Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

hīc, haec, hōc

    (
  1. I. gen. hujus, monosyl., Plaut. Am. prol. 51; 96; 1, 1, 115; dat. huïc, Sidon. Carm. 7, 145; Avien. Descr. Orb. 22; dat. sing. fem. hae rei, Cato, R. R. 14, 3; acc. HONC for hunc, C. I. L. 1, 32; nom. plur. hic, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 = Ann. v. 414 Vahl.; Varr. L. L. 6, § 73 Müll.; fem. haec, v. infra, B. init.; dat. and abl. hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20; cf. Varr. L. L. 8, § 78 Müll.; v. Neue, Formenl. 2, p. 203 sqq.), pron. demonstr. [from the pronom. root i (whence also comes is), with the demonstr. suffix ce] points to something near or present, or which is conceived of as present, this.
          1. (α) With subst.: hic homo sanus non est, Plaut. Am. 1, 1, 246: rapidus fluvius est hic, non hac temere transiri potestapud hunc fluvium, etc., id. Bacch. 1, 1, 53: quid praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum regna perspexerit? etc., Cic. Rep. 1, 17: genus hoc, id. ib. 1, 25: hoc avunculo, atque in hac tam clara re publica natus, id. ib. 1, 19; cf.: quorum singuli saluti huic civitati fuerunt, et qui sunt procul ab aetatis hujus memoria, id. ib. 1, 1: his libris, id. ib. 1, 7: hae feriae, id. ib. 1, 9; 1, 20; cf.: hoc otio, id. ib. 9 fin.: haec caelestia vel studiosissime solet quaerere, id. ib. 1, 10: ad haec cituma, id. ib. 1, 21: hic vir, Liv. 7, 39, 12.
          2. (β) Absol. (cf. Krebs, Antibarb. p. 520): hic insidiantes vigilant, Enn. l. l.: hi domum me ad se auferent, Plaut. Men. 5, 2, 94: non mihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, sed agendum accuratius, et dicendum dignum aliquid horum auribus, Cic. Rep. 1, 13: feceris (ut etiam pro his dicam) nobis gratum omnibus, id. ib. 1, 21 fin.: hoc ubi Amphitruo erus conspicatus est, etc., Plaut. Am. 1, 1, 87: docere hoc poterat ille homines paene agrestes, et apud imperitos audebat haec dicere, Cic. Rep. 1, 15: dixerat hoc ille, cum, etc., id. ib. 1, 12: haec Scipio cum dixisset, id. ib. 1, 11: haec plurimis a me verbis dicta sunt, etc., id. ib. 1, 7.
    1. B. More emphatic, in the original full form, hīce, haece, hōce (not, as formerly written, hicce, haecce, hocce; in gen. sing. HVIVSQVE; in nom. plur. hisce, like ieis = ei, and ques = qui, see below; and apocopated in nom. plur. fem. haec for haece, and in gen. plur. horunc, harunc, for horunce, harunce); and, with the interrogative particle, hicine, haecine, hocine (mostly ante-class.): hoce haud dubium est quin, etc., Ter. And. 2, 3, 17: eum hinc profugiens vendidit in Alide Patri hujusce, Plaut. Capt. prol. 10; so, hujusce, id. Poen. prol. 120; 5, 4, 76; 87; cf.: atque hujusce rei judicium jam continuo video futurum, Cic. Div. in Caecil. 14, 47: hisce homines ubi habitent, Plaut. Trin. 4, 2, 36; v. Ritschl ad h. l.; so, hisce, id. Ps. 1, 5, 125; id. Capt. prol. 35 Fleck.; id. Rud. 2, 1, 5 ib., and perh. also id. Mil. 4, 8, 24 (Ritschl, hice): hice, Att. ap. Non. 15, 29 (Trag. Rel. v. 122 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 38: haec aedes, Plaut. Most. 2, 1, 53; 3, 1, 117; so, haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus Incommoditates, id. Aul. 3, 5, 58: haec (puellae), Ter. Eun. 3, 5, 34: haec sententiae, Cic. Tusc. 1, 11, 22; 3, 34, 84; Lucr. 3, 601; Verg. G. 3, 305; cf. Bentl. Ter. Hec. 5, 2, 24: aliut posticum harunce aedium, Plaut. Stich. 3, 1, 41; cf.: harunc aedium, id. Most. 2, 1, 57: sine opera tua nihil di horunc facere possunt, id. Cist. 1, 1, 53: horunc, id. Poen. 3, 1, 48; Ter. Hec. 1, 2, 97; id. Phorm. 3, 2, 33: cedo signum, si harunc Baccharum es, Plaut. Mil. 4, 2, 25: harunc aedium, id. Merc. 5, 1, 3: hisce ego Placidum ted hodie reddam, id. Curc. 5, 3, 48; cf.: quid dicam hisce, incertus sum, Ter. Hec. 3, 4, 36: tu ab hisce rebus animum avoca, Sulp. in Cic. Fam. 4, 5, 5; so, hisce, Plaut. Cas. 2, 7, 13; id. Most. 1, 3, 81; 1, 4, 23; 2, 2, 71; 4, 2, 35 et saep.: Thr. Tu hosce instrue. Gn Illuc est sapere! ut hosce instruxit, Ter. Eun. 4, 7, 11; so, hosce, id. ib. 1, 2, 71; id. Heaut. 3, 2, 3; 4, 5, 4; id. Ad. 5, 7, 5; id. Phorm. 4, 3, 4: apud hasce aedes, Plaut. Am. 1, 1, 194; so, hasce, id. As. 2, 3, 1; id. Aul. 2, 4, 2; 2, 8, 15; id. Capt. 4, 2, 51; id. Bacch. 4, 6, 17 et saep.
      With the interrog. particle: hicin’ Achilles est? Plaut. Mil. 1, 1, 61; so, hicinest? id. Pers. 5, 2, 49; cf.: hicine vir patriae natus usquam nisi in patria morietur? Cic. Mil. 38, 104 et saep.: haecine, Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Ep. 4, 2, 5; 5, 1, 15; id. Pers. 4, 3, 75; Ter. Hec. 5, 2, 5; id. Phorm. 5, 8, 24: huncine hominem, Plaut. Ps. 1, 2, 68; cf.: huncine hominem! hancine impudentiam! judices, hanc audaciam! Cic. Verr. 2, 5, 25, § 62: hocine hic pacto potest Inhibere imperium magister? Plaut. Bacch. 3, 3, 43: o Juppiter, hoscine mores! Ter. Ad. 4, 7, 40: hacine victoria sola aut hac praeda contenti estis futuri, Liv. 10, 17, 5; Ter. Hec. 3, 1, 3; so in the shorter form, hicne, Cic. Rosc. Am. 48, 141: ex hocne equo, id. Fat. 3, 5: cum hocne, id. Att. 9, 7, 3: ex hacne natura, id. Tusc. 1, 25, 62: haece locutus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 239 Vahl.) al.
      So, Fortuna hujusce diei, as a particular deity, Cic. Leg. 2, 11, 28; Plin. 34, 8, 19, § 54; in inscrr. also written HVIVSQVE DIEI, Inscr. Orell. 5; cf.: HVIVSQ. LOCI, id. ib. 1580; 2300; and HOIVSQVE AEDIS ERGO, id. ib. 2488.
    2. C. With other pronouns: hos eosdem motus perturbationes dixerimus, Cic. Tusc. 3, 4, 7; cf.: cum idem hoc visum diceretur, id. Rep. 1, 14: hoc idem fit in reliquis civitatibus, Caes. B. G. 7, 15, 2; id. B. C. 1, 74, 5; Quint. 8, 4, 17: haec eadem centurionibus tribunisque militum mandabant, Caes. B. G. 7, 17 fin.: haec eadem genera, Quint. 6, 3, 54: hoc ipsum civile jus, Cic. Rep. 1, 2: sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione, Quint. 2, 1, 8; 8, 3, 45: ad hunc eum ipsum, Cic. Ac. 1, 1, 2 Goer. N. cr.; cf.: idem hoc ipsum, id. Tusc. 5, 9, 26: huic illi legato, id. Fl. 22, 52: hunc illum fatis Portendi generum, Verg. A. 7, 255; cf.: hic est enim ille vultus semper idem, quem, etc., Cic. Tusc. 3, 15, 31: hic est ille status quantitatis, Quint. 7, 4, 15: haec est illa, quae δείνωσις vocatur, id. 6, 2, 24: hujus istius facti stultitia, Cic. Rab. Post. 9, 24: ista haec epigrammata, Sid. Ep. 2, 10: hunc talem virum, Cic. fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3: callidum quendam hunc, Cic. de Or. 1, 50, 218.
    3. D. Opp. to ille, iste, less freq. to hic, alter, alius, etc., this, the latter, to indicate the nearer object (which is to be determined not so much by the phraseology as by the thought; so that hic may refer to that noun whose position in the sentence is the more remote, but which is the most closely connected with the speaker, and of the most importance to him, in which case it is to be rendered by that, the former, etc.): ejusdem esse, qui in illa re peccarit, hoc quoque admisisse, Cic. Inv. 2, 16, 50: in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari, quam in illa tranquillitate atque otio jucundissime vivere, id. Rep. 1, 1: si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est, Quint. 7, 2, 30: cum hic testamento, ille proximitate nitatur, id. 3, 6, 95: in his judicem sibi, in illis alii credere, id. 5, 7, 33: haec pars perorationis accusatori patronoque ex aequo communis est. Affectibus quoque iisdem fere utuntur: sed varius hic, ille saepius ac magis, id. 6, 1, 8; cf. id. 6, 2, 12; 17: cum tu ista caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae videntur ante oculos, esse magis putem quaerenda, Cic. Rep. 1, 19; id. Fam. 2, 11, 1: iisdem enim hic sapiens, de quo loquor, oculis, quibus iste vester, caelum, terram, mare intuebitur, id. Ac. 2, 33, 105: si hoc loco scripsisset, isto verbo usus non esset, non isto loco verbum istud collocasset, id. Inv. 2, 41, 121: has igitur tot sententias ut omittamus, haec nunc videamus, quae diu multumque defensa sunt, id. Ac. 2, 42, 130: Caesar facile diceret: Hic versus Plauti non est, hic est, this … that, id. Fam. 9, 16, 4: ego hoc dico. adversarius hoc, Quint. 4, 4, 8: vendidit hic auro patriamHic thalamum invasit natae, Verg. A. 6, 621 sq.: hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere, Tac. A. 14, 8: quid responsuri sint adversarii his et hiscum sciret haec et haec, Quint. 6, 1, 3 sq.: interim quaeritur: hoc an hoc? furtum an sacrilegium? id. 7, 3, 9: alter (Roscius) plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic autem nuper se ad eum lanistam contulit, Cic. Rosc. Am. 6, 17: occupat hic collem, cymbā sedet alter aduncā, Ov. M. 1, 293.
      1. 2. Referring to that which in the speaker’s mind is the nearer object, although by the position of the words it is the more remote: quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo sapientissimum judicavit (i. e. Socratem): Hujus enim (i. e. Catonis, of the former) facta, illius (i. e. Socratis) dicta laudantur, Cic. Lael. 2, 10; id. Rosc. Com. 2, 7: hanc posteriorem (artem) et Stoici et Peripatetici, priorem autem illi (i. e. Peripatetici) egregie tradiderunt, hi (i. e. Stoici) ne attigerunt quidem, id. Fin. 4, 4, 10: hoc Cicero atque Asinius certatim sunt usi: pro Scauro hic, ille pro filio, Quint. 6, 1, 21; 3, 10, 1: melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria: haec in tua, illa in deorum manu est, the former … the latter, Liv. 30, 30, 19: quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aër: Fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax, Ov. Tr. 1, 2, 24; id. M. 1, 697.
    4. E. In the neutr. sing. subst., with gen.: quid hoc hominist? Plaut. Am. 2, 1, 26; cf. Ter. Eun. 3, 4, 8: quid hoc morbi est? id. ib. 2, 1, 19: quid hoc est negoti? id. Ad. 4, 5, 71; cf. id. Eun. 3, 4, 6: hoc fructi pro labore ab his fero, id. Ad. 5, 4, 16: edormiscam hoc villi, id. ib. 5, 2, 11: hoc commodi est, quod, etc., Cic. Rosc. Am. 32, 91: hoc copiarum in Hispanias portatum est, Liv. 42, 18, 7: hoc servitutis injunxisse, ut, etc., id. 5, 2, 8: hoc intervalli datum res tranquillas in urbe fecit, id. 3, 25, 4: hoc consilii, id. 5, 39, 6: hoc solacii, id. 30, 13, 13: hoc noctis, Plaut. Am. 1, 1, 2; 11; 136.
  2. F. Hoc with verbs impers., pleonast. as a subject (ante-class.): eamus, Amphitruo: lucescit hoc jam, there is daybreak, Plaut. Am. 1, 3, 45: luciscit hoc jam, Ter. Heaut. 3, 1, 1: lucet hoc, Plaut. Mil. 2, 2, 63; cf. id. Curc. 1, 3, 26.
  3. G. Pregn. (qs. pointing to something with the finger), this, this … here (ante-class. and poet.); most freq. of the speaker himself, like the Gr. ὅδε, for ego: hic homost omnium hominum praecipuos, Plaut. Trin. 5, 1, 1: hic si quid nobis forte adversi evenerit, tibi erunt parata verba, huic homini verbera, Ter. Heaut. 2, 3, 115; so, huic homini, i. q. mihi, Plaut. Ep. 1, 2, 38: hic homo, i. q. ego, id. Curc. 2, 1, 33: hunc hominem, i. q. me, Plaut. Bacch. 4, 4, 1; Hor. S. 1, 9, 47; cf.: vintu huic seni auscultare? Ter. Ad. 5, 7, 8; id. And. 2, 1, 10; Tib. 2, 6, 7: haec res, my property, Plaut. Trin. 2, 4, 106: hunc in collum, my neck, id. Pers. 4, 6, 9 Brix (Ritschl, huc): ni haec praesensisset canes, this dog, = ego, id. Trin. 1, 2, 135 Brix ad loc.
    In neutr. absol.: tu quod te posterius purges hanc injuriam mihi nolle Factam esse, hujus non faciam, not so much, i. e. not the least, Ter. Ad. 2, 1, 9.
  4. H. With reference to time, of this time, now present, actual, this: cena hac annonā est sine sacris hereditas, in the present scarcity, Plaut. Trin. 2, 4, 83: sed nondum haec, quae nunc tenet saeculum, neglegentia deum venerat, Liv. 3, 20: his temporibus, Cic. Fam. 13, 77, 1: M. Cato, hujus nostri Catonis pater, id. Off. 3, 16, 66; cf.: si potius ad antiquorum diligentiam, quam ad horum luxuriam dirigas aedificationem, Varr. R. R. 1, 13, 6 sq.: etenim qui haec vituperare volunt, Chrysogonum tantum posse queruntur, the present times, Cic. Rosc. Am. 48, 138: ne horum quidem magnificentia operum, Liv. 1, 55 fin.; very rarely of time just ended: ante hos annos quadraginta, Plin. 14, 22, 28, § 143: ante hos sex menses, Phaedr. 1, 1, 10: ante hoc triduum, Front. Ep. ad M. Caes. 2, 5 init.; Aug. Serm. 270, 3.
  5. II. Very freq. referring to a thought that follows, and which may be expressed by a relative sentence, or by a sentence denoting the object, cause, or effect; with qui, quae, quod, an acc. and inf., quod, ut, ne, etc. (more clearly indicative than the determinative, is, ea, id; though freq. confounded with it in MSS. and editt.).
          1. (α) With relat. clause: Qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater Servitutis: hic, qui verna natust, conqueritur, Plaut. Am. 1, 1, 24; cf.: eos, qui, etc. … his, qui, etc. … longe duco esse anteponendos, Cic. Rep. 1, 2: neque his contentus sum, quae de ista consultatione scripta nobis summi ex Graecia homines reliquerunt, neque ea, quae mihi videntur, anteferre illis audeo, id. ib. 1, 22: non est tibi his solis utendum existimationibus ac judiciis, qui nunc sunt, hominum, sed iis etiam, qui futuri sunt, id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: quis hic est homo, quem ante aedis video hoc noctis? Plaut. Am. 1, 1, 136: unde in laboribus et periculis fortitudo? nempe ab his, qui, etc., Cic. Rep. 1, 2; 1, 17: haec quae sunt in hoc genere, id. ib. 1, 11: mundus hic totus, quod domicilium di nobis dederunt, id. ib. 1, 13: hoc autem sphaerae genus, in quo, etc., id. ib. 1, 14; 1, 16: in his libris, quos legistis, id. Leg. 1, 9, 27; cf. id. Div. 1, 3, 5: quam quisque norit artem, in hac se exerceat, id. Tusc. 1, 18, 41 et saep.: lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filiis fecere insidias, Plaut. Bacch. 5, 2, 90; cf. Cic. Tusc. 2, 1, 3; id. N. D. 1, 40, 113: servi, qui, cum culpa carint, tamen malum Metuont, hi solent esse eris utibiles, Plaut. Most. 4, 2, 2 sq.; cf. Cic. Rep. 1, 19: de Bruti amore etsi mihi nihil novi adfers: tamen hoc audio libentius, quo saepius, id. Att. 13, 36 fin.; cf.: is porro, quo generosior celsiorque est, hoc majoribus velut organis commovetur, Quint. 1, 2, 30: hoc primum videamus, quidnam sit, de altero sole quod nuntiatum est in senatu, etc., Cic. Rep. 1, 10; 1, 24: mire tractat hoc Cicero pro Milone quae facturus fuerit Clodius, si praeturam invasisset, Quint. 9, 2, 41.
          2. (β) With acc. and inf.: erat tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere, Cic. Rep. 1, 16: sed hoc vir excellenti providentia sensit ac vidit, non esse opportunissimos situs maritimos urbibus iis, quae, etc., id. ib. 2, 3: hoc tantum admiror, Flavum, etc., Quint. 7, 4, 40; 11, 1, 22: unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc., Cic. Rep. 1, 1: hoc simul accipe dictum: Quorum … , Eorundem libertati me parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204 Vahl.); cf. with appositive clause: sic hoc proloquar: Principio, ut illo advenimus, Continuo Amphitruo delegit viros, etc., Plaut. Am. 1, 1, 48: ut hoc: Non debes alienam uxorem optare, Quint. 7, 1, 25; cf. id. 9, 4, 97; 9, 2, 32.
          3. (γ) With quod or quia: maxime hoc mihi mirum videri solet, quod, qui tranquillo mari gubernare se negent posse, etc., Cic. Rep. 1, 6: quaesierat ex me Scipio, quidnam sentirem de hoc, quod duo soles visos esse constaret, id. ib. 1, 13; Quint. 9, 1, 1: propter hoc ipsum ostendenda non sunt, quod apparent, id. 12, 9, 6: nostri primo integris viribus fortiter repugnaresed hoc superari, quod diuturnitate pugnae, etc., in this that, herein that, Caes. B. G. 3, 4, 3; cf. Quint. 8, 3, 30: hoc ipso fidem detrahimus illis, quod sint tam gravia, id. 9, 2, 53: hoc ipso, quod, id. 4, 1, 54; 5, 11, 41; 6, 2, 16 et saep.: consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quod, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 1; cf.: id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur, Caes. B. G. 1, 2, 3: hoc esse miseriorem gravioremque fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli, etc., id. ib. 1, 32, 4; Quint. 5, 7, 22: hoc magis, quod (al. quia) illic ut litigatores loquimur frequentius, id. 6, 2, 36: hoc sese excruciat animi, Quia leno ademit cistulam ei, Plaut. Rud. 2, 3, 57: quod hoc etiam mirabilius debet videri, quia, etc., Cic. de Or. 1, 3, 12; cf.: hoc sunt exempla potentiora, quia, etc., Quint. 10, 1, 15.
          4. (δ) With ut or ne: nunc hoc me orare a vobis jussit Juppiter, ut conquistores, etc., Plaut. Am. prol. 64; cf.: hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquistores, etc., id. ib. 81: atque hoc evenit In labore atque in dolore, ut mors obrepat interim, id. Ps. 2, 3, 19: nec enim hoc suscepi, ut, etc. … neque hoc polliceor me facturum, ut, etc., Cic. Rep. 1, 24: neque enim hac nos patria lege genuit aut educavit, utsed ut, etc., id. ib. 1, 4; for which: homines sunt hac lege generati, qui tuerentur, etc., id. ib. 6, 15: quare hoc animo in nos esse debebis, ut aetas nostra, etc., id. Fam. 2, 1 fin.; id. Off. 3, 5, 22; id. Rep. 1, 12: plurimum in hoc laboris exhausimus, ut ostenderemus, etc., Quint. 8 praef. § 6; cf.: habenda fides est vel in hoc, ut, etc., id. 11, 2, 51; so, in hoc, ut, id. 6, 3, 15; 10, 3, 29: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm: Ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin. (Sat. v. 37 Vahl.); so, in hoc scilicet, ne suspectus his foret, Vell. 2, 41 fin.
    1. B. Hoc est serves to annex a more particular explanation of what has been said, that is, that is to say, namely: in hac causa dicam de eo prius, quod apud vos plurimum debet valere, hoc est, de voluntate eorum, quibus injuriae factae sunt, Cic. Div. in Caecil. 4, 11: quadriennium, hoc est, ex quo tempore fundus veniit, id. Caecin. 7, 19; 34, 100: cum honos agebatur amplissimus familiae vestrae, hoc est, consulatus parentis tui, id. Sull. 17, 49; id. Fam. 5, 12, 8: primum quaero, qua ratione Naevius susceptum negotium non transegerit, hoc est, cur bona non vendiderit, id. Quint. 24, 76 et saep.
      Sarcastically: ut haberet (Clodius) ad praeturam gerendam, hoc est, ad evertendam rem publicam plenum annum, Cic. Mil. 9, 24: at quam crebro usurpat Et consul et Antonius! Hoc est dicere: Et consul et homo impudicissimus, Et consul et homo nequissimus, id. Phil. 2, 28, 70.
    2. C. Hoc est or ĕrat, quod, with the accessory idea of indignation or reproach, is or was it for this that, etc.: hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibuscernam? Verg. A. 2, 664; Petr. 93.
      Hence,
  6. III. Advv.
      1. 1. hāc, in this place, on this side, this way, here (class.): nunc Juppiter hac stat, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565: Ar. Hac quidem non venit. Le. Angiporto Illac per hortum circuit clam, Plaut. As. 3, 3, 151: nunc hac An illac eam, incerta sum consili, id. Rud. 1, 3, 30: plenus rimarum sum: hac atque illac perfluo, Ter. Eun. 1, 2, 25; cf.: hac illac circumcursa, id. Heaut. 3, 2, 1; and: mox hac atque illa rapti, Tac. Agr. 28: sequere hac, reducam te ubi fuisti, this way, hither, Plaut. Capt. 3, 5, 106; id. As. 4, 2, 1; id. Men. 4, 1, 4; id. Poen. 1, 2, 116; id. Rud. 1, 2, 94; cf.: sequere hac me intus ad Glycerium nunc, Ter. And. 5, 6, 14: sequere me ergo hac intro, id. Ad. 4, 3, 18: i hac mecum intro, Plaut. Bacch. 5, 2, 56; 62; Ter. Ad. 4, 2, 35 sq.: quin igitur ad illa spatia nostra pergimus? … Nos vero: et hac quidem adire si placet, per ripam et umbram, Cic. Leg. 1, 4, 14: ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat. Hac nostris erat receptus, Caes. B. C. 1, 45, 5; 2, 2, 3.
        Hac-hac, for hac-illac (poet.): namque videbat, uti bellantes Pergama circum Hac fugerent Grai, Hac Phryges, Verg. A. 1, 467 sq.; Prop. 1, 3, 13; rarely in full form with the interrog. particle ne: utrum hacin feriam an ab laeva latus? Plaut. Cist. 3, 10 (cf. Ladewig, Anal. Scaen. p. 22).
      2. 2. hīc (old form heic; and with the interrog. part. ne, hicine), adv. loci, in this place, here.
  1. I. In space.
    1. A. Lit.: hos quos videtis stare hic captivos duos, etc. … Senex qui hic habitat, etc., Plaut. Capt. prol. 1 sq.: ego jam dudum hic adsum, Ter. Eun. 4, 6, 5: quem praestolare hic ante ostium? id. ib. 5, 6, 5: hic propter hunc adsiste, id. Ad. 2, 1, 15: hic tui omnes valent, Cic. Fam. 6, 20, 3: non modo hic, ubi, etc.. . sed, ubicumque, etc., id. Verr. 2, 5, 55, § 143: mons ibi arduus Nomine Parnasushic ubi Deucalionparva rate vectus adhaesit, Ov. M. 1, 319: hic (sc. Carthagine) illius (Junonis) arma, Hic currus fuit, Verg. A. 1, 16 et saep.: Pa. Philocomasium hicine etiam nunc est? Pe Quom exibam, hic erat, Plaut. Mil. 2, 2, 25; cf.: Ch. Ubi ego sum? hicine an apud mortuos? Eut. Neque apud mortuos neque hic es, id. Merc. 3, 4, 17: hicine, id. Cist. 1, 1, 21; 4, 2, 80; Ter. Ad. 2, 1, 29 al.: Da. Cedo fenus, redde fenus, fenus reddite, etc. … Tr. Fenus illic, fenus hic, Plaut. Most. 3, 1, 76: facile hic plus mali est, quam illic boni, Ter. And. 4, 3, 5; cf. id. Hec. 2, 1, 20: hic segetes, illic veniunt felicius uvae, Verg. G. 1, 54: hic, illic, ubi mors deprenderat, exhalantes, Ov. M. 7, 581 (cf. Krebs, Antibarb. p. 519).
      With gen.: hic proxume viciniae, in this neighborhood, Plaut. Mil. 2, 3, 2: modo vidi virginem hic viciniae miseram, Ter. Phorm. 1, 2, 45.
      With ne: hicine libertatem aiunt aequam esse omnibus? is it here that, etc., Ter. Ad. 2, 1, 29 (cf. hic, I. B. fin.).
    2. B. Transf., in this affair, on this occasion, in this particular, herein, here: hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit, Caes. B. G. 6, 35, 2; Cic. Verr. 1, 16, 49: hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas, id. Arch. 4, 8; cf.: hic vos dubitabitis, judices, id. Verr. 2, 2, 44, § 109: hic miramur, hunc hominem tantum excellere ceteris? etc., id. de Imp. Pomp. 13, 39: hic jam plura non dicam, id. ib. 9, 24; id. Planc. 41, 99; id. Verr. 2, 1, 26, § 66 (cf. II. fin. infra): hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur, Ter. And. 4, 1, 14: ut cum hic tibi satisfecerimus, istic quoque nostram in te benevolentiam navare possimus, Cic. Fam. 3, 10, 3.
      Referring to the noun whose position in the sentence is the most remote (cf. I. D. 2.): alterius ducis causa melior videbatur, alterius erat firmior: hic omnia speciosa, illic valentia, Vell. 2, 49, 3.
  2. II. Of time, i. q. nunc or tum, now, here; then, hereupon, at this time, at this juncture: hic reddes omnia, Ter. And. 2, 3, 15: hic ego quid praedicem? Cic. Sest. 5, 12; id. Cat. 1, 10, 26: hic cum uterque me intueretur, id. Fin. 2, 1, 1; so, hic cum, id. Tusc. 5, 20, 60; Nep. Milt. 3, 3: hic tum Fabricius frequentes eos ad me domum adduxit, Cic. Clu. 17, 49; so, hic tum, id. ib 20, 56; 27, 73; id. Verr. 2, 1, 26 § 66 al.: hic regina gravem poposcit pateram, Verg. A. 1, 728.
    So very freq. to introduce the beginning of a speech: hic Laelius (inquit); hic Philus; hic Scipio, etc., Cic. Rep. 1, 13, 23; 24 sq.; id. Fam. 1, 9, 10; 3, 8, 3; 5, 15, 4; id. Ac. 2, 4, 10; id. de Or. 2, 50, 202; Verg. A. 9, 246 et saep.
      1. 3. huc (access. form hoc), v. huc.

huc (old form hoc, like illoc, istoc, Plaut. Capt. 3, 1, 19; id. Truc. 2, 2, 27 et saep.; Ter. Eun. 3, 2, 48; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 5; Cic. Brut. 11, 10, 3; Nep. Phoc. 3, 3; Verg. A. 8, 423; Petr. 39; Inscr. Orell. 4394; 4471; 4814; cf. Serv. ad Verg. A. l. l.), adv., to this place, hither, = δεῦρο.

  1. I. Lit.: imus huc, illuc hinc: cum illuc ventum est, ire illinc lubet, etc., Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 258 Vahl.): huc illinc venire, Ter. Ad. 4, 5, 39: jam huc adveniet miles, Plaut. Bacch. 2, 2, 44: pater huc me misit ad vos oratum meus, id. Am. prol. 20: quin huc ad vos venire propero? Cic. Rep. 6, 15: hinc profecti huc revertuntur, id. ib. 6, 13 fin.: huc raro in urbem commeat, Ter. Hec. 1, 2, 100: te huc foras seduxi, Plaut. Aul. 2, 1, 14: huc est intro latus lectus, Ter. Heaut. 5, 1, 30: huc huc convenite, Petr. 23: huc mecum, Epidauria proles, huc, alti gaudens, Stat. S. 1, 4, 62: locus erat castrorum editus, huc magno cursu contenderunt, Caes. B. G. 3, 19, 1; cf. id. ib. 4, 21, 4: ubi arma esse sciam, huc veniam, Liv. 35, 19, 4: sic inde huc omnes currunt, Juv. 3, 308.
    Pregn., with verbs expressing state or action after motion (poet.): huc ades, o formose puer, Verg. E. 2, 45; 7, 9; 9, 39: huc ager ille malus dulcesque a fontibus undae ad plenum calcentur, id. G. 2, 243; Stat. Th. 4, 54; id. S. 1, 3, 72: sed huc qua gratia te arcessi jussi, ausculta, Ter. Eun. 1, 2, 19; cf.: huc propius me vos ordine adite, Hor. S. 2, 3, 80; Tib. 1, 7, 49.
    1. B. With gen.: mulier ex Andro commigravit huc viciniae, into this neighborhood, Ter. And. 1, 1, 43 Fleck., Umpfenbach (dub.; cf. Non. p. 499; Prisc. II. p. 187; Hand, Turs. III. p. 107; cf. II. B. infra).
    2. C. Huc illuc, huc atque illuc, huc et illuc, etc.; also: huc et illo and huc et huc, hither and thither: ne cursem huc illuc via deterrima, Cic. Att. 9, 9, 2: velut salientes huc illuc, Quint. 10, 7, 6: dum huc illuc signa vertunt, Liv. 7, 34, 9: cum huc atque illuc signa transferrent, id. 5, 8, 8: huc atque illuc intuentem vagari, Cic. de Or. 1, 40, 184: tum huc, tum illuc volant alites, id. Div. 1, 53, 120; cf.: volucres huc et illuc passim vagantes, id. ib. 2, 38, 80; Cels. 2, 15: huc illucque, Plin. 37, 6, 22, § 83 (Jan., ex illo): huc illucve, Cels. 6, 6, 36; 7, 3 al.: ista sidera huc et illo diducet velocitas sua, Sen. Ben. 5, 6 med.: ut ora vertat huc et huc euntium Liberrima indignatio, Hor. Epod. 4, 9.
    3. D. Huc usque, or in one word, hucusque, hitherto, thus far (very rare): hucusque Sesostris exercitum duxit, Plin. 6, 29, 34, § 174.
  2. II. Transf., in non-local relations, hither, to this, to these, to this point, so far: ut haec multo ante meditere, huc te pares, haec cogites, ad haec te exerceas, Cic. Fam. 1, 7, 9: accedat huc suavitas quaedam oportet sermonis, Cic. Lael. 18, 66; so freq., huc accedit, etc.; v. accedo: Massilienses naves longas expediunt numero XVII. Multa huc minora navigia addunt, add to these, Caes. B. C. 1, 56, 1; so freq., adde huc; v. addo: legiones effecerat civium Romanorum IX., etc … Huc Dardanos, etc., adjecerat, id. ib. 3, 4 fin.: huc natas adice septem, Ov. M. 6, 182: huc pertinet nobile apud Graecos volumen Heraclidis, Plin. 7, 52, 53, § 175 et saep.
    Hence, like eo, followed by ut with subj.: huc unius mulieris libidinem esse prolapsum, ut, etc., Cic. Cael. 20, 47; cf.: rem huc deduxi, ut, etc., id. Cat. 2, 2, 4: huc flexit, ut, etc., Tac. A. 4, 41: rem Romanam huc satietate gloriae provectam, ut, etc., id. ib. 12, 11: huc cecidisse Germanici exercitus gloriam, ut, etc., id. H. 3, 13.
    1. B. So, like eo, with gen.: huc arrogantiae venerat, ut, etc., Tac. A. 3, 73: huc deductum necessitatis, ut, etc., Val. Max. 8, 1 ext. 6; cf. above, I. B.
    2. C. Huc et illuc: versare suam naturam et regere ad tempus atque huc et illuc torquere ac flectere, Cic. Cael. 6, 13: huc et illuc rapit, id. Off. 1, 28, 101: verses te huc atque illuc necesse est, id. Fin. 5, 28, 86; cf.: dum in dubio est animus, paulo momento huc vel illuc impellitur, Ter. And. 1, 5, 31.
    3. D. Huc usque or hucusque, to such an extent, to such a point or pitch (cf. Krebs, Antibarb. p. 530 sq.): mirum esset profecto, hucusque profectam credulitatem antiquorum, Plin. 26, 4, 9, § 20: exercitum duxit, id. 6, 29, 34, § 174: simulatio hucusque procedit ut, etc., Quint. 5, 13, 22.
    4. E. With the demonstr. ce, and the interrog part. ne, hucine? hitherto? to this? so far? hucine tandem omnia reciderunt, ut civis Romanus virgis caederetur? Cic. Verr. 2, 5, 63, § 163: hucine. Micipsa pater, beneficia tua evasere, Sall. J. 14, 9.
      And with gen.: hucine rerum Venimus? Pers. 3, 15.
  3. F. To this end, for this purpose (postclass.): rubrum quoque emplastrum, quod Ephesium vocatur, huc aptum est, Cels. 5, 19, 21.

hucĭnē, adv., v. huc, II. E.

hucusque, adv., v. huc, I. D. and II. D.

hui, interj., an exclamation of astonishment or admiration, hah! ho! oh! hui, homunculi quanti estis, Plaut. Rud. 1, 2, 65: hui, dixti pulchre! Ter. Phorm. 2, 1, 72: triginta? hui, percara est! id. ib. 3, 3, 25: hui, tam cito? ridiculum, id. And. 3, 1, 16: Ch. Prorsum nihil intelligo. Sy. Hui, tardus est! id. Heaut. 4, 5, 28: hui, quantam fenestram ad nequitiam patefeceris! id. ib. 3, 1, 71: videbam sermones: Hui! fratrem reliquit? Cic. Att. 6, 6, 3; 5, 11, 1: hui quam diu de nugis! id. ib. 13, 21, 5; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 2.

hūjuscĕmŏdi and hūjusmŏdi, v. under modus.

hulcus, v. ulcus.

hūmānātus, a, um, v. humano.

hūmānē, adv., v. humanus fin.

hūmānĭtas, ātis, f. [humanus], human nature, humanity, in a good sense; the qualities, feelings, and inclinations of mankind.

  1. I. In gen. (for the most part only in Cic.): magna est vis humanitatis, multum valet communio sanguinis, Cic. Rosc. Am. 22, 63: naturas hominum vimque omnem humanitatis penitus perspicere, id. de Or. 1, 12, 53: humanitatis societas, id. Rep. 2, 26: communis humanitatis jus, id. Fl. 11, 24; cf.: communis humanitatis causa, id. Quint. 16, 51: peterem errato veniam ex humanitate communi, id. Sull. 23, 64: humanitatis prima species, id. Tusc. 4, 14, 32: at natura certe dedit, ut humanitatis non parum haberes, id. Rosc. Am. 16, 46: humanitatem tuam amoremque in tuos reditus celeritas declarabit, id. Att. 4, 15, 2: nec potuisse (te) non commoveri (viri amicissimi morte) nec fuisse id humanitatis tuae, id. Lael. 2, 8: fac, id quod est humanitatis tuae, ne quid aliud cures hoc tempore, nisi ut quam commodissime convalescas, which you owe to yourself as a man, id. Fam. 16, 11, 1: assiduitate molestiarum sensum omnem humanitatis ex animis amittimus, id. Rosc. Am. 53, 154 fin.; cf.: jam ad ista obduruimus et humanitatem omnem exuimus, id. Att. 13, 2, 1; id. Lig. 5, 14: nisi ex ejus animo exstirpatam humanitatem arbitramur, id. Lael. 13, 48: age vero, quid esse potest in otio aut jucundius aut magis proprium humanitatis quam sermo facetus ac nulla in re rudis? id. de Or. 1, 8, 32: homines quidem pereunt: ipsa humanitas, ad quam homo effingitur, permanet, Sen. Ep. 65.
    1. B. Transf., concr., i. q. humanum genus, the human race, mankind (very rare; mostly post-class.): ista in figura hominis feritas a communi tamquam humanitatis corpore segreganda est, Cic. Off. 3, 6, 32: humanitatem hoc loco dicimus omne hominum genus, Hier. Ep. 147: timorem omnem, quo humanitas regitur, sustulerunt, Min. Fel. Oct. 8; App. Dogm. Plat. 1, p. 11; id. Trism. p. 288.
  2. II. In partic.
    1. A. Humane or gentle conduct towards others, humanity, philanthropy, gentleness, kindness, politeness (syn.: comitas, facilitas, mansuetudo, clementia, opp. severitas; very freq. and class.): quemquamne existimas Catone proavo tuo commodiorem, communiorem, moderatiorem fuisse ad omnem rationem humanitatis? … Sed si illius comitatem et facilitatem tuae gravitati severitatique asperseris, etc., Cic. Mur. 31, 66; cf.: pro tua facilitate et humanitate, id. Fam. 13, 24, 2: difficillimam illam societatem gravitatis cum humanitate, id. Leg. 3, 1, 1: ut summa severitas summa cum humanitate jungatur, id. Fam. 12, 27: ad humanitatem atque mansuetudinem revocavit animos hominum, studiis bellandi jam immanes ac feros, id. Rep. 2, 14; cf. id. Sull. 33, 92; id. de Imp. Pomp. 14, 42; cf. also: omnia plena clementiae, mansuetudinis, humanitatis, id. Q. Fr. 1, 1, 8 fin.; and: pro sua clementia atque humanitate, Hirt. B. G. 8, 21, 2; Caes. B. C. 3, 20, 2: tantaque poena (eos) afficiamus, quantam aequitas humanitasque patitur, Cic. Off. 2, 5, 18: singularis humanitas suavissimique mores, id. Att. 16, 16, A, 6: Caesaris summa erga nos humanitas, id. Fam. 4, 13, 2; cf.: amorem erga me, humanitatem suavitatemque desidero, id. Att. 15, 1, A, 1: humanitas vetat superbum esse adversus socios, Sen. Ep. 88 med.: humanitatis praecipua pars est, honestissimum quemque complecti, etc., Plin. Ep. 9, 5, 1: illa vero vitiosissima, quae jam humanitas vocatur, invicem qualiacumque laudandi, Quint. 2, 2, 10.
    2. B. Mental cultivation befitting a man, liberal education, good breeding, elegance of manners or language, refinement (cf. on this signif. Gell. 13, 16; syn.: doctrina, litterae, eruditio; freq. and class.): homo non communium litterarum et politioris humanitatis expers, Cic. de Or. 2, 17, 72: esse politum propriis humanitatis artibus, id. Rep. 1, 17; cf.: humanitate politiores, id. de Or. 2, 37, 154: in omni recto studio atque humanitate versari, id. ib. 1, 60, 256: sine ulla bona arte, sine humanitate, sine ingenio, sine litteris, id. Verr. 2, 4, 44, § 98: doctrinae studium atque humanitatis, id. Cael. 10, 24; cf.: propter humanitatem atque doctrinam Anco regi familiaris, id. Rep. 2, 20: in omni genere sermonis, in omni parte humanitatis dixerim oratorem perfectum esse debere, id. de Or. 1, 16, 71; cf. id. ib. 1, 9, 35 (Ellendt ad loc.): orator inops quidam humanitatis atque inurbanus, id. ib. 2, 10, 40: ea quae multum ab humanitate discrepant, ut si quis in foro cantet, good manners, id. Off. 1, 40, 145: Socratem opinor in hac ironia dissimulantiaque longe lepore et humanitate omnibus praestisse, polished language, id. de Or. 2, 67, 270: (epistulae) humanitatis sparsae sale, id. Att. 1, 13, 1: alicujus litteras aut humanitatem adamare, id. Rosc. Am. 41, 121: litteris, et humanitate alicujus delectari, id. Verr. 2, 3, 4, § 8.

hūmānĭter, adv., v. humanus fin.

hūmānĭtus, adv. [humanus, like divinitus from divinus], humanly, after the manner of men.

  1. I. In gen. (very rare but class.): ferre humana humanitus, Afran. ap. Non. 514, 20 (Com. Fragm. v. 290 Rib.); so, quicquam facere, Turp. ib. (Com. Fragm. v. 165 Rib.): si quid me (i. e. mihi) fuerit humanitus, Enn. ap. Fest. p. 161 Müll. (Ann. v. 128 Vahl.): si quid mihi humanitus accidisset, i. e. should I die, Cic. Phil. 1, 4, 10; and: si quid ei humanitus attigisset, App. Mag. 337: ursi coëunt humanitus strati, Plin. 10, 63, 83, § 174.
  2. II. In partic., for the usual humane and humaniter, humanely, kindly, tenderly: tractare, Ter. Heaut. 1, 1, 47.

hūmāno, āvi, ātum, 1 [humanus], to make human; only used in the pass. of the incarnation of Christ: promittentes Deum propter salutem credentium visualiter humanandum, Cassiod. in Psa. praef.; so, verbum humanatum, id. Hist. Eccles. 6, 22.

hūmānus (old form: HEMONA humana et HEMONEM hominem dicebant, Paul. ex Fest. p. 100 Müll.; cf. homo init.), a, um, adj. [homo], of or belonging to man, human.

  1. I. In gen.: esse aliquem humana specie et figura, qui tantum immanitate bestias vicerit, ut, etc., Cic. Rosc. Am. 22, 63: simulacra, id. Rep. 3, 9: caput, a human head, Hor. A. P. 1; Flor. 1, 7, 8: succidiae, Cato ap. Gell. 13, 24, 12: Cyclopis venterCarnibus humanis distentus, human flesh, Enn. ap. Prisc. p. 870 P. (Ann. v. 327 Vahl,): humana qui dape pavit equas, Ov. H. 9, 68: Athenas obsidione et fame ad humanos cibos compulit, Flor. 3, 5, 10: hostiae, human sacrifices, Cic. Font. 10 21; Tac. G. 9; Plin. 8, 22, 34, § 82; Flor. 1, 16, 7: lac, human milk, Plin. 28, 9, 33, § 123: nec distare humana carne suillam, Juv. 14, 98: carnibus humanis vesci, id. 15, 13: societas generis humani, of the human race, Cic. Lael. 5, 20; cf.: eos (deos) non curare opinor quid agat humanum genus, Enn. ap. Cic. Div. 2, 50, 104 (Trag. v. 354 Vahl.); v. genus: ubi remissa humana vita corpus requiescat malis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107 (Trag. v. 416 ib.); cf.: humanae vitae varia reputantes mala, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115; and Cic. Rep. 6, 18; in the comp.: ergo hercules vita humanior sine sale non quit degere, Plin. 31, 7, 41, § 88: omnium divinarum humanarumque rerum, Cic. Lael. 6, 20; v. divinus: amor, id. ib. 21, 81: natura, id. Rep. 1, 14: virtus, id. ib. 1, 7 fin.: casus, id. Lael. 2, 7: cultus, id. de Or. 1, 8, 33: humanissima voluptas, id. Ac. 2, 41, 127: ignes, i. e. which men daily use, Plin. 2, 107, 111, § 239: dapes, i. e. human excrements, id. 17, 9, 6, § 51: memoria, Tac. A. 11, 14: ultra modum humanum, id. ib. 11, 21: humanum facinus factumst, customary, Plaut. Truc. 2, 1, 8: nec quisquam dixerit, in eo qui obdormivit, rem eum humanam et naturalem passum, Mos. et Rom. Coll. 12, 7, 7: major imago humana, of superhuman size, Juv. 13, 222: humanum sacrificium dicebant, quod mortui causa fiebat, Paul. ex Fest. p. 103 Müll.: scelus, committed against men, Liv. 3, 19 fin.; 29, 18 fin.: si quid mihi humanum contigerit, if any thing should happen to me, i. e. if I should die, Dig. 16, 3, 26 (for which, humanitus, q. v.): persuasit nox, amor, vinum, adulescentia: Humanum’st, Ter. Ad. 3, 4, 25: metum virgarum navarchus pretio redemit: humanum est; alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit: usitatum est, Cic. Verr. 2, 5, 44, § 117; cf. Ter. Hec. 4, 1, 38; id. Ad. 3, 4, 25: humano quodam modo, Quint. 10, 3, 15: res humani juris, property (opp. res divini juris, things sacred or religious), Gai. Inst. 2, 2; 9 sqq.; 3, 97: ne vinumesse sacrum incipiat et ex usibus eripiatur humanis, Arn. adv. Gent. 7, 31.
    As substt.
    1. A. hūmāni, ōrum, m., men, mortals, Lucr. 3, 80; 837: natura humanis omnia sunt paria, Varr. ap. Non. 81, 10.
    2. B. hūmānum, i, n., that which is human, mortal, etc.: ignem magnum hic faciam. Dae. Quine ut humanum exuras tibi? Plaut. Rud. 3, 4, 62: non hercle humanust ergo: nam volturio plus humani credost, id. Mil. 4, 2, 53: si quicquam in vobis non dico civilis sed humani esset, Liv. 5, 4, 9: pulcher et humano major trabeaque decorus Romulus, Ov. F. 2, 503 (but in Cic. Att. 13, 21, 5, homo is the true reading): homo sum: humani nihil a me alienum puto, Ter. Heaut. 1, 1, 25: Satyris praeter effigiem nihil humani, Mela, 1, 8, 10: si in Pompeio quid humani evenisset, Sall. H. Fragm. 5, 16 Dietsch.
    3. C. Plur.: hūmā-na, ōrum, n., human affairs, the concerns of men, events of life: qui omnia humana, quaecumque accidere possunt, tolerabilia ducat, Cic. Tusc. 5, 6, 17; cf.: despicientem omnia humana, id. Rep. 1, 17; and: haec caelestia semper spectato, illa humana contemnito, id. ib. 6, 19: si quicquam humanorum certi est, Liv. 5, 33, 1: deos esse et non neglegere humana, id. 3, 56, 7.
      Comp. (very rare): respiratio humanior, i. e. freer, Cael. Aur. Acut. 2, 1, 2.
  2. II. In partic.
    1. A. Humane, philanthropic, kind, gentle, obliging, polite (syn.: comis, urbanus): te esse humano ingenio existumo, Plaut. Most. 3, 2, 127: Cyrum minorem Persarum regem et ceteris in rebus communem erga Lysandrum atque humanum fuisse, Cic. de Sen. 17, 59; cf.: homo facillimus atque humanissimus, id. Att. 16, 16, C, 12: humani ingeni Mansuetique animi officia, Ter. And. 1, 1, 86; cf.: quod ipse moderatissimi atque humanissimi fuit sensus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 5: Catonis (praeceptum) humanissimum utilissimumque, Plin. 18, 6, 8, § 44 (cf. Cato, R. R. 4).
    2. B. Of good education, well-informed, learned, polite, refined: gentem quidem nullam video neque tam humanam atque doctam neque tam immanem atque barbaram, quae non significari futura posse censeat, Civ. Div. 1, 1, 2; cf.: homo doctissimus atque humanissimus, id. Verr. 2, 4, 44, § 98: homines periti et humani, id. ib. 2, 5, 28, § 70: haec ego non possum dicere non esse hominis quamvis et belli et humani, id. Fin. 2, 31, 102: Praxiteles nemini est paulum modo humaniori ignotus, Varr. ap. Gell. 13, 16, 3 (eruditiori doctiorique, Gell.; see the entire chap.): humanissimussermo, Cic. Q. Fr. 2, 10, 2.
      Hence, adv. in two forms: hūmānē and hūmānĭter.
      1. 1. (Acc. to I.) Humanly, agreeably to human nature, in a manner becoming humanity.
          1. (α) Form humane: vix humane patitur, Ter. Ad. 1, 2, 65: intervalla vides humane commoda, i. e. exceedingly, charmingly commodious, Hor. Ep. 2, 2, 70: morbos toleranter atque humane ferunt, Cic. Tusc. 2, 27, 65.
          2. (β) Form humaniter: docebo profecto, quid sit humaniter vivere, Cic. Fam. 7, 1, 5: sin aliter acciderit, humaniter feremus, id. Att. 1, 2, 1.
        1. b. Comp.: si qui forte, cum se in luctu esse vellent, aliquid fecerunt humanius, aut si hilarius locuti sunt, Cic. Tusc. 3, 27, 64.
      2. 2. In partic. (acc. to II. A.), humanely, pleasantly, courteously, kindly, gently, politely, etc.
          1. (α) Form humane: Hirtium aliquid ad te συμπαθῶς de me scripsisse facile patior: fecit enim humane, Cic. Att. 12, 44, 1.
          2. (β) Form humaniter: invitus litteras tuas scinderem: ita sunt humaniter scriptae, Cic. Fragm. ap. Non. 509, 21: fecit humaniter Licinius, id. Q. Fr. 2, 1, 1.
        1. b. Sup.: quod se sua voluntate erga Caesarem humanissime diligentissimeque locutus esses, Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 20: quam humanissime scribere, id. Fam. 2, 17, 6; 5, 20, 8; cf. Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3: ducem se itineris humanissime promisit, Petr. 8.

hŭmātĭo, ōnis, f. [humo], a burying (very rare; cf.: sepultura, funus, exsequiae): de humatione et sepultura dicendum, Cic. Tusc. 1, 43, 102: locus qui recipiat humationem, Dig. 43, 24, 22, § 4.

* hŭmātor, ōris, m. [humo], he who buries or inters: consulis, Luc. 7, 799.

hūmectātĭo, v. umectatio.

hūmecto, v. umecto.

hūmectus, v. umectus.

hūmĕfăcĭo, v. umefacio.

hūmĕo, v. umeo.

hŭmĕrāle, hŭmĕrus, etc., v. umerale, umerus, etc.

hūmesco, hūmĭdus, etc., v. umesco, umidus, etc.

hŭmi, v. humus, III.

hūmĭfer, etc., v. umifer, etc.

hŭmĭlĭātĭo, ōnis, f. [humilio], an humbling, humiliation (post-class.), Tert. Verg. Vel. 13; id. adv. Herm. 7; id. Patient. 13; Vulg. Mic. 6, 14.

hŭmĭlĭfĭco, āre, v. a. [humilis-facio], to make humble, to humble (post-class.), Tert. Poen. 9.

hŭmĭlĭo, āvi, ātum, 1, v. a. [humilis], to abase, humble (late Lat.): corpus, quod humiliatur in passionibus, Tert. adv. Marc. 5, 20 fin.: frustra nos hic humiliamus, ut ibi possimus esse majores, Hier. adv. Jovin. 1, 18: publicanus vultu humiliatus atque dejectus, Tert. Or. 13; Sid. Ep. 5, 14 fin.: ad humiliandum celsitudinem potestatis, Amm. 30, 4, 2.

hŭmĭlis, e, adj. [humus; like χαμαλός from χαμαί, on the ground, i. e.], low, lowly, small, slight (class.; esp. freq. in the trop. signif.).

  1. I. Lit.: arbores et vites et ea quae sunt humiliora neque se tollere a terra altius possunt, Cic. Tusc. 5, 13, 37; cf.: turrim humilem parvamque fecerant, Caes. B. C. 2, 8, 1 sq.: humilior munitio, id. ib. 3, 63, 2: (naves) humiliores quam quibus in nostro mari uti consuevimus, id. B. G. 5, 1, 2: humiles habitare casas, Verg. E. 2, 29: domus, Hor. C. 3, 1, 22: postes, Ov. M. 8, 639: arcus, id. ib. 3, 30: arae, Val. Fl. 3, 426: virgas humilis mordere salicti, Juv. 11, 67: Forentum, low, situated in the plain, Hor. C. 3, 4, 16; so, Myconos, Ov. M. 7, 463: Italia, Verg. A. 3, 522: humillimo solo aqua diutissime immorata, Just. 2, 1 med.: avi similis, quae circum litora, circum Piscosos scopulos humilis volat aequora juxta, flies low, Verg. A. 4, 255; cf.: decisis humilis pennis, Hor. Ep. 2, 2, 50: potest ex deformi humilique corpusculo exire formosus animus ac magnus, small, diminutive, Sen. Ep. 66: brevi atque humili corpore homines, Gell. 19, 13, 3; Curt. 7, 4: humiles Cleonae, little, petty, Ov. M. 6, 417 (in Ptolem. πόλις οὐ μεγάλη): Troja, id. ib. 15, 424: ipse humili designat moenia fossa, i. e. slight, shallow, Verg. A. 7, 157; so, fossa, Tac. A. 1, 61; cf. radix, Plin. Ep. 8, 20, 5.
  2. II. Trop.
    1. A. As respects rank, birth, fortune, worth, consideration, etc., low, base, mean, humble, obscure, poor, needy, insignificant (cf.: supplex, summissus, demissus, abjectus): ut si parentibus nati sint humilibus, Cic. Lael. 17, 90: humiles nati (shortly after: trivio conceptus et educatus stercore), Phaedr. 1, 27, 2: humiles et obscuri homines, Cic. Div. 1, 40, 88; id. Quint. 31, 95: humillimus homo de plebe, Liv. 3, 19, 9; cf.: humilis in plebe et ideo ignobilis puerpera, Plin. 7, 36, 36, § 121: ne latos fines parare studeant potentioresque humiliores possessionibus expellant, Caes. B. G. 6, 22, 3: humiliores, opp. opulentiores, Hirt. B. G. 8, 51 fin.: hos Suevi vectigales sibi fecerunt ac multo humiliores infirmioresque redegerunt, Caes. B. G. 4, 3 fin.: homines humiles, opp. amplissimi viri, Balb. et Opp. ap. Cic. Att. 9, 8, A, 1: satis superque humilis est, qui, etc., Liv. 3, 53, 9: junge tuis humiles, ambitiose, manus, of the servants, Ov. A. A. 2, 254: civitas ignobilis atque humilis, Caes. B. G. 5, 28, 1: humilem sane relinquunt et minime generosum, ut ita dicam, ortum amicitiae, Cic. Lael. 9, 29: Viridomarus, quem Caesar ex humili loco ad summam dignitatem perduxerat, Caes. B. G. 7, 39, 1: qui cogitationes suas abjecerunt in rem tam humilem atque contemptam, Cic. Lael. 9, 32; cf.: nihil abjectum, nihil humile cogitant, id. Fin. 5, 20, 57: aut nulla aut humili aliqua arte praediti, id. Arch. 5, 10: humiles et sordidae curae, Plin. Ep. 1, 3, 3: rei pictor, Plin. 35, 10, 37, § 120 (dub.; Jan. floridissimus): humilis atque obsoletus vestitus, Nep. Ages. 8: agna, poor, humble, Hor. C. 2, 17, 32: fortuna, Juv. 6, 287: domus, id. 11, 171.
      Hence, subst.: hŭmĭle, is, n., that which is humble or base, a low station: ex humili potens, Hor. C. 3, 30, 12: quales ex humili magna ad vestigia rerum extollit Fortuna, Juv. 3, 39.
      Prov.: Humiles laborant ubi potentes dissident, Phaedr. 1, 30, 1.
      1. 2. Of low, mean language: iambus frequentissimus est in iis, quae demisso atque humili sermone dicuntur. Cic. Or. 58, 196: sermo, Hor. A. P. 229; cf.: neque humilem et abjectam orationem nec nimis altam et exaggeratam probat, Cic. Or. 57, 192: verbum, id. Brut. 79, 274: humilia et vulgaria verba, Quint. 10, 1, 9: translatio, id. 8, 6, 5: si quis sublimia humilibus misceat, id. 8, 3, 60: quae humilia circa res magnas, apta circa minores videntur, id. 8, 3, 18: humile et quotidianum sermonis genus, id. 11, 1, 6: of the author himself: Macerhumilis, i. e. commonplace, id. 10, 1, 87: nil parvum aut humili modo, Nil mortale loquar, Hor. C. 3, 25, 17.
    2. B. Of mind or character, low, mean, base, abject: qui umquam apparitor tam humilis? tam abjectus? Cic. Phil. 2, 32, 82: ut ille tum humilis, ut demissus erat! id. Att. 2, 21, 3: humillimus assentator, Vell. 2, 83, 1: neque nos simus tam humiles, ut quae laudamus inutilia credamus, Quint. 11, 1, 13: privata deduci superbo Non humilis mulier triumpho, Hor. C. 1, 37, 32: succumbere doloribus eosque humili animo imbecilloque ferre miserum est, Cic. Fin. 1, 15, 49: animi, Lucr. 6, 52: si prece et obsecratione humili ac supplici utemur, Cic. Inv. 1, 16, 22; 1, 56 init.; cf.: fracto animo, atque humili aliquem supplicare, id. Planc. 20, 50: humillimae preces, Suet. Vit. Luc.: pavor, Verg. G. 1, 331; cf. metus, Val. Fl. 3, 394.
      Hence, adv.: hŭmĭlĭter, low, deeply.
      1. 1. Lit. (so post-Aug. and very rare): in loco clivoso humilius rami arborum servandisunt, in plano altius, Pall. 3, 13, 3: eadem facta claritate vel obscuritate facientium vel tolluntur altissime vel humillime deprimuntur, very deeply, Plin. Ep. 6, 24, 1.
      2. 2. Trop. (acc. to II. B.), basely, meanly, abjectly, humbly (class.): non est ausus elate et ample loqui, cum humiliter demisseque sentiret, Cic. Tusc. 5, 9, 24: aut servit humiliter, aut superbe dominatur, Liv. 24, 25, 8: servire alicui, id. 45, 32, 5: audacter territas, humiliter placas, Auct. Her. 4, 20, 28: animose paupertatem ferre, humiliter infamiam, Sen. Ep. 120 med.

hŭmĭlĭtas, ātis, f. [humilis], lowness (acc. to humilis, I.).

  1. I. Lit.: naves omnes actuarias imperat fieri, quam ad rem humilitas multum adjuvat (shortly before: naves paulo facit humiliores), Caes. B. G. 5, 1, 3: arborum, Sall. J. 49, 5: aliorum animalium ea est humilitas, ut cibum terrestrem rostris facile contingant, low stature, Cic. N. D. 2 47, 122: sidera multum inter se aut altitudine aut humilitate distantia, id. Tusc. 5, 24, 69: quanta humilitate luna feratur, terram paene contingens, id. Div. 2, 43, 91.
  2. II. Trop.
    1. A. Of rank, birth, or influence, lowness, meanness, insignificance: malorum turba quaedam, paupertas, ignobilitas, humilitas, solitudo, etc., Cic. Tusc. 5, 10, 29: propter humilitatem et obscuritatem, id. Off. 2, 13, 45: humilitatem cum dignitate contendere, id. Rosc. Am. 47, 136: alicujus despicere, id. Phil. 13, 10, 23: obicere humilitatem alicui, Liv. 26, 31, 4: ex humilitate sua, Caes. B. G. 5, 25: infima natalium, Plin. 18, 6, 7, § 37: generis, Sall. J. 73, 4: generis ac nominis, Suet. Vesp. 4: obliterata quoque scrutabimur, nec deterrebit quarundam rerum humilitas, Plin. 14, 1, 1, § 7.
    2. B. Littleness of mind, meanness, baseness, abjectness: habet levitatem laetitia gestiens, humilitatem metus, Cic. Tusc. 3, 13, 27; id. de Or. 1, 53, 228: et dejecto (capite) humilitas et supino arrogantia ostenditur, Quint. 11, 3, 69; so, opp. arrogantia, Caes. B. C. 1, 85, 5: saepe virtus et magnificentia plus proficit ad misericordiam commovendam quam humilitas et obsecratio, Cic. Inv. 1, 56, 109: summittere se in humilitatem causam dicentium, Liv. 38, 52, 2: asinorum, Plin. 10, 63, 83, § 180.
      1. 2. In eccl. Lat., in a good sense, opp. to pride, lowness, humility, Lact. 5, 15; Sulp. Sever. Vit. S. Mart. 2 fin. et saep.

hŭmĭlĭter, v. humilis fin.

hŭmĭlĭto, āre, 1, v. a. [humilis], to humiliate, disgrace: maternum genus, Schol. Bob. ad Cic. Sull. 8, 25 (p. 364 Bait.).

hŭmo, āvi, ātum, 1, v. a. [humus], to cover with earth, to inter, bury.

  1. I. Lit. (rare but class.; cf.: sepelio, tumulo): in terram cadentibus corporibus iisque humo tectis, e quo dictum est humari, Cic. Tusc. 1, 16, 36: cum ignotum quendam projectum mortuum vidisset eumque humavisset, id. Div. 1, 27, 56: corpora, id. Tusc. 1, 45, 108: caesorum reliquias uno tumulo humaturus, Suet. Calig. 3: humatus et conditus est, id. Vit. Hor.; Plin. 30, 7, 20, § 64; Prop. 3, 16 (4, 15), 29: sepulcrum ubi mortuus sepultus aut humatus sit, Paul. ex Fest. p. 278 Müll.: corpus humandum, Verg. A. 6, 161.
  2. * II. Transf., in gen., like the Gr. θάπτειν, to pay the last dues to a body, to perform the funeral rites: militari honestoque funere humaverunt ossaque ejus in Cappadociam deportanda curarunt, Nep. Eum. 13 fin.

hūmor, v. umor.

hūmōrōsus, v. umorosus.

hŭmus, i (archaic form of the abl. sing. humu, Varr. ap. Non. 488, 6 and 48, 26), f. (archaic masc. humum humidum pedibus fodit, Laev. ap. Prisc. p. 719 P.: humidum humum, Gracch. ib.) [from the prim. form XAM, whence [?XĂMAI/, XĂMO/QEN, XĂMĂLO/S ?], Lat. humilis; kindr. with Sanscr. Xám, earth; Gr. χθών], the earth, the ground, the soil.

  1. I. Lit. (class.; cf.: terra, solum, tellus): humus erat immunda, lutulenta vino, coronis languidulis et spinis coöperta piscium, Cic. Fragm. Or. pro Gall. ap. Quint. 8, 3, 66 (ap. Orell. IV. 2, p. 454); cf.: omnia constrata telis, armis, cadaveribus et inter ea humus infecta sanguine, Sall. J. 101 fin.: subacta atque pura, Cic. de Sen. 17, 59: cubitis pinsibant humum, Enn. ap. Varr. L. L. 5, § 23 Müll. (Trag. v. 435 Vahl.); cf.: procubuit moriens et humum semel ore momordit. bit the ground and died (cf. the Homer. ὀδὰξ ἑλεῖν γαῖαν), Verg. A. 11, 418: calcibus atram Tundit humum exspirans, id. ib. 10, 731; cf. Ov. A. A. 1, 112: pede candido In morem Salium ter quatient humum, Hor. C. 4, 1, 28: Acestes aequaevum ab humo attollit amicum, Verg. A. 5, 452: sedit humo, Ov. M. 4, 261: ipse feraces Figat humo plantas, Verg. G. 4, 115; cf.: semina spargere humo, Ov. M. 5, 647: surgit humo, id. F. 6, 735; cf.: nec se movit humo, id. M. 4, 264: dejectoque in humum vultu, id. ib. 6, 607: propter humum volitat, id. ib. 8, 258: humi atque ipsius stirpis laetitia, Col. 4, 24, 4; cf.: quis cibus erat caro ferina atque humi pabulum uti pecoribus, Sall. J. 18, 1: ii, quos humus injecta contegeret (shortly afterwards, gleba), Cic. Leg. 2, 22, 57: quae (genera arborum) humi arido atque arenoso gignuntur, Sall. J. 48, 3 Kritz N. cr.
    Poet., as a fig. for what is low, mean, common: sermones repentes per humum, Hor. Ep. 2, 1, 251; cf.: ne, dum vitat humum, nubes et inania captet, id. A. P. 230: ad humum maerore gravi deducit et angit, id. ib. 110; v. also under adv.: affigit humo divinae particulam aurae, id. S. 2, 2, 79.
  2. II. Transf., in gen., like solum, land, country, region: Punica nec Teucris pressa fuisset humus, Ov. H. 7, 140: Aonia, id. F. 1, 490: Illyrica, id. Med. Fac. 74: Pontica, id. P. 3, 5, 56.
  3. III. Adverbial form humi, like χαμαί, on the ground or to the ground: jacere humi, Cic. Cat. 1, 10, 26: requiescere, Sall. J. 85, 33: strati, Cic. de Or. 3, 6, 22; cf.: serpit humi tutus nimium timidusque procellae, Hor. A. P. 28: quousque humi defixa tua mens erit? fixed on the ground, Cic. Rep. 6, 17: locus circiter duodecim pedes humi depressus, Sall. C. 55, 3: quot humi morientia corpora fundis? Verg. A. 11, 665: spargere humi dentes, Ov. M. 3, 105; cf.: hunc stravit humi, id. ib. 12, 255: tremens procumbit humi bos, Verg. A. 5, 481: volvitur ille excussus humi, id. ib. 11, 640; cf.: projectum humi jugulavit, Tac. H. 2, 64: stratus humi palmes viduas desiderat ulmos, Juv. 8, 78.

Hunni (Chunni and Chūni), ōrum, m.,

  1. I. the Huns, Amm. 31, 2; Claud. ap. Rufin. 1, 321; 2, 270; Veg. Vet. 3 praef. 1. Form Chuni, Aus. Epigr. 1, 8.
    Sing.: Chū-nus, Claud. in Eutr. 2, 238.
  2. II. Deriv. Hunniscus, a, um, adj., of or belonging to the Huns, Hunnish: equus, Claud. in Eutr. 4, 4; 7.

ulcus (hulc-), ĕris, n. [ἕλκος], a sore, ulcer.

  1. I. Lit., Cels. 5, 9; 5, 14; 5, 26, n. 31; 5, 28, n. 6 al.; Plin. 23, 6, 60, § 112; 23, 9, 81, § 161; 22, 23, 49, § 103; Lucr. 6, 1148; 6, 1166; Verg. G. 3, 454; Hor. Ep. 1, 16, 24; Pers. 3, 113 al.
    Prov.: ulcus tangere, to touch a sore spot, touch on a delicate subject, Ter. Phorm. 4, 4, 9.
    1. B. Transf., of trees, an excrescence, Plin. 17, 24, 37, § 227: montium hulcera, i. e. marble quarries, id. 36, 15, 24, § 125.
  2. II. Trop.: ulcus (i. e. amor) enim vivescit et inveterascit alendo, Lucr. 4, 1068: quicquid horum attigeris, ulcus est, it will prove a sore place, i. e. will turn out absurd, Cic. N. D. 1, 37, 104: si tu in hoc ulcere tamquam inguen exsisteres, id. Dom. 5, 12.

ūmectātĭo (hūmec-), ōnis, f. [umecto], a moistening, watering, moisture: oris nauseabilis, Cael. Aur. Tard. 3, 2, 18: inimica (agri), Cassiod. Var. 10, 26.
Absol., Isid. 4, 7, 4; 20, 2, 16.

ūmecto (less correctly hū-), āvi, ātum, āre, 1, v. a. and n. [umectus].

  1. I. Act., to moisten, wet (poet. and in post-Aug. prose): quā niger umectat flaventia culta Galaesus, waters, Verg. G. 4, 126: et sacer umectat fluvialia rura Capenas, Sil. 13, 85: statque umectata Vomano Adria, id. 8, 439: terras veneno, id. 3, 210: effigiem, id. 5, 5: et lacrimis salsis umectent ora genasque, Lucr. 1, 919; Verg. A. 1, 465; 11, 90; Ov. M. 9, 655: dum meus umectat flaventes Lucifer agros (rore), bedews, Claud. Rapt. Pros. 2, 121: ejus (agni) os pressis umectare papillis, Col. 7, 3, 17.
    Poet.: (mulier) tenet assuetis umectans oscula labris, Lucr. 4, 1190.
  2. II. Neutr., of the eyes, to be moist, tearful, to weep: ardent (oculi), intenduntur, umectant, conivent, Plin. 11, 37, 54, § 145; 10, 3, 3, § 10.

ūmectus (less correctly hū-), a, um, adj. [umeo], of a moist nature, moist, damp, wet (ante- and post-class. for umidus): terra exhalat auram atque auroram umidam, umectam, Pac. ap. Varr. L. L. 5, 4, 9, § 24: locus umectus, Cato, R. R. 6, 3; Varr. R. R. 1, 24, 4; Lucr. 4, 634: sapor vini, Pall. Oct. 14, 18: qualitas caeli, id. 1, 16, 6.
Comp.: ventres umectiores, Macr. S. 7, 15 med.: nubes, App. de Deo Socr. p. 47.
Sup.: mulier umectissimo est corpore, Macr. S. 7, 6 med.; 7, 10.

ūmĕ-făcĭo (less correctly hū-), no perf., factum, ĕre, 3, v. a. [umeo-facio], to make moist, to moisten, wet (post-class.): de halitu terrae aut maris nebula exsistit, quae dispersa umefacit, quicquid texerit, Lact. de Ira Dei, 10: spongia crebro umefacta, Plin. 32. 10, 48, § 138.

ūmĕo (less correctly hū-), no perf. nor sup., ēre, 2, v. n. [v. umor], to be moist, damp, wet (poet. and post-Aug.; most freq. in part. pres.).

  1. A. Verb. finit.: calidā qui locus umet aquā, Ov. F. 4, 146: stagnata paludibus ument, id. M. 15, 269: ument genae, id. H. 8, 64: arbor lacrimis cadentibus umet, id. M. 10, 509.
  2. B. Part. pres.: frigida pugnabant calidis, umentia siccis, Ov. M. 1, 19: umentes terrae (Nilo), Plin. Pan. 30, 4; Ov. M. 1, 604: litora, Verg. A. 7, 763: umentes spongias, Suet. Vesp. 16: umens caelum, Flor. 2, 4, 2: fluvius, Sil. 13, 123: genae, Tib. 1, 9, 38; so, oculi, Ov. M. 11, 464: oculi atque ora, Sil. 9, 30: umentemque Aurora polo dimoverat umbram, i. e. the cool night, Verg. A. 3, 589: umentis rores noctis, Sil. 2, 469: astra, Stat. Th. 3, 2.

ŭmĕrāle (not hŭ-; v. umerus), is, n. [umerus, II. B.], a covering for the shoulders, a (military) cape: si miles tibiale vel umerale alienavit, Dig. 49, 16, 14.

ŭmĕrus (incorrectly spelled hŭmĕ-rus in many edd.), i, m. [cf. ὦμος].

  1. I. Prop., the upper bone of the arm, Cels. 8, 1.
  2. II. Meton.
    1. A. The upper part of the arm (so only poet. for the usual lacertus): innixus dextro plena trahens umero, upperarm, arm, Prop. 1, 20, 44: umeros exsertus uterque, Stat. Th. 5, 439; 4, 235; Ov. F. 1, 409.
    2. B. The shoulder (of a man; opp. armus of an animal, v. h. v.; the predom. signif. of the word): meus est ballista pugnus, cubitus catapulta est mihi, Umerus aries, Plaut. Capt. 4, 2, 17: id conexum in umero laevo, id. Mil. 4, 4, 44: sagittae pendebant ab umero, Cic. Verr. 2, 4, 34, § 74; cf. Hor. C. 1, 21, 12: umerum apertum gladio appetit, Caes. B. C. 2, 35: Chloris albo sic umero nitens, Hor. C. 2, 5, 18: sparsum odoratis umerum capillis, id. ib. 3, 20, 14: pars umeri ima tui, Ov. A. A. 3, 307.
      Plur.: (virgines) quas matres student Demissis umeris esse, Ter. Eun. 2, 3, 23: scutum, gladium, galeam in onere nostri milites non plus numerant quam umeros, lacertos, manus, Cic. Tusc. 2, 16, 37: ut bracchia modo atque umeri ad sustinenda arma liberi ab aquā esse possent, Caes. B. G. 7, 56: pedites tantummodo umeris ac summo pectore exstare, id. B. C. 1, 62: cum Milo umeris sustineret bovem vivum, Cic. Sen. 10, 33: quod pupillum filium ipse paene in umeros suos extulisset, id. de Or. 1, 53, 228: densum umeris vulgus, Hor. C. 2, 13, 32: nube candentes umeros amictus Augur Apollo, id. ib. 1, 2, 31; so, candidi, id. ib. 1, 13, 10: umeris positurus arcum, id. ib. 3, 4, 60: et quae nunc umeris involitant, deciderint comae, id. ib. 4, 10, 3 et saep.: ex umeris armi fiunt, Ov. M. 10, 700; so id. ib. 12, 396; cf.: terrestrium solus homo bipes: uni juguli, umeri, ceteris armi, Plin. 11, 43, 98, § 243.
      1. 2. Umerus is also used of animals (as, on the other hand, armi is of men; v. armus); of oxen, Cic. N. D. 2, 63, 159.
        Of cocks, Col. 8, 2, 9.
    3. C. Of the middle part of a thing, the back, ridge (post-Aug.).
      1. 1. Of trees and plants: certum est ab umeris arborum surculos petendos, Plin. 17, 14, 24, § 105; Col. 3, 10, 5; id. Arb. 3, 1.
      2. 2. Of mountain ridges: montium flexus crebrique vertices et conflexa cubito aut confracta in umeros juga, Plin. 2, 44, 44, § 115 (al. numeros): virides umeros, Stat. Th. 6, 714.
      3. 3. Of a country: Rhegium oppidum in umero ejus (Italiae) situm, a quo veluti cervicis incipit flexus, Plin. 3, 5, 6, § 43; so, duo haec oppidasita sunt utrāque ex parte velut in umeris Helladis, id. 4, 7, 11, § 23.
  3. III. Trop., in plur., the shoulders; as in Engl., when speaking of bearing a burden: tota ut comitia suis, ut dictitabat, umeris sustineret, Cic. Mil. 9, 25: rem publicam umeris sustinere, id. Fl. 37, 94: cum expertus esset, quam bene umeris tuis sederet imperium, Plin. Pan. 10, 6; 57, 4: sumite materiam vestris qui scribitis aequam Viribus, et versate diu, quid ferre recusent, Quid valeant umeri, Hor. A. P. 40.

ūmesco (less correctly hū-), no perf. nor sup., ĕre, 3, v. inch. n. [umeo], to grow moist or wet (poet. and in post-Aug. prose): (equi) umescunt spumis, Verg. G. 3, 111: cortex non umescit, Plin. 17, 14, 24, § 107: terra umescens rore occulto, id. 18, 34, 77, § 339: solum, Pall. Sept. 10, 3: vidimus umescentes oculos tuos, Plin. Pan. 73, 4.

ūmĭdus (less correctly hū-), a, um, adj. [umeo].

  1. I. Prop., moist, humid, damp, dank, wet (freq. and class.): simplex est natura animantis, ut vel terrena sit vel ignea vel animalis vel umida, Cic. N. D. 3, 14, 34; cf.: terrena et umida, id. Tusc. 1, 17, 40: tellus, Lucr. 2, 873; so, terra, id. 6, 1100: ignem ex lignis viridibus atque umidis facere, Cic. Verr. 2, 1, 16, § 45; cf.: (naves) factae subito ex umidā materiā, Caes. B. C. 1, 58: saxa, Lucr. 5, 948 sq.: linguaï templa, id. 4, 622: lumina, Ov. M. 9, 536: creta, Hor. Epod. 12, 10: quanto umidius est solum, Col. 4, 19, 2: ager uliginosus umidissimus, Varr. L. L. 5, 5, 9, § 44: umidissimum cerebrum, Plin. 11, 37, 49, § 133: subices, Enn. ap. Gell. 4, 17, 14: nox, Verg. A. 2, 8: dies, Quint. 11, 3, 27: nulla dies adeo est australibus umida nimbis, Ov. P. 4, 4, 1: solstitia, Verg. G. 1, 100: regna, i. e. of the river, id. ib. 4, 363: caedunt securibus umida vina, i. e. formerly liquid (now frozen), id. ib. 3, 364 Heyn.: caligo, quam circa umidi effuderant montes, Curt. 4, 12, 20: maria, Verg. A. 5, 594: mella, id. ib. 4, 486: umidiora et aquosa, App. Dogm. Plat. 1, p. 9.
    As subst.: ūmĭdum, i, n. (sc. solum), a moist, wet, or damp place: castra in umido locare, Curt. 8, 4, 13: pontes et aggeres umido paludum imponere, Tac. A. 1, 61: herba in umidis nascens, Plin. 24, 11, 63, § 104: Sirius alto Defluit ab caelo mersumque per umida quaerit, i. e. the ocean, Avien. Arat. 755; cf. Cels. praef. 1.
  2. II. Fig., watery, weak: verba, Gell. 1, 15, 1.

ūmĭ-fer (not hū-), fĕra, fĕrum, adj. [umor-fero], containing moisture, moist: sucus, Cic. poët. Div. 1, 9, 15.

ūmĭfĭco (not hū-), no perf. nor sup., āre, 1, v. a. [umificus], to make moist, to moisten: sementem Notus umificet, Aus. Idyll. 8, 12.

ūmĭ -fĭcus (not hū-), a, um, adj. [umor-facio], that renders moist, moistening: spiritus lunae, Plin. 2, 100, 101, § 223.

ūmor (not hu-), ōris, m. [root ug-, found in Sanscr. uksh-, to sprinkle; Gr. ὑγρός; cf.: uva, uveo],

  1. I. a liquid, fluid of any kind, moisture (class.): itaque et aquilonibus reliquisque frigoribus durescit umor et idem vicissim mollitur tepefactus et tabescit calore, Cic. N. D. 2, 10, 26: quin et umorem et calorem, qui est fusus in corpore, etc., id. ib. 2, 6, 18: sidera marinis terrenisque umoribus extenuatis aluntur, id. ib. 2, 16, 43: et umor allapsus extrinsecus, ut in tectoriis videmus austro, sudorem videtur imitari, id. Div. 2, 27, 58: nares umorem semper habent ad pulverem multaque alia depellenda non inutilem, id. N. D. 2, 57, 145: nimis concreti umores, id. ib. 2, 23, 59: mollis, id. ib. 3, 12, 31: ranarum et in terrā et in umore vita, Plin. 8, 31, 48, § 110: aquaï, Lucr. 1, 307: liquidus aquaï or aquarum, id. 3, 427; 1, 350 al.; Ov. Am. 2, 6, 32: pluvius, rain, Lucr. 6, 496; 6, 515: roscidus, dew, Cat. 61, 25: circumfluus, the ocean, Ov. M. 1, 30: candens lacteus, milk, Lucr. 1, 258; so, lacteus, Ov. M. 9, 358; 15, 79: Massicus Bacchi, wine, Verg. G. 2, 143; cf.: dulcis musti, id. ib. 1, 295: umor et in genas Furtim labitur, tears, Hor. C. 1, 13, 6: caret os umore loquentis, saliva, Ov. M. 6, 354; so, linguam defecerat umor, id. ib. 9, 567: saccatus corporis, urine, Lucr. 4, 1028; cf.: praefandi umoris, e corpore effluvium, Plin. 7, 51, 52, § 171; and: lyncum umor ita redditus glaciatur, id. 8, 38, 57, § 137.
  2. II. Meton., comic.: ego jam hic te itidem, quasi peniculus novus exurgeri solet, Ni hunc amittis, exurgebo, quicquid umoris tibi’st, Plaut. Rud. 4, 3, 70: et ego amoris aliquantum habeo umorisque meo etiam in corpore, id. Mil. 3, 1, 45.