack one with any thing (syn. invado): Latagum saxo … Occupat os faciemque adversam, Verg. A. 10, 699: aliquem gladio, id. ib. 9, 770: aliquem morsu, Ov. M. 3, 48: canes ense, Prop. 4, 4, 82 (5, 4, 84): ne occupet te pluvia, Vulg. 3 Reg. 18. 44: caligo, id. Job, 3, 5.
Poet., in a friendly sense, to surprise: Volteium Philippus Vilia vendentem Occupat, Hor. Ep. 1, 7, 64.
- 3. To get the start of, to be beforehand with, to anticipate, to do a thing first, to outstrip: occupat egressas quamlibet ante rates, Ov. Tr. 1, 10, 6: volo, tu prior ut occupes adire, that you should present yourself the first, Plaut. Ps. 4, 1, 15: praeloqui, id. Rud. 1, 4, 18: bellum facere, to begin the war first, Liv. 1, 14: rapere oscula, Hor. C. 2, 12, 28.
- II. Trop.
- A. To seize, take possession of, fill, invade, engross: tantus timor omnem exercitum occupavit, Caes. B. G. 1, 39: tremor occupat artus, Ov. M. 3, 40: sopor occupat artus, Verg. G. 4, 190: animos magnitudine rei, Cic. Font. 5, 20: pallor ora, Verg. A. 4, 499.
- B. To take up, occupy, employ: haec causa primos menses occupabit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 3: cum in mentem venit tres et sexaginta annos aeque multa volumina occupasse mihi, Liv. 31, 1, 3: in funambulo Animum, Ter. Hec. prol. 1, 4: contio, quae homines occupatos occupat, Plaut. Men. 2, 1, 7: tanta superstitio mentis Siculorum occupavit, Cic. Verr. 2, 4, 51, § 113: pecuniam, to put out or lay out money: pecuniam adulescentulo grandi fenore occupavisti, have loaned it at a high rate, id. Fl. 21, 51: pecunias apud populos, id. Verr. 2, 1, 36, § 91: pecuniam animalibus, to lay out, invest in cattle, Col. 1, 8, 13: pecuniam in pecore, id. 11, 1: argentum, Plaut. Ep. 2, 2, 13.
Pass.: ante occupatur animus ab iracundiā, Cic. Q. Fr. 1, 1, 13, § 38; Liv. 22, 15, 6.
Hence, oc-cŭpātus, a, um, P. a., taken up, occupied, employed, busy, engaged (class.): ut si occupati profuimus aliquid civibus nostris, prosimus etiam otiosi, Cic. Tusc. 1, 3, 5: in eo, ut, Nep. Alc. 8, 1: tempora, Cic. Planc. 27, 66: qui in patriā delendā occupati et sunt et fuerunt, id. Off. 1, 17, 57: hostibus opere occupatis, Liv. 21, 45, 2: Nep. Hann. 7, 1.
Hence, married, occupatae (opp. to vacuae), Quint. Decl. 376.
Comp.: comitiorum dilationes occupatiorem me habebant, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 3.
Sup.: non dubito, quin occupatissimus fueris, very much occupied, Cic. Att. 12, 38, 1; Plin. Ep. 9, 21, 2.
oc-curro (obc-), curri, rarely cucurri (Plaut. Merc. 1, 2, 88; Phaedr. 3, 7, 2), cursum, 3 (archaic perf. occecurri, like memordi, peposci, Aelius Tubero ap. Gell. 7, 9, 11), v. n., to run up to, run to meet; to go or come up to, to go or come to meet, to meet (class.; syn. obvenio).
- I. Lit.
- 1. In gen.: ilico Occucurri atque interpello, Plaut. Merc. 1, 2, 88: Caesari venienti, Caes. B. G. 3, 79: obviam alicui, to go to meet, Plaut. Ep. 2, 2, 30: amicis, Hor. S. 1, 4, 135; Suet. Calig. 4.
Impers.: occurritur (sc. mihi), Cic. Att. 2, 22, 3.
- 2. In partic., to go against, rush upon, attack an enemy: duabus Fabianis legionibus occurrit, Caes. B. C. 1, 40: armatis, id. ib. 2, 27: telis occurrere, Verg. A. 11, 808: obvius adversoque occurrit, id. ib. 10, 734.
- B. Transf.
- 1. To come to, meet, fall in with any thing: quibuscumque signis occurrerat, se aggregabat, Caes. B. G. 4, 26: tot vatibus, Juv. 1, 18.
- 2. To go or come to any place.
- (α) With dat.: concilio, Liv. 31, 29.
- (β) With ad: legati ad id concilium occurrerunt, Liv. 31, 29.
- (γ) With in and acc.: in aliam civitatem occurrere, Cic. Verr. 2, 3, 27, § 67.
- 3. Of situation.
- (α) To stand or lie opposite to: apud Elegiam occurrit ei (Euphrati) Taurus mons, Plin. 5, 24, 20, § 84.
- (β) To lie in the way of, meet as an obstacle: in asperis locis silex saepe impenetrabilis ferro occurrebat, Liv. 36, 25, 4.
- II. Trop.
- A. To obviate or seek to obviate, to meet, resist, oppose, counteract: omnibus ejus consiliis occurri atque obstiti, Cic. Cat. 3, 7, 16: illi rationi, id. Fat. 18, 41: malevolentiae hominum, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11, 2.
- 2. To cure or attempt to cure; to relieve, remedy: venienti occurrite morbo, Pers. 3, 64: exspectationi, Cic. Clu. 23, 63: rei sapientiā occurrere, id. Fam. 4, 5, 6; Nep. Pelop. 1, 1.
- B. To meet with words, i. e. to answer, reply, object: ut si dicenti, Quem video? ita occurras, ego, Quint. 1, 5, 36: Venus, Val. Fl. 7, 222.
Impers. pass.: occurretur enim, sicut occursum est, Cic. Ac. 2, 14, 44: occurritur autem nobis, et quidem a doctis et eruditis, etc., id. Off. 2, 2, 6.
- C. To offer or present itself, suggest itself, appear, occur: tu occurrebas dignus eo munere, Cic. Sen. 1, 2: nec tamen mihi quicquam occurrit cur, etc., id. Tusc. 1, 21, 49; 1, 22, 51: Atheniensium classis demersae et exercitus deleti occurrebant, Liv. 25, 24, 12; cf.: ea cum universa occurrerent animo, id. 25, 24, 12, § 14: oculis ejus tot paludes occurrerent, Col. 2, 2: oras ad Eurum sequentibus nihil memorabile occurrit, Mel. 3, 9, 3: animo, presents itself to his mind, occurs to him, Cic. de Or. 2, 24, 104; cf.: ea quae occurrant, id. ib. 2, 54, 221: una defensio occurrit, quod muneribus tuis obniti non debui, Tac. A. 14, 53: cogitationi, quonam modo, etc., Plin. 29, 1, 1, § 2: neque vos paeon, aut herous ille conturbet: ipsi occurrent orationi, will present themselves, Cic. de Or. 3, 49, 191: haec tenenda sunt oratori: saepe enim occurrunt, often occur, id. Or. 32, 115: quodcumque in mentem veniat, aut quodcumque occurrat, id. Fin. 4, 17, 47: ne quid honestum occurreret, Tac. Agr. 2.
With inf.: occurrit et aliqua dicere de magicis (herbis), it seems proper, Plin. 24, 17, 99, § 156.
- D. To reach, attain (eccl. Lat.): donec occurramus in unitatem fidei, Vulg. Eph. 4, 13: si quo modo occurram ad resurrectionem, id. Phil. 3, 11.
* occursācŭlum, i, n. [occurso], that which meets or appears to one, an appearance, apparition: noctium occursacula, nocturnal apparitions, ghosts, App. Mag. p. 315, 26.
occursātĭo, ōnis, f. [occurso], a running to meet one, out of respect or for the sake of courting favor; attention, greeting, officiousness (class.): facilis est illa occursatio et blanditia popularis, Cic. Planc. 12, 29.
In plur.: vestras et vestrorum ordinum occursationes, Cic. Mil. 35, 95.
occursātor, ōris, m. [occurso], one who runs up to others to salute them, or to secure their favor; an attentive or officious person (post-class.), Aus. Idyll. 2, 25.
occursātrix, īcis, f. [occursator], she that runs up to one: artificum, Paul. ex Fest. s. v. spintyrnix, p. 333, 1 Müll.
occursĭo, ōnis, f. [occurro], a meeting, a visit (post-Aug.): a fraternis occursionibus (al. occursibus), Sen. Cons. ad Marc. 18, 2 Grut. (Haase, occursibus); Sid. Ep. 7, 10; Sulp. Sev. Dial. 1, 21.
occursĭto, āre, v. freq. n. [occurso], to meet (post-class.): alicui, Sol. 25, 6.
occurso, āvi, ātum, 1, v. freq. n. [occurro], to run, go, or come to meet; to meet (not in Cic.).
- I. Lit.
- A. In gen.: alios occursantes interficere, Sall. J. 12, 5: occursare capro … caveto, beware of meeting, Verg. E. 9, 24: fugientibus, Tac. A. 3, 20.
Of things: occursantes inter se radices, Plin. 16, 2, 2, § 6.
- B. In partic.
- 1. To rush against or upon, to attack, charge; to strive against, oppose: occursat ocius gladio, Caes. B. G. 5, 44: inter invidos, occursantes, factiosos, opposing, Sall. J. 85, 3: fortissimus quisque et promptissimus ad occursandum pugnandumque, Gell. 3, 7, 6.
- 2. To come to or towards: quid tu huc occursas, Plaut. Truc. 2, 2, 27.
- II. Trop.
- A. To be beforehand with, to anticipate: fortunae, Plin. Pan. 25, 5.
- B. To appear before, present one’s self to: numinibus, Plin. Pan. 81, 1.
- 2. Esp., to appear to the mind; to suggest itself, enter the thoughts, occur to one; with or without animo; also with acc. of the person: occursant animo scripta, Plin. Ep. 5, 5, 7: occursant verba, id. ib. 2, 3, 2: me occursant multae, meminisse hau possum, occur to me, Plaut. Mil. 4, 2, 56.
occursor, ōris, m. [occurro], a meeter (late Lat.), Aug. Music. 6, 6.
occursōrĭus, a, um, adj. [occursor], of or belonging to meeting (post-class.): occursoria potio, a draught taken before a meal, App. M. 9, p. 227, 32.
occursus, ūs, m. [occurro], a meeting, falling in with (not in Cic. or Cæs.; syn.: obviam itio, occursatio, etc.): vacuis occursu hominum viis, in the streets, where they met nobody, Liv. 5, 41, 5: prohiberi fratrum ejus occursu, Curt. 8, 3, 4; 6, 7, 29; Suet. Tib. 7; id. Ner. 1, 23: occursum alicujus vitare, to avoid meeting him, Tac. A. 4, 60: declinare, id. H. 3, 85: in occursum ejus, Vulg. Gen. 14, 17: in occursum tuum, id. Exod. 4, 14.
Of things: rota stipitis occursu fracta ac disjecta, by coming in contact with a stump, Ov. M. 15, 522: videbis nocturnam lunae successionem a fraternis occursibus lene remissumque lumen mutuantem, Sen. Cons. ad Marc. 18, 2 Haase (al. occursionibus): occursum trepidare amici, Juv. 8, 152: gravis occursu, id. 6, 418.
Of the Labyrinth: occursus ac recursus inexplicabiles, approaches and withdrawals, Plin. 36, 13, 19, § 85.