Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

ăqua, ae (ACVA, Inscr. Grut. 593, 5; gen. aquāï, Plaut. Mil. 2, 6, 71; Lucr. 1, 284; 1. 285; 1, 307; 1, 454 et saep.; Verg. A. 7, 464; poët. ap. Cic. Div. 1, 9, 15; Cic. Arat. 179; Prud. Apoth. 702; the dat. aquaï also was used acc. to Charis. p. 538; v. Neue, Formenl. I. pp. 9, 11, 12; pp. 14 sq.; aquae, as trisyl., Lucr. 6, 552 Lachm.), f. [cf. Sanscr. ap = water; Wallach. apa, and Goth. ahva = river; old Germ. Aha; Celt. achi; and the Gr. proper names Μεσσ-άπι-οι and γῆ Ἀπί-α, and the Lat. Apuli, Apiola; prob. ultimately con. with Sanscr. ācus = swift, ācer, and ὠκύς, from the notion of quickly, easily moving. Curtius.].

  1. I.
    1. A. Water, in its most gen. signif. (as an element, rainwater, river-water, sea-water, etc.; in class. Lat. often plur. to denote several streams, springs, in one place or region, and com. plur. in Vulg. O. T. after the Hebrew): aër, aqua, terra, vapores, Quo pacto fiant, Lucr. 1, 567: SI. AQVA. PLVVIA. NOCET, Fragm. of the XII. Tab. ap. Dig. 40, 7, 21; cf. Dirks. Transl. p. 486; so also of titles in the Digg. 39, 3; cf. ib. 43, 20: pluvialis, rain-water, Ov. M. 8, 335, and Sen. Q. N. 3, 1; so, aquae pluviae, Cic. Mur. 9, 22; Plin. 2, 103, 106, § 233; Quint. 10, 1, 109 (and pluviae absol., Cic. Att. 15, 16, B; Lucr. 6, 519; Verg. G. 1, 92; Ov. F. 2, 71; Plin. 2, 106, 110, § 227); so, caelestes aquae, Hor. Ep. 2, 1, 135; Liv. 4, 30, 7; 5, 12, 2; Plin. 17, 2, 2, § 14; so, aquae de nubibus, Vulg. 2 Reg. 22, 12: aquae nivis, snow-water, ib. Job, 9, 30: fluvialis, river-water, Col. 6, 22; so, aqua fluminis, Vulg. Jer. 2, 18: aquaï fons, Lucr. 5, 602: fons aquae, Vulg. Gen. 24, 13: fontes aquarum, ib. Joel, 1, 20: flumen aquae, Verg. A. 11, 495: fluvius aquae, Vulg. Apoc. 22, 1: rivus aquae, Verg. E. 8, 87: rivi aquarum, Vulg. Isa. 32, 2: torrens aquae, ib. Macc. 5, 40; and plur., ib. Jer. 31, 9: dulcis, fresh-water, Fr. eau douce, Lucr. 6, 890: fons aquae dulcis, Cic. Verr. 4, 118; and plur.: aquae dulces, Verg. G. 4, 61; id. A. 1, 167: marina, sea-water (v. also salsus, amarus), Cic. Att. 1, 16; so, aquae maris, Vulg. Gen. 1, 22; ib. Exod. 15, 19: dulcis et amara aqua, ib. Jac. 3, 11: perennis, never-failing, Liv. 1, 21; and plur.: quo in summo (loco) est aequata agri planities et aquae perennes, Cic. Verr. 4, 107: aqua profluens, running-water, id. Off. 1, 16, 52; so, currentes aquae, Vulg. Isa. 30, 25; so, aqua viva, living-water, Varr. L. L. 5, 26, 35; Vulg. Gen. 26, 19; and plur.: aquae vivae, ib. Num. 19, 17; and in a spiritual sense: aqua viva, ib. Joan. 4, 10; so, vitae, ib. Apoc. 22, 17: aquae viventes, ib. Lev. 14, 5: stagna aquae, standing-water, Prop. 4, 17, 2; and plur., Vulg. Psa. 106, 35; so, stativae aquae, Varr. ap. Non. p. 217, 2: aquae de puteis, well-water, Vulg. Num. 20, 17: aqua de cisternā, cisternwater, ib. 2 Reg. 23, 16; so, aqua cisternae, ib. Isa. 36, 16: aquae pessimae, ib. 4 Reg. 2, 19: aqua recens, Verg. A. 6, 636: turbida, Vulg. Jer. 2, 18: crassa, ib. 2 Macc. 1, 20: munda, ib. Heb. 10, 22: purissima, ib. Ezech. 34, 18: aquae calidae, warm-water, ib. Gen. 36, 24; and absol.: calida, Cato, R. R. 156, 3; Plin. 25, 7, 38, § 77; Tac. G. 22; and contr.: calda, Col. 6, 13; Plin. 23, 4, 41, § 83: aqua fervens, boiling-water: aliquem aquā ferventi perfundere, Cic. Verr. 1, 67: aqua frigida, cold-water, Plaut. Cist. 1, 1, 37; Vulg. Prov. 25, 23; ib. Matt. 10, 42; and absol.: frigida, Cels. 1, 5; Plin. Ep. 3, 5, 11; Quint. 5, 11, 31: aqua decocta, water boiled and then cooled with ice or snow, Mart. 14, 116; and absol.: decocta, Juv. 5, 50; Suet. Ner. 48 al.
    2. B. Particular phrases.
      1. 1. Praebere aquam, to invite to a feast, to entertain (with ref. to the use of water at table for washing and drinking), Hor. S. 1, 4, 88 (cf. id. ib. 2, 2, 69).
      2. 2. Aquam aspergere alicui, to give new life or courage, to animate, refresh, revive (the fig. taken from sprinkling one who is in a swoon): ah, adspersisti aquam! Jam rediit animus, Plaut. Truc. 2, 4, 15.
      3. 3. Aqua et ignis, to express the most common necessaries of life: non aquā, non igni, ut aiunt, locis pluribus utimur quam amicitiā, Cic. Lael. 6, 22.
        Hence aquā et igni interdicere alicui, to deny intercourse or familiarity with one, to exclude from civil society, to banish, Cic. Phil. 1, 9; so the bride, on the day of marriage, received from the bridegroom aqua et ignis, as a symbol of their union: aquā et igni tam interdici solet damnatis quam accipiunt nuptae, videlicet quia hae duae res humanam vitam maxime continent, Paul. ex Fest. p. 3 Müll. (this custom is differently explained in Varr. L. L. 5, 9, 18): aquam et terram petere, of an enemy (like γῆν καὶ ὕδωρ αἰτεῖν), to demand submission, Liv. 35, 17: aquam ipsos (hostes) terramque poscentium, ut neque fontium haustum nec solitos cibos relinquerent deditis, Curt. 3, 10, 8.
        Provv.
        1. a. Ex uno puteo similior numquam potis Aqua aquaï sumi quam haec est atque ista hospita, you can’t find two peas more like, Plaut. Mil. 1, 6, 70 sq.
        2. b. In aquā scribere = καθ’ ὕδατος γράφειν, to write in water, of something transient, useless: cupido quod dicit amanti, In vento et rapidā scribere oportet aquā, Cat. 70, 4 (cf. Keats’ epitaph on himself: here lies one whose name was writ in water; and the Germ., etwas hinter die Feueresse schreiben).
  2. II. Water, in a more restricted sense.
    1. A. The sea: coge, ut ad aquam tibi frumentum Ennenses metiantur, on the sea-coast, Cic. Verr. 2, 3, 83: laborum quos ego sum terrā, quos ego passus aquā, Ov. P. 2, 7, 30: findite remigio aquas! id. F. 3, 586.
      Trop.: Venimus in portumNaviget hinc aliā jam mihi linter aquā, in other waters let my bark now sail (cf. Milton in the Lycidas: To-morrow to fresh woods and pastures new), Ov. F. 2, 864.
    2. B. = la. cus, a lake: Albanae aquae deductio, Cic. Div. 1, 44 fin.
    3. C. A stream, a river. in Tuscae gurgite mersus aquae, i. e. Albula, Ov. F. 4, 48: alii in aquam caeci ruebant, Liv. 1, 27: sonitus multarum aquarum, of many streams, Vulg. Isa. 17, 12; ib. Apoc. 1, 15; 19, 6: lignum, quod plantatum est secus decursus aquarum, along the watercourses, ib. Psa. 1, 3.
    4. D. Rain: cornix augur aquae, Hor. C. 3, 17, 12: deūm genitor effusis aethera siccat aquis, Ov. F. 3, 286: multā terra madescit aquā, id. ib. 6, 198: aquae magnae bis eo anno fuerunt, heavy rains, a flood, inundation, Liv. 24, 9; 38, 28.
    5. E. In the plur., medicinal springs, waters, baths.
      1. 1. In gen.: ad aquas venire, Cic. Planc. 27, 65; id. Fam. 16, 24, 2: aquae caldae, Varr. L. L. 9, 69, p. 219 Müll.: aquae calidae, Plin. 2, 103, 106, § 227: aquae medicatae, Sen. Q. N. 3, 25: aquae Salutiferae, Mart. 5, 1.
        Hence,
      2. 2. As prop. noun, Waters. Some of the most important were.
        1. a. Ăquae Ăpollĭnāres, in Etruria, prob. the Phoebi vada of Mart. 6, 42, 7, now Bagni di Stigliano, Tab. Peut.
        2. b. Ăquae Aurēlĭae, in the Black Forest in Germany, now Baden-Baden, Inscr.
        3. c. Ăquae Baiae, in Campania, Prop. 1, 11, 30; earlier called Ăquae Cūmānae, Liv. 41, 16.
        4. d. Ăquae Călĭdae,
          1. (α) In Britain, now Bath; also called Ăquae Sōlis, Itin Anton.
          2. (β) In Zeugitana on the Gulf of Carthage, now Hammam Gurbos, Liv. 30, 24, 9; Tab. Peut.
          3. (γ) In Gallia, now Vichy on the Allier, Tab. Theod.
        5. e. Ăquae Cĭcĕrōnĭānae, at Cicero’s villa at Puteoli, Plin. 31, 2, 3, § 6.
        6. f. Ăquae Mattĭăcae, among the Mattiaci in Germany, now Wiesbaden, Amm. 29, 4, also called Fontes Mattĭăci in Plin. 31, 2, 17, § 20.
        7. g. Ăquae Sextĭae, near Massilia, once a famous watering-place, now Aix, Liv Epit 61; Vell. 1, 15; Plin. 3, 4, 5, § 36.
        8. h. Ăquae Tauri or Tau-ri Thermae, in Etruria, now Bagni di Ferrata, Plin. 3, 5, 8, § 52. V. Smith, Dict. Geog., s. v. Aquae.
  3. F. The water in the water-clock. From the use of this clock in regulating the length of speeches, etc. (cf. clepsydra), arose the tropical phrases,
          1. (α) Aquam dare, to give the advocate time for speaking, Plin. Ep. 6, 2, 7.
          2. (β) Aquam perdere, to spend time unprofitably, to waste it, Quint. 11, 3, 52.
          3. (γ) Aqua haeret, the water stops, i.e. I am at a loss, Cic. Off. 3, 33, 117: in hac causā mihi aqua haeret, id. ad Q. Fr. 2, 7.
  4. G. Aqua intercus, the water under the skin of a dropsical person; hence, as med. t., the dropsy, Plaut. Men. 5, 4, 3: medicamentum ad aquam intercutem dare, Cic. Off. 3, 24, 92: decessit morbo aquae intercutis, Suet. Ner 5; cf. Cels. 2, 8.
    Trop.: aquam in animo habere intercutem, Lucil. ap. Non. p. 37, 3.
  5. III. Aqua, the name of a constellation, Gr. Ὕδωρ: hae tenues stellae perhibentur nomine Aquāī, Cic. Arat. 179 (as translation of τοὺς πάντας καλέουσιν Ὕδωρ); v. Orell. ad h. l.

Cornēlĭus, a,

  1. I. subst., a designation of a Roman gens celebrated as embracing the most distinguished Roman men and women (the patrician Scipios, Sulla, the Gracchi and their mother, etc.; the plebeian Balbi, Mammulae, Merulae, etc.).
    Also adj.; hence the numerous laws made by the different Cornelii, but esp. by L. Cornelius Sulla, were called Leges Corneliae; cf. Ernest. and Orell. Clav. Cicer. in Ind. Legum, p. 13 sq.; Dict. of Antiq.
    Fŏrum Cor-nēlĭum, a town of the Lingones in Gallia Cisalpina, Cic. Fam. 12, 5, 2.
    Hence,
  2. II. Cornēlĭānus, a, um, adj., of or belonging to a Cornelius, Cornelian: oratio, the oration of Cicero in defence of a certain C. Cornelius, Cic. Brut. 78, 271; id. Or. 29, 103; 67, 225; 70, 232; its fragments, v. in Orell. IV. 2, pp. 446-454, and V. 2, pp. 56-81.
    1. B. Cornēlĭāna Castra, a place on the African coast, in the vicinity of Bagradas, named after the camp of the elder Scipio pitched there in the second Punic war, now Ghellah, Caes. B. C. 2, 24 sq.; the same place was also called Castra Cornēlĭa, Mel. 1, 7, 2; Plin. 5, 4, 3, §§ 24 and 29.

faenārĭus (less correctly fēn-, foen-), a, um, adj. [faenum], of or for hay, hay-: falces, Cato, R. R. 10, 3; Varr. L. L. 5, 31, 38.
As subst.: faenārĭus, ĭi, m., a seller of hay, a hay salesman, Inscr. ap. Grut. 175, 9.

faenē̆bris (less correctly fēn-, foen-), e, adj. [faenus; cf. Paul. ex Fest. pp. 86 and 94], of or relating to interest or usury: leges, Liv. 35, 7: res, the matter of interest and debts, the relations between debtor and creditor, id. 7, 21: pecunia, lent on interest, Suet. Calig. 41: malum, Tac. 6, 16.

1. faenĕrārĭus, ĭi, m. [faenus; cf. Paul. ex Fest. pp. 86 and 94], for the usual faenerator, one who lends money on interest, a usurer, Firm. 3, 8 fin.

    1. 2.faenĕrārĭus (less correctly fēn-, foen-), ĭi, m. [faenum], = faenarius, a seller of hay, a hay salesman: macellarios, vinarios, faenerarios, et cellaritas sic servari desideramus, Cassiod. Var. 10, 28 init.

faenĕrātĭcĭus (less correctly fēn-, foen-, -tius), a, um, adj. [faeneror], of or relating to interest (law Lat.): cautio, instrumentum, Cod. Just. 4, 30, 14.

faenĕrāto (less correctly fēn-, foen-), adv. [faeneratus], with interest (Plautinian): nae illam mecastor faenerato abstulisti, Plaut. Men. 4, 2, 40: nae ille ecastor faenerato funditat, id. As. 5, 2, 52.

faenĕrātor (less correctly fēn-, foen-), ōris, m. [faeneror], one who lends on interest, a money-lender, capitalist; with an odious secondary idea, a usurer (class.): improbantur ii quaestus, qui in odia hominum incurrunt, ut portitorum, ut faeneratorum, Cic. Off. 1, 42, 150; Cato, R. R. praef. § 1; Sall. C. 33, 1; Cic. Fam. 5, 6, 2; Hor. Epod. 2, 67; Suet. Tib. 48: acerbissimi, Cic. Att. 6, 1, 6.

faenĕrātōrĭus (fēn-, foen-), a, um, adj. [faenerator], pertaining to a usurer, usurious (post-class.), Val. Max. 2, 6, 11.

faenĕrātrix (fēn-, foen-), īcis, f. [faeneror], a female money-lender or usurer (post-class.), Val. Max. 8, 2, 2.

faenero (fēn-, foen-), āre, v. faeneror.

faenĕror (less correctly fēn-, foen-), ātus sum, 1, v. dep., or (mostly post-Aug.), faenero, āvi, ātum, 1, v. a. [faenus].

  1. I. Prop., to lend on interest.
    1. A. Form faeneror.
      1. 1. With abl.: pecunias istius extraordinarias grandes suo nomine faenerabatur, Cic. Verr. 2, 2, 70, § 170: primum cum posita esset pecunia apud eas societates, binis centesimis faeneratus est, took two per cent. (per month, and consequently, according to our reckoning, twenty-four per cent. per annum), id. ib. 2, 3, 70, § 165.
      2. 2. Absol.: a quo (Catone) cum quaereretur, quid maxime in re familiari expediret? respondit: Bene pascereEt cum ille, qui quaesierat, dixisset: Quid faenerari? tum Cato: Quid hominem occidere? Cic. Off. 2, 25, 89; cf. Cato, R. R. praef. § 1.
    2. B. Form faenero.
      1. 1. With sub and abl.: pecuniam publicam sub usuris solitis, Dig. 22, 1, 11.
      2. 2. In simple constr.: pecuniam pupillarem, Dig. 26, 7, 46, § 2.
      3. 3. Without object: nil debet: faenerat immo magis, Mart. 1, 86, 4.
    3. C. Part. perf.: pecunia faenerata a tutoribus, Dig. 46, 3, 100; Pseudo Ascon. ad Cic. Div. in Caecil. 7 fin.
  2. II. Meton.
    1. A. To drain by usury: dimissiones libertorum ad faenerandas diripiendasque provincias, Cic. Par. 6, 2, 46.
    2. B. To borrow on interest: si quis pecuniam dominicam a servo faeneratus esset, Dig. 46, 3, 35.
    3. C. To lend, impart, furnish (post-Aug. and very rare): sol suum lumen ceteris quoque sideribus faenerat, Plin. 2, 6, 4, § 13: nummos habet arca Minervae: haec sapit, haec omnes faenerat una deos, Mart. 1, 77, 5.
  3. III. Trop.
    1. A. Neque enim beneficium faeneramur, practise usury with benefits, Cic. Lael. 9, 31: faeneratum istuc beneficium tibi pulchre dices, i. e. richly repaid, rewarded, Ter. Phorm. 3, 2, 8; cf. id. Ad. 2, 2, 11 Ruhnk.
    2. B. Juba et Petreius mutuis vulneribus concurrerunt et mortes faeneraverunt, exchanged with usury, i. e. inflicted on each other, Sen. Suas. 7.

faenĕus (fēn-, foen-), a, um, adj. [faenum, I.],

  1. I. of hay (very rare): homines faeneos in medium ad tentandum periculum projectos, men of hay, hay effigies, Cic. Fragm. Or. Cornel. 1, 1; cf.: simulacra effigie hominum ex faeno fieri solebant, quibus objectis ad spectaculum praebendum tauri irritarentur, Ascon. p. 62 ed. Orell.
  2. II. Fig.: faeneus ille Platonicus Antiochus, August. c. Acad. 3, 18.

faenĭcŭlum (fēn-, foen-), i, n. [faenum, II.], fennel, Plin. 20, 23, 95, § 254; Pall. Febr. 24, 9.

faenīlĭa (fēn-, foen-), ĭum, n. [faenum, I.], a hay-loft: nec totā claudes faenilia brumā, Verg. G. 3, 321; cf. Col. 1, 6, 9; Plin. 18, 28, 67, § 258; Ov. M. 6, 457.

faenĭsĕca (fēn-, foen-), ae, v. faenisex.

faenĭ-secta (fēn-, foen-), ōrum, n. [faenum, I.; seco], mown hay, Varr. L. L. 5, § 136 Müll. N. cr.; cf. faenisicia.

faenĭ-sector (fēn-, foen-), ōris, m. [faenum, I.; seco], a grass-cutter, mower, Col. 11, 1, 12; cf. faenisex.

faenĭ-sex (fēn-, foen-), ĕcis (faenĭ-sĕca, ae, Pers. 6, 40), m. [faenum, I.; seco].

  1. I. Prop., a mower, Varr. R. R. 1, 49, 2; Col. 2, 17, 4: igitur cornu propter oleum ad crus ligato faenisex incedebat, Plin. 18, 28, 67, § 261.
  2. II. Meton., poet. for countryman, rustic, Pers. 6, 40.

faenĭ-sĭcĭa (fēn-, foen-), ae, f., and ōrum, n. [faenum, I.; seco], mown hay: addere faenisiciae cumulum, Varr. R. R. 1, 49, 1; 1, 47 and 56: vindemias ac faenisicia administrare, id. ib. 1, 17, 2; 2, 11, 7; 3, 2, 6; Col. 2, 17, 6.

faenum (less correctly fēn-, not foen-), i. n. [fe-, feo; whence felix, femina, etc., Paul. ex Fest. p. 86].

  1. I. Hay, Varr. R. R. 1, 9 sq.; Col. 2, 18; Plin. 18, 28, 67, § 258 sq.; Ov. M. 14, 645: Judaei, quorum cophinus faenumque supellex, Juv. 3, 18; cf. id. 6, 542.
    Plur., App. M. 3 fin.
    Prov.: faenum alios aiebat esse oportere, i. e. seemed as stupid as oxen, Cic. de Or. 2, 57, 233: faenum habet in cornu, i. e. he is a dangerous fellow (the figure being taken from an ox apt to gore, whose horns were bound about with hay), Hor. S. 1, 4, 34.
  2. II. Faenum (fen-) Graecum, also as one word, faenumgraecum, fenugreek, Cato, R. R. 27, 1; Col. 2, 10, 33; Plin. 18, 16, 39, § 140.

faenus (less correctly fēn-, not foen-; cf. in the foll.), ŏris, n. [fe-, feo; cf.: faenum, femina, etc.; therefore, lit., what is produced; hence].

  1. I. Prop., the proceeds of capital lent out, interest (cf.: usura, versura): faenerator, sicuti M. Varro in libro tertio de Sermone Latino scripsit, a faenore est nominatus. Faenus autem dictum a fetu, et quasi a fetura quadam pecuniae parientis atque increscentis, Varr. ap. Gell. 16, 12, 7 sq., and ap. Non. 54, 5 sq.; cf.: faenus et faeneratores et lex de credita pecunia fenebris a fetu dicta, quod crediti nummi alios pariant, ut apud Graecos eadem res τόκος dicitur, Paul. ex Fest. p. 86 Müll.: cf.: faenum (so it should read, instead of faenus) appellatur naturalis terrae fetus; ob quam causam et nummorum fetus faenus est vocatum et de ea re leges fenebres, id. p. 94: idem pecunias his faenori dabat, Cic. Verr. 2, 2, 70, § 170: pecuniam faenore accipere, id. ib. 2, 3, 72, § 169: Scaptius centesimis, renovato in singulos annos faenore, contentus non fuit, id. Att. 6, 3, 5: faenus ex triente Idib. Quint. factum erat bessibus, id. ib. 4, 15, 7: iniquissimo faenore versuram facere, id. ib. 16, 15, 5: Graeci solvent tolerabili faenore, id. ib. 6, 1, 16: pecuniam occupare grandi faenore, id. Fl. 21, 51: dives positis in faenore nummis, Hor. S. 1, 2, 13; id. A. P. 421: faenore omni solutus, id. Epod. 2, 4.
  2. II. Transf.
    1. A. Capital lent on interest (very rare): argenti faenus creditum, Plaut. Most. 3, 1, 101: faenus et impendium recusare, Cic. Att. 6, 1, 4.
      1. 2. Meton., that lent to the soil, i. e. the seed: quam bona fide terra creditum faenus reddit! Plin. 2, 63, 63, § 155.
    2. B. Gain, profit, advantage: terra, quae nunquam recusat imperium, nec unquam sine usura reddit quod accepit, sed alias minore, plerumque majore cum faenore, Cic. de Sen. 15, 51; cf.: semina, quae magno faenore reddat ager, Tib. 2, 6, 22; and: cum quinquagesimo faenore messes reddit eximia fertilitas soli, Plin. 18, 17, 47, § 162: saepe venit magno faenore tardus amor, Prop. 1, 7, 26; cf.: at mihi, quod vivo detraxerit invida turba, Post obitum duplici faenore reddet Honos, id. 3 (4), 1, 22.

* faenuscŭlum (fēn-, foen-), i, n. dim. [faenus], a little interest, Plaut. Ps. 1, 3, 53.

fĕmĭnālĭa (foem-), ĭum, n. [femur], bandages for the upper part of the thighs, thigh-bandages, Suet. Aug. 82; cf.: hoc genus vestimenti Graece περισκελή, a nostris feminalia vel bracae usque ad genua pertinentes, Hier. Ep. 64, 10; Vulg. Ex. 28, 42 al.

fētĕo (less correctly foetĕo, faetĕo), ēre, no

  1. I. perf., v. n. [Sanscr. dhū-, dhūmas, smoke; Gr. θῦμα, θύος; Lat. fumus; fetere (or foet-), for fovitere; cf. also foedus]. Lit., to have an ill smell, to stink: an fetet anima uxori tuae? Plaut. As. 5, 2, 44; 78: fetere multo Myrtale solet vino, Mart. 5, 4, 1: abstineat a fetentibus acrimoniis allii vel caeparum, Col. 9, 14, 3.
  2. II. Fig.: fi! fi! fetet Tuus mihi sermo, Plaut. Cas. 3, 6, 7: omnes civitates lupanaribus fetent, Salv. Gub. D. 7, 23.

fētesco (faet-, foet-, no perf. nor sup.), 3, v. inch. n. [feteo], to become stinking (late Lat.): fetescit vetusta (aqua), Isid. Orig. 20, 3.

fētĭdus (faet-, foet-), a, um, adj. [feteo].

  1. I. Prop., that has an ill smell, stinking, fetid: anima fetida, Plaut. Merc. 3, 3, 13; cf.: cum isto ore fetido teterrimam nobis popinam inhalasses, Cic. Pis. 6, 13: corpus, Suet. Ner. 51: pisces, Plaut. Capt. 4, 2, 33.
    Comp.: dejectiones, Cels. 3, 2.
  2. II. Fig., foul, disgusting: libido, Prud. στεφ. 2, 245.
    Of heresy (sup.): fetidissimus fons, Cassiod. Hist. Eccl. 7, 11 fin.

* fētĭfer (foet-), ĕra, ĕrum, adj. [2. fetus + fero], causing fruitfulness, fertilizing: Nilus, Plin. 7, 3, 3, § 33.

fētĭfĭco (foet-), āre, v. n. [2. fetus + facio], to bring forth, breed, hatch, spawn (postAug.): accipitres humi fetificant, Plin. 10, 8, 9, § 22: columbarum pulli, id. 10, 58, 79, § 159: thunni, Sol. 22 fin.

fētĭfĭcus (foet-), a, um, adj. [2. fetus + facio], fructifying: humor, Plin. 9, 51, 74, § 161.

fēto (foet-), āre, v. n. and a. [2. fetus] (post-Aug.).

  1. I. Neutr., to bring forth, breed, hatch: in quibus (paludibus) plerumque fetant (anates), Col. 8, 15, 7: silvestres gallinae, id. 8, 8, 12: cf. ib. § 8.
  2. II. Act., to make fruitful, fructify, impregnate: feminas, Aug. de Cons. Evang. 1, 25: armenta, id. Civ. D. 5, 7 al.

fētor (faet-, foet-), ōris, m. [feteo].

  1. I. Prop., an offensive smell, a stench: jacebat in suorum Graecorum fetore atque vino, Cic. Pis. 10, 22; Col. 12, 18, 3: fetores oris emendare, Plin. 28, 8, 27, § 100: nec fetet fetor amanti, Paul. Nol. Carm. 18, 348.
  2. II. Fig., foulness, noisomeness: reconditorum verborum fetores, Aug. ap. Suet. Aug. 86: fetorem haereticae pestis evomuit, Cassiod. Hist. Eccl. 5, 47.

fētōsus (foet-), a, um, adj. [2. fetus], prolific (late Lat.): oves, Vulg. Psa. 143, 13.
Also fētŭōsus, a, um: Lea, Hier. adv. Jovin. 1, 19 (al. fetosa); id. Galat. 4, 27.

fētŭlentus (faet-, foet-), a, um, adj. [feteo], stinking, fetulent (post-class.), App. Mag. p. 277: viscera, Arn. 7, 225.

fētūra (foet-), ae, f. [2. fetus], a bringing forth, bearing or dropping of young, a breeding (rare but class.).

  1. I. Lit.: secunda pars est de fetura. Nunc appello feturam a conceptu ad partumAltera pars est in fetura, quae sint observanda, quod alia alio tempore parere soleat, etc., Varr. R. R. 2, 1, 18 sq.: humana pastorum, id. ib. 2, 10, 6: aetas (bovis) feturae habilis, fit for breeding, Verg. G. 3, 62: si fetura gregem suppleverit, id. E. 7, 36.
    1. B. Transf.
      1. 1. Concr., young, offspring, brood: alios dies ad ubertatem lactis feturaeque servanto, * Cic. Leg. 2, 8, 20: minor, Ov. M. 13, 827: optima gallinarum ante vernum aequinoctium, Plin. 10, 53, 74, § 150.
      2. 2. Transf., of young vines: ut omnis fetura sub eo exeat, Plin. 17, 22, 35, § 179.
  2. * II. Trop., the production of a literary work: libri nati apud me proximā feturā, Plin. H. N. praef. § 1.

fētūrātus (foet-), a, um, adj. [fetura], made into a fetus: semen feturatum in corpore, Tert. adv. Val. 25.

1. fētus (foet-), a, um, adj. [Part., from ‡ FEO, whence also: fecundus, femina, fenus, felix], that is or was filled with young (syn.: gravidus, praegnans).

  1. I. Pregnant, breeding (mostly poet.).
    1. A. Lit.: lenta salix feto pecori, Verg. E. 3, 83; 1, 50: vulpes, Hor. C. 3, 27, 5.
      1. 2. Transf.
        1. a. Of land, fruitful, productive: (terra) feta parit nitidas fruges, etc., Lucr. 2, 994; cf.: terra feta frugibus et vario leguminum genere, * Cic. N. D. 2, 62, 156: loca palustribus ulvis, Ov. M. 14, 103: regio nec pomo nec uvis, id. P. 1, 7, 13; id. F. 1, 662.
          Also of plants: palmites, Col. 3, 21, 3.
        2. b. In gen., filled with any thing, full: machina armis, Verg. A. 2, 238: loca furentibus austris, id. ib. 1, 51: colla serpentis veneno, Sil. 17, 448.
    2. B. Trop., full of.
      With abl.: feta furore Megaera, Sil. 13, 592: praecordia bello, id. 17, 380: praecordia irā, id. 11, 203.
      With gen.: fetas novales Martis, Claud. Bell. Get. 25; and in a Gr. construction: fetus Gradivo mentem, id. 10, 14.
  2. II. That has brought forth, newly delivered: veniebant fetam amicae gratulatum, Varr. ap. Non. 312, 12: agiles et fetae (opp. tardiores et gravidae), Col. 7, 3 fin.: ursa, Ov. M. 13, 803: lupa, Verg. A. 8, 630: ovis, id. E. 1, 50; Ov. F. 2, 413: qua feta jacebat uxor et infantes ludebant, Juv. 14, 167.
    Absol.: insueta gravis temptabunt pabula fetas, Verg. E. 1, 49.

2. fētus (foet-), ūs (heteroclit. abl. plur.: fetis, Att. ap. Non. 489, 6, v. in the foll.), m. [‡ feo, v. the preced. art.]..

  1. I. Abstr., a bringing forth, bearing, dropping, hatching of young (rare but class.): pater (Juppiter) curavit, uno ut fetu fieret, at one birth, Plaut. Am. 1, 2, 25: quarum (bestiarum) in fetu et in educatione laborem cum cernimus, Cic. Fin. 3, 19, 63: cornix inauspicatissima fetus tempore, Plin. 10, 12, 14, § 30: secundi fetus pecudes signari oportet, Col. 11, 2, 38.
    1. B. Transf., of plants, a bearing, producing: quae frugibus atque bacis terrae fetu profunduntur, Cic. Leg. 1, 8, 25: periti rerum adseverant, non ferre (Arabiam) tantum annuo fetu (casiae), quantum, etc., Plin. 12, 18, 41, § 83.
  2. II. Concr., young, offspring, progeny, brood (the predom. signif. of the word, in sing. and plur.; esp. freq. in poets; cf.: catulus, pullus, hinnus, hinnuleus): quae (bestiae) multiplices fetus procreant, ut sues, ut canes, his mammarum data est multitudo, Cic. N. D. 2, 51, 128: facile illa (piscium ova) aqua et sustinentur et fetum fundunt, id. ib.: fetus ventri exsecti, Plin. 8, 55, 81, § 217: cervae lactens fetus, a fawn, Ov. M. 6, 637: melliferarum apium, id. ib. 15, 382: ex die emptionis, et fetus pecorum et ancillarum partus ad emptorem pertinent, Paul. Sent. 2, 17, 7: quis (paveat), Germania quos horrida parturit Fetus? the German brood, Hor. C. 4, 5, 27.
    So very rarely of human beings: si vitium factum esset, ut (mulier) concipere fetus non posset, Gell. 4, 2, 10.
      1. 2. Transf., of plants, fruit, produce: ager novatus et iteratus, quo meliores fetus possit et grandiores edere, Cic. de Or. 2, 30, 131; cf.: nutriant fetus et aquae salubres Et Jovis aurae, Hor. Carm. Sec. 31: (arbores) crescunt ipsae fetuque gravantur, Lucr. 1, 253; cf. id. 1, 351: Cithaeron frondet viridantibus fetis, Att. ap. Non. 489, 6: arborei, Verg. G. 1, 55: mutatis requiescunt fetibus arva, id. ib. 1, 82; 4, 231: silvae dant alios aliae fetus, id. ib. 2, 442: triticei, Ov. F. 1, 693: gravidi (of grapes), id. M. 8, 294: nucis, i. e. surculus, auricomi, the golden-bough, id. Am. 6, 141; Verg. G. 2, 69: omnis fetus repressus exustusque flos, Cic. Brut. 4, 16.
        Of veins of metals: atros fetus chalybis, Sil. 1, 230.
    1. B. Trop.: nec ulla aetate uberior oratorum fetus fuit, progeny, growth, Cic. Brut. 49, 182: animi, production, id. Tusc. 5, 24, 68: dulces Musarum expromere fetus, Cat. 65, 3.

* fŏcācĭus or -tĭus, a, um, adj. [focus], of or belonging to the hearth, hearth-: panis, i. e. baked on the hearth (in the ashes), ash-cake, Isid. Orig. 20, 2, 15.

fōcāle, is, n. [for faucale from fauces], a neck-cloth, cravat, worn by sick or effeminate persons, Hor. S. 2, 3, 255; Quint. 11, 3, 144; Mart. 14, 142.

fōcānĕus, a, um, adj. [for faucaneus from fauces], like a throat: palmes, a branch or sprout growing between two other sprouts, Col. 4, 24, 10; 5, 6, 35; Pall. Febr. 12, 2.

fŏcārĭus, ii, m., and fŏcārĭa, ae, f. [focus], a kitchen-boy; a kitchen-maid, cook.

  1. I. Lit., Dig. 4, 9, 1, § 5; 33, 7, 12; 15; Paul. Sent. 3, 6, 37; Vulg. 1 Reg. 8, 13.
  2. II. Transf.: focaria, a housekeeper, concubine, Cod. Just. 5, 16, 2; Inscr. Orell. 2671 sq.

fŏcātius, a, um, v. focacius.

focillationes (focilat-), foculi, a fovendo, id est calefaciendo, dicta sunt, Paul. ex Fest. p. 85 Müll.

fŏcillo (fŏcĭlo), āvi, ātum, 1, v. a., and fŏcillor, ātus, 1, v. dep. [focus],

  1. I. to revive or refresh by warmth, to resuscitate one who is faint or nearly dead: ipse paucis diebus aegre focilatus decessit, Plin. Ep. 3, 14, 4; 3, 16, 12.
  2. II. Trop., to cherish (very rare): pudet me sic tecum loqui et tam levibus remediis te focillare, Sen. Ep. 13 fin.: societatem, Suet. Aug. 17.
    In the deponent form: suum quisque diversi commodum focillantur, foster, cherish, Varr. ap. Non. 481, 15.

fŏcŭla, ōrum, n., v. foculus init.

fŏcŭlāre, is, n. [foculus], a small hearth, fire-place: coctura in focularibus praeparata, Aldhelm. Laud. Virg. 38.

fŏcŭlo, āre, i. q. fovere, Non. 10, 1 (contr. from foviculo).

fŏcŭlus, i, m. (in plur. also heterocl. focula, ōrum, n., Plaut. Pers. 1, 3, 24) dim. [focus], a little hearth, a fire-pan, chafing-dish, brazier.

  1. I. Lit.: arrepto carbone exstincto e foculo imaginem in pariete delineavit, Plin. 35, 10, 36, § 14; Cato, R. R. 10, 3; 11, 5: epulas foveri foculis ferventibus, Plaut. Capt. 4, 2, 67: dextram accenso ad sacrificium foculo inicit, Liv. 2, 12, 13; cf. Fronto Ep. ad Ver. 6 ed. Mai.
    Comically: jam intus ventris fumant foculo, Calefieri jussi reliquias, Plaut. Pers. 1, 3, 24.
  2. * II. Transf., fire: bucca foculum excitat, Juv. 3, 262.

fŏcus, i, m. [root bha-, to be bright, Gr. φα- (cf. for, fari), strengthened, fac-, fax, facies, etc., Corss. Ausspr. 1, 423, who refers even facio to this root].

  1. I. A fire-place, hearth (syn.: clibanus, furnus, fornax, caminus): Varro focos ait dictos, quod foveat ignes, nam ignis ipsa flamma est: quicquid autem ignem fovet, focus vocatur, seu ara sit seu quid aliud, in quo ignis fovetur, Varr. ap. Isid. Orig. 20, 10, 1: at focus a flammis, et quod fovet omnia, dictus, Ov. F. 6, 301; Paul. ex Fest. p. 85 Müll.; Serv. Verg. A. 12, 118; Plaut. Aul. prol. 7; Plin. 19, 1, 4, § 19: dum meus assiduo luceat igne focus, Tib. 1, 1, 6: jam dudum splendet focus, Hor. Ep. 1, 5, 7: ligna super foco Large reponens, id. C. 1, 9, 5: Curio ad focum sedenti magnum auri pondus Samnites, cum attulissent, Cic. de Sen. 16, 55; cf. id. Fragm. ap. Non. 522, 28 (Rep. 3, 28 ed. Mos.); 68, 17: ad focum angues nundinari solent, Cic. Div. 2, 31, 66: exstruere lignis focum, to pile on wood, Hor. Epod. 2, 43.
    Poet. of a funeral-pile, Verg. A. 11, 212; of an altar, Prop. 2, 19 (3, 12), 14; 4, 5, 64 (5, 5, 66 M.); Tib. 1, 2, 82; Ov. M. 4, 753 al.
    On the hearths of Roman houses were placed, in little niches, the household gods (Lares), and for them a fire was kept up: haec imponentur in foco nostro Lari, Plaut. Aul. 2, 8, 16; cf.: focus Larium, quo familia convenit, Plin. 28, 20, 81, § 267.
    Hence,
    1. B. Transf.: focus, like our hearth, serves to denote the house or family: domi focique fac vicissim ut memineris, Ter. Eun. 4, 7, 45; cf.: nudum ejicit domo atque focis patriis disque penatibus praecipitem Sextum exturbat, Cic. Rosc. Am. 8, 23: agellus, quem tu fastidis, habitatum quinque focis, by five houses, families, Hor. Ep. 1, 14, 2.
      Esp. freq.: arae et foci, pro aris et focis pugnare, to signify one’s dearest possessions; v. ara.
  2. II. A fire-pan, coal-pan, brazier: panem in foco caldo sub testu coquito leniter, Cato, R. R. 75; 76, 2; Sen. Ep. 78 fin.

fŏdĭco, no perf., ātum, āre, v. a. [fodio], to dig, to pierce (rare but class.).

  1. * I. Lit.: mercemur servum, qui dictet nomina, laevum Qui fodicet latus et cogat dextram Porrigere, to dig or jog in the side, * Hor. Ep. 1, 6, 51 (for which fodit, Ter. Hec. 3, 5, 17): lateribus fodicatis, Amm. 26, 10, p. 98 Bip.
  2. II. Trop.: animum fodicant, bona distimulant, Plaut. Bacch. 1, 1, 30: cf.: stimulus ego nunc sum tibi; fodico corculum, id. Cas. 2, 6, 9: non est in nostra potestate fodicantibus iis rebus, quas malas esse opinemur, dissimulatio vel oblivio, Cic. Tusc. 3, 16, 35.

fŏdīna, ae, f. [id.; a place from which a mineral is dug], a pit, mine: argenti, Varr. R. R. 1, 2, 22; Vitr. 7, 7 (also written in one word argentifodina, v. h. v.); Dig. 27, 9, 3 al.; Plin. 33, 6, 31, § 98.

fŏdĭo, fōdi, fossum, 3 (ante-class. form of the inf. praes. pass. fodiri, Cato, R. R. 2, 4; Col. 11, 2, 35, but not in Plaut. Mil. 2, 4, 21, where the correct read. is exfodivi.
Also acc. to the first conj.: Illyrii restant sicis sibinisque fodantes, Enn. ap. Fest. p. 336 Müll.; cf.: fodare fodere, Paul. ex Fest. p. 84, 7 Müll.), v. n. and a. [Sanscr. root badh-, to dig, ava-bādha, dug out; Gr. βάθος, βαθύς, βένθος, ἄβυσσος, etc., βόθρος, pit; hence, fossa, fundus (for fudnus); cf. Anglo-Sax. bodom; Engl. bottom; Germ. Boden, etc.; cf. Fick, Vergl. Wörterb. p. 131; Grimm, Deutsch. Wörterb. s. v. Boden], to dig, dig up, dig out (class.).

  1. I. Lit.: numquam domum revertor, quin te in fundo conspicer Fodere aut arare, Ter. Heaut. 1, 1, 17; cf.: fodit; invenit auri aliquantum, Cic. Div. 2, 65, 134; and id. de Or. 2, 41, 174: vineas novellas fodere aut arare et postea occare, Varr. R. R. 1, 31, 1; cf.: ut hortum fodiat, Plaut. Poen. 5, 2, 59: hortum, Cato, R. R. 2, 4: arva, Ov. M. 11, 33: solum, Plin. 19, 6, 32: vites, Quint. 9, 4, 5: murum, to undermine, Ov. M. 11, 535; but, vallum, to dig out the earth needed for it, Tac. A. 11, 18: puteum ferramentis, to dig, Plaut. Rud. 2, 4, 19; so, puteos, Caes. B. C. 3, 49, 5: scrobes, trium in altitudinem pedum, id. B. G. 7, 73, 5: fundamenta, Plin. 28, 2, 4, § 15: cubilia (talpae), Verg. G. 1, 183: argentum etiam incolae fodiunt, Liv. 28, 3, 3: gypsum e terra, Plin. 36, 24, 59, § 182: oculos, Plaut. Mil. 2, 4, 21; cf. lumina, Ov. A. A. 1, 339: terram gramineam de cespite, Verg. Cul. 391.
  2. II. Transf., to prick, pierce, wound, thrust, stab (class.): at ego te pendentem fodiam stimulis triginta dies, to prick, Plaut. Men. 5, 5, 48: quia non latus fodi (cultro), id. Aul. 3, 2, 4; so, equi armos calcaribus, Verg. A. 6, 881: guttura cultro, Ov. M. 7, 315: ora hastis, Liv. 8, 10, 6: aversos (elephantos) sub caudis, qua maxime molli cute vulnera accipiunt, id. 21, 55: multos pugionibus, Tac. H. 4, 29: Sarmatam levi gladio, id. ib. 1, 79: ora, id. A. 2, 21; id. Agr. 36: adversa ora resistentium, Curt. 4, 15: La. Dic jussisse te. Ph. Noli fodere: jussi, don’t punch me in the side, Ter. Hec. 3, 5, 17 (cf. fodicare).
    Poet.: Ausonius mersis celer fodit aequora remis, digs through, ploughs through, Sil. 14, 359: aquas (ungula), Ov. F. 3, 456.
    In mal. part., Mart. 7, 102; Auct. Priap. 53.
  3. III. Trop., to goad, sting, disturb: num exspectas, dum te stimulis fodiam? Cic. Phil. 2, 34, 86; cf.: cor stimulo foditur, Plaut. Bacch. 5, 2, 39: pungit dolor, vel fodiat sane, Cic. Tusc. 2, 14, 33: pectus in iras, to excite, stir, Sil. 5, 159.

fŏdo, āre, v. fodio init.

foecunde, foecunditas, foecundo, foecundus, v. fec-.

foedē, adv., v. 1. foedus fin.

foedĕrāticus, a, um, adj. [2. foedus], pertaining to a league or to the allied, Just. Nov. 147, 2, and 148, 2.

foedĕro, āvi, ātum, 1, v. a. [2. foedus], to establish by treaty or league (in verb. finit., late Lat.): cum foederaretur concordia, Amm. 31, 4: pacem, id. 25, 7: amicitias, Hier. Ep. 5, 1; but class. in the part.: foedĕrātus, a, um, leagued together, confederated, allied: si qui foederatis civitatibus ascripti essent, Cic. Arch. 4, 7: civitates, id. Verr. 2, 3, 6, § 13: populus, id. de Or. 1, 40, 182; id. Balb. 8, 22; cf. absol.: ut omnium beneficiorum nostrorum expertes faciat foederatos, id. ib.: Mamertinorum foederatum atque pacatum solum, id. Verr. 2, 4, 11, § 26.

foedĭfrăgus, a, um, adj. [2. foedus + frango], league-breaking, perfidious (very rare): Poeni, Cic. Off. 1, 12, 38; cf. Mos. Cic. Rep. Fragm. 2, p. 513 sq.; so, hostes, Laev. ap. Gell. 19, 7, 6: Chaos, Mart. Cap. 9, § 912.

foedĭtas, ātis, f. [1. foedus], foulness, filthiness, horridness, hideousness, ugliness, deformity (class.).

  1. I. Physically: multae beluae insectantes odoris intolerabili foeditate depellunt, stench, Cic. N. D. 2, 50, 127: foeditas, qua Sulla obiit, Plin. 11, 33, 39, § 114: foeditates cicatricum, id. 33, 6, 35, § 110: Hipponacti notabilis foeditas vultus erat, id. 36, 5, 4, § 12: cujus scelere in hac vestitus foeditate fuerimus (viz. in a military cloak), Cic. Phil. 12, 6, 12: avertere omnes a tanta foeditate spectaculi (i. e. Mettii quadrigis discerpti) oculos, Liv. 1, 28, 11: Alpium, id. 21, 58 fin.
  2. II. Mentally: si turpitudo in deformitate corporis habet aliquid offensionis, quanta illa depravatio et foeditas turpificati animi debet videri? Cic. Off. 3, 29, 105: foeditate sua turpitudo ipsa deterret, id. Fin. 3, 11, 38; Quint. 8, 6, 15: prima barbarismi ac soloecismi foeditas absit, id. 1, 5, 4; 12, 10, 76.

foedo, āvi, ātum, 1, v. a. [1. foedus], to make foul, filthy, hideous; to defile, pollute, disfigure, mar, deform (mostly poet. and in postAug. prose).

  1. I. Physically: Harpyiae contactu omnia foedant immundo, Verg. A. 3, 227: foedare in pulvere crines, id. ib. 12, 99: canitiem vultusque seniles pulvere, Ov. M. 8, 530: ignes sanguine per aras, Verg. A. 2, 502; Ov. M. 3, 723: tellurem calido sanguine, id. ib. 6, 238: brachia tabo, id. ib. 14, 190: pectora pugnis, unguibus ora, Verg. A. 11, 86: ora, Tac. Agr. 36: aliquem verberibus, id. H. 3, 77: ferro foedati jacent, Enn. ap. Serv. Verg. A. 3, 241 (Trag. v. 442 ed. Vahl.); cf.: foedant et proterunt hostium copias, i. e. mar or mutilate with wounds, wound, Plaut. Am. 1, 1, 91: qui me (i. e. Prometheum) perenni vivum foedat miseria, Cic. Poët. Tusc. 2, 10, 24: obscenas pelagi ferro foedare volucres, Verg. A. 3, 241: foedati agri, terror injectus urbi est, laid waste, Liv. 3, 26, 1.
    Of inanim. subjects: nulla tectoria eorum rimae foedavere, Plin. 36, 23, 55, § 176: nubes foedavere lumen, Sall. Fragm. ap. Serv Verg. A. 2, 286; cf.: aër assiduo noctem foedaverat imbre, Claud. VI. Cons. Hon. 538.
  2. II. Trop., to disgrace, dishonor, mar, sully: (Graeci) nos quoque dictitant barbaros et spurcius nos quam alios opicos appellatione foedant, Cato ap. Plin. 29, 1, 7, § 14: foedati crimine turpi, Lucr. 3, 49: gloriam majorum, Plaut. Trin. 3, 2, 30; cf.: Romam ipsam foedavit adventus tuus, Cic. Pis. 22, 53: ne vestis serica viros foedaret, Tac. A. 2, 33: procerum conubiis mixtis, id. G. 46: castra pollui foedarique a Classico ne sinatis, id. H. 4, 58: egregia erga populum Romanum merita mox rebelles foedarunt, id. ib. 4, 37: foedata per avaritiam victoria, id. A. 4, 19; 11, 6; 15, 32: multiplici clade foedatus annus, Liv. 3, 32, 4.

1. foedus, a, um, adj. [Sanscr. dhūmas, smoke; cf.: fumus, fīmus, feteo], foul, filthy, loathsome, ugly, unseemly, detestable, abominable, horrible (class.; cf.: deformis, turpis).

  1. I. Physically: cimices foedissimum animal, Plin. 29, 4, 17, § 61: herba odoris foedi, id. 20, 16, 63, § 171: odor, Cels. 2, 8; 5, 28, 3: facies, id. 6, 6, 9: sapor, Lucr. 2, 401: species, id. 2, 421: nunc eo tibi videtur foedus, quia illam (vestem) non habet, Ter. Eun. 4, 4, 17; cf. Quint. 6, 3, 32: immanissimum et foedissimum monstrum, Cic. Pis. 14, 31: foeda fit volucris (sc. bubo), Ov. M. 5, 549: caput impexa foedum porrigine, Hor. S. 2, 3, 126: foeda nigro simulacra fumo, id. C. 3, 6, 4: foeda cicatrix, id. S. 1, 5, 60: vulnus, Ov. M. 12, 366: tergum recentibus vestigiis vulnerum, Liv. 2, 23, 7; cf. id. 9, 31, 2: victus, Hor. A. P. 392: loca tetra, inculta, foeda, formidolosa, Sall. C. 52, 13: tempestates, Liv. 25, 7, 7; Verg. G. 1, 323: foedissima tempestas, Liv. 29, 18, 5: incendium, id. 24, 47, 15.
    With dat.: pestilentia foeda homini, foeda pecori, destructive, Liv. 3, 32, 2.
    In the neutr. absol.: foedum relatu, Ov. M. 9, 167; cf. foediora, Liv. 3, 69, 2.
  2. II. Mentally, disgraceful, base, dishonorable, vile, shameful, infamous, foul, etc.: quo (tyranno) neque tetrius, neque foedius, nec diis hominibusque invisius animal ullum cogitari potest, Cic. Rep. 2, 26: nihil fieri potest miserius, nihil perditius, nihil foedius, id. Att. 8, 11, 4: luxuria senectuti foedissima, id. Off. 1, 34, 123: homo, Sall. C. 19, 2: scriptores carmine foedo Splendida facta linunt, Hor. Ep. 2, 1, 236; cf.: foedissima ludibria, Quint. 1, 6, 32: bellum foedissimum, Cic. Att. 7, 26, 3: genus interitus, id. ib. 15, 20, 2: foedus et perniciosus exitus judicii, id. Q. Fr. 3, 9, 1: consilium, Liv. 26, 38, 4: facinus, Ter. Eun. 5, 5, 1: amor, Lucr. 4, 1158: ministeria, Verg. A. 7, 619: condiciones, Hor. C. 3, 5, 15: fuga ducum, Val. Fl. 6, 723: exprobratio, Plin. 18, 26, 66, § 249: inconsequentia rerum foedissima, Quint. 8, 6, 50.
    In the neutr. with a subject-clause: ludos vero non facere, quid foedius? (shortly before: quid turpius?) Cic. Att. 15, 10: versum in oratione fieri multo foedissimum est, Quint. 9, 4, 72.
    Hence, adv.: foede, foully, cruelly, basely, horribly: foede divexarier, Pac. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 106 (Trag. Rel. p. 84 Rib.): aram turparunt sanguine foede, Lucr. 1, 85: foede aliquem distrahere, Plaut. Trin. 4, 1, 14: laniare crura brachiaque, Tac. H. 1, 41: caesa manus juvenum, Verg. A. 10, 498: ob admissum foede dictumve superbe, Lucr. 5, 1224: servire, Plaut. Pers. 2, 2, 48: perire Sall. J. 31, 2: pugnatum est, Liv. 6, 1, 11: foedius inde pulsus quam, etc., id. 2, 51, 8: causa agetur foedissime, Cic. Att. 9, 7, 4.

2. foedus, ĕris (for foedus, Ennius wrote fidus, acc. to Varr. L. L. 5, § 86 Müll. Archaic form of the gen. plur. foedesum, acc. to Varr. L. L. 7, § 27; v. the letter R), n. [from the root FID; Sanscr. bandh, ligare; v. fido], a league, treaty, compact (cf.: sponsio, pactio).

  1. I. Polit.: FOEDERVM, PACIS, BELLI, INDVCIARVM ORATORES FETIALES IVDICESVE SVNTO, Cic. Leg. 2, 9, 21; cf. id. Rep. 1, 32: esse autem tria genera foederum, quibus inter se paciscerentur amicitias civitates regesque, Liv. 34, 57, 7: pacem foedusque facere, Cic. de Sen. 6, 16; cf.: oratrices pacis et foederis, id. Rep. 2, 8: Ambiorigem sibi societate et foedere adjungunt, Caes. B. G. 6, 2, 2: ne societates, ne foedera nova acciperemus, Sall. J. 14, 18: societatem foedere confirmare, Cic. Phil. 2, 35, 89: quibus (foederibus) etiam cum hoste devincitur fides, id. Off. 3, 31, 111: amicitiam et foedus petere, Sall J. 104, 4: foedus facere cum aliquibus, Cic. Inv. 2, 30, 91; so, foedus facere, id. Rep. 3, 18; Caes. B. C. 3, 108, 3; Sall. J. 38, 9 al.: ferire, icere, pangere, percutere, v. h. vv.: de foedere decedere, Cato ap. Gell. 10, 1, 10: foedera negligere, violare, rumpere, Cic. Balb. 5, 13; cf.: sociorum nominisque Latini jura negligere ac foedera, id. Rep. 3, 29: rumpere, Auct. Her. 4, 14, 20; Liv. 9, 1; 21, 10: violare, Cic. Rep. 1, 19; Liv. 28, 44, 7: rescindere, Vell. 2, 90, 3: solvere, Verg. A. 10, 91: turbare, id. ib. 12, 633: contra foedus facere, Cic. Balb. 4, 10; Gell. 10, 1, 10: foedus aequum dare, Liv. 23, 5, 9 (for which: ex aequo venire in amicitiam, id. 7, 30, 2); cf.: foedere iniquo alligari, id. 35, 46, 10: ex foedere, according to agreement, id. 1, 23, 7; 8, 39, 13.
  2. II. Transf., beyond the polit. sphere, in gen., a compact, covenant, agreement, stipulation, bargain: foedus fecerunt cum tribuno plebis palam, ut ab eo provincias acciperent, quas ipsi vellent, etc., Cic. Sest. 10, 24; cf.: foedus frangere, id. Pis. 12, 28: inter se facere, id. Fin. 2, 26, 83: amorum turpissimorum foedera ferire, id. Cael. 14, 34: amicitiae, Ov. Tr. 3, 6, 1: hospitii, Just. 7, 3: thalami, i. e. marriage contract, marriage, Ov. M. 7, 403; so, vitae, Stat. Th. 2, 112: communia studii, Ov. P. 4, 13, 43.
    1. B. Poet., of inanim. and abstr. things, a law: continuo has leges aeternaque foedera certis Inposuit natura locis, Verg. G. 1, 60: omnes Foedere naturae certo discrimina servant, Lucr. 5, 924; 5, 57; 6, 906: foedere certo et premere et laxas dare habenas, Verg. A. 1, 62: neve potentis naturae pollue foedus, Ov. M. 10, 353: caeli foedera, Col. Poët. 10, 219.

foen, v. fen.

foetĕo, v. feteo.

foetesco, v. fetesco.

foetĭdus, v. fetidus.

foetor, v. fetor.

foetŭlentus, v. fetulentus.

foetus, v. fetus.

foetūtīna, v. fetutina.

Fōlĭa, ae, f., the name of a witch of Ariminum, Hor. Epod. 5, 42.

fŏlĭācĕus, a, um, adj. [folium], leafy, like leaves: semen, Plin. 19, 3, 15, § 42; 19, 7, 36, § 119.

fŏlĭātĭlis, e, adj. [foliatus], leafy (late Lat.): umbra, Venant. Vit. S. Mart. 4, 535.

fŏlĭātūra, ae, f. [foliatus], leaf-work, foliage (post-Aug. and very rare): cupresseae foliaturae, Vitr. 2, 9, 13.

fŏlĭātus, a, um, adj. [folium], leaved, leafy.

  1. I. Adj.: caulis, Plin. 21, 16, 59, § 99; 21, 15, 54, § 91; Pall. Mart. 10 fin.: arbores, App. M. 4, p. 143.
  2. II. Subst.: fŏlĭātum, i, n. (sc. unguentum), an ointment or oil made of the leaves of spikenard (hence also called nardinum), nard-oil, Plin. 13, 1, 2, § 15; Juv. 6, 465; Mart. 11, 27, 9; 14, 110, 2.

fŏlĭōsus, a, um, adj. [folium], leafy, full of leaves: aizoum foliosum usque ad cacumen, Plin. 25, 13, 102, § 161: arbor foliosior, id. 12, 11, 23, § 40.

fŏlĭum, ii, n. [Gr. φύλλον, for φυλιον; cf. alius, ἄλλος; root prob. φλα-, φλασμός; Lat. flos, Flora], a leaf (cf. frons).

  1. I. Lit., of plants: quid in arboribus? in quibus non truncus, non rami, non folia sunt denique, nisi, etc., Cic. de Or. 3, 46, 179: latissima (folia) fico, angusta myrto, capillata pino, aculeata aquifolio, etc., Plin. 16, 24, 38, § 90: concava caepae, id. 19, 6, 31, § 100: foliis ex arboribus strictis, Caes. B. C. 3, 58, 3: mobilia, Hor. C. 1, 23, 5: amara, id. S. 2, 3, 114: arida laureae, Cic. Pis. 40, 97.
    Prov.: folia nunc cadunt, si triduom hoc hic erimus, tum arbores in te cadent, Plaut. Men. 2, 3, 24.
    As a proverb of mobility or changeableness: nec me consules movent, qui ipsi pluma aut folio facilius moventur, Cic. Att. 8, 15, 2.
    The Sibyl wrote her oracles on leaves (acc. to Varro, on palmleaves), Verg. A. 3, 444; 6, 74 Serv.; hence, prov.: credite me vobis folium recitare Sibyllae, i. e. I am talking gospel, absolute truth, Juv. 8, 126.
  2. * II. Trop., a thing of no consequence, a trifle: folia sunt artis et nugae merae, App. M. 1, p. 106, 8.
  3. III. Transf., a leaf of paper (late Lat. for plagula, charta, or schedula): ille manu retractis in calcem foliis sic exorsus est, Macr. S. 5, 4, 1. (In Plin. 37, 7, 29, § 103, the better read. is fila; v. Jan. and Sillig, ad h. l.).

* follĕātus, a, um, adj. [follis], expanding and contracting like a pair of bellows, loose, baggy: lingulati calcei sunt, quos nos folleatos vocamus, Isid. Orig. 19, 34; cf. follicans, in follico.

follĕo, ēre, v. n. [follis], to bag or puff out like bellows (late Lat.): si pes laxa pelle non folleat, Hier. Ep. 22, 28.

follĭco, no perf., ātum, 1, v. n. [follis], to expand and contract one’s self like a pair of bellows (post-Aug. and rare): animalia follicent, Veg. Vet. 5, 75, 1.
Usu. in the part. praes.: muli senesfollicantes nares languidas, App. M. 9, p. 222: chamaeleon oscitans vescitur, follicans ruminat, Tert. Pall. 3: laxae manicae, caligae follicantes, loose, Hier. Ep. 22, 34.

follĭcŭlāre appellatur pars remi, quae folliculo est tecta, a quo vita follicularis, Paul. ex Fest. p. 85 Müll. (the Gr. ἄσκωμα).

follĭcŭlōsus, a, um, adj. [folliculus], full of husks: papaver, App. Herb. 53.

follĭcŭlus, i, m. dim. [follis], a small bag or sack.

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: folliculis frumentum vehere, Liv. 9, 13, 9: quidam judicatus est parentem occidisse: ei statimos obvolutum est folliculo et praeligatum, Cic. Inv. 2, 50, 149.
      Of a matricide: statim folliculo lupino os obvolutum est, Auct. Her. 1, 13, 23.
    2. B. Esp. (cf. follis, I. B.), a ball to play with, inflated with air; a wind-ball (cf.: pila, globus, sphaera): post bella civilia ad pilam, folliculumque transiit, Suet. Aug. 83.
  2. II. Transf.
    1. A. In gen., a husk, pod, shell, skin, follicle: latentem frugem ruptis velamentis suis, quae folliculos agricolae vocant, adaperire, Sen. Q. N. 5, 18, 3: gluma est grani folliculus, Varr. R. R. 1, 48, 1: cum spica se exserit folliculo, Sen. Ep. 124, 11.
      So of fruits, Varr. R. R. 1, 48, 1; Col. 2, 8, 5; Plin. 24, 8, 33, § 49; 24, 9, 40, § 65: folliculus animalium, id. 30, 12, 37, § 111: muliebris, i. q. vulva, acc. to Serv. Verg. G. 3, 136.
      Poet., the shell of an egg: teretes (cicadarum), Lucr. 5, 803; and of the human body, as the husk or shell of the soul: ego, si qui sum et quo folliculo sum indutus, queo, Lucil. ap. Non. 110, 27.
    2. B. Esp., as med. t. t. (late Lat.).
      1. 1. A sac: ventris, Cael. Aur. Acut. 3, 17, 154.
      2. 2. The bladder, Cael. Aur. Tard. 4, 3, 24.
      3. 3. The scrotum, Cael. Aur. Acut. 3, 17, 165; id. Tard. 3, 8, 106; called in full, folliculum genitale, id. ib. 3, 8, 104.

* follĭgĕna, ae, adj. [follis-gigno], produced by a bellows, droning, dull: bombi, Poët. in Anth. Lat. II. p. 64 Wernsd. N. cr.

follis, is, m. [cf. flo].

  1. I. Lit.
    1. A. A pair of bellows: formae, quas vos effici sine follibus et sine incudibus non putatis, Cic. N. D. 1, 20, 54; cf.: folle fabrili flando accenderunt, Liv. 38, 7, 12; Verg. G. 4, 171; id. A. 8, 449: Hor. S. 1, 4, 19; Pers. 5, 11.
    2. B. A playing-ball inflated with wind, a windball: ego te follem pugillatorium faciam, et pendentem incursabo pugnis, Plaut. Rud. 3, 4, 16: folle decet pueros ludere, folle senes, Mart. 14, 47, 2; 4, 19, 5; cf. folliculus, I. B.
    3. C. A leathern money-bag: et tenso folle reverti Inde domum possis, Juv. 14, 281; so Dig. 35, 1, 82; Veg. Mil. 2, 20; Plaut. Aul. 2, 4, 23.
      1. 2. Transf., a small piece of money: centum folles aeris, Lampr. Heliog. 22: quinquaginta folles petere, Aug. Civ. D. 22, 8; id. adv. Crescent. 3, 29.
    4. D. A cushion or pillow inflated with air, a wind-cushion, Lampr. Heliog. 25, 2.
  2. II. Transf., the stomach: devorata in follem ventris recondere, Macr. S. 7, 4.
    Poet., puffed cheeks: tunc immensa cavi spirant (causidici) mendacia folles, Juv. 7, 111.

* follītim, adv. [follis, I. C.], by the purseful: nihil moror vetera et vulgata verba, Peratim ductare: at ego follitim ductitabo, will cheat of his money by the purseful, Plaut. Ep. 3, 2, 15.

fŏlus, v. olus init.

fōmentātĭo, ōnis, f. [fomento], a fomentation (post-class.): fomentationis gratia, Dig. 32, 1, 70.

fōmento, āre, v. a. [fomentum], to foment (post-class.): caput, Cael. Aur. Acut. 1, 9; Veg. Vet. 2, 8.

fōmentum, i, n. [contr. from fovimentum from foveo], a warm application, warm lotion or poultice, fomentation.

  1. I. Lit.: calida, Cels. 2, 17 med.: aquae calidae, id. 8, 10, 7: calida, sicca, id. 3, 11 init.; 4, 14; cf. Suet. Aug. 81: assideat, fomenta paret, Hor. S. 1, 1, 82: adhibere, Col. 6, 30, 3: (juvant) fomenta podagrum, Hor. Ep. 1, 2, 52: fomenta vulneribus nulla, i. e. bandages (before, ligamenta), Tac. A. 15, 55.
    1. B. Transf., for fomes, touch-wood, kindling-wood: se ex arboribus fomenta excidisse, Clod. ap. Serv. Verg. A. 1, 176: fomenta ignium varia, Amm. 20, 7, 12.
  2. II. Trop.
    1. A. A lenitive, mitigation, alleviation: haec sunt solatia, haec fomenta summorum dolorum, Cic. Tusc. 2, 24, 59; cf.: patentiae, fortitudinis fomentis dolor mitigari solet, id. Fin. 2, 29, 95: militaribus animis adhibenda fomenta, ut ferre pacem velint, Tac. A. 1, 46: paupertati suae fomenta conquirere, App. M. 2, p. 124; Quint. 4, 3, 10: ut haec ingrata ventis dividat Fomenta, vulnus nil malum levantia, i. e. consolations, Hor. Epod. 11, 17.
    2. B. Poet. transf., nourishment: quodsi frigida curarum fomenta relinquere posses, Hor. Ep. 1, 3, 26.

fōmes, ĭtis, m. [foveo], kindling-wood, touch-wood, tinder.

  1. I. Lit.: silici scintillam excudit Achates . . . rapuitque in fomite flammam, Verg. A. 1, 176; Luc. 8, 776; Plin. 16, 40, 77, § 208.
    1. B. Trop. (postclass.): fomes et incitabulum ingenii virtutisque, Gell. 15, 2, 3: peccati, Prud. Apoth. 942: invidiae, Vulg. Gen. 37, 8.
  2. II. Transf.: fomites sunt assulae ex arboribus, dum caeduntur, excussae: dictae, quod in eo opere occupati cibis potuque confoventur, etc., Paul. ex Fest. p. 85 Müll.; cf.: Fomes πελέκημα, Gloss. Labb.

fomito, πελεκῶ, Gloss. Labb.

fons, fontis, m. [root in Gr. χέϝω, χεύσω, to pour, χύμα, χοή, etc.; Lat. fundo, futtilis. Fons, i. e. stem font, for fovont = χεϝοντ-; cf. Varr. L. L. 5, § 123 Müll.; and Paul. ex Fest. p. 84], a spring, fountain, well-source (syn.: scaturigo, puteus).

  1. I. Lit.: late parvus aquaï Prata riget fons, Lucr. 5, 603: fons dulcis aquaï, id. 6, 890: fons aquae dulcis, cui nomen Arethusa est, Cic. Verr. 2, 4, 53, § 118: rivorum a fonte deductio, id. Top. 8, 33: est apud Hammonis fanum fons luce diurna Frigidus, et calidus nocturno tempore, Lucr. 6, 848 sq.; cf. ib. 873: eunt ad fontem, nitidant (i. e. abluunt) corpora, Enn. ap. Non. 144, 16 (Trag. v. 166 ed. Vahl.); Caes. B. C. 2, 24 fin.; 3, 49, 5: (Romulus) locum delegit fontibus abundantem, Cic. Rep. 2, 6: fontium qui celat origines, Nilus, Hor. C. 4, 14, 45; id. Ep. 1, 16, 12; id. Epod. 2, 27: fontes Alandri, Liv. 38, 15, 15: Padi fons diebus aestivis aret, Plin. 2, 102, 105, § 229: vestris amicum fontibus et choris, Hor. C. 3, 4, 25: fas pervicaces est mihi Thyiadas Vinique fontem lactis et uberes Cantare rivos, the fountains or streams of wine drawn from the earth by the stroke of the thyrsus, id. ib. 2, 19, 10: cum tui fontes vel inimicis tuis pateant, Cic. Mur. 4, 9.
    1. B. Esp.
      1. 1. A mineral spring, healing waters, = aquae, frigidi medicatique fontes, Cels. 4, 5; cf.: caput et stomachum supponere fontibus Clusinis, Hor. Ep. 1, 15, 8: fons calidus medicae salubritatis, Plin. 5, 15, 16, § 72: medicatorum fontium vis, id. 2, 93, 95, § 207.
      2. 2. Transf., spring-water, water (poet.): utrum fontine an Libero imperium te inhibere mavis? Plaut. Stich. 5, 4, 26: alii fontemque ignemque ferebant, Verg. A. 12, 119; Luc. 5, 337.
  2. II. Trop., a fountain-head, source, origin, cause: meos amicos … ad Graecos ire jubeo, ut ea a fontibus potius potius hauriant, quam rivulos consectentur, Cic. Ac. 1, 2, 8; so opp. rivuli, id. de Or. 2, 27, 117; id. Cael. 8, 19: fons maledicti, id. Planc. 23, 57: hic fons, hoc principium est movendi, id. Rep. 6, 25: scribendi recte sapere est et principium et fons, Hor. A. P. 309; cf.: Cilicia origo et fons belli, Flor. 3, 6: ab illo fonte et capite Socrate, Cic. de Or. 1, 10, 42: quorum (philosophorum) fons ipse Socrates, Quint. 1, 10, 13; cf.: atqui rerum caput hoc erat et fons, Hor. Ep. 1, 17, 45: oratorum partus atque fontes, Cic. Brut. 13, 49: haec omnia ex eodem fonte fluxerunt, id. N. D. 3, 19, 48: omnes omnium rerum, quae ad dicendum pertinerent, fontes animo ac memoria continere, id. de Or. 1, 21, 94: philosophiae fontes aperire, id. Tusc. 1, 3, 6: totos eloquentiae aperire, Quint. 6, 1, 51: dicendi facultatem ex intimis sapientiae fontibus fluere, id. 12, 2, 6; cf. id. 5, 10, 19: fontes ut adire remotos Atque haurire queam vitae praecepta beate, Hor. S. 2, 4, 94: ex iis fontibus unde omnia ornamenta dicendi sumuntur, Cic. de Or. 2, 11, 45; id. Rep. 5, 3: causa atque fons maeroris, id. Tusc. 3, 28, 67: benevolentia, qui est amicitiae fons a natura constitutus, id. Lael. 14, 50: is fons mali hujusce fuit, Liv. 39, 15, 9: fons vitii et perjurii, thou source of all iniquity, Plaut. Truc. 2, 7, 51; cf. Petr. 24.
  3. III. Fons, personified as a deity, with a chapel, Cic. N. D. 3, 20, 52.

fontāna, ae, f., v. fontanus, II.

Fontānālis, e, v. Fontinalis.

fontānĕus, a, um, adj. [fons], of or from a spring, from the fountain-head: scaturigo, Sol. 37 fin.: defluvia, id. 4, 4.

fontānus, a, um, adj. [fons], of or from a spring or fountain, spring-.

  1. I. Adj.: aqua, Cels. 2, 18; Col. 12, 9, 2: ora, Ov. F. 1, 269.
  2. II. Subst., in late Lat.: fontāna, ae, f., a spring, fountain, Innocent. de Cas. p. 245 Goes.

Fontēĭus, a, the name of a Roman gens. So M. Fonteius, a praetor in Gaul, in defence of whom Cicero delivered the oration still preserved in part, Cic. Att. 1, 6, 1. His sister Fonteia, a vestal, Cic. Font. 17, 37.
Fontēĭānus, a, um, adj., of or belonging to Fonteius, Cic. Harusp. 27, 57.

* fontĭcŏla, ae, adj. [fons-colo], dwelling by fountains: ite igitur Camoenae, Fonticolae puellae, Aug. de Mus. 3, 7.

A maximum of 100 entries are shown.