Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

hir or ir, indecl. n. [from χείρ, like heres from χῆρος, and hiems from χεῖμα, χειμών], a hand: quibu’ vinum Defusum e pleno siet, ir siphove, cui nil Dempsit, i. e. the palm of the hand, used in tasting wine, Lucil. ap. Cic. Fin. 2, 8, 23; cf. Charis. p. 12 P.; Prisc. p. 648 ib.; 698 ib.

hircus (also hircŭus and ircus; cf. Quint. 1, 5, 20; and the Sabine form, FIRCUS, Varr. L. L. 5, § 97 Müll.; cf. haedus init.), i, m., a he-goat, buck (cf. haedus, caper).

  1. I. Lit., Verg. E. 3, 8; 91; id. G. 3, 312; Hor. Epod. 16, 34; id. A. P. 220 (Plin. 37, 4, 15, § 60: foedissimum animalium).
  2. II. Transf.
    1. A. Like caper, a goatish smell, the rank smell of the armpits: hircum ab alis (sapere), Plaut. Ps. 2, 4, 48: alarum, Cat. 71, 1: an gravis hirsutis cubet hircus in alis, Hor. Epod. 12, 5: pastillos Rufillus olet, Gargonius hircum, id. S. 1, 2, 27; 1, 4, 92.
    2. B. An epithet applied to a filthy person: hircus, hara suis, Plaut. Most. 1, 1, 38: propter operam illius hirqui improbi edentuli, id. Cas. 3, 2, 20.
    3. C. Of voluptuous persons, id. Merc. 2, 2, 1; 4; Cat. 37, 5; Poët. Atell. ap. Suet. Tib. 45.

hirnĕa (also irnea), ae, f., a jug for holding liquids, Cato, R. R. 81; Plaut. Am. 1, 1, 273; 276.

Hirpīni (Irpīni), ōrum, m.,

  1. I. a people of Lower Italy, between Campania, Lucania, and Apulia, Plin. 3, 11, 16, § 99; Liv. 22, 61, 11; 23, 37; 27, 15: in Hirpinis, in the territory of the Hirpini, Cic. Div. 1, 36, 79; Plin. 2, 93, 95, § 208; so, ex Hirpinis, Liv. 22, 13 init.: in Hirpinis, id. 23, 1.
  2. II. Deriv. Hirpīnus (Irp-), a, um, adj., of or belonging to the Hirpini: ager, fundus, Cic. Agr. 3, 2, 8: pubes, Sil. 8, 571.

hirpus or irpus, in the Sabine lang., the wolf, Paul. ex Fest. p. 106, 1 Müll.; Serv. ad Verg. A. 11, 785.

hirrĭo (irrio), īre, v. n., of dogs, to snarl: hirrire = garrire, quod genus vocis est canis rabiosae, Paul. ex Fest. p. 101 Müll. N. cr.; cf.: hirrit ὅταν κύων ἀπειλῇ ὑλακτῶν, Gloss. Philox.: veluti est canibus innatum, ut, etsi non latrant, tamen hirriant, Sid. Ep. 7, 3; Diom. 367 P.

* hirrītus (irr-), ūs, m. [hirrio], a snarling of dogs, Sid. Ep. 9, 16 in carm.

ir, v. hir.

īra, ae (gen. iraï for irae, Lucr. 3, 303), f. [kindred to Sanscr. īr, tremere, commoveri; cf.: ir-ya, vigorous; iras-yati, to be angry; Gr. ἔρις, ἐρέθω].

  1. I. Prop., anger, wrath, rage, ire: ira est libido poeniendi ejus, qui videatur laesisse injuriā, Cic. Tusc. 4, 9, 21: ira, quae quamdiu perturbationem habet, dubitationem non habet, id. ib. 4, 36, 77: ira furor brevis est, Hor. Ep. 1, 2, 62: ira est cupiditas ulciscendae injuriae, Sen. de Ira, 1, 2, 4: facit ira nocentem Hunc sexum, Juv. 6, 647: facere aliquid per iram, in anger, Cic. Tusc. 4, 37, 79: plus irae suae quam utilitati communi paruisse, to his anger, Nep. Alc. 4, 6: irā et dolore incensus, id. Pelop. 5, 4: irā commotus, Sall. C. 31, 6: acuere iram, id. ib. 12, 590: attollere, id. ib. 2, 381: concipere, Just. 5, 10: concitare, Ov. P. 4, 14, 41: evomere in aliquem, Ter. Ad. 3, 2, 14: vertere in aliquem, Hor. Epod. 5, 54: non sufficit irae occidisse aliquem, Juv. 15, 169: indulgere irae, Liv. 23, 3: iram exstinguere, Petr. 94: contundere, Col. 6, 2: frangere, Quint. 6, 3, 9: lenire, id. 3, 8, 12: ponere, Hor. A. P. 160: moderari irae, id. Ep. 1, 2, 59: pone irae frena modumque, Juv. 8, 88: quantulacumque est occasio, sufficit irae, id. 13, 183: dum defervescat ira, Cic. Tusc. 4, 36, 78: deflagrat, Liv. 40, 8: decedit, Ter. Hec. 3, 5, 55: irae sunt inter aliquos, id. And. 3, 3, 20: ira inter eas intercessit, id. Hec. 3, 1, 25: in Romanos, propter obsides nuper interfectos, Liv. 25, 15, 7: adversus Romanos, id. 36, 6, 1: ira deorum, Ov. M. 1, 378; Juv. 13, 100: numinis, Ov. Tr. 3, 6, 23: deūm, Verg. A. 3, 215: Junonis, id. ib. 1, 4: in quorum mente pares sunt Et similes ira atque fames, Juv. 15, 131.
    Plur.: veteres in Populum Romanum irae, Liv. 21, 25, 2: excitare iras, Verg. A. 2, 594: horribiles exercere iras, id. G. 3, 152: mollire iras, Liv. 1, 9: induere, Stat. Th. 1, 38: quicquid ex foedere rupto irarum in nos caelestium fuit, Liv. 9, 1: iras plumbeas gerere, heavy, Plaut. Poen. 3, 6, 18: inde irae et lacrimae, Juv. 1, 168.
    With obj.-gen., on account of: ob iram fugae, Liv. 27, 7: amissae praedae, id. 1, 5: diremptae pacis, id. 9, 8; 21, 2; 37, 51: ereptae virginis, Verg. A. 2, 413.
    So, plur.: irae imperatorum, against the commanders, Liv. 8, 30: cladum, because of, indignation at, Sil. 12, 271.
  2. II. Transf.
    1. A. A cause of anger, provocation: aut age, dic aliquam, quae te mutaverit, iram, Ov. P. 4, 3, 21.
    2. B. An object of anger or hatred: justae quibus est Mezentius irae, Verg. A. 10, 714 Jan. ad loc.: Hannibal est irae tibi, Sil. 11, 604.
    3. C. A passion inspired by anger (poet.): subit ira cadentem Ulcisci patriam, Verg. A. 2, 575.
    4. D. Of inanim. and abstr. things, violence, impetuosity, fury (mostly poet.): belli, Sall. Hist. Fragm. 4, 61, 3 Dietsch: ira belli desenuit, id. ib. 1, 93: flagelli, Val. Fl. 7, 149: maris, id. 1, 37: dant mucronibus iras, Sil. 7, 344: nimborum, id. 17, 253: grandinis, id. 12, 610.
  3. III. Personified: comunt Furor Iraque cristas, Stat. Th. 3, 424.
    Plur.: Iraeque Insidiaeque, dei (Mavortis) comitatus, Verg. A. 12, 336: atraeque genis pallentibus Irae, Val. Fl. 2, 205; Sil. 4. 437.

īrācundē, adv., v. iracundus fin.

īrācundĭa, ae, f. [iracundus], a proneness to anger, hastiness of temper, irascibility; violence of anger, wrath, rage, passion (class.): ex quo in aliis anxietas, unde anxii, in aliis iracundia dicitur, quae ab ira differt: estque aliud iracundum esse, aliud iratum, ut differt anxietas ab angore, Cic. Tusc. 4, 12, 27: quo distet (ira) ab iracundia apparet, Sen. de Ira, 1, 4, 1: prae iracundiā vix sum apud me, Ter. Heaut. 5, 1, 47: iracundiam reprimere, id. Ad. 5, 8, 3; cf. omittere, id. ib. 4, 7, 37: remittere, Cic. Phil. 8, 6, 19: suam rei publicae dimittere, to sacrifice to the good of the state, Caes. B. C. 1, 8: esse summā iracundiā, id. ib. 3, 16: iracundiā ardere, Ter. Ad. 3, 2, 12: iracundiā efferri, Cic. de Or. 2, 75, 305: iracundiā exardescere ac stomacho, id. Verr. 2, 2, 20, § 48: inflammari, id. Tusc. 4, 22, 50: iracundiam irritare, aut mitigare, Curt. 10, 5, 34: satiare, Petr. 97: opportunus ad iracundiam, Sen. de Ira, 2, 19, 1.
Plur.: iracundias domitas habere, App. Dogm. Plat. 2, p. 14, 40: resistere implacabilibus iracundiis, Amm. 29, 2, 18.

īrācundĭter, adv., v. iracundus fin.

īrācundus, a, um, adj. [ira], irascible, irritable, passionate, choleric, angry, ireful, easily provoked (class.): iratus potest non esse iracundus: iracundus non potest aliquando iratus non esse, Sen. de Ira, 1, 4, 1 (al. om. non before potest): ut non tantum iratus sit sapiens, sed iracundus, id. ib. 2, 6, 3: sunt morosi et anxii et iracundi senes, Cic. de Sen. 18, 65: iracundum esse in aliquem, id. Planc. 26, 63: adversus hostes, Just. 7, 6, 15: quemadmodum posset leniri, Sen. de Ira, 1, 1, 1: tale non est ira, sed quasi ira, id. ib. 1, 2, 6: leones, Ov. M. 15, 86: mens, Lucr. 3, 296.
Comp.: iracundior est paulo, Hor. S. 1, 3, 29.
Sup.: iracundissimus, Sen. de Ira, 2, 6, 4; 2, 15, 1.
Transf. (poet.): neque patimur Iracunda Jovem ponere fulmina, easily provoked, held in readiness to fall, Hor. C. 1, 3, 40.
Adv. in two forms.

    1. 1. īrācundē, angrily, passionately: agere cum aliquo, Cic. Phil. 8, 5, 16; Just. 12, 6, 6; Plin. 11, 37, 54, § 143.
      Comp.: iracundius docere, Cic. Rosc. Com. 11, 31.
    2. 2. īrācundĭter, angrily, passionately: rem agere, Caecil. ap. Non. 11, 45; Enn. ap. Prisc. p. 1010 P.

īrascentĭa, ae, f. [irascor], anger, choler (post-class. for iracundia), App. Dogm. Plat. 1, p. 9, 7; 11, 37.

īrascĭbĭlis, e, adj. [irascor], choleric, irascible (post-class.): irascibilem effici, Firm. Math. 5, 9.

īrascĭtīvus, a, um, adj. [irascor], angry, choleric (late Lat.), Hier. in Ezech. 1, 1, 7.

īrascor, īrātus

    (
  1. I. act. collat. form īra-sco, ĕre, Pompon. and Nigid. ap. Non. 127, 8 sq.: irascier, Plaut. Capt. 4, 2, 60), 3, v. dep. [ira], to be angry, to be in a rage (syn.: succenseo, indignor); constr. absol.; with dat., with in and acc., or acc. of pronouns (class.).
          1. (α) With dat. (so most freq.): vehementer mihi, Plaut. Truc. 2, 6, 64: tibi jure, Ter. And. 2, 3, 20: di inmortales hominibus irasci et succensere consuerunt, Cic. Rosc. Com. 16, 46: ego non tibi irascor, quod, etc., id. Sull. 18, 50: miror, cur tu huic irascere, id. Planc. 7, 17; id. Vat. 9, 21: improbitati candidatorum, id. Mil. 16, 42: his irascebamur, id. Lig. 11, 13; id. Sull. 17, 49: ego tibi irascerer: tibi ego possem irasci? id. Q. Fr. 1, 3, 1: irasci amicis, id. Phil. 8, 5: inimicis, Caes. B. C. 1, 8: votis meis, Ov. H. 1, 68: patriae, Nep. Epam. 7, 1: admonitioni, Quint. 2, 6, 3: erroribus, Sen. de Ira, 2, 10, 1.
          2. (β) Absol.: noli irascier, Plaut. Capt. 4, 2, 60: de nihilo, id. Truc. 4, 2, 56: numquam sapiens irascitur, Cic. Tusc. 3, 9, 19: numquam irasci desinet sapiens, si semel coeperit, Sen. de Ira, 2, 9, 1: nec cuiquam irasci propiusque accedere virtus, Verg. A. 10, 712: irasci, quod ausi hoc essent superi, Ov. M. 6, 269: qui nesciat irasci, Juv. 10, 360.
          3. (γ) With in and acc.: an et in hunc fratrem irascitur, Sen. Contr. 5, 32, 14: iratus est Dominus in populum suum, Vulg. Psa. 105, 40: taurus irasci in cornua discit, to gather his rage into his horns, Verg. G. 3, 232; id. A. 12, 104.
          4. (δ) With acc.: idne irascimini, si quis, etc., Cato ap. Gell. 7, 3: nihil, Gell. 19, 12, 10: ne nostram vicem irascaris, with us, Liv. 34, 32, 6.
            (ε) Rarely with pro: viri pro suorum injuriis, Sen. de Ira, 1, 12, 4.
  2. II. Transf., of inanim. subjects: cum pelago ventus irascitur, Petr. 104: iratus est furor meus in te, Vulg. Job, 42, 7: irascetur furor eorum in nos, ib. Psa. 123, 3.
    Hence, īrātus, a, um, P. a., angered, enraged, angry, violent, furious (class.): numquid iratus es mihi propter has res? Plaut. Ps. 5, 2, 30: iratum adversario judicem facere, Cic. de Or. 1, 51, 220: quam ìratus de judicio, et de vilico! id. Fl. 4, 11: quamvis irata est, non hoc irata negabit, Ov. M. 2, 568 al.: cum sint tibi (convivi) irati, Cic. Att. 16, 3, 1: non existimo Marcellum ideo fortem fuisse, quia fuerit iratus, id. Tusc. 4, 22, 49: non quasi fortuitus nec ventorum rabie, sed iratus cadat in terras ignis, Juv. 13, 226.
    Comp.: Archytas cum vilico factus esset iratior, Cic. Tusc. 4, 36, 78.
    Sup.: Caesar illis fuerat iratissimus, Cic. Phil. 8, 6, 19.
    1. B. Transf., of things, raging, violent, furious: mare, Hor. Epod. 2, 6: venter, ravening, id. S. 2, 8, 5: sitis, violent, Prop. 4 (5), 9, 62: venti, id. 4 (5), 6, 28: sistrum, Juv. 13, 93.
      Adv.: īrātē, angrily, Phaedr. 4, 24, 14.
      Comp.: iratius, Col. 7, 12, 5.

īrātē, adv., v. irascor, P. a. fin.

īrātus, a, um, Part. and P. a., v. irascor fin.

ircei, genus farciminis in sacrificiis, Paul. ex Fest. p. 114 Müll.

ircus, i, v. hircus.

īrēnācĕus, i, m., a hedgehog (al. erinaceus, herinaceus), Plin. 8, 37, 56, § 133; 10, 63, 83, § 174; 30, 8, 21, § 65; 8, 35, 53, § 125.

īrēnarcha or īrēnarches, ae, m., = ειρηνάρχης, a justice of the peace in the provinces (late Lat.), Dig. 50, 4, 18; 48, 3, 6; August. Ep. 140.

Iresiae, ārum, f., a city of Thessaly, Liv. 32, 13, 9.

īrī and īrĭer, v. 1. eo.

Irĭātes, ium, m., the inhabitants of Julia Iria, in Liguria, near Dertona (now Voghierro), Liv. 31, 10 (cf. Plin. 3, 5, 7, § 49).

īrĭcŏlor, ōris, adj. [iris-color], rainbowcolored (post-class.): pluma columbae, Aus. Ep. 3, 15.

Irĭnē, ēs, f., a small island in the Argolic Gulf, the modern Ypsili, Plin. 4, 12, 19, § 56.

īrĭnus, a, um, adj., = ἴρινος, of or belonging to the plant iris, iris-: sucus, Plin. 30, 14, 43, § 142: unguentum, Cels. 5, 18, 8.
Hence, subst.: īrĭnum, i, n., ointment made from the iris, iris-ointment, Cels. 3, 18; Plin. 20, 17, 71, § 182.

īrĭo, ōnis, f., a siliquose plant, called by the Greeks sisymbrium, winter-cresses, Plin. 22, 25, 75, § 158 al.

Īris, is or idis (acc. Irim, Verg. A. 4, 694: Irin, Ov. and App.), f., = Ἶρις,

  1. I. the goddess of the rainbow, daughter of Thaumas and Electra, the sister of the Harpies, and the swift-footed messenger of the gods: Irim de caelo misit Saturnia Juno, Verg. A. 5, 606; 4, 700; 9, 803; Ov. M. 1, 271; 11, 631; 14, 830 al.
    Voc. Irī, Ov. M. 11, 585.
  2. II. Transf.
    1. A. The rainbow: Irin vulgo arcus esse aiunt, quando imago solis vel imago lunae umidam et cavam nubem densamque ad instar speculi colorat, etc., App. de Mundo, 16, p. 64, 10; cf. Sen. Q. N. 1, 3, 1 sqq.: iris erat in circuitu sedis, Vulg. Apoc. 4, 3; Amm. 20, 11, 26.
    2. B. A sweet-smelling plant, perh. the sword-lily, Plin. 21, 7, 19, § 40; Col. 12, 27; 12, 53, 2; Pall. 1, 37, 2.
    3. C. (Iris stone.) A precious stone, prob. a very pure six-sided prismatic crystal, Plin. 37, 9, 52, § 136.
    4. D. A river that flows into the Euxine Sea, Plin. 6, 3, 3, § 8; Val. Fl. 4, 600.

Īritis, ĭdis, f., = ἰριτίς, = Iris, II. B., Plin. 37, 9, 52, § 138.

irnĕa and irnĕla, v. hirn-.

īrōnīa, ae, f., = εἰρωνεία, irony, Cic. de Or. 2, 67, 270; id. Brut. 85, 293; Quint. 8, 6, 54 al.: sine ulla ironia loquor, Cic. Q. Fr. 3, 4, 4; cf.: ea dissimulatio, quam Graeci ειρωνείαν vocant, id. Ac. 2, 5, 15: quid ironia? Nonne etiam, quae severissime fit, joci prope genus est? Quint. 6, 3, 68 (al. quae sit verissima); 8, 6, 54; 9, 1, 3 et saep.

īrōnĭcē, adv., = εἰρωνικῶς, ironically (late Lat.), Ps.-Ascon. ap. Cic. Verr. 1, 13, 38.

irpex (hirpex), ĭcis, m., = ἅρπαξ, a large rake with iron teeth, used for the same purpose as our harrow (still called erpice by the Italians), Cato, R. R. 10, 2; Varr. L. L. 5, § 136 Müll.; Serv. Verg. G. 1, 95.

Irpīni, v. Hirpini.

irpus, i, m. [Sabine], a wolf: (lupus) quem irpum dicunt Samnites, Paul. ex Fest. p. 106 Müll.; Serv. ad Verg. A. 11, 785.

irquĭtallus, v. hirquitallus.

irrădĭo (inr-), āre, v. a. and n. [1. inradio], to illumine, irradiate; to beam forth, cast forth rays (poet. and post-class.).

  1. I. Act.
    1. A. Lit.: hoc undique gemmae irradiant, Stat. Th. 6, 64.
    2. B. Trop.: artes Romanis floribus, Claud. Cons. Mall. Theod. 84.
  2. II. Neutr.: coeperat felix Irradiare dies, to dawn, break, Sedul. 5, 315; Ambros. Apol. Dav. 8, § 45.

irrādo (inr-), 3, v. a. [1. in-rado].

  1. I. To scrape into: eodem silphium irradito, Cato, R. R. 157, 7; cf. § 8.
  2. II. To scrape, shave, make smooth: caput irrasum, shaved, bald, Plaut. Rud. 5, 2, 16.

1. irrāsus (inr-), a, um, Part., from irrado.

2. irrāsus (inr-), a, um, adj. [2. inrado], unshaved, unpolished, not smooth (poet.): aptabat dextris irrasae robora clavae, Sil. 8, 584.

irrătĭōnābĭlis (inr-), e, adj., without reason, irrational (post-class.; not in Quint., v. Spald. ad Quint. 2, 16, 16): error, App. Dogm. Plat. p. 21: motus, Amm. 31, 12, 15.
Of musical intervals, = logica, proportional, harmonic: irrationabilia (sunt) quibus non subest ratio, Mart. Cap. 9, § 949.
Subst.: irrătĭōnābĭlĭa, ĭum, n., unreasoning creatures, Lact. 2, 2, 17.
Adv.: irrătĭōnābĭlĭter, irrationally, Amm. 19, 10, 1; Tert. Poen. 2; Cael. Aur. Acut. 2, 37, 199.

* irrătĭōnābĭlĭtas (inr-), ātis, f. [irrationabilis], irrationality, App. Trism. p. 92, 1.

irrătĭōnābĭlĭter, adv., v. irrationabilis fin.

irrătĭōnālis (inr-), e, adj. [2. in-rationalis], without reason, irrational (postAug.): animal, Quint. 7, 3, 3; 24; Sen. Ep. 113, 17; 118, 14; 124, 23: usus, mechanical exercises, Quint. 10, 7, 11: anima, Tert. Poen. 12.
Subst.: irrătĭōnālĭa, ĭum, n. plur., things or creatures without reason: de irrationalibus, Quint. 8, 6, 13.
Adv.: irră-tĭōnālĭter, irrationally, Tert. adv. Marc. 2, 6 al.

* irraucesco (inr-), rausi, ĕre, v. inch. n. [1. in-raucus], to become hoarse: si paulum irrauserit, Cic. de Or. 1, 61, 259.

irraucus, a, um, adj. [2. in-rationalis], hoarse: vox, Plin. Val. 1, 2.

irrĕcĭtābĭlĭter, adv. [2. in-recito], unutterably, unspeakably, Venant. Carm. 3, 9, 49.

irrĕcōgĭtātĭo (inr-), ōnis, f. [2. inrecogitatio], inconsiderateness, thoughtlessness (eccl. Lat.), Tert. Exhortat. ad Cast. 4.

irrĕcordābĭlis (inr-), e, adj. [2. inrecordabilis], not to be remembered (postclass.): oblitteratio, Arn. 2, 62.

irrĕcŭpĕrābĭlis (inr-), e, adj. [2. inrecupero], irrecoverable, irreparable, unalterable (eccl. Lat.), Tert. Pud. 14.

irrĕcūsābĭlis (inr-), e, adj. [2. inrecusabilis], not to be refused (post class.): occasio, Cod. Just. 3, 1, 13; Hier. Ep. 60, 14.
Hence, adv.: irrĕcūsābĭlĭter, without possibility of refusal, Rustic. c. Aceph. p. 1218.

* irrĕdĭvīvus (inr-), a, um, adj. [2. inredivivus], irreparable, that cannot be restored, Cat. 17, 3.

* irrĕdux (inr-), ŭcis, adj. [2. in-redux], that does not bring back: via, Luc. 9, 408.

irrĕformābĭlis (inr-), e, adj. [2. inreformo], unalterable (late Lat.), Tert. Verg. Vell. 1; adv. Valent. 29.

irrĕfrāgābĭlis (inr-), e, adj. [2. inrefragor], irrefragable (eccl. Lat.), Pseudo ug. ad Fr. Erem. Serm. 35.
Hence, adv.: irrĕfrāgābĭlĭter, inviolably: Catholici dogmatis fundamenta observare, Ven. Fort. Vit. Hilar. 1 praef. 1.

irrĕfūtābĭlis (inr-), e, adj. [2. in-refuto], irrefutable (post-class.), Arn. 4, 139.
Hence, adv.: irrĕfūtābĭlĭter, Jul. ap. Aug. c. Sec. Resp. Jul. 1, 48.

irrĕfūtātus (inr-), a, um, adj. [2. inrefutatus], unrefuted (eccl. Lat.), Lact. 5, 16 fin.

irrĕgĭbĭlis (inr-), e, adj. [2. in-regibilis], ungovernable, unmanageable (postclass.), Veg. Vet. 2, 3: laxitas corporis (i. e. very large, = immoderata), Cael. Aur. Acut. 1, 14, 107.

irregressĭbĭlis (inr-), e, adj. [2. inregressio], from which there is no return (eccl. Lat.): transgressio, Aug. Civ. Dei, 8, 22.

irrĕlĭgātus (inr-), a, um, adj. [2. inreligatus], unbound: croceas irreligata comas, Ov. A. A. 1, 530: ratis, not moored, Pedo Albin. 2, 5.

irrĕlĭgĭo (inr-), ōnis, f. [2. in-religio], impiety, irreligion (post-class.), App. Trismeg. p. 91 (but not in Auct. Her. 2, 21).

irrĕlĭgĭōsē (inr-), adv., v. irreligiosus fin.

irrĕlĭgĭōsĭtas (inr-), ātis, f. [irreligiosus], irreligion, impiety (eccl. Lat.), Tert. Apol. 24; Salv. Gub. Dei, 6, 15: inexpiabilis, Hilar. in Matt. 5, 13; id. Trin. 1, 36 al.

irrĕlĭgĭōsus (inr-), a, um, adj. [2. inreligiosus], irreligious, impious (not anteAug.): irreligiosum ratus, sacerdotes pedibus ire, etc., Liv. 5, 40 fin.: cujus (templi) dedicationem differre longius irreligiosum est, Plin. Ep. 4, 1, 5; 9, 35, 1: in Caesares, Tert. ad Nat. 1, 17.
Comp.: potest irreligiosius quidpiam existimari? Arn. 5, 185.
Sup.: factum irreligiosissimum, Tert. Or. 12.
Adv.: irrĕlĭgĭōsē, impiously: si qua irreligiose dixisset, Tac. A. 2, 50.
Comp., Arn. 1, 13; Tert. ad Nat. 1, 10.

irrĕmĕābĭlis (inr-), e, adj. [2. in-remeabilis], from which one cannot return, irremeable (poet.): error, Verg. A. 5, 591: via, Sen. Herc. Fur. 548: unda, i. e. the Styx, Verg. A. 6, 425: litus, Sil. 5, 41.

irrĕmĕdĭābĭlis (inr-), e, adj. [2. inremediabilis], incurable, irremediable, beyond cure (post-Aug.).

  1. I. Lit.: in vino cicuta, Plin. 25, 13, 95, § 152.
  2. II. Trop.
    1. A. In gen.: scelus, Plin. 11, 53, 115, § 279: summa malorum, Salv. Gub. Dei, 4, p. 121: lacrimae, not to be checked, Vulg. Job, 10, 4.
    2. B. Implacable: factio, Maecenas ap. Sen. Ep. 114, 5.

irrĕmissē (inr-), adv. [2. in-remisse], unpardonably, inexorably (post-class.), Amm. 29, 2, 10.

irrĕmissĭbĭlis (inr-), e, adj. [2. inremissibilis], unpardonable, irremissible (eccl. Lat.): peccata, Tert. Pudic. 2: blasphemia, Hier. Ep. 42, 1.

irrĕmōtus (inr-), a, um, adj. [2. inremotus], unremoved (post-class.), Prud. στεφ. 5, 407.

irrĕmūnĕrābĭlis (inr-), e, adj. [2. in-remuneror], that cannot be compensated, not to be remunerated (post-class.): beneficium, App. M. 3, p. 139; 11, p. 269.

irrĕmūnĕrātus (inr-), a, um, adj. [2. in-remuneratus], unrewarded, unremunerated (late Lat.): suboles, Cassiod. Var. 2, 11: militia, id. ib. 2, 28.

irrĕpărābĭlis (inr-), adj. [2. in-reparabilis], irreparable, irrecoverable, irretrievable (poet. and in post-Aug. prose): tempus, Verg. G. 3, 284; id. A. 10, 467: vita, Sen. Ep. 123, 10: fuga temporis, Col. 11, 1, 29.

irrĕpercussus (inr-), a, um, adj. [2. in-repercutio], not retorted, not refuted, Tert. Apol. 16.

irrĕpertus (inr-), a, um, adj. [2. inreperio], not found, undiscovered: aurum, Hor. C. 3, 3, 49: puer, Sen. Med. 648.

irrĕplētus (inr-), a, um, adj. [2. inrepleo], not filled, Paul. Nol. Carm. 17, 60.

irrēpo (inr-), repsi, reptum, 3, v. n. [1. in-repo], to creep in, into, upon, or to a place.

  1. I. Lit., with ad: draconem repente irrepsisse ad eam, Suet. Aug. 94.
    With dat.: (salamandra) si arbori irrepsit, Plin. 29, 4, 23, § 74.
    Absol.: irrepsi tamen, Petr. 87.
    With acc. of place: cubiculum, App. M. 3, p. 139; 8, p. 206: caveam, id. ib. 4, p. 149: hospitium, id. ib. 9, p. 219: Mogontiacum, Amm. 27, 10, 1.
  2. II. Transf., of things: haec luesinrepsit in Italiam, Plin. 26, 1, 3, § 3; cf. id. 26, 1, 3, § 9: inrepsisse medicinam, to be gradually introduced, id. 30, 1, 1, § 2: irrepentes radiculae, Col. 4, 1, 2: irrepentibus aquis, id. 3, 18, 5 Schneid.
  3. III. Trop., to come or get into in an imperceptible manner, to steal in, insinuate one’s self: laetitia in sinum, Pompon. ap. Non. 500, 26 (Com. Rel. v. 141 Rib.): eloquentia irrepit in sensus, Cic. Or. 28, 97: in mentes hominum, id. de Or. 3, 53, 203: in tabulas municipiorum, id. Arch. 5, 10: in testamenta locupletium, id. Off. 3, 19, 75.
          1. (β) With acc.: inrepere paulatim militares animos, Tac. A. 4, 2.
          2. (γ) With dat.: dolor animo irrepet, Sen. Cons. ad Polyb. 26: irrepsit subito canities seni, Prud. prooem. 23.
          3. (δ) Absol.: lentoque irrepunt agmine poenae, Stat. Th. 5, 60: penitus irrepere per luxum, Tac. A. 13, 12; cf. id. H. 2, 63.

irrĕposcĭbĭlis (inr-), e, adj. [2. inreposcibilis], that cannot be demanded back (post-class.), App. Mag. p. 332, 18; Sid. Ep. 8, 15.

irrĕprĕhensĭbĭlis (inr-), e, adj. [2. in-reprehendo], unblamable, irreprehensible (post-class.), Arn. 2, 53 (with inculpabiles): mandatum, Tert. Res. Carn. 23; Vulg. 1 Tim. 6, 14.
Adv.: irrĕprĕhensĭbĭlĭter, unblamably, Claud. Mam. Stat. Anim. 1, 3, 7.

irrĕprĕhensus (inr-), a, um, adj. [2. in-reprehendo], blameless, without blame (poet.): probitas, Ov. Tr. 5, 14, 22: responsa, true, id. M. 3, 340.

irreptĭo (inr-), ōnis, f. [irrepo], a creeping in (late Lat.), Aug Ep. 107.

irrepto (inr-), āre, v. n. and a. [id.], to creep into or to a place, to creep or crawl upon (poet.).

        1. (α) With dat.: nemus Lycurgo, cover, Stat. Th. 4, 386: umeris avi, id. S. 3, 177.
        2. (β) With acc.: Mycenas, Stat. Th. 11, 731.

irreptor (inr-), ōris, m. [irrepo], one who creeps in or upon, an encroacher: agrorum, Cod. Th. 2, 26, 2.

irrĕquĭēbĭlis (inr-), e, adj. [2. inrequiesco], that cannot be stilled, restless: sitis, that cannot be allayed, Scrib. Comp. 105; Marc. Emp. 20.

irrĕquĭes (inr-), ētis, adj. [2. in-requies], restless, unresting, always in action or motion (late Lat.): cor, Aus. Idyll. 12, 5: gens, id. ib. 12, 42.

irrĕquĭētus (inr-), a, um, adj. [2. inrequietus],

  1. I. unquiet, restless (poet. and in post-Aug. prose): Enipeus, Ov. M. 1, 579: illa, id. ib. 5, 443: Charybdis, id. ib. 13, 730: agitatio, Sen. Brev. Vit. 10, 6: circuitus mundi, Plin. 2, 5, 4, § 11; cf.: ambitus (mundi), id. 2, 3, 3, § 6.
  2. II. Transf., disquieting, causing unrest: sors mea, Ov. M. 2, 386: bella, id. Tr. 2, 236.

irrĕquīsītus (inr-), a, um, adj. [2. in-requiro], unsought for (late Lat.), Sid. Ep. 9, 3.

* irrĕsectus (inr-), a, um, adj. [2. in-reseco], uncut, unpared: pollex, Hor. Epod. 5, 47.

irrĕsŏlūbĭlis (inr-), e, adj. [2. in-resolubilis], indissoluble: nexus, App. Dogm. Plat. 2, p. 19, 22; Amm. 30, 4.

irrĕsŏlūtus (inr-), a, um, adj. [2. inresolvo], unloosed, not loosened: vincula, Ov. P. 1, 2, 21: nexus, Boëth. Cons. 3; Metr. 2, 4.

irrespīrābĭlis (inr-), e, adj. [2. inrespiro], in which one cannot breathe: hypobrychium, Tert. Idol. 24.

irrestinctus (inr-), a, um, adj. [2. inrestinguo], unextinguished: altaria, Sil. 3, 29.
Trop., of the feelings: ardor, Mart. Cap. 9, § 915.

irrētĭo (inr-), īvi or ĭi, ītum, 4, v. a. [1. in-rete], to catch in a net, to ensnare, entangle (syn.: illaqueo, implico; class.).

  1. I. Lit.: quid ad illum, qui te captare vult, utrum tacentem irretiat te, an loquentem? Cic. Ac. 2, 29, 94: solum pluribus radicibus impeditum, et quasi irretitum, Col. 3, 11, 2.
  2. II. Transf., to embarrass, hinder (late Lat.): festinandi studio aliis irretientibus alios, Amm. 19, 8, 3.
  3. III. Trop., to catch, entangle, ensnare: si laqueis, manicis, pedicis mens irretita est, Lucil. ap. Non. 350, 25: se erratis, Cic. Tusc. 5, 21, 62: aliquem corruptelarum illecebris, id. Cat. 1, 6, 13: homines judiciis iniquissimis, id. Vatin. 5, 12: cantiunculis irretitus, id. Fin. 5, 18, 49: Stoici disputationum suarum atque interrogationum laqueis te irretitum tenerent, id. de Or. 1, 10: loquacitas interrogationibus irretita, id. Vatin. 1, 2: aliquem sermonibus, Vulg. Isa. 8, 15: calumniis, Amm. 15, 5, 32.

irrētītus, Part., from irretio.

irrĕtortus (inr-), a, um, adj. [2. inretorqueo], not turned back: oculo irretorto Spectat acervos, without looking back, Hor. C. 2, 2, 23.

irrĕtractābĭlis (inr-), e, adj. [2. inretracto], irrevocable: sententia, Aug. Conf. 10, 33.
Hence, adv.: irrĕtractābĭlĭ-ter, irrevocably: custodire decreta, Facund. Def. 12, 3.

irrĕvĕrens (inr-), entis, adj. [2. inrevereor], that does not show due respect or veneration, disrespectful, irreverent (postAug.).

        1. (α) With gen.: operis, Plin. Ep. 8, 21, 3.
        2. (β) With dat.: matri, Spart. Carac. 2.
        3. (γ) With in and acc.: in prophetam, Tert. adv. Marc. 2, 14.
        4. (δ) Absol.: anima, Vulg. Sirach, 23, 6: non eris tam irreverens ut, etc., Symm. 8, 28.
          Sup. absol.: quam sint nequissimi et irreverentissimi, Aug. Civ. Dei, 2, 2.
          With erga: irreverentissimi erga deos vestros, Tert. ad Nat. 1, 10.
          Adv.: irrĕvĕrenter, disrespectfully, irreverently: irreverenter et temere, Plin. Ep. 2, 14, 2: agere, id. ib. 6, 13, 2.

irrĕvĕrentĭa (inr-), ae, f. [irreverens], want of due respect or reverence, irreverence, disrespect (post-Aug.): coalitam libertate irreverentiam prorupisse, Tac. A. 13, 26: juventutis, id. ib. 3, 31: adversus, fas nefasque, id. H. 3, 51: studiorum, inattention to, neglect, Plin. Ep. 6, 2, 5: irreverentia ipsius obturatio aurium, profanity, Vulg. Sir. 27, 15.

A maximum of 100 entries are shown.