Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

* festātus, a, um, adj. [festus], dressed in festal attire: Dialis quotidie festatus est, Fab. Pict. ap. Gell. 10, 15, 16.

* festĭcē, adv. [festus, festively, i. e.], joyously, Varr. ap. Non. 452, 2.

festīnābundus, a, um, adj. [festino], hastening, quick (post-class.): manu, Val. Max. 2, 8, 5; Macr. S. 2, 13, 17: mater, Aug. Conf. 1, 11.

festīnans, antis, Part. and P. a., v. festino.

festīnanter, adv., hastily, speedily, v. festino fin. 1.

festīnātim, adv. [festino], hastily, speedily (ante-class. for festinanter): Pompon. ap. Non. 514, 5; Sisenn. ib. 6.

festīnātĭo ōnis, f. [festino], a hastening, haste, hurry, despatch, speed (class., in the sing. and plur.): quid haec tanta celeritas festinatioque significat? Cic. Rosc. Am. 34, 96; cf.: mea festinatio, id. Phil. 3, 1, 2: epistola plena festinationis et pulveris, id. Att. 5, 14, 2: omni festinatione properare in patriam, id. Fam. 12, 25, 3: tempus festinationis an otii, id. de Or. 3, 55, 211; cf. Quint. 1, 1, 32: beneficium festinatione praeripere, Cic. Phil. 14, 2, 5: ignoscas velim huic festinationi meae, id. Fam. 5, 12, 1: cujus (rei) festinationem mihi tollis, id. Att. 13, 1, 2: praematura, Liv. 42, 16 fin.
In plur.: cavendum est ne in festinationibus suscipiamus nimias celeritates, Cic. Off. 1, 36, 131.

festīnātō, adv., v. festino fin. 2.

festīnis, e, v. festinus init.

festīno, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [cf. Gr. θείνω; Lat. -fendo in defendo, offendo, -festus in manifestus, etc., and fustis, Corss. Ausspr. 2, 190; Curt. Gr. Etym. p. 255].

  1. I. Neutr., to hasten, make haste, hurry, be quick (class.; not in Caes.; syn.: propero, celero, maturo): aliud est properare, aliud festinare. Qui unum quid mature transigit, is properat: qui multa simul incipit neque perficit, is festinat, Cato ap. Gell. 16, 14, 2; id. ap. Paul. ex Fest. s. v. properare, p. 235 Müll.; ap. Non. 441, 22: propemodum quid illic festinet sentio, Plaut. Trin. 3, 1, 14: aput nos eccillam festinat cum sorore uxor tua, id. Stich. 4, 1, 30: quid festinas? Ter. Eun. 4, 3, 8; cf.: quamquam festinas, non est mora longa, Hor. C. 1, 28, 35; Sall. Fragm. ap. Don. Ter. Eun. 4, 3, 8: ibi, Plaut. Stich. 5, 3, 4: plura scripsissem, nisi tui festinarent, Cic. Fam. 12, 22, 4; cf. id. Att. 6, 2 fin.: solent nautae festinare quaestus sui causa, id. Fam. 16, 9, 4: esseda festinant, pilenta, petorrita, naves, Hor. Ep. 2, 1, 192: in provinciam festinare, Quint. 6, 3, 39: ad portas, Sall. J. 69, 2; cf.: ad singulare Antonii factum festinat oratio, Cic. Phil. 1, 1, 3: ad probationem, Quint. 4, 3, 8; cf. id. 4, 5, 10: quis te festinare jubet? Juv. 14, 212.
    Prov.: festina lente (σπεῦδε βραδέως), Suet. Aug. 25.
  2. II. Transf., as v. a., to make haste with a thing, to hasten, hurry, accelerate, do speedily.
          1. (α) With an object-clause (class.): ut migrare tanto opere festines, Cic. Fam. 7, 23 fin.: ne festinaret abire, Sall. J. 64, 4: ultum ire injurias, id. ib. 68, 1: finem imponere, Quint. 9, 4, 146: sequi, Curt. 6, 6, 25: componere lites, Hor. Ep. 1, 2, 12: quae laedunt oculum, festinas demere, id. ib. 1, 2, 38: terris advertere proram, Verg. G. 4, 117: aram congerere arboribus, id. A. 6, 177; cf.: callidus id modo festinabat, Bocchi pacem imminuere, ne, etc., Sall. J. 81 fin.: universis prodesse festinet, Inscr. Orell. 775.
          2. (β) With acc. (not in Cic.): festivum festinant diem, hasten to celebrate, Enn. ap. Serv. Verg. A. 9, 401 (Trag. v. 434 ed. Vahl.): ni id festinaret, Sall. J. 77, 1: ad bellum cuncta, id. ib. 73, 1: soleas festinate (sc. dare), id. Fragm. ap. Serv. Verg. A. 12, 425: festinare fugam, Verg. A. 4, 575: vias, Stat. Th. 2, 478: poenas, Hor. Ep. 1, 2, 61: pyram, Sil. 8, 52: vestes, Stat. S. 2, 1, 128: caedes, patibula, ignes, cruces, Tac. A. 14, 33: mortem in se, to bring on speedily, id. ib. 4, 28: pyram, prepares in haste, Sil. 8, 52.
            In pass.: quod animo cupienti nihil satis festinatur, Sall. J. 64 fin.: ea cuncta per idoneos ministros festinabantur, Tac. H. 2, 82: cum belli civilis praemia festinarentur, id. ib. 3, 37: nec virgines festinantur, are not married early, id. G. 20: adoptio festinatur, id. A. 12, 25; 6, 50; id. H. 3, 37.
            In part. perf., hastened, accelerated: festinata maturitas, Quint. 6 praef. § 10; iter, Ov. P. 4, 5, 8: missio, Tac. A. 1, 52: casus, id. ib. 6, 44: nuptiae, Suet. Aug. 69: honores, i. e. obtained before the proper time, Luc. 8, 24; Plin. Pan. 69, 5: festinatis annis raptus, by an early death, Mart. 7, 40, 7; cf.: festinatis lictorum manibus in carcerem raptus, Tac. A. 6, 40: mors domini gladiis tam festinata, prematurely inflicted, Juv. 4, 96.
          3. * (γ) With se, to make haste, Gell. 14, 2, 9.
            Hence,
      1. 1. festīnans, antis, P. a., hasty, in haste: ille properans, festinans, mandata vestra conficere cupiens, Cic. Phil. 9, 3, 6: haec festinans scripsi in itinere atque agmine, id. Att. 6, 4 fin.
        Adv.:
        festīnanter, hastily, speedily, quickly (class.): improbe, turbide, festinanter, rapide omnia videtis esse suscepta, Cic. Scaur. § 37: nimium festinanter dictum, id. Fin. 5, 26, 77.
        Comp.: compositius cuncta quam festinantius agerent, Tac. A. 15, 3: factum quid, Gell. 10, 11, 8: publicatum, Suet. Aug. 29: germinant, Plin. 17, 11, 15, § 78.
        Sup.: festinantissime, Aug. Ep. 250.
      2. 2. festīnāto, adv., hastily, hurriedly (post-Aug.): quam nihil praeparato, nihil festinato fecisse videtur Milo, Quint. 4, 2, 58; Suet. Claud. 16; Vulg. Gen. 44, 11 al.

festīnus, a, um (ante-class. form of the acc. sing. festinem in the verse: nunc haec res me facit festinem, Titin. ap. Non. 482, 33; cf. Comic. Lat. ed. Rib. p. 127), adj. [festino], hasty, hastening, in haste, quick, speedy (poet.; syn.: celer, rapidus, velox, etc.): cursu festinus anhelo, Ov. M. 11, 347: veste tegens, tibi quam noctes festina diesque Urgebam, Verg. A. 9, 488: taedia vitae, early, Val. Fl. 6, 325; cf.: cruda festinaque virtus, Stat. Th. 9, 716: celeritas, Cod. Th. 16, 5, 53 al. (but in Enn. ap. Char. p. 251 P. the right read. is Vestina, v. Vahl. Enn. Ann. v. 280).

        1. (β) With gen.: laudum festinus et audax Ingenii, Stat. S. 5, 3, 135: voti, id. Th. 6, 75.
          Adv.: festīnē, hastily, Cassiod. Var. 3, 40 (so Codd. Cic. Att. 4, 14, 2, where edd. festive).

festīvē, adv., v. festivus fin.

festīvĭtas, ātis, f. [festivus], festive gayety, festivity, mirth, merriment, joy.

  1. * I. Lit.: jocum, festivitatem, ferias, Plaut. Capt. 4, 1, 3.
  2. II. Transf.
    1. A. As a word of endearment (Plautinian): mi animule, Mea vita, mea festivitas (for which, shortly after: voluptas mea, meus festus dies), my joy, my delight, Plaut. Cas. 1, 47; 3, 3, 14; id. Poen. 1, 2, 176.
    2. * B. A pleasant or kind demeanor, kindness: mei patris festivitas et facilitas, Ter. Eun. 5, 9, 18; cf. festivus, II. A.
    3. C. Of speech, humor, pleasantry, jocoseness (Ciceron.; syn.: facetiae, lepor, sal): cum in illo genere perpetuae festivitatis ars non desideretur, Cic. de Or. 2, 54, 219: festivitate et facetiis C. Julius omnibus praestitit, id. Brut. 48, 177: nec umquam fuit oratio lepore et festivitate conditior (shortly before: faceta et urbana), id. de Or. 2, 56, 227: summa festivitate et venustate, id. ib. 1, 57, 243; id. Inv. 1, 18, 25: imago antiquae et vernaculae festivitatis (corresp. to facetiae and lepores), id. Fam. 9, 15, 2.
      In plur.: Gorgias his festivitatibus insolentius abutitur, play of words, witticism, Cic. Or. 52, 176; Gell. praef. § 4.
    4. D. Post-class., a festival, feast: festivitas in cunctis oppidis celebranda, Cod. Th. 15, 5, 3; Lampr. Alex. Sev. 63.
      In plur.: sollennes, Cod. Th. 6, 8, 1: natalium principis, ib. 6, 4, 30.

festīvĭter, adv., v. festivus fin.

festīvo, ἑορτάζω, Gloss. Labb.

festīvus, a, um, adj. [1. festus; lit., feast-like, belonging to a feast; hence], lively, gay, festive, joyous, gladsome, merry (syn.: lepidus, urbanus, salsus, facetus).

  1. I. Lit. (ante- and post-class.): festivum festinant diem, Enn. ap. Serv. Verg. A. 9, 401 (Trag. v. 434 ed. Vahl.): ludi, Plaut. Cas. 4, 1, 3; cf. alea, Gell. 18, 13, 1: locus, Plaut. Capt. 2, 1, 5; id. Poen. 5, 1, 9: facinus lepidum et festivum, id. ib. 1, 2, 95: hospitium in lepido loco, id. ib. 3, 3, 82; cf.: festivissimum convivium, Just. 38, 8 fin.
    1. * B. Subst.: festīvum, i, n., festive jollity, festivity: in vindemiarum festivo, Lampr. Heliog. 11.
  2. II. Transf.
    1. A. In gen., agreeable, pleasing, handsome, pretty: luculenta atque festiva femina, Plaut. Mil. 4, 1, 12; cf. id. Ep. 5, 1, 17: nonne igitur sunt ista festiva? Cic. Par. 5, 2, 38: aedes festivissimae, Plaut. Curc. 1, 1, 93: area parvula sed festiva, Plin. Ep. 2, 17, 4: copia librorum, Cic. Att. 2, 6, 1: opera, Plaut. Mil. 2, 6, 108.
    2. B. In partic.
      1. 1. Of behavior, character, etc., jovial, jocose, agreeable, dear: quod te isti facilem et festivum putant, Ter. Ad. 5, 9, 29: puer, Cic. Att. 1, 12 fin.; cf.: quibus (pueris) nihil potest esse festivius, id. Fam. 6, 4, 3: filius, id. Fl. 36, 91: homo, id. Phil. 5, 5, 13; id. de Or. 2, 68, 277.
      2. 2. As a term of endearment: o mi pater festivissime! Ter. Ad. 5, 9, 26; so, festivum caput! id. ib. 2, 3, 8.
      3. 3. Of speech, humorous, pleasant, witty: dulcis et facetus festivique sermonis, Cic. Off. 1, 30, 108: poëma facit ita festivum, ita concinnum, ita elegans, nihil ut fieri possit argutius, id. Pis. 29, 70: oratio, id. de Or. 3, 25, 100: acroama, id. Verr. 2, 4, 22, § 49; Quint. 6, 3, 39.
        Hence, adv., in two forms, festīve (class.) and festīvĭter (ante- and post-class.).
      1. * 1. Joyously, gayly, cheerfully: loco in festivo sumus festive accepti, Plaut. Ps. 5, 1, 9.
      2. 2. Transf.
        1. * a. Agreeably, pleasantly, delightfully: o domus parata pulchrae familiae festiviter! Naev. ap. Non. 510, 16.
        2. b. Humorously, facetiously, wittily.
          1. (α) Form festive: agere fabellam, Cic. Q. Fr. 2, 16, 3: crimen contexere, id. Deiot. 6, 19: dissolvere argumentum, id. Div. 2, 15, 35: aliquid odorari, id. Att. 4, 14, 2: tradere elementa loquendi, id. Ac. 2, 28, 92. As a particle of assent: quare bene et praeclare quamvis nobis saepe dicatur: belle et festive nimium saepe nolo, Cic. de Or. 3, 26, 101.
          2. (β) Form festiviter: Epictetus severe simul ac festiviter sejunxit a vero Stoico, qui esset ἀκώλυτος, Gell. 1, 2, 7: respondere, id. 1, 22, 6.
            Sup.: decorare festum festivissime, Poët. ap. Charis. 2, p. 180 P. (Rib. Fragm. Trag. Inc. 223).

festra, ae, f., v. fenestra.

festūca, ae, f., a stalk, stem, straw.

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: qui homo in pratis per fenisecta festucas corradit, Varr. L. L. 5, § 136; Col. 8, 15, 6; Plin. 10, 41, 57, § 116; 18, 27, 67, § 254.
    2. B. A rod with which slaves were touched in the ceremony of manumission: qui vindicabat festucam tenebatet homini imponebat, Gai. Inst. 4, 16; cf.: vindicta, A.: quid? ea ingenuan’ an festuca facta e serva libera’st? Plaut. Mil. 4, 1, 15; id. Pers. 5, 175.
  2. II. Transf., a straw-like weed which grows among barley, also called aegilops, Plin. 18, 17, 44, § 155.
    1. B. A trifle, particle, mote: in oculo fratris, Vulg. Matt. 7, 3; id. Luc. 6, 41.

* festūcārĭus, a, um, adj. [festuca], pertaining to manumission: vis, Gell. 20, 10, 10 (v. the passage in connection).

* festūcŭla, ae, f. dim. [festuca], a little stalk or straw, Pall. 5, 8, 2.

1. festus, a, um, adj. [Sanscr. bhas, shine; lengthened from bha-; Gr. φα-, φαίνω, v. for; cf. feriae (fes-iae)], orig., of or belonging to the holidays (in opp. to the working-days), solemn, festive, festal, joyful, merry.

  1. I. Lit.
    1. A. Adj. (syn.: sollennis, fastus).
      1. 1. With expressions of time: festo die si quid prodegeris, profesto egere liceat, Plaut. Aul. 2, 8, 10: die festo celebri nobilique, id. Poen. 3, 5, 13: qui (dies) quasi deorum immortalium festi atque sollennes, apud omnes sunt celebrati, Cic. Pis. 22, 51: Syracusani festos dies anniversarios agunt, id. Verr. 2, 4, 48, § 107; id. Q. Fr. 2, 1, 1: dies festus ludorum celeberrimus et sanctissimus, id. Verr. 2, 4, 67, § 151; id. Fin. 5, 24, 70: lux, Ov. Tr. 5, 5, 42; Hor. C. 4, 6, 42: tempus, id. Ep. 2, 1, 140; Juv. 15, 38: observare festa sabbata, id. 6, 159.
        Hence,
      2. 2. Transf., of everything relating to holidays: chori, Ov. Tr. 5, 12, 8: clamores, Plin. Ep. 2, 17, 24: corona, Ov. M. 10, 598; cf. fronde, Verg. A. 4, 459: dapes, Hor. Epod. 9, 1: mensae, Sil. 7, 198; Val. Fl. 3, 159: lusus, Mart. 1, 1: pagus, Hor. C. 3, 18, 11: urbs, gay, merry, Sil. 11, 272; 12, 752: theatra, Ov. M. 3, 111: Lares, Mart. 3, 58, 23: licentiae, of the holidays, Quint. 6, 3, 17: pax, Ov. M. 2, 795; Plin. 14, 1, 1, § 23: plebs, Tac. A. 2, 69: domus ornatu, id. ib. 3, 9: ritus, id. H. 5, 5: omina, id. A. 5, 4: cespes, Juv. 12, 2: janua, id. 12, 91.
        As a term of endearment: mi animule, mea vita, mea festivitas, meus dies festus, etc., my holiday, Plaut. Cas. 1, 49.
    2. B. Subst.: festum, i, n., a holiday, festival; a festal banquet, feast (poet. and late Lat. for dies festus): cur igitur Veneris festum Vinalia dicant, Quaeritis? Ov. F. 4, 877; 1, 190; id. M. 4, 390: forte Jovi festum Phoebus sollenne parabat, feast, id. F. 2, 247: cum dii omnes ad festum magnae matris convenissent, Lact. 1, 21, 25.
      In plur.: Idaeae festa parentis erunt, Ov. F. 4, 182: festa venatione absumi, Plin. 6, 22, 24, § 91; Ov. M. 4, 33; 10, 431; Hor. Epod. 2, 59; id. Ep. 2, 2, 197; Vulg. Exod. 23, 14 al.; Greg. Mag. Homil. in Evang. 2, 26, 10; Lact. 1, 22, 24.
  2. II. Meton., public, solemn, festal, festive, joyous (post-Aug. and rare): dolor, Stat. S. 2, 7, 134: festior annus, Claud. III. Cons. Hon. 3: festissimi dies, Vop. Tac. 11: aures, i. e. gladdened, Claud. B. G. 206 (but in Stat. S. 2, 7, 90 the right read. is fata).

2. Festus, i, m., a Roman surname.

  1. I. Sex. Pompeius Festus, a Roman grammarian of the fourth century A. D., author of a lexicographical work, De verborum significatione, in twenty books, of which only the last nine, in a very imperfect form, remain to us; with an abstract of the whole compiled by Paulus Diaconus in the eighth century. (Edited by Ottfr. Müller.)
  2. II. Portius Festus, Governor of the Roman Province of Judea, Vulg. Acts, 25, 32 al.