No entries found. Showing closest matches:
hospĕs, ĭtis (gen. plur. hospitium, Liv. 4, 35, 4), m.; hospĭta, ae, f. (cf. antistita from antistes, sospita from sospes, sacerdota from sacerdos, etc., but hospes, f., Att. ap. Non. 279, 11; Trag. Fragm. v. 51 Rib.: hospes amica, Ov. F. 6, 510: Aurora, Stat. Th. 6, 272; Sen. Agam. 318 al.) [= hostipets, hostis, a stranger; pa-, root of pasco, pater, to feed, hence],
- I. He who entertains a stranger, a host (one who entertains gratuitously, as a friend: caupo, one who entertains for pay); form hospes: alterum ad cauponem devertisse, ad hospitem alterum, Cic. Div. 1, 27, 57; so id. Fin. 5, 2, 4: tendimus hinc recta Beneventum, ubi sedulus hospes Paene macros, arsit, dum turdos versat in igne, etc., Hor. S. 1, 5, 71: succinctus, id. ib. 2, 6, 107: amabilis, id. Ep. 2, 2, 132: hospitis affectu salutare, with a host’s politeness, Juv. 8, 161.
Esp., one upon whom soldiers are quartered, Tac. H. 2, 66; 3, 41.
Hence repeated of both host and guest: per dexteram istam te oro, quam regi Deiotaro hospes hospiti porrexisti, Cic. Deiot. 3, 8; so, non hospes ab hospite tutus, Ov. M. 1, 144: Juppiter, = hospitalis, id. ib. 10, 224.
Fem., hospita, she who entertains a guest, a hostess: femina primaria, Servilia, vetere Dionis hospita, Cic. Verr. 2, 2, 8, § 24: figura et lineamenta hospitae, id. ib. 2, 2, 36, § 89: Helene, Hor. C. 1, 15, 2.
In late Lat., for a concubine, Inscr. Orell. 2669; 4996.
- II. Transf.
- A. A sojourner, visitor, guest, friend, ξένος. Lit.: in domo clari hominis, in quam et hospites multi recipiendi et admittenda hominum cujusque modi multitudo, Cic. Off. 1, 39, 139: libri inter Cratippi commentarios tamquam hospites recipiendi, id. ib. 3, 33, 121: recipere hospites, id. Verr. 2, 1, 25, § 65: accipere hospitem, id. Fam. 9, 26 fin.: non hospites, sed peregrini atque advenae, id. Agr. 2, 34, 94: habuisses non hospitem, sed contubernalem, id. Fam. 9, 20, 1: et hostem et hospitem vidit, id. Div. 2, 37, 79; 6, 6, 2: is qui nuper Romae fuit Menedemus hospes meus, id. de Or. 1, 19, 85; cf. id. Lael. 7, 24: Polybius noster hospes, id. Rep. 4, 3: id factum ex suis hospitibus Caesar cognoverat, Caes. B. G. 5, 6, 2: in suos notos hospitesque quaerebant, id. B. C. 1, 74, 5: hospes familiae vestrae, Cic. Lael. 11, 36: homo multorum hospitum, id. Clu. 59, 163: mihi seu longum post tempus venerat hospes Sive, etc., Hor. S. 2, 2, 118: si vespertinus subito te oppresserit hospes, id. ib. 2, 4, 17: hospite venturo, cessabit nemo tuorum, Juv. 14, 59: in officiis apud majores ita observatum est: primum tutelae, deinde hospiti, deinde clienti, tum cognato, postea adfini, Sabin. ap. Gell. 5, 13, 5.
In fem.: meamne hic in via hospitam, Quae heri huc Athenis cum hospite advenit meo, etc., Plaut. Mil. 2, 6, 8; id. ib. 71; Ter. And. 2, 6, 8; Cic. Att. 5, 1, 3.
- B. Opp. to a native, a stranger, foreigner (syn.: advena, peregrinus, peregrinator, alienus): adeone hospes hujusce urbis, adeone ignarus es disciplinae consuetudinisque nostrae, ut haec nescias? Cic. Rab. Perd. 10, 28: nec peregrinus atque hospes in agendo, id. de Or. 1, 50, 218: nos in nostra urbe peregrinantes errantesque tamquam hospites tui libri quasi domum deduxerunt, id. Ac. 1, 3, 9.
So in addressing a foreigner, like the Gr. ξένε, stranger: cum (Theophrastus) percontaretur ex anicula quadam, quanti aliquid venderet, et respondisset illa atque addidisset, Hospes, non pote minoris: tulisse eum moleste, se non effugere hospitis speciem, cum aetatem ageret Athenis optimeque loqueretur, id. Brut. 46, 172; Quint. 8, 1, 2: dic, hospes, Spartae, nos te hic vidisse jacentes, Cic. poët. Tusc. 1, 42, 101 (a transl. of the Gr. [?*) = W CEI = N), A)GGE/LLEIN *AAKEDAIMONI/OIS
?], etc., Herod. 7, 228): hospes, quid miras curare Serapin? Varr. ap. Non. 480, 30; Prop. 4, 1, 1.
Fem., hospita, a female stranger: hanc hospitam crepidula ut graphice decet, Plaut. Pers. 4, 2, 3.
- C. Hence, a stranger in any matter, ignorant of, unacquainted with: si erit idem in consuetudine civitatis hospes, Cic. de Or. 2, 30, 131: vos ignoretis, vos hospites in hac urbe versamini, id. Mil. 12, 33.
- D. Of inanim. or abstr. things adjectively, hospitable; strange, foreign.
- (α) Form hospes (only in post-Aug. poets): gemma, Pall. Insit. init.: tecta, etc., Stat. Th. 12, 479: cymba, id. S. 5, 1, 252: honor, Claud. IV. Cons. Hon. 650.
- (β) Form hospita (in the fem. and neutr. plur. mostly poet.): hirundines hospitae, Varr. ap. Arn. 6, 207: navis, Ov. F. 1, 340: quo tutior hospita lustres Aequora, Verg. A. 3, 377: conjunx hospita Teucris, id. ib. 6, 93: terra hospita, id. ib. 3, 539: tecta, Val. Fl. 2, 650: flumina, Stat. Th. 4, 842: litora mundo, id. S. 3, 5, 75: unda plaustris, bearing wagons on its frozen surface, Verg. G. 3, 362: vina, Val. Fl. 1, 44.
hospĭta, v. hospes.
hospĭtācŭlum,, i, n. [hospita], a lodging-house, inn, Dig. 9, 3, 5, § 1.
hospĭtālis, e, adj. [hospes], of or relating to a guest or host, hospitable, ξένιος, ξενικός.
- I. Lit.
- A. Adj. (class.): illam ipsam sedem hospitalem, in quam erit deductus, publicam populi Romani esse dicet, Cic. Agr. 2, 17, 46: deversorium, Liv. 21, 63 fin.: cubiculum, guest-chamber, id. 1, 58: beneficia, id. 2, 14 fin.: aves, set before a guest, Varr. R. R. 3, 2, 3; cf.: cena Augusti, Plin. 33, 4, 24, § 83: umbra, Hor. C. 2, 3, 10: tessera, which guests gave to the host, Plaut. Poen. 5, 2, 87 sq.; cf. ib. 5, 1, 25: Juppiter, the patron of hospitality, Cic. Deiot. 6, 18; id. Fin. 3, 20, 66; id. Q. Fr. 2, 12, 3 al.; cf. deus, Plaut. Poen. 5, 1, 25: non dubitavit illud insigne Penatium hospitaliumque deorum ex hospitali mensa tollere, Cic. Verr. 2, 4, 22, § 48: fulmina, of Jupiter hospitalis, Sen. Q. N. 2, 49: caedes, the murder of a guest, Liv. 25, 18, 7: TABVLA, i. e. a municipal decree for the reception of a guest, Inscr. Grut. 456, 1: Theophrastus scribit, Cimonem Athenis etiam in suos curiales Laciadas hospitalem fuisse, Cic. Off. 2, 18, 64; cf.: homo qui semper hospitalissimus amicissimusque nostrorum hominum existimatus esset (shortly before: cum suae partes essent hospitum recipiendorum), id. Verr. 2, 1, 26, § 65: tua illa Venus, id. Cael. 21, 52: tibi hospitale pectus, Hor. Epod. 17, 49: nihil hospitalius mari (Campaniae): hospitalem hostem appellare, Liv. 25, 18, 8: hinc illi nobiles portus Cajeta, Misenus, etc., Flor. 1, 16: appulsus litorum, Plin. 2, 46, 45, § 118.
- B. Subst.
- 1. hospĭtālis, is, m., a guest: injuriae potestatum in hospitales ad visendum venientium, Hipponenses in necem ejus (delphini) compulerunt, Plin. 9, 8, 8, § 26.
- 2. hospĭtālia, ium, n.
- a. Apartments for guests, guest-chambers, Vitr. 6, 10.
- b. On the stage, the two entrances on the right and left for strangers, Vitr. 5, 7.
- c. (Sc. jura.) The dues of hospitality, Liv. 42, 24 fin.
- II. Transf., of things: ut in Fucino lacu invectus amnis, in Lario Addua, etc. … in Lemanno Rhodanus: hic trans Alpes superiores in Italia multorum milium transitu hospitales suas tantum nec largiores quam intulere aquas evehentes, foreign, i. e. that flow through without mingling, Plin. 2, 103, 106, § 224; 17, 10, 14, § 69.
Hence, adv.: hospĭtālĭter, hospitably, as a guest: invitati hospitaliter per domos, Liv. 1, 9, 9: vocare (opp. hostiliter), id. 6, 26, 3: excipere aliquem, Curt. 7, 6 med.: ingredi ad deos Penates, Just. 8, 3.
hospĭtālĭtas, ātis, f. [hospitalis].
- I. Hospitality: recte etiam a Theophrasto est laudata hospitalitas, Cic. Off. 2, 18, 64; Mart. 4, 64, 28.
- * II. A being a guest, i. e. a living in a foreign country, a sojourning: lege temporalis hospitalitatis, Macr. Somn. Scip. 1, 21, § 34.
hospĭtālĭter, adv., v. hospitalis fin.
hospĭtātor, ōris, m. [hospitor], a lodger, guest: mei hospitatores, App. M. 4, p. 145, 28.
‡ hospĭtĭcīda ξενοκτόνος, Gloss. Phil.
hospĭtĭŏlum, i, n. dim. [hospitium], a little inn (late Lat.), Hier. Ep. 47, 11; 108, 44.
hospĭtĭum, ĭi, n. [hospes].
- I. Hospitality (class.): quos ego universos adhiberi liberaliter, optimum quemque hospitio amicitiaque conjungi dico oportere, Cic. Q. Fr. 1, 1, 5, § 16; cf.: quocum mihi amicitiam res publica conciliavit, hospitium voluntas utriusque conjunxit, etc., id. Deiot. 14, 39: gratia atque hospitiis florens hominum nobilissimorum … cum Metellis, erat ei hospitium, id. Rosc. Am. 6, 15: pro hospitio quod sibi cum eo esset, id. Verr. 2, 2, 8, § 23: vetus hospitium renovare, id. Deiot. 3, 8: ego hic hospitium habeo, Plaut. Poen. 5, 2, 82: qui hospitio Ariovisti usus erat, Caes. B. G. 1, 47, 4: jungimus hospitio dextras, Verg. A. 3, 83: indulge hospitio, id. ib. 4, 51: ut artum solveret hospitiis animum, Hor. S. 2, 6, 83: renuntiare, Liv. 25, 18, 9: huic paternum hospitium cum Pompeio intercedebat, Caes. B. C. 2, 25, 4: decernunt, ut cum L. fratre hospitium publice fieret, Cic. Verr. 2, 4, 65, § 145; cf.: Gaditani hospitium cum L. Cornelio publice fecerunt, id. Balb. 18, 41; Liv. 37, 54, 5: publice privatimque hospitia jungere, id. 1, 45, 2: clientelae hospitiaque provincialia, Cic. Cat. 4, 11, 23; cf. Auct. Her. 1, 5, 8.
- II. A hospitable reception, entertainment: te in Arpinati videbimus et hospitio agresti accipiemus, Cic. Att. 2, 16, 4: cum ab eo magnificentissimo hospitio acceptus esset, id. Div. 2, 37, 79: hospitio invitabit, id. Phil. 12, 9, 23: hic apud me hospitium tibi praebebitur, Plaut. Poen. 5, 2, 93: alibi te meliust quaerere hospitium, id. Curc. 3, 47: me excepit Aricia hospitio modico, Hor. S. 1, 5, 2: gens hospitio deorum inmortalium sancta, Liv. 9, 34, 19; 29, 11, 6.
- B. Concr., a place of entertainment for strangers, a lodging, inn, guest-chamber (cf. diversorium): ex vita ita discedo tamquam ex hospitio, non tamquam ex domo, Cic. de Sen. 23, 84; cf. id. de Or. 2, 58, 234: Piliae paratum est hospitium, id. Att. 14, 2, 3: deductus a magistratibus in nemorosum hospitium, Plin. 35, 11, 38, § 121: publicum, Liv. 5, 28, 4: ibi (milites) benigne excepti divisique in hospitia, id. 2, 14, 8: ad hospitium imperatoris venire, id. 33, 1, 6: hospitia singulorum adire, Suet. Ner. 47: praetorianae cohortes per hospitia dispersae, the townquarters, id. Tib. 37: Romae … magno hospitium miserabile, Juv. 3, 166: tolerabile, id. 7, 69: hospitio aliquem juvare, id. 3, 211: hospitio prohibemur harenae, of the shore (i. e. from landing), Verg. A. 1, 540.
Transf., of animals: itque pecus longa in deserta sine ullis Hospitiis, Verg. G. 3, 343; 4, 24; Plin. 10, 23, 33, § 66.
Comically: quid faciam nunc, si tresviri me in carcerem compegerint? … ita Peregre adveniens hospitio publicitus accipiar, Plaut. Am. 1, 1, 8: certe advenientem hic me hospitio pugneo accepturus est, id. ib. 1, 1, 140: nec confidentiae usquam hospitium est, nec de verticulum dolis, id. Capt. 3, 3, 8.
Trop.: ut universi intellegant, sacrosanctum cunctis esse debere hospitium virilis animae, i. e. virile corpus, Mos. et Rom. Leg. Coll. 5, 3, 2.
* hospĭtīvus, a, um, adj. [hospes], of or belonging to a host: viridaria, his host’s, Spart. Hadr. 12, 5.
hospĭtor, ātus, 1, v. dep. n. [id.], to be a guest, to put up, lodge, sojourn as a guest (post-Aug.).
- I. Lit.: mensores postibus hospitaturi nomen ascribunt, Cod. Th. 7, 8, 4; Petr. 77, 4.
- B. Transf. (cf. hospitalis, II.): Gangem in quodam lacu hospitari; inde lenem fluere, Plin. 6, 18, 22, § 65: castanea translata nescit hospitari pavetque novitatem, id. 17, 20, 34, § 149.
- II. Trop.: quid aliud voces animum quam deum in humano corpore hospitantem, Sen. Ep. 31; id. Vit. Beat. 23.
hospĭtus, a, um, occurring only in the fem. sing. and neutr. plur. hospita; v. hospes.